ZAWÓR KULOWY Z KOŁNIERZEM I PEŁNYM OTWOREM. Serii XU wersja ASME klasa 600. Instrukcje montazu, obsługi i konserwacji 1 X 73 pl Wydanie 10/04

ZAWÓR KULOWY Z KOŁNIERZEM I PEŁNYM OTWOREM Serii XU wersja ASME klasa 600 Instrukcje montazu, obsługi i konserwacji 1 X 73 pl Wydanie 10/04

2 Spis treści 1 INFORMACJE OGÓLNE... 3 1.1 Informacje zawarte w niniejszym podręczniku... 3 1.2 Opis zaworu... 3 1.3 Oznakowanie... 3 1.4 Specyfikacje... 4 1.5 Certyfikaty zaworów... 4 1.6 Oznaczenie CE... 4 1.7 Recykling i utylizacja... 4 1.8 Środki ostrożności... 5 2 TRANSPORT, ODBIÓR I SKŁADOWANIE... 5 3 MONTAŻ I UŻYTKOWANIE ZAWORU... 6 3.1 Informacje ogólne... 6 3.2 Montaż na instalacji... 6 3.3 Siłownik... 6 3.4 Odbiór techniczny... 6 4 SERWISOWANIE... 7 4.1 Informacje ogólne... 7 4.2 Wymiana szczeliwa dławika bez demontażu zaworu z instalacji... 7 4.3 Naprawa zaciętego lub zablokowanego zaworu w rurociągu... 7 4.4 Demontaż siłownika... 8 4.5 Demontaż zaworu z instalacji... 8 4.6 Rozbieranie zaworu... 8 4.7 Kontrola zdemontowanych elementów... 10 4.8 Wymiana elementów... 10 4.9 Montaż... 10 5 INSTALACJA SIŁOWNIKA... 13 5.1 Informacje ogólne... 13 5.2 Instalacja napędu ręcznego z pokrętłem z serii M... 13 5.3 Montaż siłowników z serii B1C... 14 5.4 Montaż siłowników z serii B1J... 14 5.5 Montaż siłowników innych marek... 15 6 NIEPRAWIDŁOWE DZIAŁANIE... 15 7 NARZĘDZIA... 15 8 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH... 15 9 SCHEMATY ZŁOŻENIOWE I LISTY CZĘŚCI... 16 9.1 Rozmiary 1" - 1 1/2"... 16 9.2 Rozmiar 2"... 17 9.3 Rozmiary 3" i 4"... 18 10 WYMIARY I WAGA... 19 11 KOD TYPU... 23 W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI PRZECZYTAJ TE INFORMACJE! Niniejsze instrukcje zawierają wskazówki dotyczące bezpiecznego transportu i obsługi zaworu. Aby uzyskać dodatkowe informacje, należy skontaktować się z producentem lub przedstawicielem producenta zaworu. Na tylnej stronie okładki podano przydatne adresy i numery telefonów. ZACHOWAĆ INSTRUKCJĘ DO WYKORZYSTANIA W PRZYSZŁOŚCI! Informacje zawarte w niniejszym dokumencie mogą być zmieniane bez powiadomienia. Wszelkie znaki towarowe stanowią własność ich właścicieli.

3 1 INFORMACJE OGÓLNE 1.1 Informacje zawarte w niniejszym podręczniku Niniejsza instrukcja montażu, obsługi i konserwacji zawiera najważniejsze informacje dotyczące zaworów kulowych serii XU. Pokrótce omówione są także siłowniki i oprzyrządowanie, jakiego należy używać z zaworami serii XU. Więcej informacji podane jest w instrukcjach obsługi siłowników i sprzętu sterowniczego. Dobór zaworów do konkretnych instalacji i ich obsługa wymagają dokładnego zapoznania się z podanymi w niniejszej instrukcji informacjami szczegółowymi. Ze względu na charakter produktu niniejsza instrukcja obsługi nie może uwzględniać wszystkich konkretnych sytuacji, jakie mogą wystąpić podczas montażu, użytkowania lub serwisowania zaworu. W przypadku niepewności, czy zawór może być zastosowany w konkretnej instalacji należy skonsultować się z z Metso Automation. 1.2 Opis zaworu Zawory z serii XU są zaworami kulowymi z kołnierzem i pełnym otworem. Korpus zaworu składa się z dwóch części połączonych śrubami. Kula i trzpień są oddzielnymi elementami. Wypadnięciu trzpienia zapobiega znajdujący się na nim występ. Zawory tego typu są wyposażone w gniazdo miękkie lub metalowe. W przypadku rozmiaru 2" moment obrotowy trzpienia jest przekazywany na kulę poprzez wpust łącznikowy wchodzący we wgłębienie na powierzchni kuli. W przypadku innych rozmiarów trzpień wchodzi bezpośrednio we wgłębienie na powierzchni kuli. Zawór jest szczelny w obu kierunkach przepływu. Szczelność zapewnia różnica ciśnień dociskająca kulę do gniazda po stronie "za zaworem". Szczegóły konstrukcyjne poszczególnych zaworów są uwzględnione w kodowym oznaczeniu typu podanym na płytce identyfikacyjnej zaworu. Znaczenie poszczególnych elementów kodowego oznaczenia typu zaworu objaśniono w legendzie podanej w niniejszej instrukcji. Zawory serii XU są urządzeniami odcinającymi przepływ, specjalnie zaprojektowanymi do pracy w wymagających warunkach; w tym do cykli wieloprzełączeniowych. Mogą one być też używane do instalacji sterujących przepływem. Zalecany kierunek przepływu dla gniazd typu H Zalecany kierunek przepływu dla gniazd typu H Rys. 2 Budowa serii XU, rozmiar 2" Rys. 3 Budowa serii XU, rozmiary 3" i 4" 1.3 Oznakowanie Oznaczenia korpusu są odlane lub wybite na korpusie (patrz Rys. 4).. odlew numer numer partii numer partii rozmiar nominalny znak prod. tabliczka identyfikayna materiał korpusu tabliczka identyfikayna odlewnia - znak nominalny rozmiar numer odlewu znak prod. korpus - materiał ciśnienie - klasa Rys. 4 Oznaczenia zaworu Zalecany kierunek przepływu dla gniazd typu H odlewnia - znak Rys. 1 Budowa zaworu z serii XU, rozmiary 1" i 1 1/2"

4 Tabliczka identyfikacyjna (Rys. 5) jest przymocowana do kołnierza. Oznaczenia na tabliczce identyfikacyjnej to: 1. Materiał korpusu 2. Materiał trzpienia 3. Materiał wykończenia 4. Materiał gniazda 5. Maks. i min. temperatura pracy 6. Maksymalna różnica przy odcięciu przepływu - ciśnienie / temperatura 7. Klasa ciśnienia 8. Oznaczenie typu 9. Nr listy części zamiennych 10.Model p (bar) 30 110 100 90 80 70 60 50 40 30 T ( F) 400 750 PN100 PN100 PN64 PN64 P (psi) 930 1650 1500 1350 1200 1050 900 750 600 450 Rys. 5 (1) (2) (5) (7) (8) ATTENTION : READ INSTRUCTIONS BEFORE INSTALLATION OR SERVICING. CONTACT METSO FIELD SYSTEMS FOR COPY. BODY SHAFT T max MAX. OPER. ps RATING TYPE at TRIM SEAT T min No. (3) (4) (6) (9) (10) Tabliczka identyfikacyjna 1.4 Specyfikacje Długość instalacyjna: ASME B16.10 Tabela 4, model długi Ciśnienie znamionowe: ASME Klasa 600 PN 64 i PN 100 Maks. różnica ciśnień: patrz Rys. 6 i 7 Zakres temperatur: patrz Rys. 6 i 7 Kierunek przepływu: dowolny (gniazdo typu H zawsze po stronie wlotowej) Szczelność: z gniazdem metalowym klasa szczelności V wg. ASME, wskaźnik wycieku C wg. ISO 5208 z miękkim gniazdem wskaźnik wycieku A wg. ISO 5208 Wymiary: patrz tabele na stronach 19 22 Waga: patrz tabele na stronach 19 22 p (bar) 30 110 100 90 80 T ( F) 400 750 MOD MADE BY METSO AUTOMATION P (psi) 1650 1500 1350 1200 0045 Rys. 7 20 10 0 1.4408 1.0619 0 0 100 200 300 400 500 T ( C) Parametry znamionowe korpusów zaworów, PN 64 / PN 100 1.5 Certyfikaty zaworów Zawory kulowe z serii XU spełniają wymogi przewidziane normą ASME B 16.34. Parametry bezpieczeństwa pożarowego spełniają wymogi normy API 607 (z gniazdem typu H). 1.6 Oznaczenie CE Zawór spełnia wymagania dyrektywy 97/23/WE dotyczącej urządzeń ciśnieniowych oraz został oznakowany zgodnie z jej wytycznymi. 1.7 Recykling i utylizacja Większość części zaworu może zostać poddana recyklingowi. Większość części zawiera oznaczenia materiałowe. Wykaz materiałów jest dostarczany z zaworem. Dodatkowo u producenta można uzyskać osobne instrukcje dotyczące recyklingu i utylizacji zaworu. Zawór może także zostać zwrócony producentowi do recyklingu i utylizacji za opłatą. 300 150 70 1050 60 50 900 750 40 600 30 20 CF8M WCB 450 300 10 150 0 0 100 0 200 300 400 500 600 T ( C) Rys. 6 Parametry znamionowe korpusów zaworów, ASME 600

