Załącznik do uchwały Rady Miasta Marki nr OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ZA ROK 2015 MARKI 2016

Załącznik do uchwały Rady Miasta Marki nr z dnia OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ZA ROK 2015 MARKI 2016

WPROWADZENIE Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz. 163) nakłada na gminy i powiaty obowiązek corocznego sporządzania oceny zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej. Zasoby te obejmują w szczególności infrastrukturę, kadrę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe na zadania pomocy i integracji społecznej bez względu na podmiot je realizujący i finansujący. Ocena zaś obejmuje rodzaje problemów oraz rozkład ilościowy osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej. Dokonywana ocena zasobów pomocy społecznej Gminy Miasta Marki stanowi podstawę do planowania priorytetowych kierunków działań na rok następny. Określenie ich, odbywa się na podstawie dogłębnej analizy funkcjonowania całego systemu pomocy społecznej w roku ubiegłym, uwzględniając przy tym zasoby wykazywane w latach 2013-2014. W celu wprowadzenia standardów opracowania danych do raportu dla wszystkich gmin i powiatów, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wraz z Instytutem Rozwoju Służb Społecznych, przygotowało narzędzie oceny zasobów pomocy społecznej, umożliwiające zbieranie i zestawienie danych na szczeblu gminy, powiatu i województwa. Sporządzenie rzetelnej analizy, możliwe jest dzięki zebraniu informacji w zakresie pomocy społecznej, oświaty, rynku pracy, sytuacji mieszkaniowej, demograficznej na terenie Gminy Miasta Marki - z uwzględnieniem wysokości nakładów na realizację poszczególnych zadań. 2. DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ I SPOŁECZNEJ WYSZCZEGÓLNIENIE DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ i SPOŁECZNEJ (stan na 31.XII) Lata poprzed nie Rok 2013 Rok 2014 Rok oceny PROGNOZA* Rok po ocenie Dwa lata po ocenie MIESZKAŃCY (w osobach) Ogółem 1 29 032 29 032 29 722 29 722 29 722 KOBIETY Ogółem 2 15 164 15 164 15 542 15 542 15 542 Wiek 0-17 3 3 348 3 348 3 454 3 454 3 454 Wiek 18-59 4 9 279 9 279 9 439 9 439 9 439 Wiek 60 lat i więcej 5 2 537 2 537 2 649 2 649 2 649 MĘŻCZYŹNI

Ogółem 6 13 868 13 868 14 180 14 180 14 180 Wiek 0-17 7 3 519 3 519 3 580 3 580 3 580 Wiek 18-64 8 9 246 9 246 9 425 9 425 9 425 Wiek 65 lat i więcej 9 1 103 1 103 1 175 1 175 1 175 RYNEK PRACY Bezrobotni ogółem 10 1 530 1 361 985 985 990 Bezrobotni długotrwale ogółem 11 547 574 512 511 516 Bezrobotni ogółem z prawem do zasiłku 12 195 174 134 134 139 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Liczba mieszkań komunalnych w zasobie gminy Liczba wniosków złożonych na mieszkanie komunalne z zasobów gminy 13 622 598 590 586 586 14 34 46 46 45 45 w tym z wiersza 13: 15 20 26 32 28 28 Liczba mieszkań socjalnych (lokali) Liczba oczekujących na mieszkanie 16 26 22 24 22 22 socjalne Liczba wyroków eksmisyjnych bez 17 0 3 0 2 2 wskazania lokalu socjalnego Liczba żłobków (żłobki, kluby dziecięce, 18 0 2 2 2 2 oddziały żłobkowe w przedszkolach) Liczba opiekunów dziennych do dzieci 19 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w żłobkach (żłobki, kluby dziecięce, oddziały żłobkowe w przedszkolach) Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w żłobku (żłobek, klub dziecięcy, oddziały żłobkowe w przedszkolach) Powody nie przyznania miejsca w żłobku Liczba przedszkoli (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) 20 0 45 45 45 45 21 0 0 0 0 0 22 18 27 31 33 34

Liczba miejsc w przedszkolach 23 555 748 794 857 857 (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) Liczba dzieci, którym nie przyznano 24 189 145 171 171 171 miejsc w przedszkolu wg złożonych wniosków Powody nie przyznania miejsca w przedszkolu Liczba świetlic i klubów dla dzieci i młodzieży - ogółem 25 3 3 2 2 2 Z tego: (wiersze "Przyszkolne" i "Pozaszkolne") Przyszkolne 26 0 0 0 0 0 Pozaszkolne 27 3 3 2 2 2 Liczba klubów i innych miejsc spotkań 28 1 1 4 4 4 dla seniorów Liczba hospicjów 29 0 0 0 0 0 Liczba ośrodków dla cudzoziemców 30 X X X X X * Wielkość prognozy nie dotyczy wartości przyrostu lub spadku. W przypadku braku możliwości oszacowania wielkości liczbowych dla prognozy należy wpisać liczby odpowiadające danym z kolumny "Rok oceny" 3.DANE O KORZYSTAJĄCYCH Z POMOCY I WSPARCIA DANE O KORZYSTAJĄCYCH Z POMOCY i WSPARCIA (w całym okresie sprawozdawczym) WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2013 Rok 2014 Rok oceny Prognoza rok po ocenie OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY i WSPARCIA Liczba osób 1 1 042 1 019 914 950 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE

Liczba osób 2 1 042 1 019 914 890 W tym: osoby długotrwale korzystające 3 895 650 590 497 Wiek 0-17 4 254 201 242 236 Wiek produkcyjny * 5 494 369 496 407 Wiek poprodukcyjny ** 6 294 449 159 247 Liczba rodzin 7 818 766 692 625 Liczba osób w rodzinach 8 1 681 1 643 1 437 1 307 w tym: KOBIETY (z wierszy 2-6) Ogółem 9 782 706 509 482 W tym: osoby długotrwale korzystające 10 311 297 206 186 Wiek 0-17 11 117 124 133 124 Wiek 18-59 12 424 203 264 231 Wiek 60 lat i więcej 13 241 379 112 127 w tym: MĘŻCZYŹNI (z wierszy 2-6) Ogółem 14 260 313 327 292 W tym: osoby długotrwale korzystające 15 113 313 304 261 Wiek 0-17 16 137 95 109 89 Wiek 18-64 17 70 166 214 176 Wiek 65 lat i więcej 18 53 52 4 27 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE Liczba osób ogółem 19 934 887 627 630 Liczba rodzin 20 818 766 620 623

