Warszawa, styczeń 2011 BS/2/2011 POLITYK ROKU 2010 W POLSCE I NA ŚWIECIE

Warszawa, styczeń 2011 BS/2/2011 POLITYK ROKU 2010 W POLSCE I NA ŚWIECIE

Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 4 lutego 2010 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Żurawia 4a, 00-503 Warszawa e-mail: sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl http://www.cbos.pl (48 22) 629 35 69

Podobnie jak w ubiegłych latach, w grudniowym badaniu 1, zapytaliśmy Polaków, kto ich zdaniem zasłużył na miano polityka roku 2010. Respondenci mieli za zadanie dokonać wyboru spośród polityków krajowych, a następnie wybrać najbardziej zasłużonego według nich polityka ze światowej sceny politycznej. Pytania zadawane w tym reprezentatywnym plebiscycie różnią się w sposób istotny od pytań dotyczących popularności polityków, które zadajemy w każdym miesiącu. Nie prosimy bowiem respondentów o wybór z przygotowanej listy, ale o odpowiedź własną, nasuwającą się im bez jakichkolwiek sugestii ze strony pytającego. POLITYK ROKU 2010 W POLSCE Pytanie otwarte, jakie zadaliśmy Polakom, brzmiało: Któremu z polskich polityków należy się, Pana(i) zdaniem, miano polityka roku 2010? Chodzi o człowieka, który najlepiej działał, zrobił najwięcej w interesie kraju, społeczeństwa, ludzi takich jak Pan(i). Połowa ankietowanych (50%) nie wymieniła żadnego polityka. W tej grupie nieco więcej osób twierdziło, że żadne nazwisko nie przychodzi im do głowy (odpowiedzi: nie wiem, nie interesuję się polityką czy po prostu trudno mi powiedzieć 27%), niż uznało, że żaden z polityków, którzy im przychodzą na myśl, nie zasłużył na taki tytuł (odpowiedzi: nie ma takiego, żaden lub inny sposób wyrażenia negatywnej opinii 23%). Pozostali respondenci wymienili w sumie czterdziestu sześciu polityków, z których jednak tylko dziewięciu uzyskało przynajmniej po 2% głosów. Tytuł polityka roku 2010 należałoby przyznać dwóm osobom Donaldowi Tuskowi i Bronisławowi Komorowskiemu. Co prawda w ocenie Polaków premier Donald Tusk zyskał 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (247) przeprowadzono w dniach 7 14 grudnia 2010 roku na liczącej 879 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

- 2 - minimalnie więcej wskazań (11%), jednak nazwisko prezydenta Bronisława Komorowskiego wymieniło tylko nieznacznie mniej ankietowanych (10%). Na trzecim miejscu, z takim samym wynikiem, znaleźli się Jarosław Kaczyński i Grzegorz Napieralski (po 5%), a na czwartym tragicznie zmarły prezydent Lech Kaczyński 3% Polaków uważa, że to on powinien otrzymać tytuł polityka roku. Wśród pretendentów do miana polityka roku znaleźli się jeszcze: Jerzy Buzek, Radosław Sikorski, a także Janusz Palikot i Zbigniew Ziobro (po 2%). Ankietowani wymieniali jeszcze: Ewę Kopacz, Joannę Kluzik-Rostkowską, Waldemara Pawlaka, Ryszarda Kalisza, Michała Boniego oraz byłego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego (po 1%). Któremu z polskich polityków należy się, Pana(i) zdaniem, miano polityka roku 2010? Donald Tusk 11% Bronisław Komorowski 10% Jarosław Kaczyński 5% Grzegorz Napieralski 5% Lech Kaczyński 3% Jerzy Buzek 2% Janusz Palikot 2% Radosław Sikorski 2% Zbigniew Ziobro 2% Michał Boni 1% Ryszard Kalisz 1% Joanna Kluzik-Rostkowska 1% Ewa Kopacz 1% Aleksander Kwaśniewski 1% Waldemar Pawlak 1% Inni politycy (31 nazwisk) 3% CBOS Nie ma takiego, żaden nie zasłużył 23% Nie wiem, nie interesuję się tym, trudno powiedzieć 27%