5 1.8 Środki ostrożności Nie wolno przekraczać parametrów technicznych zaworu! Przekroczenie parametrów technicznych podanych na zaworze może doprowadzić do jego uszkodzenia oraz niekontrolowanego rozszczelnienia instalacji. Istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia urządzenia lub odniesienia obrażeń. Nie rozbierać zaworu ani nie demontować go z instalacji, jeżeli jest pod ciśnieniem! Rozebranie zaworu lub jego demontaż w takim przypadku spowoduje niekontrolowane rozszczelnienie instalacji. Należy zawsze odizolować część instalacji, w której zainstalowano zawór; przed rozebraniem zaworu zawsze należy wyrównać wartości ciśnień i usunąć medium. Należy zwrócić uwagę na rodzaj transportowanego medium. Stosować odpowiednie środki chroniące ludzi i środowisko przed substancjami szkodliwymi i trującymi. Uważać, by podczas prac konserwacyjnych do instalacji nie przedostało się żadne medium. Nieprzestrzeganie tych zasad grozi uszkodzeniem instalacji lub odniesieniem obrażeń. Kula podczas obrotu przecina materiały, z którymi się zetknie! Trzymać ręce, inne części ciała, narzędzia i inne obiekty z dala od otwartego kanału przepływu. Nie pozostawiać żadnych przedmiotów wewnątrz instalacji. Podczas obrotu kula działa jak urządzenie tnące. Na czas prac konserwacyjnych należy zamknąć dopływ medium napędzającego siłownik i odłączyć przewód ciśnieniowy. Nieprzestrzeganie tych zasad grozi uszkodzeniem instalacji lub odniesieniem obrażeń. Uważać na emitowany hałas! Zawór zamontowany w instalacji może generować hałas. Jego poziom zależy od instalacji. Poziom hałasu można zmierzyć lub obliczyć za pomocą programu komputerowego Metso Automation Nelprof. Należy przestrzegać stosownych przepisów dotyczących emisji hałasu. Uważać na skrajne temperatury! Podczas pracy zaworu jego korpus może być bardzo gorący lub bardzo zimny. Należy uważać na możliwość odniesienia obrażeń w wyniku kontaktu z zimną lub gorącą powierzchnią. Podczas przemieszczania samego zaworu lub zespołu zaworu należy pamiętać o jego dużej masie! Zabrania się podnosić sam zawór lub zespół zaworu za siłownik, nastawnik, wyłącznik krańcowy lub rurę. Należy starannie nałożyć pasy do podnoszenia na korpus zaworu (patrz Rys. 9). Upadek urządzenia może spowodować uszkodzenie jego urządzenie lub prowadzić do obrażeń ciała. Masa zaworów jest podana na stronach 19 22. Podczas użytkowania i serwisowania zaworów tlenowych należy przestrzegać stosownych procedur. 2 TRANSPORT, ODBIÓR I SKŁADOWANIE Sprawdzić, czy zawór oraz jego osprzęt nie uległy uszkodzeniu w transporcie. Zawór składować z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności. Zaleca się składowanie zaworu w suchym pomieszczeniu. Rys. 8 Składowanie zaworu Nie usuwać elementów zabezpieczających otwór wlotowy i wylotowy przed przystąpieniem do montażu zaworu. Zawór należy umieścić w miejscu montażu bezpośrednio przed instalacją. Zawór jest zwykle dostarczany w położeniu otwartym. TAK NIE Rys. 9 Podnoszenie zaworu

6 3 MONTAŻ I UŻYTKOWANIE ZAWORU 3.1 Informacje ogólne Zdjąć zabezpieczenia otworów i sprawdzić, czy wnętrze zaworu jest czyste. W razie konieczności wyczyścić zawór. 3.2 Montaż na instalacji OSTRZEŻENIE: Podczas przemieszczania zaworu lub zespołu zaworu należy pamiętać o jego dużej masie! Przed montażem zaworu dokładnie przepłukać instalację. Upewnić się, że podczas przepłukiwania instalacji zawór jest całkowicie otwarty. Ciała obce takie jak piasek lub fragmenty elektrody spawalniczej uszkodzą kulę i gniazda. Stosować śruby, nakrętki, sworznie i uszczelki zgodne z użytymi w całej instalacji. Podczas umieszczania zaworu między kołnierzami, należy dokładnie wyśrodkować uszczelki. Nie należy korygować współosiowości elementów instalacji śrubami kołnierza. Zawór może być instalowany w dowolnym położeniu i pozostaje szczelny w obu kierunkach. Nie zaleca się jednak montażu zaworu siłownikiem do dołu, ponieważ zanieczyszczenia niesione przez medium mogą gromadzić się w zagłębieniu korpusu i uszkadzać szczeliwo dławika. Należy unikać pozycji montażowej przedstawionej na rysunku 10. Rys. 10 Niezalecana pozycja montażowa Może zaistnieć konieczność podparcia rurociągu, aby uchronić zawór przed nadmiernymi naprężeniami. Odpowiednie podparcie pozwoli także zredukować wibracje instalacji, co zapewni właściwe funkcjonowanie nastawnika. Aby ułatwić serwisowanie zaworu, zaleca się podparcie lub podwieszenie korpusu zaworu i zastosowanie obejm do rur. Nie mocować elementów stabilizujących do śrub kołnierza lub siłownika patrz rys. 11. Rys. 11 3.3 Siłownik Położenie otwarte / zamknięte jest sygnalizowane przez: wskaźnik na siłowniku lub Stabilizowanie zaworu Podczas montażu siłownika na zaworze należy upewnić się, że zespół zaworu działa prawidłowo. Szczegółowe informacje dotyczące montażu siłownika podano w rozdziale 6 lub osobnej instrukcji siłownika. przez położenie rowka umieszczonego na końcu trzpienia (równolegle do otworu przepływowego kuli). W przypadku wątpliwości dotyczących wskaźnika, można sprawdzić położenie kuli na podstawie rowka. Siłownik należy montować tak, by zostawić wystarczająco miejsca na jego demontaż. Siłownik zaleca instalowanie z cylindrem ku górze. Siłownik nie powinien stykać się z rurociągiem, ponieważ wibracje rurociągu mogą zakłócić jego działanie. W niektórych przypadkach warto rozważyć dodatkową stabilizację siłownika. Dotyczy to zwłaszcza przypadków stosowania dużych siłowników, szczególnie długich trzpieni lub występowania znacznych wibracji. Można się poradzić personelu firmy Metso Automation. 3.4 Odbiór techniczny Upewnić się, że we wnętrzu zaworu lub rurociągu nie pozostały żadne zanieczyszczenia lub ciała obce. Dokładnie przepłukać rurociąg. Upewnić się, że podczas przepłukiwania instalacji zawór jest całkowicie otwarty. Sprawdzić, czy wszystkie nakrętki, rury i kable są prawidłowo zamocowane. Sprawdzić, czy siłownik, nastawnik oraz przełącznik są prawidłowo wyregulowane. Proces regulacji siłownika opisano w rozdziale 6. Proces regulacji innych, stosowanych z zaworem urządzeń opisano w ich instrukcjach.

