Plan wykładu Spis treści 1 Wprowadzenie 1 2 PL/SQL - podstawy 1 2.1 Zmienne i stałe................................. 3 2.2 Operatory.................................... 6 2.3 SQL w PL/SQL................................. 6 2.4 Instrukcje sterujące............................... 8 3 Podsumowanie 11 4 Źródła 11 1 Wprowadzenie PL/SQL PL/SQL (ang. Procedural Language/Structured Query Language) - język programowania będący proceduralnym rozszerzeniem SQL wprowadzonym przez firmę Oracle (oparty na języku Ada). Umożliwia wykorzystywanie konstrukcji takich jak pętle, instrukcje warunkowe, zmienne oraz tworzenie procedur, funkcji, wyzwalaczy użytkownika wspomagających konkretną realizację bazy danych. Rozwiązanie specyficzne dla SZBD Oracle, jednakże każdy dystrybutor udostępnia swoje rozwiązania (np. PL/pgSQL w PostgreSQL), które są zbliżone do PL/SQL a. Cechy PL/SQL język proceduralny nastawiony na przetwarzanie danych, język kompilowany, język obsługujący zmienne, stałe, struktury sterujące, wyjątki, ma strukturę blokową, każda instrukcja wewnątrz bloku PL/SQL jest zakończona średnikiem ;, operator przypisania to :=, może zawierać instrukcje DML i TCL, nie może zawierać instrukcji DDL i DCL (nadawanie uprawnień), pozwala na tworzenie kodu wielokrotnego użytku. 2 PL/SQL - podstawy Bloki PL/SQL Podstawową jednostką, z której składa się program w PL/SQL jest blok, wyróżniamy: bloki anonimowe, 1
bloki nazwane, bloki podrzędne. Każdy blok składa się z maksymalnie czterech części: deklaracyjnej (opcjonalnie), wykonywalnej zaczynającej się słowem begin (obowiązkowo), obsługi wyjatków (opcjonalnie), end; (obowiązkowo). Struktura bloku PL/SQL [ zmienne; kursory; wyjatki_uzytkownika;] bloki_podrzedne; instrukcje_sql; instrukcje_pl/sql; [EXCEPTION obsluga_wyjatkow;] Komentarze W PL/SQL stosuje się dwa rodzaje komentarzy: jednowierszowe - rozpoczynające się od znaków -- wielowierszowe - rozpoczynające się od znaków /*, a kończące */. Typy danych PL/SQL obsługuje wszystkie typy danych SQL, oraz posiada wiele swoich, dodatkowych typów, które możemy podzielić następująco: typy proste: numeryczne (BINARY INTEGER, PLS INTEGER, BINARY FLOAT, BINARY DOUBLE, NUMBER...), znakowe (CHAR, VARCHAR2, RAW, NCHAR, NVARCHAR2, LONG, LONG RAW, RO- WID, UROWID) BOOLEAN daty i czasu (DATE, TIMESTAMP, TIMESTAMP WITH TIME ZONE, TIMESTAMP WITH LOCAL TIME ZONE) przedziały czasowe (INTERVAL YEAR TO MONTH, INTERVAL DAY TO SECOND) typy złożone (RECORD, kolekcje: tablice asocjacyjne, NASTED TABLE, VARRAY), typy referencyjne (REF CURSOR, REF typ obiektowy), duże obiekty (BFILE, BLOB, CLOB, NCLOB), typy definiowane przez użytkownika. 2
2.1 Zmienne i stałe Użycie zmiennych Tymczasowe przechowywanie danych Modyfikacja danych przechowywanych w bazie Ponowne użycie Nazwa zmiennej Musi zaczynać się od litery Może zawierać litery i cyfry Może zawierać znaki specjalne Nie może zawierać więcej niż 30 znaków Nie może zawierać słów zarezerwowanych Wykorzystanie zmiennych Zmienne są: Deklarowane i opcjonalnie inicjalizowane w sekcji deklaracji Używane w sekcji wykonywalnej Przekazywane jako parametry do podprogramów w PL/SQL Używane do przechowywania wartości zwracanej przez podprogram w PL/SQL Deklaracja i inicjalizacja Deklaracja zmiennych: nazwa_zmiennej [CONSTANT] typ[(rozmiar)] [NOT NULL] [{:= DEFAULT} wartosc]; Np.: v_wiek NUMBER(3); v_plec VARCHAR2(9); v_licznik NUMBER(4) NOT NULL := 0; v_suma NUMBER(10) DEFAULT 0; c_pi NUMBER := 3.14159; Deklaracja i inicjalizacja v_imie VARCHAR2(20) := 'Anna'; v_nazwisko VARCHAR2(30); v_nazwisko := 'Nowacka'; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE( 'Nazywam się ' imie ' ' nazwisko); / 3