- 3 - Tabela 1 Rok Któremu z polskich polityków należy się miano polityka roku? Nie ma takiego polityka Trudno powiedzieć 1992 Jacek Kuroń 14%, Hanna Suchocka 10%, Krzysztof Skubiszewski 8%, Lech Wałęsa 7%, Tadeusz Mazowiecki 3%, Waldemar Pawlak 2% 19% 23% 1993 Hanna Suchocka 14%, Waldemar Pawlak 12%, Krzysztof Skubiszewski 10%, Aleksander Kwaśniewski 8%, Jacek Kuroń 7%, Tadeusz Zieliński 5%, Lech Wałęsa 4% 14% 16% 1994 Andrzej Olechowski 9%, Jacek Kuroń 8%, Aleksander Kwaśniewski 8%, Waldemar Pawlak 6%, Lech Wałęsa 5%, Tadeusz Zieliński 4%, Józef Oleksy 3% 19% 28% 1995 Lech Wałęsa 14%, Aleksander Kwaśniewski 9%, Władysław Bartoszewski 8%, Jacek Kuroń 8%, Józef Oleksy 8%, Józef Zych 3%, Tadeusz Zieliński 3%, Grzegorz Kołodko 2% 17% 18% 1996 Aleksander Kwaśniewski 12%, Andrzej Bączkowski 6%, Włodzimierz Cimoszewicz 6%, Józef Zych 5%, Lech Wałęsa 3%, Jacek Kuroń 3%, Jan Olszewski 3%, Marian Krzaklewski 3%, Waldemar Pawlak 2%, Grzegorz Kołodko 2% 20% 27% 1997 Aleksander Kwaśniewski 20%, Marian Krzaklewski 9%, Włodzimierz Cimoszewicz 4%, Jerzy Buzek 3%, Leszek Balcerowicz 2% 21% 31% 1998 Aleksander Kwaśniewski 21%, Jerzy Buzek 14%, Leszek Balcerowicz 5%, Leszek Miller 3%, Bronisław Geremek 2%, Jolanta Kwaśniewska 2%, Hanna Gronkiewicz Waltz 2%, Marian Krzaklewski 2% 18% 26% 1999 Aleksander Kwaśniewski 26%, Leszek Balcerowicz 6%, Jerzy Buzek 4%, Bronisław Geremek 4%, Hanna Gronkiewicz Waltz 3%, Marian Krzaklewski 2%, Andrzej Lepper 2%, Tadeusz Mazowiecki 2%, Leszek Miller 2% 19% 23% 2000 Aleksander Kwaśniewski 31%, Andrzej Olechowski 4%, Jerzy Buzek 2%, Bronisław Geremek 2%, Lech Kaczyński 2%, Jolanta Kwaśniewska 2%, Jarosław Kalinowski 2%, Marian Krzaklewski 2% 25% 20% 2001 Aleksander Kwaśniewski 33%, Andrzej Lepper 8%, Lech Kaczyński 6%, Leszek Miller 4%, Andrzej Olechowski 2% 20% 17% 2002 Aleksander Kwaśniewski 35%, Leszek Miller 8%, Andrzej Lepper 7%, Lech Kaczyński 3%, Jarosław Kalinowski 2% 21% 15% 2003 Aleksander Kwaśniewski 22%, Jan Rokita 15%, Andrzej Lepper 10%, Danuta Hübner 3%, Marek Borowski 2%, Józef Oleksy 2% 18% 17% 2004 Aleksander Kwaśniewski 14%, Jan Rokita 7%, Andrzej Lepper 6%, Włodzimierz Cimoszewicz 3%, Marek Borowski 2%, Lech Kaczyński 2%, Roman Giertych 2%, Zbigniew Religa 2% 27% 23% 2005 Aleksander Kwaśniewski 18%, Lech Kaczyński 8%, Andrzej Lepper 5%, Kazimierz Marcinkiewicz 4%, Donald Tusk 4%, Zbigniew Ziobro 3%, Jarosław Kaczyński 2%, Jan Rokita 2% 21% 26% 2006 Zbigniew Ziobro 18%, Kazimierz Marcinkiewicz 10%, Donald Tusk 5%, Andrzej Lepper 4%, Leszek Balcerowicz 3%, Lech Kaczyński 3%, Roman Giertych 2%, Jarosław Kaczyński 2%, Zbigniew Religa 2% 20% 22% 2007 Donald Tusk 29%, Lech Kaczyński 7%, Jarosław Kaczyński 5%, Zbigniew Ziobro 3%, Zbigniew Religa 3%, Władysław Bartoszewski 3% 13% 17% 2008 Donald Tusk 18%, Radosław Sikorski 9%, Lech Kaczyński 6%, Lech Wałęsa 3%, Bronisław Komorowski 2%, Aleksander Kwaśniewski 2% 24% 24% 2009 Donald Tusk 13%, Lech Kaczyński 6%, Radosław Sikorski 6%, Jerzy Buzek 2%, Bronisław Komorowski 2%, Zbigniew Ziobro 2% 25% 35% 2010 Donald Tusk 11%, Bronisław Komorowski 10%, Jarosław Kaczyński 5%, Grzegorz Napieralski 5%, Lech Kaczyński 3%, Jerzy Buzek 2%, Janusz Palikot 2%, Radosław Sikorski 2%, Zbigniew Ziobro 2% 23% 27%