7 4 SERWISOWANIE 4.1 Informacje ogólne OSTRZEŻENIE: Podczas konserwacji zaworu należy stosować środky bezpieczeństwa opisane w podrozdziale 1.8! OSTRZEŻENIE: Podczas przemieszczania zaworu lub zespołu zaworu należy pamiętać o jego dużej masie! Należy zawsze stosować oryginalne części - zapewni to prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Zawory z serii XU nie wymagają regularnych czynności konserwacyjnych, jednak zaleca się regularne sprawdzanie, czy szczeliwo dławika pozostaje szczelne. Jeśli zajdzie konieczność przeprowadzenia prac konserwacyjnych zaworu, to na rozwiązanie problemu wystarcza zwykle wykonanie kilku prostych czynności serwisowych. W niniejszym rozdziale opisano czynności serwisowe, które użytkownik końcowy może wykonać we własnym zakresie. Jeśli nie podano inaczej, to liczby w nawiasach odnoszą się do listy części oraz schematów złożeniowych zaworu na stronach 16 18. W przypadku wysyłania zaworu do producenta w celach serwisowych należy go wysyłać w całości. Należy też dokładnie usunąć z zaworu resztki medium, a w przypadku stosowania jakiegoś niebezpiecznego medium - powiadomić o tym producenta. Wyjąć wpust (10). Odkręcić nakrętki sześciokątne (18), wyjąć dociski sprężynowe (150), jeden kołek gwintowany (14) i płytki oporowe (42, tylko w przypadku rozmiaru 2") oraz dławik (9). Usunąć pierścienie uszczelniające (69) znajdujące się wokół trzpienia za pomocą noża lub innego ostrego narzędzia. Uważać, by nie uszkodzić trzpienia lub wgłębienia na pierścień uszczelniający. Należy pamiętać, że przy wyjmowaniu uszczelek może odpaść pierścień oporowy (67) Przed założeniem nowych uszczelek należy włożyć go na swoje miejsce. Oczyścić rowek na pierścień uszczelniający. Nałożyć nowe pierścienie uszczelniające (69) na trzpień (5). Przy wkładaniu pierścieni do rowka może przydać się dławik (9). Należy uważać, by nie uszkodzić pierścieni na rowku klinowym trzpienia. Patrz Rys. 13. Wkręcić wyjęty kołek gwintowany. Najpierw należy wygiąć pierścienie uszczelniające dokręcając nakrętki dławika bez docisków sprężynowych z momentem obrotowym T t - patrz wartości podane w Tabeli 1. Odkręcić nakrętki dławika i jeden kołek gwintowany, następnie założyć płytki oporowe (42, tylko w przypadku rozmiaru 2") i wyjęty kołek gwintowany i umieścić dociski sprężynowe (150) na kołkach dławika. Dokręcić nakrętki (18), by dociski sprężynowe były na wysokości Hc - patrz Tabela 1. Zablokować nakrętki środkiem blokującym, np. Loctite 221. Patrz Rys. 13. Sprawdzić, czy zawór nie przecieka pod ciśnieniem. 4.2 Wymiana szczeliwa dławika bez demontażu zaworu z instalacji OSTRZEŻENIE: Nie rozbierać zaworu ani nie demontować go z instalacji, jeżeli jest pod ciśnieniem! Uszczelniający pasek klinowy dławika nie wymaga regularnego dociskania. Jego szczelność zapewnia ciśnienie w instalacji oraz nacisk dławika na pierścienie uszczelniające. W przypadku grafitowego uszczelnienia dławika szczelność jest zapewniana dzięki styczności dławika (9) i pierścieni uszczelniających. Szczeliwo dławika (69) musi być wymienione, jeżeli przeciek nie ustępuje po dokręceniu nakrętek sześciokątnych (18). Klinowe uszczelki dławika muszą być dociskane ostrożnie, gdyż nadmierna siła dociskowa może je uszkodzić. Ze względów bezpieczeństwa płytki oporowe (42) zawsze MUSZĄ być zamontowane tak, jak to pokazano na rysunku 9.2 Upewnić się, że zawór nie jest pod ciśnieniem. Odkręcić siłownik i wspornik zgodnie z instrukcjami podanymi w podrozdziale 4.4. Rys. 12 Tabela 1 Montaż płytek oporowych Dociskanie uszczelek dławika Rozmiar A (mm) Hc (mm) Tt (Nm) zaworu 01" 20 20.4 5 1 1/2" 20 20.1 5 02", 03" 20 28.9 10 04" 25 28.8 12 4.3 Naprawa zaciętego lub zablokowanego zaworu w rurociągu Zacięcie może być spowodowanie zatkaniem kuli (3) i gniazd (7) transportowanym medium. Mogą one być czyszczone przez częściowe otwarcie zaworu i przepłukanie instalacji. Jeśli problem nie zostanie w tensposób rozwiązany, to należy postępować zgodnie ze wskazówkami podanymi poniżej.

8 kołek gwintowany (14) nakrêtka szeœciokątna (18) dławik (9) zestaw docisku sprêżynującego 10) uszczelnienie dławika (69) zestaw pierœcieni klinowych lub szczeliwo grafitowe A 1" - 1 1/2" Rys. 14 Demontaż siłownika ściągaczem Rys. 13 4.4 Demontaż siłownika Przed demontażem zaworu z instalacji zaleca się odłączanie siłownika. Jeśli zawór jest mały lub dostęp do niego jest trudny, zaleca się demontaż całego zespołu. Należy pamiętać, że gniazda można wymieniać bez demontażu siłownika. Na czas prac konserwacyjnych należy zamknąć dopływ medium napędzającego siłownik i odłączyć przewody układu sterowania. Hc zestaw docisku sprêżynującego 10) uszczelnienie dławika (69) zestaw pierœcieni klinowych lub szczeliwo grafitowe Szczeliwo dławika OSTRZEŻENIE: Podczas przemieszczania zaworu lub zespołu zaworu należy pamiętać o jego dużej masie! Przed demontażem dokładnie sprawdzić położenie zaworu względem siłownika i nastawnika / wyłącznika krańcowego, by później można było prawidłowo zmontować zespół. Odkręcić śruby wspornika. Zdemontować siłownik. Siłownik można zdjąć ręcznie lub przy użyciu narzędzia zaprojektowanego specjalnie w tym celu. Narzędzie to można zamówić u producenta (patrz podrozdział Narzędzia ). Zdjąć wspornik i złącze. 2", 3" & 4" kołek gwintowany (14) nakrêtka szeœciokątna płytka ustalająca (42) (tylko w przypadku rozmiaru 2") dławik (9) 4.5 Demontaż zaworu z instalacji OSTRZEŻENIE: Nie rozbierać zaworu ani nie demontować go z instalacji, jeżeli jest pod ciśnieniem! Upewnić się, że zawór nie jest pod ciśnieniem i że instalacja jest pusta. Upewnić się, że niemożliwy jest dopływ medium do sekcji, w które prowadzone są prace. Podwiesić zawór używając podnośnika. Umieścić dokładnie pasy podnośnikowe pod zaworem i odkręcić śruby na kołnierzu rurociągu. Upewnić się, że położenie pasów jest prawidłowe - patrz Rys. 9. Opuścić zawór. 4.6 Rozbieranie zaworu 4.6.1 Rozmiary 1" - 1 1/2" Umieścić zawór w pozycji stojącej na kołnierzu rurowym tak, by kryza korpusu była skierowana do góry. Zawór opuścić na miejsce równe i gładkie, by nie zadrapać kołnierza rurowego. Oznakować połówki korpusu zaworu, aby zapewnić prawidłowe ich zestawienie podczas ponownego montażu. Wyjąć wpust (10). Poluzować nakrętki dławika (18). Zdjąć dociski sprężynowe (150), wyjąć dławik (9) i pierścienie uszczelniające (69). Poluzować śruby osłony (8). Zdjąć osłonę, uszczelkę (66), wyjąć trzpień (5) i łożyska oporowe (70, 71). Odkręcić nakrętki na kołkach gwintowanych korpusu (16). Rys. 15 Wyjmowanie zablokowanego gniazda