Stałe Deklaracja stałych: nazwa_stalej CONSTANT typ[(rozmiar)] {:= DEFAULT} wartosc; Np.: c_procent CONSTANT NUMBER(2) := 10; Specjalne znaki w zmiennych znakowych Dodatkowy znak apostrofu: v_string VARCHAR2(20) := 'I''m learning'; Określanie ogranicznika z notacją q : v_string := q'!i'm listening!'; v_string := q'[i'm bored]'; Określenie ogranicznika nq dla typów NCHAR i NVARCHAR: v_nstr NVARCHAR2(20) := nq'<i'm sleeping>'; v_nstr := nq'{i'm dreaming}'; %TYPE Atrybut %TYPE jest wykorzystywany aby zadeklarować zmienną takiego samego typu jak kolumna w tabeli czy inna zmienna. identyfikator tabela.nazwa_kolumny%type; Przykłady v_imie pracownicy.imie%type; v_nazwisko pracownicy.nazwisko%type; Zmienne rekordowe Deklaracja zmiennych rekordowych: TYPE nazwa_typu_rekordowego IS RECORD ( pole1 typ [NOT NULL] [inicjalizacja] [, pole2 typ [NOT NULL] [inicjalizacja]...] ); nazwa_zmiennej typ_rekordowy; Np.: TYPE r_adres IS RECORD ( v_ulica VARCHAR2(30), v_nr_domu VARCHAR2(4), v_nr_mieszkania VARCHAR2(4) ); vr_adres r_adres; 4
%ROWTYPE Atrybut %ROWTYPE jest wykorzystywany aby zadeklarować zmienną typu rekordowego zgodnego z typami kolumn podanej tabeli. zmienna_rekordowa tabela%rowtype; Przykład: vr_pracownik pracownicy%rowtype; Zmienne związane Są tworzone w środowisku PL/SQL Są związane z sesją Tworzone z użyciem słowa kluczowego VARIABLE Używane w SQL i PL/SQL Dstępne nawet po zakończeniu wykonywania bloku PL/SQL Dostęp poprzez poprzedzenie ich dwukropkiem Zmienne związane VARIABLE b_wyplata NUMBER; VARIABLE b_id NUMBER; :b_wyplata := 2500; :b_id := 130; / PRINT b_wyplata -- to samo zapytanie, -- plan wykonania opracowywany tylko raz SELECT * FROM PRACOWNICY WHERE PRACOWNIK_ID=:b_id; Konwersja typów danych Niejawna konwersja Znaki i liczby Znaki i daty Jawna konwersja z użyciem funkcji wbudowanych,np. To_char, To_number, To_date, To_timestamp z użyciem funkcji zdefiniowanych przez użytkownika 5
Zasięg i widoczność zmiennej Zasięg zmiennej ograniczony jest do tej części programu, w której jest ona zadeklarowana i widoczna Widoczność zmiennej jest tym fragmentem programu, w którym mamy dostęp do zmiennej bez zewnętrznego kwalifikatora: <<zewnetrzny>> v_imie_ojca VARCHAR2(20):='Piotr'; v_data_ur DATE:='1972-04-20'; v_imie_dziecka VARCHAR2(20):='Katarzyna'; v_data_ur DATE:='2002-12-12'; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Imię ojca: ' v_imie_ojca); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Data urodzenia: ' zewnetrzny.v_data_ur); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Imię dziecka: ' v_imie_dziecka); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Data urodzenia: ' v_data_ur); END zewnetrzny; 2.2 Operatory Operatory w PL/SQL Takie same operatory jak w SQL: logiczne (AND, OR, NOT) arytmetyczne (+,-,/,*) konkatenacji ( ) porównania (=,<>,!=,<,<=,>,>=, IS NULL, IS NOT NULL, LIKE, BETWEEN, IN) negacji (-) nawiasy okrągłe Dodatkowy operator dla potęgowania (**) 2.3 SQL w PL/SQL SQL w PL/SQL Jak dołączać instrukcje SQL w kodzie PL/SQL? Wbudowane funkcje SQL W kodzie PL/SQL można używać wbudowanych funkcji SQL zwracających pojedynczy wiersz (Upper, Length, Substr, Round, Last_day, To_char itd.) nie można używać funkcji DECODE i funkcji agregujących 6