Liczba osób w rodzinach 21 1 681 1 643 1 191 1 194 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE NIEPIENIĘŻNE Liczba osób ogółem 22 381 366 311 315 Liczba rodzin 23 235 226 195 199 Liczba osób w rodzinach 24 821 791 665 669 OSOBY I RODZINY, Z KTÓRYMI PRZEPROWADZONO WYWIAD ŚRODOWISKOWY Liczba osób ogółem 25 1 002 1 019 914 890 Liczba rodzin 26 818 766 692 625 Liczba osób w rodzinach 27 1 681 1 643 1 437 1 307 POWODY UDZIELENIA POMOCY I WSPARCIA UBÓSTWO Liczba rodzin 28 517 520 463 463 Liczba osób w rodzinach 29 1 118 1 144 953 953 BEZROBOCIE Liczba rodzin 30 346 337 272 272 Liczba osób w rodzinach 31 859 839 657 657 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Liczba rodzin 32 236 231 221 221 Liczba osób w rodzinach 33 403 424 394 394 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA Liczba rodzin 34 246 232 229 229

Liczba osób w rodzinach 35 417 371 369 369 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH Liczba rodzin 36 173 196 142 142 Liczba osób w rodzinach 37 546 594 494 494 ALKOHOLIZM Liczba rodzin 38 69 102 78 78 Liczba osób w rodzinach 39 110 149 133 133 NARKOMANIA Liczba rodzin 40 2 3 6 6 Liczba osób w rodzinach 41 8 8 11 11 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA Liczba rodzin 42 0 20 27 27 W TYM: WIELODZIETNOŚĆ Liczba rodzin 43 0 18 24 24 BEZDOMNOŚĆ

Liczba rodzin 44 11 6 7 7 Liczba osób w rodzinach 45 11 10 10 10 TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO Liczba rodzin 46 14 3 1 1 Liczba osób w rodzinach 47 16 3 1 1 ZDARZENIA LOSOWE Liczba rodzin 48 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 49 0 0 0 0 KLĘSKI ŻYWIOŁOWE I EKOLOGICZNE Liczba osób 50 0 0 0 0 SIEROCTWO Liczba rodzin 51 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 52 0 0 0 0 PRZEMOC W RODZINIE

Liczba rodzin 53 4 7 7 7 Liczba osób w rodzinach 54 15 20 27 27 OCHRONA OFIAR HANDLU LUDŹMI Liczba rodzin 55 0 0 0 0 USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ USŁUGI OPIEKUŃCZE OGÓŁEM Liczba osób 56 24 33 30 30 Liczba świadczeń 57 5 011 7 489 7 606 7 700 Kwota świadczeń w złotych 58 61 465 83 664 87 371 90 000 W TYM: SPECJALISTYCZNE (wiersze 59-61) Liczba osób 59 0 0 0 0 Liczba świadczeń 60 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 61 0 0 0 0 SPECJALISTYCZNE USŁUGI DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Liczba osób 62 11 11 10 10 Liczba świadczeń 63 2 650 2 729 1 900 1 900 Kwota świadczeń w złotych 64 53 442 51 616 35 778 35 778 PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE Liczba rodzin 65 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 66 0 0 0 0 PRACA SOCJALNA Liczba rodzin 67 860 802 712 712 Liczba osób w rodzinach 68 1 796 1 685 1 449 1 449 INTERWENCJA KRYZYSOWA Liczba rodzin 69 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 70 0 0 0 0 KONTRAKT SOCJALNY Liczba zawartych kontraktów socjalnych 71 1 3 0 5

Liczba osób ogółem objętych kontraktem 72 1 3 0 5 W tym: liczba osób objętych kontraktem w Klubie Integracji Społecznej 73 0 0 0 0 * wiek produkcyjny: kobiety w wieku 18-59 lat, mężczyźni 18-64 lat ** wiek poprodukcyjny: kobiety w wieku 60 i więcej, mężczyźni 65 i więcej 3.1 GMINA ZADANIA OPS GMINA - ZADANIA OPS ORAZ MOPS, MOPR (w całym okresie sprawozdawczym) WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2013 Rok 2014 Rok oceny Prognoza rok po ocenie ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ ZASIŁEK STAŁY Liczba osób 1 176 177 169 171 Liczba świadczeń 2 1 666 1 746 1 653 1 673 Kwota świadczeń w złotych 3 774 062 812 426 793 006 800 254 W tym: (wiersze 4-6) Zasiłek stały dla osób samotnie gospodarujących Liczba osób 4 144 146 135 136 Liczba świadczeń 5 1 423 1 442 1 357 1 369 Kwota świadczeń w złotych 6 704 591 719 816 705 852 701 104 W tym: (wiersze 7-9) Zasiłek stały dla osoby w rodzinie Liczba osób 7 32 31 34 35 Liczba świadczeń 8 243 304 296 304

Kwota świadczeń w złotych 9 69 471 92 610 87 154 99 150 ZASIŁEK OKRESOWY Liczba osób 10 88 65 50 50 Liczba świadczeń 11 391 370 255 267 Kwota świadczeń w złotych 12 115 642 110 658 84 361 85 000 W tym: (wiersze 13-24) Zasiłek okresowy z tytułu bezrobocia Liczba osób 13 76 57 39 39 Liczba świadczeń 14 329 308 201 210 Kwota świadczeń w złotych 15 96 602 90 998 65 350 51 250 Zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby Liczba osób 16 3 3 7 7 Liczba świadczeń 17 10 12 27 30 Kwota świadczeń w złotych 18 3 000 3 540 9 261 24 000 Zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności

Liczba osób 19 8 5 4 4 Liczba świadczeń 20 49 50 27 27 Kwota świadczeń w złotych 21 15 140 16 120 9 750 9 750 Zasiłek okresowy z tytułu możliwości utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Liczba osób 22 1 0 0 0 Liczba świadczeń 23 3 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 24 900 0 0 0 Zasiłek okresowy kontynuowany niezależnie od dochodu na podstawie art. 38 ust. 4a i 4b Liczba osób 25 0 0 0 0 Liczba świadczeń 26 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 27 0 0 0 0 ZASIŁEK CELOWY OGÓŁEM Liczba osób 28 670 646 586 590

Kwota świadczeń w złotych 29 736 819 717 067 683 791 690 000 W tym: ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO "POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA" Liczba osób 30 142 147 223 224 Liczba świadczeń 31 316 218 374 390 Kwota świadczeń w złotych 32 77 270 67 800 127 795 130 000 ZASIŁKI CELOWE PRZYZNANE NIEZALEŻNIE OD DOCHODU na podstawie art. 39a ust. 1 i 2 Liczba osób 33 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 34 0 0 0 0 ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ POSIŁEK OGÓŁEM Liczba osób 35 330 309 261 261 Liczba świadczeń 36 39 506 39 773 34 654 35 000 Kwota świadczeń w złotych 37 204 406 196 417 174 753 180 000 W TYM: DLA DZIECI