- 4 - Polacy mieli mniejsze niż przed rokiem trudności z przyznaniem tytułu polityka roku, a lista polityków branych pod uwagę okazała się dłuższa. Z drugiej jednak strony żaden z polityków nie wyróżnił się na tyle, by zyskać ten tytuł w sposób zdecydowany i jednoznaczny. Premier Donald Tusk został politykiem roku po raz czwarty z rzędu (poprzednio w latach 2007, 2008 i 2009). Jednak z każdym rokiem jego zwycięstwo jest coraz mniej wyraźne. Ostatnio niemal dogonił go zwycięzca przedterminowych wyborów prezydenckich Bronisław Komorowski, który w dwóch poprzednich latach uzyskiwał po 2% głosów. Czas pokaże, czy obecny prezydent ma szansę powtórzyć sukces swego poprzednika na tym stanowisku Aleksandra Kwaśniewskiego, który w trakcie obu swoich kadencji dziesięciokrotnie (w latach 1996 2005) zdobywał w naszym rankingu tytuł polityka roku. W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych politykami roku w opinii badanych byli kolejno: Jacek Kuroń (1992), Hanna Suchocka (1993), Andrzej Olechowski (1994) i Lech Wałęsa (1995). W 2006 roku tytuł ten zdobył Zbigniew Ziobro. Warto odnotować pojawienie się na tej liście i dobry wynik szefa SLD Grzegorza Napieralskiego, który dzięki udanej kampanii w wyborach prezydenckich wyraźniej zaistniał w świadomości Polaków i zdobył grono wiernych sympatyków. POLITYK ROKU 2010 NA ŚWIECIE Od 2002 roku pytamy Polaków również o to, który spośród polityków działających na arenie międzynarodowej zasługuje ich zdaniem na miano polityka roku. Ten wybór zawsze nastręczał badanym więcej trudności niż wskazanie polityka roku wśród osób działających na krajowej scenie politycznej. Podobnie jak w 2009 roku, trudności z odpowiedzią na to pytanie miał więcej niż co drugi respondent (53%), a dalsze 12% tyle samo co w roku 2009 uznało, że żaden ze znanych mu polityków zagranicznych nie odegrał w ciągu minionych dwunastu miesięcy na tyle znaczącej roli w polityce międzynarodowej, by zasłużyć na tytuł polityka roku. W sumie tylko ponad jedna trzecia badanych (34%) wymieniła jakiegoś polityka działającego na arenie międzynarodowej, któremu ich zdaniem należy się miano polityka roku 2010. Łącznie podano trzydzieści nazwisk, z których siedem wymieniło po co najmniej 1% ankietowanych. Według Polaków politykiem roku 2010 w wymiarze międzynarodowym jest kanclerz Niemiec Angela Markel (jej nazwisko wymieniło 12% badanych). Tuż za nią znalazł się