Sekwencje Można używać sekwencji: v_id NUMBER; v_id := nowa_sek.nextval; / SQL w PL/SQL W bloku PL/SQL można używać niektórych instrukcji SQL: zapytania: SELECT with INTO, DML: INSERT, UPDATE, DELETE, MERGE, TCL: COMMIT, ROLLBACK, SAVEPOINT, SET TRANSACTION, LOCK. Instrukcja SELECT Instrukcja SELECT musi zwrócić tylko jeden wiersz!!! Klauzula INTO jest wymagana!!! Nazwy kolumn tabel bazodanowych mają pierszeństwo przed nazwami zmiennych lokalnych!!! SELECT lista_wyrazen INTO {lista_zmiennych zmienna_rekorodwa} FROM lista_relacji...; Przykład instrukcji SELECT v_imie pracownicy.imie%type; SELECT imie INTO v_imie FROM pracownicy WHERE id_pracownika = 200; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Imie ' v_imie); / SQL w PL/SQL Składnia instrukcji INSERT, UPDATE i DELETE jest taka sama jak w SQL ale mamy dodatkowo klauzulę RETURNING wyrazenie INTO zmienna: INSERT INTO dzialy (dzial_id, dzial_nazwa) VALUES (90, 'Rozrywka') RETURNING dzial_id INTO v_id; Istnieje możliwość wykorzystania zmiennych rekordowych: 7
INSERT INTO tabela VALUES zmienna_rekordowa; UPDATE tabela SET ROW = zmienna_rekordowa WHERE warunek; 2.4 Instrukcje sterujące IF IF warunek THEN instrukcja; END IF; IF warunek THEN instrukcja1; ELSE instrukcja2; END IF; IF warunek1 THEN instrukcja1; ELSIF warunek2 THEN instrukcja2;... ELSE instrukcja_n; END IF; CASE CASE wyrazenie WHEN wyrazenie1 THEN instrukcja1; WHEN wyrazenie2 THEN instrukcja2;... [ELSE instrukcja_n]; END CASE; CASE WHEN warunek1 THEN instrukcja1; WHEN warunek2 THEN instrukcja2;... [ELSE instrukcja_n]; END CASE; 8
Pętle LOOP instrukcje; [IF warunek THEN EXIT; END IF;] [EXIT WHEN warunek;] END LOOP; WHILE warunek LOOP instrukcje; END LOOP; FOR licznik IN [REVERSE] min..max LOOP instrukcje; END LOOP; Sugerowane użycie pętli Pętli prostej używamy, kiedy instrukcje wewnątrz muszą się wykonać przynajmniej raz Pętli WHILE używamy kiedy warunek musi być sprawdzany przed iteracją Pętli FOR używamy jeśli znana jest liczba iteracji Przykład z pętlą v_suma SIMPLE_INTEGER := 1; FOR i IN 1..10 LOOP v_suma := v_suma + i; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Suma wynosi ' v_suma); END LOOP; / Instrukcja CONTINUE Pozwala rozpocząć nową iterację Pozwala na przekazanie sterowania w pętli do następnej iteracji Składnia taka sama jak w klauzuli EXIT 9
Przykład pętli z instrukcją CONTINUE v_suma_cala SIMPLE_INTEGER := 0; v_czesc SIMPLE_INTEGER := 1; FOR i IN 1..10 LOOP v_suma_cala := v_suma_cala + i; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Całkowita wartość w iteracji ' i ' is ' v_suma_cala); CONTINUE WHEN i > 5; v_czesc := v_czesc + i; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Częściowa wartość w iteracji ' i ' is ' v_czesc); END LOOP; Instrukcja NULL IF warunek THEN instrukcje; ELSE NULL; END IF; Interakcje pobieranie danych (zmienne podstawienia): v_nazwisko := &nazwisko; wyprowadzenie danych (włączona zmienna środowiskowa SERVEROUTPUT ON): dbms_output.put_line(tekst); dbms_output.new_line; dbms_output.put_line( 'Hello' CHR(10) ' World'); wyczyszczenie ekranu (nie działa w PL/SQL): CLEAR SCREEN; CL SCR; -- skrócona forma 10
3 Podsumowanie Podsumowanie PL/SQL pozwala na: korzystanie ze zmiennych, stałych, korzystanie z instrukcji sterujących, przetwarzanie sekwencyjne zorientowane na dane, i wiele innych o czym na następnym wykładzie... 4 Źródła Źródła http://docs.oracle.com/cd/b28359_01/appdev.111/b28370/toc.htm M. Lentner, Oracle 9i Kompletny podrêcznik u ytkownika, PJWSTK - W-wa, 2003 http://www.ploug.org.pl/showhtml.php?file=szkola/szkola_9/materialy http://plsql-tutorial.com/index.htm http://www.toadworld.com/platforms/oracle/w/wiki/8243.plsql-obsession. aspx 11