Liczba osób 38 330 308 261 261 Liczba świadczeń 39 39 506 39 772 34 654 35 000 Kwota świadczeń w złotych 40 204 406 196 412 174 753 180 000 W tym: (z wierszy 35-37) POSIŁEK - świadczenie przyznane w ramach programu wieloletniego "Pomoc Państwa w zakresie dożywiania" Liczba osób 41 330 305 197 198 Liczba świadczeń 42 39 506 38 656 25 218 25 300 Kwota świadczeń w złotych 43 204 406 194 889 153 227 155 000 W TYM: DLA DZIECI (z wierszy 41-43) Liczba osób 44 330 304 197 198 Liczba świadczeń 45 39 506 38 655 25 218 25 300 Kwota świadczeń w złotych 46 204 406 194 884 153 227 155 000 SCHRONIENIE

Liczba osób 47 11 11 4 4 Liczba świadczeń 48 1 734 986 633 640 Kwota świadczeń w złotych 49 34 077 25 346 10 590 11 000 UBRANIE Liczba osób 50 0 0 0 0 Liczba świadczeń 51 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 52 0 0 0 0 SPRAWIENIE POGRZEBU Liczba osób 53 5 2 8 8 Liczba świadczeń 54 5 2 8 8 Kwota świadczeń w złotych 55 18 653 7 476 29 642 32 000 ODPŁATNOŚĆ GMINY ZA POBYT W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób 56 18 20 19 19

Liczba świadczeń 57 177 189 188 188 Kwota świadczeń w złotych 58 385 841 432 446 460 997 500 000 INDYWIDUALNE PROGRAMY POMOCY INDYWIDUALNY PROGRAM WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI Liczba osób 59 0 0 0 0 INDYWIDUALNY PROGRAM ZATRUDNIENIA SOCJALNEGO (Centrum Integracji Społecznej) Liczba osób 60 0 17 12 25 WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA Liczba rodzin objęta pracą asystenta rodziny 61 5 0 7 20 Liczba rodzin wspierających 62 0 0 0 0 Liczba asystentów rodziny 63 1 0 2 2 Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w złotych 64 11 277 48 300 174 891 180 000 4. INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok oceny Prognoza rok po ocenie

Rok 2013 Rok 2014 ZASIŁKI RODZINNE I DODATKI DO ZASIŁKÓW RODZINNYCH Liczba rodzin 1 671 626 723 725 Kwota świadczeń w złotych 2 2 338 282 2 129 712 2 053 243 2 251 168 JEDNORAZOWY DODATEK Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA (ujmowany w pozycji "Zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych") Liczba świadczeń 3 85 59 51 65 Kwota świadczeń w złotych 4 85 000 59 000 51 000 65 000 JEDNORAZOWA ZAPOMOGA Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA Liczba świadczeń 5 250 262 261 265 Kwota świadczeń w złotych 6 250 000 262 000 261 000 265 000 ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE Liczba świadczeń 7 1 018 884 1 097 1 115 Kwota świadczeń w złotych 8 568 549 652 956 1 311 280 1 449 500 DODATEK DO ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO Liczba świadczeń 9 426 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 10 42 600 0 0 0 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY - Ogółem Liczba świadczeń 11 4 167 4 330 4 679 4 957

Kwota świadczeń w złotych 12 637 551 662 490 715 887 758 421 W tym: (od poz. 13 do poz. 20) ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA Liczba świadczeń 13 1 901 2 022 2 246 2 400 Kwota świadczeń w złotych 14 290 853 309 366 343 638 367 200 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O ZNACZNYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Liczba świadczeń 15 1 102 1 102 1 182 1 257 Kwota świadczeń w złotych 16 168 606 168 606 180 846 192 321 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O UMIARKOWANYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, KTÓRA POWSTAŁA PRZED UKOŃCZENIEM 21 ROKU ŻYCIA Liczba świadczeń 17 1 003 1 078 1 138 1 195 Kwota świadczeń w złotych 18 153 459 164 934 174 114 182 835 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY, KTÓRA UKOŃCZYŁA 75 LAT Liczba świadczeń 19 161 128 113 105

Kwota świadczeń w złotych 20 24 633 19 584 17 289 16 065 SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY Liczba świadczeń 21 36 60 119 143 Kwota świadczeń w złotych 22 18 460 31 044 59 436 74 360 ZASIŁEK DLA OPIEKUNA Liczba świadczeń 23 X 225 111 111 Kwota świadczeń w złotych 24 X 109 356 57 685 57 685 ŚWIADCZENIE Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO Liczba osób 25 193 197 194 200 Liczba rodzin 26 117 124 122 130 Kwota świadczeń w złotych 27 871 616 922 183 921 202 1 000 000 DODATKI MIESZKANIOWE Liczba gospodarstw domowych 28 107 128 126 126 Kwota świadczeń w złotych 29 253 991 257 472 233 917 233 917

DODATKI ENERGETYCZNE Liczba gospodarstw domowych 30 X 8 8 9 Kwota świadczeń w złotych 31 X 1 149 1 308 1 400 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO Liczba osób 32 184 184 203 206 Kwota świadczeń w złotych 33 85 085 93 580 133 231 127 879 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Liczba osób 34 102 99 121 125 Kwota świadczeń w złotych 35 184 395 204 842 362 404 420 260 ŚWIADCZENIE INTEGRACYJNE (CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ) Liczba osób 36 0 17 25 25 Kwota świadczeń w złotych 37 0 50 570 99 057 100 000 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z PRAC SPOŁECZNIE UŻYTECZNYCH Liczba osób ogółem 38 0 0 0 0

Kwota świadczeń w złotych 39 0 0 0 0 STYPENDIA SOCJALNE DLA UCZNIÓW I ZASIŁKI SZKOLNE Liczba osób 40 255 232 221 250 Kwota świadczeń w złotych 41 90 630 87 200 75 553 80 000 5. ZASOBY INSTYTUCJONALNE POMOCY I WSPARCIA Lata poprzednie Potrzeby WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie OŚRODKI WSPARCIA - OGÓŁEM Liczba placówek 1 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3) Liczba placówek prowadzonych przez JST 2 0 0 0 0 0 Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 3 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 4 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 5 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 6 0 0 0 0 0

Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 7 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 8 0 0 0 0 0 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 9 0 0 0 0 0 W TYM (z wierszy 1-9): ŚRODOWISKOWE DOMY SAMOPOMOCY Liczba placówek 10 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 11 i 12) Liczba placówek prowadzonych przez JST 11 0 0 0 0 0 Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 12 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 13 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 14 0 0 0 0 0 Liczba osób umieszczonych 15 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 16 0 0 0 0 0

Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 17 0 0 0 0 0 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 18 0 0 0 0 0 DZIENNE DOMY POMOCY Liczba placówek 19 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 20 i 21) Liczba placówek prowadzonych przez JST 20 0 0 0 0 0 Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 21 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 22 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 23 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 24 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 25 0 0 0 0 0 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 26 0 0 0 0 0

NOCLEGOWNIE, SCHRONISKA I DOMY DLA OSÓB BEZDOMNYCH Liczba placówek 27 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 28 i 29) Liczba placówek prowadzonych przez JST 28 0 0 0 0 0 Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 29 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 30 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 31 0 0 0 0 0 Liczba osób skierowanych w wyniku eksmisji 32 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 33 0 0 0 0 0 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 34 0 0 0 0 0 KLUBY SAMOPOMOCY Liczba placówek 35 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 36 i 37)

Liczba placówek prowadzonych przez JST 36 0 0 0 0 0 Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 37 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 38 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 39 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 40 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 41 0 0 0 0 0 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 42 0 0 0 0 0 INNE INSTYTUCJE POMOCY I WSPARCIA Lata poprzednie Potrzeby Rodzaj instytucji Wyszczególnienie Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie 6. KADRA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ

KADRA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w osobach, stan na 31 grudnia) Lata poprzednie Potrzeby WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie OGÓŁEM PRACOWNICY JEDNOSTKI Liczba ogółem pracowników jednostki pomocy społecznej 1 15 16 17 17 17 KADRA KIEROWNICZA Ogółem kadra kierownicza (dyrektor jednostki i jego zastępcy) 2 1 1 1 1 1 W tym: (od poz. 3 do poz. 4) Wykształcenie wyższe 3 1 1 1 1 1 Specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 4 1 1 1 1 1 PRACOWNICY SOCJALNI Ogółem 5 7 8 9 9 9 W tym: pracownicy socjalni ogółem zatrudnieni z EFS 6 0 0 0 0 0 W tym: (od poz. 7 do poz. 11) Wykształcenie wyższe 7 5 6 7 8 8 Wykształcenie średnie 8 2 2 2 2 2 Specjalizacja 1-ego stopnia w zawodzie 9 5 5 5 5 5

Specjalizacja 2-ego stopnia w zawodzie 10 0 0 0 0 0 Specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 11 0 2 2 2 2 POZOSTALI PRACOWNICY: Ogółem 12 7 7 7 7 7 W tym: (od poz. 13 do poz. 15) Wykształcenie wyższe 13 5 5 4 4 4 Wykształcenie średnie 14 1 1 2 2 2 Inne 15 1 1 1 1 1 6. 1 ZATRUDNIENIE POMOCNICZE W JEDNOSTCE ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w osobach, w ciągu danego roku) Lata poprzednie Potrzeby WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie Wolontariusze 1 0 0 0 0 0 Zatrudnienie subsydiowane (roboty publiczne, prace interwencyjne i inne) 2 0 0 0 0 0

Staże 3 1 1 1 1 1 6. 2 ZESPOŁY PRACY SOCJALNEJ I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W JEDNOSTCE POMOCY SPOŁECZNEJ(w osobach, w ciągu danego roku) Lata poprzednie Potrzeby WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie Liczba zespołów 1 0 0 0 0 0 Liczba osób ogółem w zespole 2 0 0 0 0 0 W tym z wiersza 2: Pracownicy socjalni 3 0 0 0 0 0 Specjaliści zgodnie z art.110 ust.3 ustawy o pomocy społecznej 4 0 0 0 0 0 7. ŚRODKI FINANSOWE NA WYDATKI W POMOCY SPOŁECZNEJ I INNYCH OBSZARACH POLITYKI SPOŁECZNEJ W BUDŻECIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO(zadania własne i zadania zlecone) Lata poprzednie Potrzeby WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny Rok 2013 Rok 2014 Rok po ocenie Dwa lata po ocenie OGÓŁEM OGÓŁEM ( działy) 1 9 928 443 10 276 648 10 892 822 22 734 622 22 794 622 W tym: w budżecie OPS/PCPR 2 9 219 491 9 540 092 10 205 847 21 764 542 21 819 542

851 - OCHRONA ZDROWIA 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 3 41 318 50 197 41 050 116 692 116 692 w tym: w budżecie OPS / PCPR 4 0 0 0 0 0 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 5 577 004 542 883 471 316 673 388 673 388 w tym: w budżecie OPS / PCPR 6 0 0 0 0 0 852 - POMOC SPOŁECZNA 85201 - Placówki opiekuńczo-wychowawcze 7 38 471 77 168 101 070 110 000 130 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 8 38 471 77 168 101 070 110 000 130 000 85202 - Domy pomocy społecznej 9 385 841 432 446 460 997 500 000 500 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 10 385 841 432 446 460 997 500 000 500 000 85203 - Ośrodki Wsparcia 11 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 12 0 0 0 0 0 85204 - Rodziny zastępcze 13 11 277 48 300 73 822 75 000 75 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 14 11 277 48 300 73 822 75 000 75 000 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 15 23 800 12 007 7 510 12 000 12 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 16 23 800 12 007 7 510 12 000 12 000

85206 - Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 17 25 000 0 8 750 60 000 60 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 18 25 000 0 8 750 60 000 60 000 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 19 5 196 329 5 265 229 6 024 615 6 500 000 6 500 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 20 5 196 329 5 265 229 6 024 615 6 500 000 6 500 000 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 21 85 085 93 580 120 166 125 000 130 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 22 85 085 93 580 120 166 125 000 130 000 85214 - Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 23 774 891 759 575 641 857 700 000 700 000

w tym: w budżecie OPS / PCPR 24 774 891 759 575 641 857 700 000 700 000 85215 - Dodatki mieszkaniowe 25 253 991 257 472 233 917 250 000 260 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 26 253 991 257 472 233 917 250 000 260 000 85216 - Zasiłki stałe 27 774 062 830 395 802 493 820 000 830 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 28 774 062 830 395 802 493 820 000 830 000 85218 - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 29 X X X X X w tym: w budżecie OPS/PCPR 30 X X X X X 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 31 1 169 369 1 214 276 1 262 348 1 270 000 1 280 000 w tym: w budżecie OPS/PCPR 32 1 169 369 1 214 276 1 262 348 1 270 000 1 280 000 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 33 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 34 0 0 0 0 0