9 Zdjąć kryzę korpusu (2). Jeżeli gniazdo (7) nie spoczywa na kuli (3), przytrzymać gniazdo (7), by nie wypadło podczas podnoszenia z kryzy i wyjąć je później. Przed opuszczeniem wyjąć rękę spomiędzy kryzy korpusu i powierzchni, na którą kryza jest opuszczana! Postawić zdjętą kryzę kołnierzu rurowym Wyjąć zablokowane gniazdo (7), używając ściągacza, patrz Rys. 15. Patrz też Podrozdział 8 "Narzędzia". 4.6.2 Rozmiar 2" Postawić zawór pionowo na kołnierzu rurowym. Zawór ustawić w miejscu równym i gładkim, by nie zadrapać kołnierza. Upewnić się, że nakrętki kołków gwintowanych korpusu (16) są skierowane do góry. Oznakować połówki korpusu zaworu, aby zapewnić prawidłowe ich zestawienie podczas ponownego montażu. Obrócić kulę w położenie zamknięte. Wyjąć wpust (10). Odkręcić nakrętki na kołkach gwintowanych korpusu (16). Zdjąć kryzę korpusu (2). Jeżeli gniazdo (7) nie spoczywa na kuli (3), przytrzymać gniazdo (7), by nie wypadło podczas podnoszenia z kryzy i wyjąć je później. Przed opuszczeniem wyjąć rękę spomiędzy kryzy korpusu i powierzchni, na którą kryza jest opuszczana! Postawić zdjętą kryzę kołnierzu rurowym. Patrz Rys. 16. Rys. 16 Wyjąć gniazdo z kryzy, jeżeli tam pozostało. Jeżeli gniazdo jest zablokowane, to należy je wyjąć, używając specjalnego narzędzia. Patrz Rys. 17 i Podrozdział Narzędzia ). Rys. 17 Podnoszenie kryzy korpusu Wyjmowanie zablokowanego gniazda Wyjąć kulę (3) z korpusu (1) chwytając krawędzie otworu (małe kule) lub używając sznura przeprowadzonego przez otwór (duże kule) i obracając ją wokół osi otworu. Ostrożnie obchodząc się z kulą, by jej nie uszkodzić, umieścić ją na miękkiej powierzchni. Patrz Rys. 18. Rys. 18 Wyjmowanie kuli Ściągnąć wpust łącznikowy (4) z trzpienia (5) i wyjąć gniazdo (7) z dolnej połowy korpusu (1). Odkręcić nakrętki (18), zdjąć dociski sprężynowe, płytki oporowe oraz wyjąć dławik (9). Wcisnąć trzpień do korpusu i wyjąć go. Wyjąć łożysko (łożyska) oporowe (70), dodatkową uszczelkę trzpienia (71), pierścienie uszczelniające (69) i uszczelkę korpusu (65). Wyjąć także uszczelki tylne (63) z gniazd kuli. 4.6.3 Rozmiary 3" - 4" Postawić zawór pionowo na kołnierzu rurowym. Zawór ustawić w miejscu równym i gładkim, by nie zadrapać kołnierza. Upewnić się, że nakrętki kołków gwintowanych korpusu (16) są skierowane do góry. Oznakować połówki korpusu zaworu, aby zapewnić prawidłowe ich zestawienie podczas ponownego montażu. Obrócić kulę w położenie zamknięte. Wyjąć wpust (10). Odkręcić nakrętki z kołków gwintowanych dławika (18) i wyjąć dławik (9). Odkręcić śruby (13) i zdjąć kołnierz dolny (78). (Kołnierz dolny jest wymagany tylko w przypadku niektórych rozmiarów). Odkręcić nakrętki (16) mocujące kryzę korpusu do korpusu. Zdjąć kryzę korpusu (2) z kołków gwintowanych korpusu, uważając, by nie uszkodzić gniazda (7) zablokowanego w kryzie. Wyjąć kulę, obracając trzpień (5) tak, by rowek na kuli był w tej samej płaszczyźnie, co kierunek przepływu wody i wykręcić kulę (3) z korpusu. Wyjąć trzpień (5) i podkładki oporowe (70, 71), przesuwając trzpień w dół i przez komorę dławikową wyjąć go z korpusu. Wyjąć uszczelnienie (69) z komory dławikowej zakrzywionym kawałkiem drutu lub specjalnym narzędziem. Wyjąć gniazdo (7) i sprężynę gniazda (62) z zagłębienia na gniazdo w korpusie zaworu.

10 Wyjąć gniazdo zablokowane w kryzie korpusu (2) delikatnie spiłowując lud dłutując punkty blokujące. Wyjąć gniazdo, obracając kryzę korpusu i umożliwiając gniazdu wypadnięcie z zagłębienia do ręki lub na jakiś miękki materiał. 4.7 Kontrola zdemontowanych elementów Oczyścić zdemontowane elementy. Sprawdzić, czy trzpień (5) i łożyska oporowe (70, 71) nie są uszkodzone. W jasnym świetle sprawdzić, czy kula (3) i gniazda (7) nie są uszkodzone (zadrapane). W razie potrzeby kulę lub gniazdo można wymienić. Sprawdzić, czy kołnierze przyłączeniowe korpusu nie są uszkodzone. 4.8 Wymiana elementów Zaleca się wymianę elementów z miękkich materiałów przy każdorazowym rozbieraniu zaworu do serwisowania. Inne części mogą być wymieniane w miarę potrzeby. Zawsze należy używać oryginalnych części zamiennych, by zawory działały prawidłowo (patrz Podrozdział Zamawianie części zamiennych ). 4.9 Montaż 4.9.1 Rozmiary 1" i 1 1/2" Ustawić korpus zaworu (1) pionowo na na kołnierzu rurowym. Zawór ustawić w miejscu równym i gładkim, by nie zadrapać kołnierza. Gniazda typu H: Włożyć uszczelkę tylną (63) do gniazda (7), patrz Rys. 19, a następnie obie części włożyć do końca do rowka w korpusie. Zamontować gniazdo w korpusie, używając specjalnego narzędzia, które można zamówić u producenta. Do narzędzia tego dołączona jest instrukcja użytkowania. Umieścić kulę w zablokowanym gnieździe tak, by rowek był skierowany ku otworowi wlotowemu trzpienia. Wcisnąć z zewnątrz trzpień (5) do zaworu. Upewnić się, że końcówka trzpienia pasuje i weszła do otworu w kuli. Zmontować gniazdo (25) z uszczelką tylną (64), sprężyną (62), uszczelką tylną (75), pierścieniem typu back-up (76), patrz Rys. 20, i umieścić ten zespół w kryzie korpusu (2). Gniazda typu J: Kryza korpus Rys. 20 75 76 62 Gniazda typu G Zamontować na obu połówkach korpusu zaworu uszczelki tylne (63) zgodnie z informacjami podanymi w Tabeli 2. Uszczelka na górze zestawu powinna mieć zawsze grubość 1 mm, pozostałe - 1 mm lub 0,4 mm. 63 64 7 25 7 63 7 63 Korpus 75 76 62 25 7 63 Kryza korpus Korpus Kryza korpus Korpus Rys. 21 Gniazda typu J Tabela 2 Grubość uszczelki Rys. 19 Gniazda typu H Zamontować gniazdo w korpusie, używając specjalnego narzędzia, które można zamówić u producenta. Do narzędzia tego dołączona jest instrukcja użytkowania. Umieścić kulę w zablokowanym gnieździe tak, by rowek był skierowany ku otworowi wlotowemu trzpienia. Wcisnąć z zewnątrz trzpień (5) do zaworu. Upewnić się, że końcówka trzpienia pasuje i weszła do otworu w kuli. Zmontować gniazdo (25), sprężynę (62), uszczelkę tylną (75) i pierścień typu back-up (76), patrz Rys. 19, a następnie umieścić ten zespół w kryzie korpusu (2). Gniazda typu G: Włożyć uszczelkę tylną (63) do gniazda (7), patrz Rys. 20, a następnie obie części włożyć do końca do rowka w korpusie. Rozmiar TU T1 T2 1 mm 0,4 mm 1 mm 0,4 mm 1 mm 0,4 mm 1" 2 szt. 3 szt. 2 szt. 4 szt. 2 szt. 5 szt. 1H" 5 szt. 3 szt. 5 szt. 5 szt. 6 szt. 4 szt. 2" 7 szt. 5 szt. 9 szt. 3 szt. 10 szt. 2 szt. 3" 12 szt. 5 szt. 14 szt. 2 szt. 16 szt. 2 szt. 4" 16 szt. 1 szt. 18 szt. 2 szt. 19 szt. 2 szt. Nałożyć dociskacz do uszczelek tylnych na zestaw uszczelek, jak to pokazano na Rys. 22.

