POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO SIERPIEŃ 2013 1
Sierpień w kalendarzu kościelnym 1 Św. Alfonsa Marii Liguoriego, biskupa i doktora Kościoła 2 Bł. Piotra Fabera, kapłana 4 18. Niedziela zwykła (C) 6 Przemienienie Pańskie 8 Św. Dominika, kapłana 9 Św. Teresy Benedykty od Krzyża, dziewicy i męczennicy, patronki Europy 10 Św. Wawrzyńca, męczennika 11 19. Niedziela zwykła (C) 14 Św. Maksymiliana Marii Kolbego, kapłana i męczennika 15 Wniebowzięcie NMP 17 Św. Jacka, kapłana 18 20. Niedziela zwykła (C) 20 Św. Bernarda, opata i doktora Kościoła 22 NMP Królowej 23 Św. Bartłomieja Apostoła 25 21. Niedziela zwykła (C) 26 NMP Częstochowskiej 27 Św. Moniki 28 Św. Augustyna, biskupa i doktora Kościoła 29 Męczeństwo św. Jana Chrzciciela 6 SIERPIEŃ 6 2013 2013 POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO Pierwsza wzmianka o istnieniu kultu Matki Bożej Pocieszenia w Nowym Sączu pochodzi z 1489 r. Prawdopodobnie zainicjowali go norbertanie, którzy w 1409 r. objęli kościół Ducha Świętego. Obraz ozdobiony złotymi koronami jest (najprawdopodobniej) trzecim z kolei wizerunkiem Maryi. Prof. Adam Bochnak ustalił, że powstał w krakowskiej lub sądeckiej pracowni malarskiej w połowie XVI w. Norbertanie rozwijali kult maryjny, erygując w 1633 r. Arcybractwo paskowe Matki Bożej Pocieszenia i uzyskując zgodę na urządzanie odpustu w niedzielę po wspomnieniu św. Augustyna (28 VIII). Kasata norbertanów w 1784 r. wpłynęła
z Maryją Koronacja Sądeckiej Pani Od XV w. na Sądecczyźnie czczony jest obraz Matki Bożej Pocieszenia z kościoła Ducha Świętego w Nowym Sączu. Ten wielowiekowy kult i potwierdzona świadectwami cudowność obrazu zainspirowały podjęcie starań o przyozdobienie wizerunku Maryi papieskimi koronami. W tym roku mija 50 lat od tego szczególnego wydarzenia. zdjęcie: ks. Zygfryd Kot SJ na osłabienie kultu. Jego wskrzeszenia podjęli się jezuici, którzy objęli kościół i dawne opactwo w 1831 r. Bardzo szybko wprowadzili nabożeństwa majowe, zakładali liczne Sodalicje Mariańskie, odnowili obraz. Dowodem żywotności kultu są inwentarze ofiarowanych wotów i kosztowności oraz świadectwa otrzymywanych łask odnotowane w Liber donorum. Funkcjonowanie tak prężnego ośrodka religijnego zaowocowało myślą o koronacji cudownego obrazu. Po raz pierwszy pojawiła się ona w środowisku sodalicyjnym animowanym przez o. Władysława Wojtonia SJ w połowie lat 30. XX w. Wówczas jednak nie wyszła poza sferę planów. Przełomowym czasem okazała się II wojna światowa. W sądeckim kolegium mieszkało około stu osób: ojcowie, bracia i klerycy studiujący filozofię. Mając na uwadze dramatyczną sytuację i zagrożenia, przed którymi stanęła wspólnota zakonna, ówczesny rektor kolegium o. Józef Balcarek SJ 9 września 1940 r. złożył uroczyste ślubowanie Matce Bożej, że dołoży wszelkich starań, aby uroczyście ukoronowano ten cudowny obraz Twój Matki Boskiej Pocieszenia, jeżeli ( ) zachowasz nam ten kościół i dom, i mnie biednego, i nas wszystkich tu mieszkających, i to wszystko co posiadamy do utrzymania. POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO SIERPIEŃ 2013 7
z Maryją Bilans wojny pokazał, że modlitwy zakonników zostały wysłuchane. Mimo iż jezuici czynnie włączali się w nielegalną pomoc dla partyzantów oraz Żydów zamkniętych w getcie bezpośrednio sąsiadującym z kolegium, nikt z mieszkańców kolegium nie zginął, nie został ranny, nie był aresztowany ani wywieziony do obozów, nie ucierpiały poważniej zabudowania klasztorne (choć w styczniu 1945 r. partyzanci wysadzili oddalony o 300 m od kolegium zamek), prace duszpasterskie w kościele i studia filozoficzne prowadzono bez większych utrudnień. Zaraz po wojnie podjęto pierwsze działania na rzecz wypełnienia ślubowania o. Balcarka. W 1946 r. dokonano gruntownej konserwacji obrazu. W roku 1949 nowy superior, o. Walenty Majcher SJ, po rozmowie z biskupem tarnowskim Janem Stepą, uzyskawszy jego poparcie, udokumentował historię obrazu, dzieje kultu, łaski otrzymane za pośrednictwem Sądeckiej Pani i swoje opracowanie złożył w kurii biskupiej w Tarnowie. Nie- 8 SIERPIEŃ 2013 POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO
zdjęcia z Archiwum Księży Jezuitów w Krakowie stety w tym czasie starania o koronację utknęły w martwym punkcie. Nasilenie represji przeciwko Kościołowi ze strony władz komunistycznych, których ofiarą padli również sądeccy jezuici (odebrano im większą część kolegium, młyn zbożowy, ogród warzywny, gospodarstwo rolne w Zabełczu, Dom Sodalicyjny i zlikwidowano Małe Seminarium), zupełnie uniemożliwiło doprowadzenie ślubowania do końca. Dopiero mianowanie w 1961 r. superiorem domu sądeckiego o. Tadeusza Michalika SJ otworzyło ostatni rozdział starań o koronację. Ważna była jego rozmowa w maju 1962 r. z tarnowskim sufraganem, bp. Michałem Blecharczykiem, który wyraził życzenie przyspieszenia działań. Ojciec Michalik wziął sobie te słowa do serca i w ciągu niecałych pięciu miesięcy przygotował komplet dokumentów wymaganych jako załącznik do prośby o koronację. We wrześniu teczka z materiałami i suplika do Kapituły Watykańskiej zostały wręczone kard. Stefanowi Wyszyńskiemu i bp. Jerzemu Ablewiczowi. Dzięki osobistej protekcji Prymasa już 19 grudnia 1962 r. Święta Kongregacja Obrzędów wydała dekret, a papież Jan XXIII podpisał bullę Singulari Studio zezwalające na koronację obrazu Matki Boskiej Pocieszenia. POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO SIERPIEŃ 2013 9
z Maryją Od początku 1963 r. rozpoczęły się intensywne przygotowania duchowe i organizacyjne. Jeszcze w styczniu Prymas Polski, jako przyszły koronator, wyznaczył datę uroczystości na niedzielę 11 sierpnia. Pierwszym i najważniejszym problemem było ustalenie miejsca tak licznego zgromadzenia. Jezuici wystąpili z oficjalną prośbą do władz o wydanie zgody na odbycie uroczystości na jednym z placów miejskich. Po długim milczeniu nadeszła wreszcie... odmowa wyrażenia zgody. To spowodowało konieczność poszukiwania terenu przykościelnego, na którym można było zorganizować uroczystość bez pozwolenia. Wybór padł na plac przy kościele w Zawadzie oddalonej o 9 km od centrum miasta. W ramach przygotowań duchowych w każdą sobotę organizowano nabożeństwa maryjne z Mszą św. i kazaniem, w czasie Wielkiego Postu przeprowadzono Misje św., opracowano cykl czytanek majowych poświęconych Matce Bożej Pocieszenia, przełożeni obu polskich prowincji Towarzystwa Jezusowego o. Antoni Kuśmierz SJ i o. Stefan Dzierżek SJ skierowali specjalny list do wszystkich ojców, scholastyków i braci zakonnych, bp Jerzy Ablewicz wystosował list pasterski odczytany w parafiach diecezji. Bezpośrednimi przygotowaniami do uroczystości koronacyjnych były nowenna w dniach od 2 do 10 sierpnia i triduum od 8 do 10 sierpnia, podczas których odprawiane były uroczyste nabożeństwa z okolicznościowymi kazaniami. W nocy z 10 na 11 sierpnia przewieziono obraz do Zawady, gdzie w kościele urządzono całonocne czuwanie. Uroczystości koronacyjne rozpoczęły się zdjęcia z Archiwum Księży Jezuitów w Krakowie 10 SIERPIEŃ 2013 POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO
o godz. 11.00. Po powitaniu Prymasa ruszyła ze świątyni do ołtarza koronacyjnego procesja z obrazem Matki Bożej Pocieszenia. Tam odczytano bullę papieża Jana XXIII, po czym kard. Wyszyński poświęcił złote korony i nałożył je na obraz. Następnie bp Ablewicz odprawił sumę pontyfikalną, a Prymas wygłosił kazanie. Uroczystości zakończyło odmówienie aktu poświęcenia Matce Bożej Pocieszenia duchowieństwa i wiernych diecezji tarnowskiej oraz uroczysta procesja z ukoronowanym obrazem dookoła placu. Uroczystości zgromadziły 18 biskupów, 700 księży, 1000 sióstr zakonnych i ok. 100 tys. wiernych z różnych stron kraju. Była to w okresie powojennym czwarta koronacja w Polsce. Do czasu pielgrzymki Jana Pawła II do Starego Sącza w 1999 r. była największym zgromadzeniem publicznym na Sądecczyźnie. Dała ona impuls dla rozszerzenia kultu Matki Bożej Pocieszenia. Jakub M. Bulzak POS ANIEC SERCA JEZUSOWEGO SIERPIEŃ 2013 11