85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 35 61 465 83 644 123 149 130 000 130 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 36 61 465 83 644 123 149 130 000 130 000 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 37 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 38 0 0 0 0 0 W tym (z wiersza 37): Wydatki na pomoc dla cudzoziemców w celu integracji ze środowiskiem (cudzoziemcy, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) 39 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 40 0 0 0 0 0 85232 - Centra Integracji Społecznej 41 0 50 570 99 056 100 000 100 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 42 0 0 0 0 0 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 43 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 44 0 0 0 0 0

85295 - Pozostała działalność 45 419 910 466 000 345 153 11 212 542 11 212 542 w tym: w budżecie OPS / PCPR 46 419 910 466 000 345 153 11 212 542 11 212 542 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 85305 - Żłobki 47 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 48 0 0 0 0 0 85306 - Kluby dziecięce 49 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 50 0 0 0 0 0 85307 - Dzienni opiekunowie 51 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 52 0 0 0 0 0 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 53 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 54 0 0 0 0 0 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności 55 0 0 0 0 0

w tym: w budżecie dyspozycji OPS / PCPR 56 0 0 0 0 0 85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 57 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 58 0 0 0 0 0 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 59 0 5 706 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 60 0 0 0 0 0 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza 85415 - Pomoc materialna dla uczniów 61 90 630 87 200 75 553 80 000 85 000 w tym: w budżecie OPS / PCPR 62 0 0 0 0 0 8. AKTYWNOŚĆ PROJEKTOWO-KONKURSOWA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w całym okresie sprawozdawczym) WYSZCZEGÓLNIENIE PROJEKTY WSPÓŁFINANSOWANE z EFS Lata poprzednie Rok 2013 Rok 2014 Rok oceny Liczba projektów 1 0 0 0 0 Prognoza rok po ocenie Ogółem liczba osób objętych projektami 2 0 0 0 0

Łączna kwota środków EFS 3 0 0 0 0 W tym: UDZIAŁ W KONKURSACH OGŁASZANYCH PRZEZ MPiPS Liczba konkursów 4 1 0 1 0 Ogółem liczba osób objętych projektami 5 4 0 7 0 W tym UDZIAŁ W PROGRAMACH OSŁONOWYCH (nie wymienionych wyżej) Liczba programów 6 0 0 0 0 Ogółem liczba osób objętych projektami 7 0 0 0 0 W tym: 9. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI - ZADANIA ZLECONE W OBSZARZE POMOCY I WSPARCIA (w całym okresie sprawozdawczym) WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2013 Rok 2014 Rok oceny Prognoza rok po ocenie Liczba organizacji pozarządowych z którymi współpracuje OPS/PCPR 1 0 0 0 0 ZLECENIA W TRYBIE DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 2 4 6 6 6 Liczba zleceń / umów 3 13 10 10 10

Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 4 305 261 295 950 335 000 350 000 ZLECENIA W TRYBIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 5 0 0 0 0 Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 6 0 0 0 0 WYBRANE USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ Usługi opiekuńcze Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 7 0 0 0 0 Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 8 0 0 0 0 Specjalistyczne usługi opiekuńcze Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 9 0 0 0 0 10 0 0 0 0 Prowadzenie placówki pomocy społecznej Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 11 0 0 0 0 Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 12 0 0 0 0

10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających wyższe wykształcenie 1 5 5 5 6 7 8 8 liczba wszystkich pracowników socjalnych 2 7 7 7 8 9 9 9 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 71 71 71 75 78 89 89 Dynamika 4 X 100 100 106 104 114 100 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik profesjonalizacji kadry - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby 2017 potrzeby

liczba osób pełniących funkcje kierownicze i pracowników socjalnych posiadających specjalizację z organizacji pomocy społecznej 1 1 1 1 3 3 3 3 liczba pozostałych osób zatrudnionych posiadających specjalizację z organizacji pomocy społecznej * 2 0 0 0 2 2 2 2 liczba wszystkich zatrudnionych osób 3 15 15 15 16 17 17 17 Wartość wskaźnika w1+w2 / w3 x 100% 4 7 7 7 31 29 29 29 Dynamika 5 X 100 100 443 94 100 100 * nie ujęci w wierszu 1 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik specjalizacji pracowników socjalnych I - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających specjalizację I st. w zawodzie 1 5 5 5 5 5 5 5

liczba wszystkich pracowników socjalnych 2 7 7 7 8 9 9 9 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 71 71 71 63 56 56 56 Dynamika 4 X 100 100 89 89 100 100 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik specjalizacji pracowników socjalnych II - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających specjalizację II st. w zawodzie 1 0 0 0 0 0 0 0 liczba wszystkich pracowników socjalnych 2 7 7 7 8 9 9 9 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 0 0 0 0 0 0 0

Dynamika 4 X 0 0 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik wolontariatu - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby 2017 potrzeby liczba wolontariuszy 1 0 0 0 0 0 0 0 liczba wszystkich pracowników 2 15 16 16 17 18 18 18 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 0 0 0 0 0 0 0 Dynamika 4 X 0 0 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej I - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby / prognoza 2017 potrzeby / prognoza

liczba pracowników socjalnych 1 7 7 7 8 9 9 9 liczba mieszkańców 2 27 675 28 288 29 032 29 032 29 722 29 722 29 722 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 2000 Dynamika 3 0,51 0,49 0,48 0,55 0,61 0,61 0,61 4 X 96 98 115 111 100 100 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej II - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 potrzeby /prognoza 2017 potrzeby / prognoza liczba pracowników socjalnych 1 7 7 7 8 9 9 9 liczba rodzin (w tym osób samotnie gospodarujących) objętych pracą socjalną 2 1 044 891 860 802 712 712 712 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 50 Dynamika 3 0,34 0,39 0,41 0,50 0,63 0,63 0,63 4 X 115 105 122 126 100 100

10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej V Warunki 2014 2015 (rok oceny) 1 na 2 tys. min. 3 1 na 50 rodzin Minimalna liczba pracowników socjalnych potrzebnych do spełnienia warunku Minimalna liczba pracowników socjalnych potrzebnych do spełnienia warunku 1 2 X X 1 7 6 X X 2 9 6 Ogółem 3 7 6 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.2. KOSZTY Wskaźnik wydatków na utrzymanie jednostki - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza 2017 prognoza Całkowity roczny koszt prowadzenia i utrzymania jednostki w zł 1 9 285 150 10 086 256 10 324 872 10 711 608 10 817 269 12 379 080 11 857 080