11 Rys. 22 Docisnąć zestaw uszczelek tylnych dociskaczem, stosując nacisk o wartości podaje w Tabeli 3. Uważać, by podczas ściskania nie uszkodzić powierzchni uszczelniających. Pozostawić zestaw uszczelek tylnych dociśnięty na jakieś 5 minut. Powtórzyć tę procedurę dla drugiej połówki korpusu. Tabela 3 Siła dociskania Umieścić korpus gniazda we wgłębieniu. Dodać łożyska, wpust łącznikowy, sworzeń zabezpieczający, trzpień i wpust. Zamontować kulę. Umieścić drugie gniazdo na górze kuli. Dodać uszczelkę korpusu. Umieścić ostrożnie kryzę korpusu na korpusie i delikatnie połączyć połówki korpusu. Nakręcić przynajmniej 2 nakrętki na przeciwległe śruby w kołnierzu przyłączeniowym korpusu. Podnieść zawór pod zacisk i docisnąć kołnierze korpusu (metal do metalu). Zamknąć i otworzyć zawór i - jeśli moment obrotowy jest odpowiedni (czy można zawór obsługiwać ręcznie) - dokręcić wszystkie nakrętki na śrubach w kołnierzu przyłączeniowym korpusu. Podczas tej czynności używać zestawu pierścieni klinowych. Sprawdzić, czy moment obrotowy jest taki, jak podany w Tabeli 4. Rozmiar zaworu Dociskanie gniazda typu J Identyfikato r narzędzia Siła (kn) TU T1 T2 1" F08561 8 16 25 1H" F08559 17 35 50 Tabela 4 Rozmiar 2" F07700 20 39 60 3" F07698 35 70 100 4" F07517 50 105 150 Moment obrotowy zaworu Moment obrotowy (Nm) TU T1 T2 1" 10 ± 2 15 ± 2 20 ± 2 1H" 20 ± 4 30 ± 4 40 ± 4 2" 30 ± 7 45 ± 7 60 ± 7 3" 70 ± 14 100 ± 14 140 ± 14 4" 150 ± 20 220 ± 20 300 ± 20 Jeżeli zmierzony moment obrotowy odpowiada wartości podanej w tabeli, to należy dokończyć montażu (patrz poniżej). Jeżeli zmierzona wartość momentu obrotowego przekracza te limity, to należy rozkręcić kołnierze montażowe korpusu i umieścić kryzę korpusu na stole (zachować ostrożność, by nie upuścić kuli). Wyjąć z zestawu uszczelki tylnej kryzy korpusu jedną uszczelkę o grubości 0,4 mm. Powtórzyć montaż zgodnie z podaną wcześniej procedurą (od czynności 11). Jeżeli moment obrotowy jest wciąż za wysoki, to należy usunąć kolejną uszczelkę 0,4 mm z zestawu uszczelki tylnej korpusu. Czynności powtarzać aż do momentu osiągnięcia właściwego momentu obrotowego. Analogicznie, jeżeli wartość momentu obrotowego jest za niska to należy dodać uszczelkę 0,4 mm. Czynności końcowe montażu zespołu podane są poniżej. Należy pamiętać o założeniu zestawu pierścieni klinowych z powrotem na pierścieniach grafitowych. Parametry szczelności są zgodne z wymogami Klasy D wg. ISO 5208. Ciśnienie testowe powietrza powinno wynosić 6 barów. Jeżeli przeciek zaworu przekracza dopuszczalne limity, to należy przeinstalować gniazda, sprawdzić moment obrotowy i ponownie sprawdzić szczelność. ( Wartości momentu obrotowego z Tabeli 3 nie uwzględniają momentu powodowanego uszczelnieniem grafitowym). Wszystkie wersje: Nałożyć łożyska oporowe (70) na trzpień i docisnąć je do występu na trzpieniu. Umieścić uszczelkę osłony (66) w rowku, nałożyć osłonę (8) i dokręcić kołki gwintowane (13). Jednakowo dokręcić nakrętki (18) na kołkach gwintowanych (13), by uszczelka (66) była dociśnięta równomiernie. Włożyć uszczelkę korpusu (65) do korpusu - na występie na początku części gwintowanej. Zamontować kryzę korpusu i zespół gniazda w korpusie. Dokręcić nakrętki korpusu (16). Należy to robić stopniowo, każdorazowo przechodzą do nakrętki po przeciwnej stronie zaworu. Zalecane momenty obrotowe są podane w Tabeli 5. Tabela 5 Zalecane momenty obrotowe przy dokręcaniu Zalecane momenty obrotowe przy dokręcaniu (Nm) Rozmiar zaworu Gwint Stal nierdzewna Stal węglowa 1", 2" 5/8" lub M16 114-133 118-140 1 1/2" 3/4" lub M20 173-203 184-214 3" 7/8 UNC 214-251 280-329 4" 1 UNC 310-360 490-580 Gwinty powinny być odpowiednio nasmarowane. Jeżeli kołki gwintowane i nakrętki nie zostały nasmarowane, a były wcześniej używane, to wartości momentu obrotowego muszą być zwiększone o około 50%. Włożyć pierścienie uszczelniające (69) do osłony (8). Dokręcić kołki gwintowane (14). Włożyć dławik (9) oraz uszczelnienie (69). Instrukcje montażowe zespołu uszczelniającego są podane w podrozdziale 4.2. Włożyć wpust (10). Sprawdzić, czy uszczelnienie dławika nie przecieka, gdy zawór jest pod ciśnieniem. Zamontować zawór w instalacji, zachowując ostrożność i dokładność, jak przy demontażu. Należy pamiętać o instrukcjach podanych w Podrozdziale 3.

12 4.9.2 Rozmiar 2" Ze względów bezpieczeństwa KONIECZNE jest zamontowanie płytek oporowych (42) zgodnie z rysunkiem 9.2. Postawić zawór na kołnierzu rurowym. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić kołnierza rurowego. Gniazda typu S: Włożyć uszczelnienie tylne (63) do gniazda kulowego (7); patrz Rys. 23. Włożyć gniazdo do korpusu (1). Kryza korpus 63 Rys. 23 Gniazdo typu S (2") Gniazda typu K: Włożyć uszczelnienie tylne (63) do rowka w korpusie. Następnie włożyć gniazdo (7) do rowka w korpusie, patrz Rys. 24. Zablokować gniazdo w korpusie, używając specjalnego narzędzia. Stosowne instrukcje są podane w Podrozdziale 4.9.4. Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); patrz Rys. 24. Umieścić gniazdo w kryzie korpusu (2). Zablokować gniazdo specjalnym narzędziem. Stosowne instrukcje są podane w Podrozdziale 4.9.4. Kryza korpus 63 Rys. 24 Gniazdo typu K (2") 7 7 7 63 7 63 Korpus Korpus Gniazda typu H: Włożyć uszczelnienie tylne (63) do rowka w korpusie. Następnie włożyć gniazdo (7) do rowka w korpusie, patrz Rys. 25. Zablokować gniazdo w korpusie, używając specjalnego narzędzia. Stosowne instrukcje są podane w Podrozdziale 4.9.4. Włożyć uszczelnienie tylne (75), pierścień typu backup (76), sprężynę (62) i gniazdo (25) do kryzy korpusu, Rys. 25. Kryza korpus 75 76 62 Rys. 25 Gniazdo typu H (2") Gniazda typu G: Włożyć uszczelnienie tylne (63) do rowka w korpusie. Następnie włożyć gniazdo (7) do rowka w korpusie, patrz Rys. 26. Zablokować gniazdo w korpusie, używając specjalnego narzędzia. Stosowne instrukcje są podane w Podrozdziale 4.9.4. Włożyć uszczelnienie tylne (75), pierścień typu backup (76), sprężynę (62) i gniazdo (25) z uszczelnieniem tylnym (64) do kryzy korpusu, patrz Rys. 26. Kryza korpus 75 76 62 64 Rys. 26 Gniazdo typu G (2") 7 63 Gniazda typu J: Patrz informacje szczegółowe w 4.9.1. Wszystkie wersje: Do korpusu wsunąć od góry część trzpienia i od wewnątrz korpusu zamontować na nim łożyska oporowe (70). Umieścić wpust łącznikowy (4) w rowku na kuli i zablokować go zawleczką (50). Ustawić kulę (3) tak, by wpust łącznikowy wszedł w rowek na kuli. Pociągnięciem za trzpień sprawdzić, czy zawleczka skutecznie uniemożliwia wypadniecie trzpienia z wpustu łącznikowego. Włożyć uszczelnienie (69), kołki gwintowane (14) i dławik (9) na swoje miejsce. Nałożyć nakrętki (18) na kołki gwintowane (14) i delikatnie je dokręcić. Włożyć uszczelkę korpusu (65) do rowka na korpusie. Gniazda typu S: Umieścić gniazdo na kuli. Wszystkie wersje: Ostrożnie nałożyć kryzę (2) na korpus. Sprawdzić, czy oznaczenia wykonane podczas demontażu pasują do siebie. Zachować ostrożność, by gniazdo typu H nie wypadło z kryzy korpusu! Dokręcić nakrętki korpusu (16). Należy to robić stopniowo, każdorazowo przechodzą do nakrętki po przeciwnej stronie zaworu. Zalecane momenty obrotowe są podane w Tabeli 5. Powierzchnie kołnierzy muszą się równomiernie stykać. 25 25 7 63 Korpus Korpus