- 5 - prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama, wskazany przez co jedenastego respondenta (9%). Tych dwoje polityków wyraźnie wyprzedziło wszystkich pozostałych kandydatów do tego tytułu. Na trzecim miejscu znalazł się obecny także na liście polityków krajowych szef Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek (3%). Kolejne miejsca zajmują premier Rosji Władimir Putin i prezydent tego kraju Dmitrij Miedwiediew (po 2%). Wśród kandydatów do tytułu polityka roku 2010 brani byli jeszcze pod uwagę prezydent Francji Nicolas Sarkozy oraz premier Wielkiej Brytanii David Cameron (po 1%). Któremu z zagranicznych polityków, działających na arenie światowej, należy się, Pana(i) zdaniem, miano polityka roku 2010? Angela Merkel 12% Barack Obama 9% Jerzy Buzek 3% Władimir Putin 2% Dmitrij Miedwiediew 2% Nicolas Sarkozy 1% David Cameron 1% Inni politycy (23 nazwiska) 4% Nie ma takiego 12% Nie orientuję się, nie interesuję się, trudno powiedzieć 53% CBOS Kanclerz Niemiec Angela Merkel zdobyła tytuł polityka roku po raz trzeci, poprzednio w latach 2006 i 2007, a w następnych 2008 i 2009 była w tym rankingu na miejscu trzecim i drugim. Kolejne zwycięstwo i wysokie miejsce, jakie nieodmiennie zajmuje w tym plebiscycie kanclerz Niemiec, wydaje się odzwierciedlać nie tylko sympatię dla niej, ale przede wszystkim znaczenie, jakie Polacy przywiązują do stosunków z naszym zachodnim sąsiadem. Prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama zyskał mniej głosów w roku 2010 niż w 2009 i to mimo niedawnej wizyty Prezydenta RP w USA. Być może zmiana ta odzwierciedla spadek entuzjazmu Polaków w ocenie stosunków polsko- -amerykańskich i rosnący sceptycyzm co do oceny znaczenia, jakie obecna administracja Stanów Zjednoczonych przywiązuje do relacji z naszym krajem.

- 6 - Tabela 2 Rok Któremu z zagranicznych polityków, działających na arenie światowej, należy się miano polityka roku? Nie ma takiego polityka Trudno powiedzieć, nie interesuje mnie to 2002 George W. Bush 20%, Gerhard Schröder 6%, Władimir Putin 3%, Tony Blair 2%, Günter Verheugen 2% 16% 45% 2003 George W. Bush 23%, Jan Paweł II 4%, Tony Blair 2%, Władimir Putin 2%, Gerhard Schröder 2% 18% 43% 2004 George W. Bush 13%, Wiktor Juszczenko 7%, Kofi Annan 3%, Gerhard Schröder 2% 17% 49% 2005 George W. Bush 7%, Angela Merkel 4%, Tony Blair 3%, Wiktor Juszczenko 2%, Ariel Szaron 2% 18% 54% 2006 Angela Merkel 9%, George W. Bush 6%, Tony Blair 3%, José Manuel Barroso 2% 16% 59% 2007 Angela Merkel 9%, Nicolas Sarkozy 7%, George W. Bush 6%, Władimir Putin 4%, Tony Blair 3% 13% 50% 2008 Nicolas Sarkozy 12%, Barack Obama 10%, Angela Merkel 6%, Dalajlama 3%, George W. Bush 2% 10% 50% 2009 Barack Obama 13%, Angela Merkel 11%, Nicolas Sarkozy 3%, Jerzy Buzek 2% 12% 54% 2010 Angela Merkel 12%, Barack Obama 9%, Jerzy Buzek 3%, Władimir Putin 2%, Dmitrij Miedwiediew 2% 12% 53% Obecność Jerzego Buzka na tej liście jest, z jednej strony, świadectwem tego, iż obecnie Polacy postrzegają go bardziej jako polityka europejskiego niż krajowego, a z drugiej że bardzo pozytywnie oceniają jego sukcesy. Zapewne niedawna wizyta w Polsce prezydenta Rosji, a także pewna poprawa atmosfery politycznej w stosunkach polsko-rosyjskich sprawiły, że na liście najbardziej znaczących w 2010 roku przywódców światowych mocną reprezentację ma Rosja znaleźli się na niej zarówno premier tego kraju Władimir Putin, jak i prezydent Dmitrij Miedwiediew. Opracowała Agnieszka CYBULSKA