Wydatki na realizację zadań pomocy i integracji społecznej ogółem w zł bez względu na źródło finansowania OGÓŁEM z tablicy 7 2 9 891 647 9 469 590 9 219 491 9 540 092 10 205 847 21 764 542 21 819 542 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 94 107 112 112 106 57 54 Dynamika 4 X 114 105 100 95 54 95 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.3. OSOBY I RODZINY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY I WSPARCIA Wskaźnik deprywacji lokalnej - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób w rodzinach, którym decyzją przyznano świadczenie 1 1 655 1 643 1 681 1 643 1 437 1 307 liczba mieszkańców 2 27 675 28 288 29 032 29 032 29 722 29 722 Wartość wskaźnika liczba osób w rodzinach, którym przyznano świadczenie na każde 1000 mieszkańców w1 / w2 x 1000 3 59,80 58,08 57,90 56,59 48,35 43,97

Dynamika 4 X 97 100 98 85 91 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.3. OSOBY I RODZINY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY I WSPARCIA Wskaźnik długotrwale korzystających z pomocy - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób długotrwale korzystających ze świadczeń 1 784 759 895 650 590 497 liczba osób, którym przyznano świadczenie 2 1 075 951 1 042 1 019 914 890 Wartość wskaźnika procentowy udział osób długotrwale korzystających ze świadczeń w ogólnej liczbie świadczeniobiorców w1 / w2 x 100% 3 73 80 86 64 65 56 Dynamika 4 X 110 108 74 102 86 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.3. OSOBY I RODZINY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY I WSPARCIA

Wskaźnik pomocy pieniężnej - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób, którym przyznano świadczenie pieniężne 1 1 012 949 934 887 627 630 liczba osób, którym przyznano świadczenie OGÓŁEM 2 1 075 951 1 042 1 019 914 890 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 94 100 90 87 69 71 Dynamika 4 X 106 90 97 79 103 Wskaźnik pomocy niepieniężnej - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób, którym przyznano świadczenie niepieniężne 1 389 339 381 366 311 315 liczba osób, którym przyznano świadczenie OGÓŁEM 2 1 075 951 1 042 1 019 914 890

Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 36 36 37 36 34 35 Dynamika 4 X 100 103 97 94 103 Struktura rodzin, którym przyznano pomoc według powodów przyznania pomocy - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza Ubóstwo Bezrobocie 1 78 72 63 68 67 74 2 23 27 42 44 39 44 Niepełnosprawność Długotrwała lub ciężka choroba 3 42 33 29 30 32 35 4 25 9 30 30 33 37 Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gosp. domowego 5 25 29 21 26 21 23 Alkoholizm 6 5 12 8 13 11 12

Narkomania 7 0 0 0 0 1 1 Potrzeba ochrony macierzyństwa 8 0 0 0 3 4 4 Przemoc w rodzinie 9 0 0 0 1 1 1 Wskaźnik pomocy z powodu bezdomności - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób objęta indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności 1 0 0 0 0 0 0 liczba rodzin, którym udzielono pomocy z powodu bezdomności 2 9 7 11 6 7 7 liczba rodzin, którym przyznano świadczenie 3 940 889 818 766 692 625 Wartość wskaźnika w2 / w3 x 100% 4 1 1 1 1 1 1 Dynamika 5 X 100 100 100 100 100 Wskaźnik zasiłku stałego - gmina i miasto na prawach powiatu

rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza średnia wysokość zasiłku stałego dla osób samotnie gospodarujących w zł 1 416 437 495 499 520 512 częstotliwość w miesiącach 2 10 9 10 10 10 10 średnia wysokość zasiłku stałego dla osoby w rodzinie w zł 3 223 235 286 305 294 326 częstotliwość w miesiącach 4 9 8 8 10 9 9 Wskaźnik zasiłku okresowego - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza średnia wysokość zasiłku okresowego w zł częstotliwość w miesiącach 1 264 252 296 299 331 318 2 4 6 4 6 5 5

średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu bezrobocia w zł 3 263 232 294 295 325 244 częstotliwość w miesiącach 4 5 6 4 5 5 5 średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu długotrwałej choroby w zł 5 261 470 300 295 343 800 częstotliwość w miesiącach 6 4 4 3 4 4 4 średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu niepełnosprawności w zł 7 271 300 309 322 361 361 częstotliwość w miesiącach 8 4 4 6 10 7 7 średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu możliwości utrzymania uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego w zł 9 250 0 300 0 0 0 częstotliwość w miesiącach 10 2 0 3 0 0 0 Wskaźnik zasiłku celowego - gmina i miasto na prawach powiatu

rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza średnia wysokość zasiłku celowego na osobę w roku w zł 1 657 967 1 100 1 110 1 167 1 169 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.6. POMOC W FORMIE USŁUG Wskaźnik korzystających z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych realizowanych w ramach zadań własnych - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób objęta pomocą w formie usług opiekuńczych w wieku poprodukcyjnym* 1 2 2 7 3 33 30 Liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym* 2 1 837 1 125 1 200 3 640 3 824 3 824 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 0 0 1 0 1 1 Dynamika 4 X 0 0 0 0 100 * wiek poprodukcyjny: kobiety w wieku 60 i więcej, mężczyźni 65 i więcej

10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.6. POMOC W FORMIE USŁUG Wskaźnik kontraktu socjalnego - gmina rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób objętych kontraktem socjalnym 1 9 0 1 3 0 5 liczba osób, którym przyznano świadczenie 2 1 075 951 1 042 1 019 914 890 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 1 0 0 0 0 1 Dynamika 4 X 0 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.7. POMOC INSTYTUCJONALNA Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w domach pomocy społecznej - gmina rok 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza

liczba osób umieszczonych w domu pomocy społecznej 1 33 0 0 0 0 liczba osób oczekujących na umieszczenie w domu pomocy społecznej 2 0 0 0 0 0 Wartość wskaźnika (w1x100)/(w1+w2) 3 100 0 0 0 0 Dynamika 4 X 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.7. POMOC INSTYTUCJONALNA Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w środowiskowych domach samopomocy - gmina rok 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób umieszczonych w środowiskowych domach samopomocy 1 0 0 0 0 0 liczba osób oczekujących na umieszczenie w środowiskowym domu samopomocy o zasięgu lokalnym 2 0 0 0 0 0 Wartość wskaźnika (w1x100)/(w1+w2) 3 0 0 0 0 0