13 Włożyć wpust (10). Aby sprawdzić, czy kula znajduje się w odpowiedniej pozycji między gniazdami, należy dwa lub trzy razy powoli obrócić trzpień (w obu kierunkach). Zamontować, ukształtować i wyregulować uszczelnienie, jak to pokazano w Podrozdziale 4.2. Sprawdzić, czy uszczelnienie dławika nie przecieka, gdy zawór jest pod ciśnieniem. Zamontować zawór w instalacji, zachowując ostrożność i dokładność, jak przy demontażu. Należy pamiętać o instrukcjach podanych w Podrozdziale 3. 4.9.3 Rozmiar 3"-4" Postawić zawór na kołnierzu rurowym. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić kołnierza rurowego. Gniazda typu H: Informacje szczegółowe podano w 4.9.1. Gniazda typu G: Informacje szczegółowe podano w 4.9.1. Gniazda typu J: Informacje szczegółowe podano w 4.9.1. Wszystkie wersje: Nałożyć łożyska oporowe (70, 71) na trzpień i włożyć go do otworu w zaworze. ( w przypadku niektórych rozmiarów zaworów łożyska oporowe mogą być zbyt duże dla otworu na dole, należy więc je włożyć z boku zaworu i nałożyć na trzpień wewnątrz). Przeciągając trzpień z uszczelnieniem przez komorę dławikową wcisnąć podkładkę oporową do wgłębienia w korpusie. W razie potrzeby wymienić dolny kołnierz (78), stosując nową uszczelkę (79). Posmarować śruby (13) środkiem zapobiegającym ich zacieraniu się, włożyć je na miejsce i dokręcić z odpowiednim momentem obrotowym podanym w Tabeli 6. Tabela 6 Momenty obrotowe do dokręcania śrub kołnierza dolnego. Jeżeli wcześniej wyjęto kołki gwintowane dławika (14), to należy je posmarować środkiem zapobiegającym zacieraniu się i wkręcić z powrotem do korpusu, aż końcówki wyjdą z otworów. Aby sprawdzić, czy kula znajduje się w odpowiedniej pozycji między gniazdami, należy dwa lub trzy razy powoli obrócić trzpień (w obu kierunkach). Zamontować, ukształtować i wyregulować uszczelnienie, jak to pokazano w Podrozdziale 4.2. Sprawdzić, czy uszczelnienie dławika nie przecieka, gdy zawór jest pod ciśnieniem. Zamontować zawór w instalacji, zachowując ostrożność i dokładność, jak przy demontażu. Należy pamiętać o instrukcjach podanych w Podrozdziale 3. 4.9.4 Blokowanie gniazda Do zablokowania gniazda potrzebne jest specjalne narzędzie (można je zamówić u producenta) i prasa hydrauliczna o odpowiednim nacisku. Zamontować gniazdo z uszczelnieniem tylnym tak, jak opisano wcześniej. Nałożyć ostrożnie narzędzie do blokowania na gniazdo, patrz Rys. 27. Umieścić korpus zaworu / kryzę korpusu na łożu prasy. Powierzchnia łoża musi być równa i nie może powodować zadrapań. Stosować siły podane w Tabeli 7. Rozmiar zaworu Gwint Moment obrotowy (Nm) 03" 1/2 UNC 140 000 04" 5/8 UNC 160 000 Rys. 27 Blokowanie gniazda Obrócić trzpień tak, by ostrze było w tej samej płaszczyźnie, co otwór zaworu, następnie włożyć kulę do korpusu i lekko obracając w lewo i w prawo nałożyć wcięciem na ostrze trzpienia. Jeżeli wyjęto kołki gwintowane korpusu (12), to należy je posmarować środkiem zapobiegającym zacieraniu się i wkręcić z powrotem do korpusu, aż końcówki wyjdą z otworów. Upewnić się, że rowek na uszczelkę na korpusie jest czysty i włożyć do niego nową uszczelkę (65). Nałożyć kryzę (2) na kołki gwintowane korpusu, uważając, by nie uszkodzić gniazda ani nie przyciąć uszczelki korpusu. Pokryć powierzchnie robocze nakrętek do kołków gwintowanych korpusu środkiem zapobiegającym zacieraniu się i nakręcić je, w kolejności "po przekątnej". Nakrętki dokręcać z momentami obrotowymi podanymi w Tabeli 5. Włożyć nowe uszczelnienie (69) do komory dławikowej. Tabela 7 5 INSTALACJA SIŁOWNIKA 5.1 Informacje ogólne Można montować różne siłowniki firmy Metso Automation, należy do nich stosować odpowiednie wsporniki i sprzęgła. Zawór może być obsługiwany napędem ręcznym z pokrętłem z serii M lub siłownikiem z serii B1. 5.2 Instalacja napędu ręcznego z pokrętłem z serii M Siły nacisku do blokowania gniazda Rozmiar zaworu Siła (N) 02" 70 000 03" 140 000 04" 160 000 Znak na końcu trzpienia wskazuje kierunek otworu przelotowego kuli. Przestawić zawór w położenie zamknięte.

