KIERUNEK STUDIÓW: ELEKTROTECHNIKA NAZWA PRZEDMIOTU: TECHNIKA WYSOKICH NAPIĘĆ (dzienne: 30h wykład, 30h laboratorium) Semestr: W Ć L P S V 2E 2 Cel zajęć: Celem zajęć jest podanie celowości i specyfiki zastosowania wysokich napięć w elektroenergetyce; budowy układów probierczych wysokiego napięcia i metod pomiaru napięcia; mechanizmów wyładowań w dielektrykach, wyznaczania wytrzymałości elektrycznej podstawowych układów izolacyjnych dla potrzeb projektowania; budowy wysokonapięciowych urządzeń elektrycznych; zjawisk falowych i skutków ich występowania w urządzeniach elektroenergetycznych, zasady bezpieczeństwa przy urządzeniach wysokiego napięcia. Laboratorium ma na celu zapoznanie się z bezpieczeństwem pracy przy urządzeniach wysokiego napięcia, ze sposobami przeprowadzania badań wysokonapięciowych i oceny wyników badań, ugruntowania i potwierdzenia uzyskanych wiadomości teoretycznych Program zajęć: Wykład: Warunki rozwoju wysokonapięciowych układów przesyłowo-rozdzielczych. Formy wyładowań elektrycznych: w układach elektrod o polu jednorodnym i niejednorodnym, mechanizmy wyładowań, obliczanie natężenia pola elektrycznego i wykreślanie obrazu pola elektrycznego. Przepięcia w układach elektroenergetycznych: atmosferyczne i łączeniowe, zjawiska falowe w liniach długich i uzwojeniach transformatorów, ochrona urządzen od bezpośredniego uderzenia piorunu, ochrona od przepięć, budowa ochronników. Wytrzymałość elektryczna: statyczna i udarowa izolacji gazowej, ciekłej i stałej w polu jednorodnym i niejednorodnym, charakterystyki udarowe, koordynacja izolacji. Narażenia: eksploatacyjne i atmosferyczne oraz ich wpływ na wytrzymałość izolacji urządzeń elektroenergetycznych. Konstrukcje układów izolacyjnych: rodzaje uwarstwień dielektryków, budowa kabli, izolatorów, kondensatorów i transformatorów. Metrologia wysokich napięć:
układy probiercze napięcia przemiennego, stałego i udarowego, metody pomiaru wysokich napięć w laboratorium i energetyce. Aspekty ekologiczne przesyłu rozdziału energii elektrycznej, przepisy bezpieczeństwa przy badaniu i eksploatacji urządzeń wysokiego napięcia. Laboratorium: Pomiar wysokich napięć; badanie wytrzymałości elektrcznej powietrza przy: napięciu przemiennym 50Hz, napięciu stałym, napięciu przemiennym w różnych układach elektrod, napięciu szybkozmiennym (udarowym); badanie oleju izolacyjnego; badanie wyładowań ślizgowych, rozkład napięcia na łańcuchu izolatorów wiszących; badanie kabli wysokiego napięcia oraz odgromników zaworowych i ograniczników przepięć; badanie przebiegów falowych w liniach długich; wytrzymałość układów uwarstwionych powietrzedielektryk stały. Protokoły pomiarowe wraz ze sposobem wykonania ćwiczenia są dostępne na stronach internetowych: http://elektron.pol.lublin.pl/users/kueit/ w zakładce Dla studentów Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje; rozumienie zjawisk wynikających z zastosowań wysokiego napięcia; zapoznanie się z budową urządzeń elektroenergetycznych i stosowanej izolacji; badanie wytrzymałości elektrycznej różnego rodzaju izolacji sprawdzanie parametrów urządzeń elektroenergetycznych. Literatura podstawowa: 1.Flisowski Zd.: Technika wysokich napięć. PWN. 2.Karwat Cz. i inni: Laboratorium techniki wysokich napięć. Wyd. PL. Literatura uzupełniająca: 1.Szpor S.: Technika wysokich napięć. PWN. 2.Pod red. Mościckiej-Grzesiak H.: Inżynieria wysokich napięć w elektroenergetyce, t. I i II. Wydawnictwo Pol. Poznańskiej, 1996, 1998
KIERUNEK STIDIÓW: ELEKTROTECHNIKA NAZWA PRZEDMIOTU: OCHRONA PRZECIWPRZEPIĘCIOWA (dzienne: 30h wykład) Semestr: W Ć L P S VII 2E Cel zajęć: Celem zajęć jest podanie wiadomości dotyczących przepięć piorunowych i wewnętrznych występujących w sieciach elektroenergetycznych oraz skutkami występowania przepięć. Występowanie zjawiska falowego; tłumienie, odkształcenie i przechodzenie fali w sieciach i urządzeniach elektroenergetycznych. Parametry uziemień odgromowych. Poznanie zasad ochrony przeciwprzepięciowej oraz budowy i stosowania urządzeń ochronnych. Program zajęć: Wykład: Klasyfikacja i ogólna charakterystyka przepięć. Wyładowania i przepięcia piorunowe: mechanizm powstawania wyładowania, wielkości charakterystyczne piorunu, ocena zagrożenia piorunowego. Wartości parametrów charakteryzujących prąd piorunowy, parametry impulsowego pola elektromagnetycznego. Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych. Przepięcia wewnętrzne w sieciach elektroenergetycznych. Zjawiska falowe w bezstratnych liniach długich, wyznaczanie parametrów linii i ich wartości, zależności opisujące fale napięciowe i prądowe. Zjawiska falowe w rzeczywistych wysokonapięciowych sieciach i urządzeniach, założenia upraszczające. Występujące różnice w przebiegach falowych linii bezstratnych i układach rzeczywistych. Wpływ parametrów linii na wartości przepięć. Przepięcia w wysokonapięciowych maszynach elektrycznych oraz transformatorach energetycznych w zależności od sposobu połączenia uzwojeń i sposobu uziemienia punktu neutralnego. Właściwości statyczne i udarowe uziemień odgromowych. Zmiana rezystywności różnego rodzaju gruntu w czasie. Obliczanie rezystancji statycznej
i udarowej uziomów. Pomiary rezystancji uziemień metoda udarową i jej wartości. Budowa odgromników i ograniczników przepięć i ich charakterystyki udarowe, ochrona przeciwprzepięciowa w sieciach niskiego i wysokiego napięcia.. Koordynacja izolacji. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienie powstawania zjawiska przepięcia w układach elektroenergetycznych; skutki występowania przepięć oraz zmiany ich parametrów; projektowanie i stosowanie ochrony przeciwprzepięciowej i odgromowej. Literatura podstawowa: 1. Gacek Z.: Technika wysokich napięć. Przepięcia i ochrona przeciwprzepięciowa. Wydawnictwo PŚl. Gliwice, 1989, 2. Sowa A.: Ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa. Kielce, 1998. Literatura uzupełniająca: 1. Flisowski Z.: Technika wysokich napięć. WNT, Warszawa, 1992, 2. Chrzan K. L.: Wysokonapięciowe ograniczniki przepięć. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław, 2003.
KIERUNEK STUDIÓW: ELEKTROTECHNIKA NAZWA PRZEDMIOTU: WYSOKONAPIĘCIOWE UKŁADY IZOLACYJNE (dzienne: 30h wykład; 30h ćwiczenia rachunkowe) Semestr: W Ć L P S VIII 2E 2 Cel zajęć: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z warunkami pracy oraz wytrzymałością elektryczną układów izolacyjnych urządzeń wysokiego napięcia o różnych rodzajach izolacji; układami izolacyjnymi urządzeń elektroenergetycznych; współczesnymi rozwiązaniami urządzeń elektroenergetycznych. Obliczanie wytrzymałości elektrycznej układów izolacyjnych oraz wskazanie możliwości kształtowania konstrukcji tych układów. Program zajęć: Wykład: Kształtowanie układów izolacyjnych. Rodzaje izolacji stosowanej w urządzeniach elektroenergetycznych. Warunki pracy układów izolacyjnych wysokiego napięcia. Rodzaje uwarstwienia układów. Narażenia izolacji. Wytrzymałość układów z izolacją gazową, ciekłą i stałą w polu elektrycznym jednorodnym i niejednorodnym. Zewnętrzne (napowietrzne) i wewnętrzne układy izolacyjne urządzeń elektroenergetycznych. Ciśnieniowa izolacja gazowa urządzeń elektroenergetycznych. Budowa i parametry izolatorów liniowych, stacyjnych, przepustowych oraz kabli, transformatorów, przekładników napięciowych i prądowych, kondensatorów, silników wysokiego napięcia. Ocena stanu izolacji. Możliwość podwyższania wytrzymałości elektrycznej układów izolacyjnych. Ćwiczenia rachunkowe: Wykreślanie obrazu pola elektrycznego w układach izolacyjnych urządzeń elektroenergetycznych. Obliczanie wytrzymałości elektrycznej izolacji gazowej, ciekłej i stałej oraz uwarstwionych układów izolacyjnych o polu jednorodnym i niejednorodnym. Wyznaczanie wpływu czynników atmosferycznych na wytrzymałość elektryczną izolacji. Określanie odstępów powietrznych w liniach napowietrznych wysokiego napięcia z uwzględnieniem przepięć atmosferycznych i łączeniowych. Zasady wyznaczania
parametrów i konstrukcji izolatorów liniowych i przepustowych. Wykreślanie charakterystyk udarowych układów izolacyjnych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje; rozumienie zjawisk wpływających na wytrzymałość elektryczną izolacji gazowej, ciekłej i stałej urządzen elektroenergetycznych w warunkach eksploatacji; obliczanie wytrzymałości elektrycznej oraz projektowanie i eksploatacja wysokonapięciowych układów przesyłu i rozdziału energii elektrycznej. Literatura podstawowa: 1. Gacek Z.: Wysokonapięciowa technika izolacyjna. Wyd. Pol. Śląskiej, 2006, 2. Praca zbiorowa. Wysokonapięciowe układy izolacyjne. Wyd. PWr. Literatura duzupełniająca: 1. Flisowski Z.: Technika wysokich napięć. WNT, Warszawa, 1992, 2. Praca zbiorowa: Układy izolacyjne urządzeń elektroenergetycznych. WNT, Warszawa, 1978,