Dynamika 4 X 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.7. POMOC INSTYTUCJONALNA Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w mieszkaniach chronionych - gmina rok 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba osób umieszczonych w mieszkaniu chronionym 1 0 0 0 0 0 liczba osób oczekujących na umieszczenie w mieszkaniu chronionym 2 0 0 0 0 0 Wartość wskaźnika (w1x100)/(w1+w2) Dynamika 3 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.8. ODMOWY POMOCY I WSPARCIA (tylko w zakresie zagadnień związanych z pomocą społeczną) Wskaźnik odmów - gmina i miasto na prawach powiatu

rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba decyzji odmownych 1 10 0 6 6 1 2 liczba decyzji przyznających zasiłek / usługę 2 3 163 3 007 2 958 2 466 2 600 2 700 Wartość wskaźnika w1/(w1+w2) x 100% 3 0 0 0 0 0 0 Dynamika 4 X 0 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.8. ODMOWY POMOCY I WSPARCIA (tylko w zakresie zagadnień związanych z pomocą społeczną) Wskaźnik odmów z powodu nie spełnienia kryterium dochodowego - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba decyzji odmownych z powodu nie spełnienia kryterium dochodowego 1 0 0 5 6 1 1 liczba decyzji odmownych 2 10 0 6 6 1 2 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 0 0 83 100 100 50

Dynamika 4 X 0 0 120 100 50 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.8. ODMOWY POMOCY I WSPARCIA (tylko w zakresie zagadnień związanych z pomocą społeczną) Wskaźnik odmów z powodu braku środków - gmina i miasto na prawach powiatu rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 prognoza liczba decyzji odmownych z powodu braku środków 1 0 0 0 0 0 0 liczba decyzji odmownych 2 10 0 6 6 1 2 Wartość wskaźnika w1 / w2 x 100% 3 0 0 0 0 0 0 Dynamika 4 X 0 0 0 0 0 Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (działy) - gmina 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.9. BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ

2011 2012 2013 2014 2015 2016 Potrzeby 2017 Potrzeby Wyszczególnienie Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Ogółem wydatki 9 891 647 100 ######## 100 9 928 443 100 ######## 100 ######## 100 ######## 100 ######## 100 851 - OCHRONA ZDROWIA 525 446 5 542 662 5 618 322 6 593 080 6 512 366 5 790 080 3 790 080 3 852 - POMOC SPOŁECZNA 8 682 096 88 8 845 530 88 9 219 491 93 9 590 662 93 ######## 95 ######## 96 ######## 96 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 602 004 6 624 060 6 0 0 5 706 0 0 0 0 0 0 0 854 - EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 82 101 1 74 004 1 90 630 1 87 200 1 75 553 1 80 000 0 85 000 0 * procentowy udział w wydatkach ogółem 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.9. BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (rozdziały) - gmina Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Potrzeby 2017 Potrzeby Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Ogółem wydatki 1 9 891 647 100,00 ######## 100,00 9 928 443 100,00 ######## 100,00 ######## 100,00 ######## 100,00 ######## 100,00

85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 85201 - Placówki opiekuńczowychowawcze 85202 - Domy pomocy społecznej 85203 - Ośrodki Wsparcia 85204 - Rodziny zastępcze 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 85206 - Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 2 37 128 0,38 47 381 0,47 41 318 0,42 50 197 0,49 41 050 0,38 116 692 0,51 116 692 0,51 3 488 318 4,94 495 281 4,91 577 004 5,81 542 883 5,28 471 316 4,33 673 388 2,96 673 388 2,95 4 0 0,00 7 989 0,08 38 471 0,39 77 168 0,75 101 070 0,93 110 000 0,48 130 000 0,57 5 232 792 2,35 311 764 3,09 385 841 3,89 432 446 4,21 460 997 4,23 500 000 2,20 500 000 2,19 6 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 7 0 0,00 2 833 0,03 11 277 0,11 48 300 0,47 73 822 0,68 75 000 0,33 75 000 0,33 8 0 0,00 0 0,00 23 800 0,24 12 007 0,12 7 510 0,07 12 000 0,05 12 000 0,05 9 0 0,00 7 500 0,07 25 000 0,25 0 0,00 8 750 0,08 60 000 0,26 60 000 0,26 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego 10 5 095 502 51,51 5 038 887 49,96 5 196 329 52,34 5 265 229 51,23 6 024 615 55,31 6 500 000 28,59 6 500 000 28,52

85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, 11 69 944 0,71 75 913 0,75 85 085 0,86 93 580 0,91 120 166 1,10 125 000 0,55 130 000 0,57 85214 - Zasiłki i pomoc w naturze 12 701 270 7,09 704 210 6,98 774 891 7,80 759 575 7,39 641 857 5,89 700 000 3,08 700 000 3,07 85215 - Dodatki mieszkaniowe 13 203 000 2,05 220 858 2,19 253 991 2,56 257 472 2,51 233 917 2,15 250 000 1,10 260 000 1,14 85216 - Zasiłki stałe 14 649 272 6,56 648 678 6,43 774 062 7,80 830 395 8,08 802 493 7,37 820 000 3,61 830 000 3,64 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 15 1 021 822 10,33 1 108 119 10,99 1 169 369 11,78 1 214 276 11,82 1 262 348 11,59 1 270 000 5,59 1 280 000 5,62 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, j 16 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 17 106 490 1,08 94 719 0,94 61 465 0,62 83 644 0,81 123 149 1,13 130 000 0,57 130 000 0,57

85231 - Pomoc dla cudzoziemców 85232 - Centra Integracji Społecznej 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 18 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 19 0 0,00 0 0,00 0 0,00 50 570 0,49 99 056 0,91 100 000 0,44 100 000 0,44 20 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85295 - Pozostała działalność 21 602 004 6,09 624 060 6,19 419 910 4,23 466 000 4,53 345 153 3,17 ######## 49,32 ######## 49,19 85305 - Żłobki 22 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85306 - Kluby dziecięce 23 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85307 - Dzienni opiekunowie 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności 24 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 25 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 26 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00

85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 27 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 85415 - Pomoc materialna dla uczniów 28 602 004 6,09 624 060 6,19 0 0,00 5 706 0,06 0 0,00 0 0,00 0 0,00 29 82 101 0,83 74 004 0,73 90 630 0,91 87 200 0,85 75 553 0,69 80 000 0,35 85 000 0,37 * procentowy udział w wydatkach ogółem 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.9. BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (działy) - w budżecie OPS/PCPR - gmina Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Potrzeby 2017 Potrzeby Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Ogółem wydatki 9 285 150 100 9 469 590 100 9 219 491 100 9 540 092 100 ######## 100 ######## 100 ######## 100 851 - OCHRONA ZDROWIA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 852 - POMOC SPOŁECZNA 8 683 146 94 8 845 530 93 9 219 491 100 9 540 092 100 ######## 100 ######## 100 ######## 100 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 602 004 6 624 060 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