14 Nasmarować trzpień otwór trzpienia i trzpień. Umieścić wspornik na zaworze i obrócić kilkakrotnie nasmarowane śruby. Wspornik zgodny z normą ISO 5211 - powierzchnia montażowa Trzpieñ Rys. 28 Wspornik zamontowany na zaworze Obrócić siłownik w położenie zamknięte i ostrożnie nacisnąć na trzpień zaworu. Należy zwrócić uwagę na oznaczenia na pokrętle i trzpieniu. Nasmarować śruby napędu. Dokręcić wszystkie śruby. Wyregulować ruch kołowy kuli śrubami z łbem sześciokątnym, znajdującymi się z boku obudowy (patrz Rys. 29). Śruba blokująca położenie otwarte znajduje się w pobliżu pokrętła z boku obudowy, natomiast śruba blokujące położenie zamknięte jest po przeciwnej stronie. Kierunki obracania pokrętła są zaznaczone na pokrętle. Sprawdzić działanie pokrętła ustawiając zawór w skrajnych położeniach. Żółta strzałka powinna wskazywać kierunek otworu przelotowego kuli. œruba blokująca położenie ZAMKNIÊTE Rys. 29 œruba blokująca położenie OTWARTE œruba blokująca położenie ZAMKNIÊTE Położenie otwarte i zamknięte siłownika 5.3 Montaż siłowników z serii B1C Wpust OSTRZEŻENIE: Kula podczas obrotu przecina znajdujące się na jej krawędzi materiały! Ustawić zawór w położeniu zamkniętym i umieścić tłok siłownika w skrajnie zewnętrznym położeniu. Spiłować wszelkie zadziory i oczyścić otwór trzpienia. Pamiętać o prawidłowym ustawieniu. Znak na końcu trzpienia wskazuje kierunek otworu przelotowego kuli. Nasmarować trzpień i otwór trzpienia. Zamocować wspornik (luźno) na zaworze. Ostrożnie nałożyć siłownik na trzpień. Unikać przykładania zbyt dużej siły, gdyż mogłoby to uszkodzić kule i gniazda. Zaleca się montaż siłownika tak, aby cylinder był skierowany w górę. Ustawić siłownik możliwie równolegle (lub pionowo) w stosunku do rurociągu. Nasmarować wszystkie śruby montażowe siłownika i umieścić je w odpowiednich otworach i dokręcić. Wyregulować położenia kuli odpowiadające otwarciu i zamknięciu za pomocą śrub blokujących siłownika znajdujących się po obu stronach zaworu (patrz Rys. 29). Prawidłowe położenie będzie wskazywane przez otwór przelotowy kuli. Sprawdzić żółtą strzałkę na siłowniku, która powinna wskazywać położenie otwarte. Trzymać palce z dala od otworu przelotowego w kuli! W przypadku ponownego montowania siłownika na tym samym zaworze regulacja śruby blokującej nie jest potrzebna. Ustawić tłok siłownika na końcu obudowy (położenie otwarte). Ręcznie obracać siłownik aż do momentu otwarcia zaworu. Zablokować siłownik w takim położeniu w sposób opisany powyżej. Sprawdzić szczelność gwintów śruby blokującej. Gwinty powinny być zabezpieczone odpowiednim nietwardniejącym środkiem uszczelniającym np. Loctite 225. Sprawdzić prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Przesunąć tłok siłownika do obu końców cylindra i sprawdzić ustawienie kuli oraz jej ruchy wywołane przesuwaniem siłownika (zamykanie: zgodnie z ruchem wskazówek zegara; otwieranie: przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) Przy tłoku znajdującym się w skrajnie zewnętrznym położeniu zawór powinien być zamknięty. Może okazać się, że jest konieczna zmiana położenia osłony siłownika ze wskazaniem otwarcia / zamknięcia zaworu, by odzwierciedlało ono stan faktyczny. 5.4 Montaż siłowników z serii B1J Sprężynowe siłowniki powrotne są stosowane w sytuacjach, gdy konieczne jest otworzenie lub zamknięcia zaworu w przypadku przerw w doprowadzaniu powietrza. Siłowniki typu B1J służą do zamykania sprężynowego ; sprężyna wypycha tłok w kierunku końca cylindra w skrajne położenie zewnętrzne. Podobnie, siłowniki typu B1JA służą do otwierania sprężynowego ; sprężyna wypycha tłok w kierunku obudowy. Sprężynowe siłowniki powrotne są montowane podobnie jak siłowniki serii B1C. Należy jednak zwrócić uwagę na kwestie podane poniżej. 5.4.1 Typ B1J Zamontować siłownik tak, aby tłok znajdował się w skrajnie zewnętrznym położeniu. Cylinder nie powinien znajdować się pod ciśnieniem, a przyłącza doprowadzania powietrza powinny być otwarte. Zawór powinien być zamknięty. 5.4.2 Typ B1JA Zamontować siłownik tak, aby tłok znajdował się na końcu cylindra po stronie obudowy. Cylinder nie powinien znajdować się pod ciśnieniem, a przyłącza doprowadzania powietrza powinny być otwarte. Zawór powinien być otwarty. Dalsza część procedury montażu pokrywa się z instrukcjami podanymi w Podrozdziale 5.3.

15 5.5 Montaż siłowników innych marek Firma Metso Automation nie gwarantuje kompatybilności siłowników nie instalowanych przez Metso Automation. Siłowniki innych marek można stosować tylko gdy są one wyposażone w połączenie zgodne z normą ISO 5211. 6 NIEPRAWIDŁOWE DZIAŁANIE W Tabeli 8 poniżej opisano sytuacje, które mogą wystąpić po dłuższym okresie użytkowania siłownika. 7 NARZĘDZIA Oprócz narzędzi typowych, niezbędne są następujące narzędzia specjalne: Demontaż siłownika: - ściągacz do demontażu siłownika Demontaż gniazd blokowanych: - ściągacz Blokowanie gniazd: - narzędzie do blokowania Narzędzia te można zamawiać u producenta. Podczas zamawiania należy zawsze podać typ zaworu. 8 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH Podczas zamawiania części zamiennych, należy zawsze podawać następujące informacje: typ zaworu (znajdujący się na tabliczce znamionowej lub w instrukcji) numer listy części zamiennych (lub numer niniejszego podręcznika), numery części, ich nazwy oraz liczbę zamawianych części. Tabela 8 Nieprawidłowe działanie Objaw Możliwa usterka Działanie Wyciek z zamkniętego zaworu Nieprawidłowe ustawienie śruby ograniczającej Zmienić ustawienie śruby dla położenia zamkniętego siłownika Uszkodzona powierzchnia kuli Obrócić kulę o 180 Uszkodzone gniazdo (gniazda) Wymienić gniazdo (gniazda) Kula nie może się swobodnie obracać Oczyścić wnętrze zaworu Niepłynny ruch zaworu Zanieczyszczenia między kulą i gniazdami Przepłukać zawór od wewnątrz Oczyścić mechanicznie powierzchnie uszczelniające i gniazda Przeciek przez uszczelnienia Poluzowanie uszczelnień Dokręcić nakrętki dławika Zużyte lub uszkodzone uszczelnienia Wymienić uszczelnienia dławika

16 9 SCHEMATY ZŁOŻENIOWE I LISTY CZĘŚCI 9.1 Rozmiary 1" - 1 1/2" Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Kryza korpusu 3 1 Kula 5 1 Trzpień 7 1 Gniazdo 8 1 Osłona 9 1 Dławik 12 Kołek gwintowany 13 Kołek gwintowany 14 Kołek gwintowany 16 Nakrętka sześciokątna 17 Nakrętka sześciokątna 18 Nakrętka sześciokątna 25 1 Gniazdo 62 1 Sprężyna gniazda 63 1 Uszczelka tylna (H, G) X 2 Uszczelka tylna (J) X 64 1 Uszczelka tylna (G) X 65 1 Uszczelka korpusu X 66 1 Uszczelka X 69 1 Uszczelnienie X 70 2 Łożysko oporowe X 75 1 Uszczelka tylna X 76 1 Pierścień typu back-up 77 1 Zaślepka 150 2 Docisk sprężynujący

17 9.2 Rozmiar 2" Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Kryza korpusu 3 1 Kula 4 1 Wpust łącznikowy 5 1 Trzpień 7 2 Gniazdo (S, K) 1 Gniazdo (H, G) 2 Gniazdo (J) 9 1 Dławik 10 1 Wpust 12 Kołek gwintowany 14 Kołek gwintowany 16 Nakrętka sześciokątna 18 Nakrętka sześciokątna 25 1 Gniazdo 42 2 Płytka ustalająca 50 1 Sworzeń zabezpieczający 62 1 Sprężyna (H, G) 63 2 Uszczelka tylna (S, K) X 1 Uszczelka tylna (H, G) X 2 Uszczelka tylna (J) X 64 1 Uszczelka tylna (G) X 65 1 Uszczelka korpusu X 69 1 Zestaw uszczelniający / uszczelek klinowych X 70 1 Łożysko oporowe X 71 1 Łożysko oporowe 75 1 Uszczelka tylna (H, G) X 76 1 Pierścień typu back-up (H, G) 77 1 Zaślepka 150 2 Docisk sprężynujący

18 9.3 Rozmiary 3" i 4" 150 18 71 70 10 5 14 9 69 1 79 78 13 16 2 65 75 76 62 64 25 3 7 63 12 Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Kryza korpusu 3 1 Kula 5 1 Trzpień 7 1 Gniazdo 9 1 Dławik 10 1 Wpust 12 Kołek gwintowany 13 Śruba 14 Kołek gwintowany 16 Nakrętka sześciokątna 18 Nakrętka sześciokątna 25 1 Gniazdo 62 Sprężyna 63 1 Uszczelka tylna X 64 1 Uszczelka tylna X 65 1 Uszczelka korpusu X 69 5 Pierścień uszczelniający X 70 1 Łożysko oporowe 71 1 Łożysko oporowe 75 1 Uszczelka tylna (H, G) 76 1 Pierścień typu back-up (H, G) 78 1 Kołnierz dolny 79 1 Uszczelka X 150 2 Docisk sprężynujący

19 10 WYMIARY I WAGA P øo M P øo M P øo M øb1 ød øb øb øb1 ød ød øb øb1 E K R N E K R N E K R N A A1 A A1 A1 A 1" & 1/2" 2" 3" & 4" TYP ROZ KOŁNIERZ ISO Wymiary w mm NPTF kg MIAR A A1 B B1 D E K M N O P R U1 XU_F 1 F07 216 79 124 119 25.4 170 145 4.76 25 15 17 25 1/4 17 1 1/2 F07, F10 241 86 155 148 38.1 202 172 4.76 35 20 22.2 30 1/4 26 2 F07, F10, F12, F14 292 98 165 153 50.8 215 168 6.35 46 25 27.8 47 1/2 35 3 F14, F16 356 172 209.6 239 76.2 327 246 12.70 80 45 50.4 81-64 4 F14, F16, F25 432 213 273.1 294 101.6 383 292 12.70 90 55 60.6 91-141

20 Zawór i siłownik B1C size ød øb X MOUNTING POSITION: A-VU (STD) Supply 1/2 NPT A G F size ød X G A1 øb1 A A1 F V E 1" & 1 1/2" K J H I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE V E 2" øb1 øb K H J I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE size ød X A A1 F G øb1 V E 3" & 4" øb K J H I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE Zawór DN Siłownik Wymiary w mm NPTF NPT kg A A1 B B1 D E F G H l1 l2 l3 J K V X XU01F 25 B1CU6 216 79 124 119 25.4 46 395 270 343 225 210 215 203 145 36 90 1/4 1/4 23 XU1HF 40 B1CU9 241 86 155 148 38.1 50 450 315 386 225 210 215 231 172 43 110 1/4 1/4 38 B1CU11 241 86 155 148 38.1 50 535 375 410 230 215 225 237 172 51 135 1/4 3/8 44 XU02F 50 B1CU11 292 98 165 153 50.8 50 535 375 409 230 215 225 233 168 51 135 1/2 3/8 53 B1CU13 292 98 165 153 50.8 65 640 445 435 250 235 245 249 168 65 175 1/2 3/8 68 XU03F 80 B1CU13 356 172 209.6 239 76.2 65 640 445 556 250 235 245 327 246 65 175-3/8 97 B1CU17 356 172 209.6 239 76.2 70 785 555 588 270 255 260 342 246 78 215-1/2 120 XU04F 100 B1CU20 432 213 273.1 294 101.6 80 880 590 701 290 275 280 407 292 97 215-1/2 216 B1CU25 432 213 273.1 294 101.6 110 1075 725 743 310 295 300 430 292 121 265-1/2 274

21 Zawór i siłownik B1J/JA MOUNTING POSITION: A-VU (STD) size ød X G F size ød X 1" & 1 1/2" size ød X A A1 F A A1 A G A1 F V E øb1 øb K J H I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE 2" V E øb1 øb K J H I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE G V E 3" & 4" øb øb1 K J H I1 ND800 I2 NI/NK I3 NP/NE Zawór DN Siłownik Wymiary w mm NPTF NPT kg A A1 B B1 D E F G H l1 l2 l3 J K V X XU01F 25 B1JU/B1JAU8 216 79 124 119 25.4 50 555 420 336 225 210 215 204 145 43 135 1/4 3/8 36 XU1HF 40 B1JU/B1JAU10 241 86 155 148 38.1 50 640 480 391 230 215 225 237 172 51 175 1/4 3/8 58 XU02F 50 B1JU/B1JAU12 292 98 165 153 50.8 65 815 620 420 250 235 245 249 168 65 215 1/2 1/2 94 XU03F 80 B1JU/B1JAU16 356 172 209.6 239 76.2 70 990 760 573 270 255 260 342 246 78 265-166 B1JU/B1JAU20 356 172 209.6 239 76.2 80 1230 940 606 290 275 280 361 246 97 395-3/4 241 XU04F 100 B1JU/B1JAU20 432 213 273.1 294 101.6 80 1230 940 679 290 275 280 407 292 97 395-3/4 318 B1JU/B1JAU25 432 213 273.1 294 101.6 110 1490 1140 739 310 295 300 430 292 121 505-3/4 493

22 Zawór z napędem ręcznym przekładniowym z serii M øz F G V K* J *) Patrzy wymiar K podany w tabeli na stronie 19 Typ Wymiary (mm) kg F G J V Z M07 196 152 58 38.5 125 3 M10 297 239 67 52.0 200 5 M12 357 282 81 67 250 10 M14 435 345 94 90 457 18 M15 532 406 106 123 457 31 M16 642 466 127 154 610 45

23 11 KOD TYPU 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. XU 02 F W TA S6 SJ S A A D. 1. Seria i typ zaworu, odległość między powierzchniami czołowymi XU Zawór o pełnym otworze, gniazdowy, długość całkowita pomiędzy powierzchniami czołowymi wg. ASME B16.10, Tabela 4, długi model 2. Rozmiar 2. DIN ASME 025 25 mm 1" 01 040 40 mm 1 1/2" 1H 050 50 mm 2" 02 080 80 mm 3" 03 100 100 mm 4" 04 3. Ciśnienie znamionowe, kołnierze, nawiercenia kołnierzy F ASME klasa 600 N PN 64 P PN 100 4. Typy przyłącza W ASME B 16.5 0.06" podniesione lico, standard C DIN2526, podniesione lico, kształt C 5. Zastosowanie i / lub budowa TA Budowa standardowa. Uszczelnienie typu live loaded TQ Budowa Q-Trim. W innych przypadkach standard. TU Specjalna konstrukcja gniazda odporna na zanieczyszczenia stałe, zakres ciśnień 0 - <10 barów (otoczenia) T1 Specjalna konstrukcja gniazda odporna na zanieczyszczenia stałe, zakres ciśnienie 10 - <20 barów (otoczenia) T2 Specjalna konstrukcja gniazda odporna na zanieczyszczenia stałe, zakres ciśnień 20-30 barów (otoczenia) 6. Materiał korpusu i materiał elementów wiążących się z korpusem Korpus i kryza korpusu Osłona Dławik S6 CF8M CF8M CF8M J2 WCB WCB CF8M J5 C5 C5 CF8M UWAGA! Osłona jest stosowana tylko w przypadku rozmiarów 1" i 1 1/2" 7. Materiał trzpienia i kuli / powłoki Standardowy SJ 316SS / Twarda chromowa & XM-19 RX 316SS / Węglik chromu & XM-19 RR 316SS / WC-CO & XM-19 RC 316SS / /(W/Cr)C & XM-19 SL 316SS / NiBo & XM-19 8. Typ gniazda, uszczelka tylna i materiał sprężyny Typ gniazda Uszczelka tylna Sprężyna S Metal, S PTFE - K Metal, K PTFE - (blokowane) H Metal, H Grafit Incoloy 825 G Metal, H Grafit Incoloy 825 J Metal Grafit - 9. Materiał gniazda i powłoki Materiał gniazda Materiał powłoki A 316 Stal nierdzewna Powłoka lica twarda kobaltowa B 316 Stal nierdzewna CrC + LF R 316 Stal nierdzewna Węglik wolframu, WC-CO C 316 Stal nierdzewna Węglik wolframu / chromu, (W/Cr)-C X 316 Stal nierdzewna Węglik chromu, CrC 10. Materiał uszczelki i uszczelnień Uszczelka korpusu Uszczelnienie Łożysko oporowe A PTFE Pierścienie uszczelniające klinowe PTFE Wypełnienie PTFE B Grafit Grafit Wypełnienie PTFE C PTFE Pierścienie uszczelniające klinowe PTFE Stop kobaltowy i stal nierdzewna D Grafit Grafit Stop kobaltowy i stal nierdzewna 11. Materiały śrub Kołki gwintowane D *) B8M 8M F **) L7M 2HM A ***) B7 2H Materiał śrub, zawory DIN K *) A2-70 A2-70 R **) 21CrMoV57 24CrMo5 Nakrętki *) z korpusem ze stali nierdzewnej **) z korpusem ze stali węglowej ***) z korpusem ze stali nierdzewnej i niskostopowej tylko dla USA