854 - EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 * procentowy udział w wydatkach ogółem 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.9. BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej - w budżecie OPS/PCPR (rozdziały) - gmina Wyszczególnienie Ogółem wydatki 1 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 85201 - Placówki opiekuńczowychowawcze 85202 - Domy pomocy społecznej 85203 - Ośrodki Wsparcia 85204 - Rodziny zastępcze 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Potrzeby 2017 Potrzeby Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* 9 285 150 100,0 0 9 469 590 100,0 0 9 219 491 100,0 0 9 540 092 100,0 0 ######## 100,0 0 ######## 100,0 0 ######## 2 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 3 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 4 0 0,00 7 989 0,08 38 471 0,42 77 168 0,81 101 070 0,99 110 000 0,51 130 000 0,60 5 232 792 2,51 311 764 3,29 385 841 4,19 432 446 4,53 460 997 4,52 500 000 2,30 500 000 2,29 6 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 7 0 0,00 2 833 0,03 11 277 0,12 48 300 0,51 73 822 0,72 75 000 0,34 75 000 0,34 100,0 0

85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 85206 - Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 8 0 0,00 0 0,00 23 800 0,26 12 007 0,13 7 510 0,07 12 000 0,06 12 000 0,05 9 0 0,00 7 500 0,08 25 000 0,27 0 0,00 8 750 0,09 60 000 0,28 60 000 0,27 10 5 096 502 54,89 5 038 887 53,21 5 196 329 56,36 5 265 229 11 69 944 0,75 75 913 0,80 85 085 0,92 93 580 0,98 120 166 1,18 125 000 0,57 130 000 0,60 55,19 6 024 615 59,03 6 500 000 29,87 6 500 000 29,79

85214 - Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 85215 - Dodatki mieszkaniowe 12 701 270 7,55 704 210 7,44 774 891 8,40 759 575 7,96 641 857 6,29 700 000 3,22 700 000 3,21 13 203 050 2,19 220 858 2,33 253 991 2,75 257 472 2,70 233 917 2,29 250 000 1,15 260 000 1,19 85216 - Zasiłki stałe 14 649 272 6,99 648 678 6,85 774 062 8,40 830 395 8,70 802 493 7,86 820 000 3,77 830 000 3,80 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 15 1 021 822 11,00 1 108 119 11,70 1 169 369 12,68 1 214 276 12,73 1 262 348 12,37 1 270 000 5,84 1 280 000 5,87 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 85232 - Centra Integracji Społecznej 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 16 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 17 106 490 1,15 94 719 1,00 61 465 0,67 83 644 0,88 123 149 1,21 130 000 0,60 130 000 0,60 18 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 19 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 20 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00

85295 - Pozostała działalność W tym: - klub integracji społecznej, - warsztat terapii zajęciowej, - prace społecznie użyteczne, - program "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" - wkład własny gminy 21 602 004 6,48 624 060 6,59 419 910 4,55 466 000 4,88 345 153 3,38 ######## 51,52 ######## 51,39 85305 - Żłobki 22 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85306 - Kluby dziecięce 23 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85307 - Dzienni opiekunowie 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawnośc i 85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 24 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 25 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 26 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 27 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00

85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 85415 - Pomoc materialna dla uczniów * procentowy udział w wydatkach ogółem 28 602 004 6,48 624 060 6,59 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 29 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 WNIOSKI Przedstawiona w opracowaniu ocena zasobów pomocy społecznej Gminy Miasta Marki wykazała, zarówno potencjał, jak i potrzeby dalszego rozwoju form pomocy dostosowanych do bieżącej sytuacji mieszkańców Marek. Ukazała również obraz lokalnej sytuacji społeczno-demograficznej. Tak sporządzone opracowanie pozwoliło na wyciągnięcie istotnych z punktu widzenia systemu pomocowego wniosków, tj.: Zauważalny jest wzrost liczby ludności na przestrzeni 2 lat, Pozytywną tendencją odznacza się rynek pracy, gdzie liczba bezrobotnych ogółem, oraz liczba długotrwale bezrobotnych maleje (o 545 w latach 2013-2015. ) Zauważalne jest zmniejszenie liczby mieszkań komunalnych o 32 przy zwiększonej liczbie ubiegających się o najem lokali. O 239 wzrosła liczba miejsc w przedszkolach Maleje ogólna liczba osób korzystających z pomocy społecznej o 128 w latach 2013-2015, Zauważalny jest spadek liczby rodzin, w odniesieniu do których przyczyną udzielenia pomocy było bezrobocie, natomiast zwiększa się liczba rodzin korzystających ze wsparcia z powodu alkoholizmu narkomanii, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony macierzyństwa i wielodzietności, Wśród usług pomocy społecznej, obserwuje się malejącą tendencję dotyczącą pracy socjalnej, a także bark zawierania kontaktów socjalnych Zauważalny jest również wzrost liczby osób objętymi usługami opiekuńczymi przy jednoczesnym spadku liczby osób objętych specjalistycznymi usługami opiekuńczymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W zasobach instytucjonalnych nie ma zasobów poradnictwa specjalistycznego Nie obserwuje się aktywności projektowo-konkursowej Ośrodka.

Ocena zasobów pomocy społecznej przedstawia informacje za lata 2013, 2014 i 2015 pozwala na prognozowanie potrzeb na lata kolejne. Na tej podstawie w celu zwiększenia efektywności działań w zakresie pomocy społecznej na rzecz mieszkańców Marki w kolejnych latach zachodzi konieczność: 1) kontynuowania działań rozwijających spójny system pomocy rodzinie w oparciu o ścisłą współprace z instytucjami i organizacjami pozarządowymi; 2) doskonalenia działań w zakresie wspierania rodziny poprzez rozwój poradnictwa specjalistycznego, dostosowanego do indywidualnych potrzeb; 3) poszerzania współpracy w zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańców miasta; 4) rozwijania ofert dziennych form opieki dla osób starszych i niepełnosprawnych; 5) rozszerzenia oferty pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej w Markach o formy specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób starszych i somatycznie chorych, dostosowanych do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności; 6) rozwoju wolontariatu w zakresie wsparcia rodzin z dziećmi, osób starszych i niepełnosprawnych; 7) rozwoju mieszkalnictwa komunalnego 8) systematycznego podnoszenia kompetencji kadr pomocy społecznej; 9) dostosowania poziomu zatrudnienia pracowników socjalnych do wymogów wynikających z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; 10) wdrażania nowych rozwiązań dostosowanych do indywidualnych potrzeb osób i rodzin; 11) poprawy warunków lokalowych Ośrodka Pomocy Społecznej.