Temat 6. Wielu decydentów: grupy i partnerzy konflikt i polityka Zgodność interpersonalna i zespoły. Niezgodności interpersonalne. Społeczne podstawy niezgodności partnerów. Informacja w zawiązywaniu koalicji. Tworzenie zgodności interesów. Czynniki wpływające na niezgodność interesów w grupie: występowanie rzadkich zasobów wysokie aspiracje członków grupy niezgodne preferencje (tożsamości) Społeczne podstawy niezgodności: proces decyzyjny zależy od naszej percepcji rzeczywistości preferencje i tożsamości są kształtowane przez organizacje (instytucje) niezgodności są podtrzymywane przez organizację Instytucjonalne podstawy niezgodności: rywalizacja o awans w hierarchiach organizacyjnych kooptacja lokalna wspólnota celów Przyczyny podtrzymywania niezgodności przez organizację: zróżnicowanie tożsamości niezaspokojone oczekiwania dążenie do zyskania przewagi nad innymi 44
formowanie koalicji informacja o partnerach ukryta informacja Problemy z informacją strategiczną: Metody tworzenia zgodności interesów: wzajemne odstraszanie kontrakt jako wymiana świadczeń ( do ut des ) reputacja wspólnota oczekiwań i roszczeń rozbieżność oczekiwań i roszczeń a handel głosami Formowanie (zawiązywanie) koalicji: 45
Temat 7. Wielu decydentów: racjonalność w grupowym podejmowaniu decyzji Przesunięcie poziomu ryzyka. Rozproszenie odpowiedzialności. Zniekształcenia procesu grupowego myślenia Syndrom GM. Przesunięcie poziomu ryzyka w grupowym podejmowaniu decyzji Rg RC Rś RA Δ RB B A C RA, RB, RC preferowany poziom ryzyka przez członków grupy (A, B, C) przed podjęciem wspólnej decyzji Rś Rg średni poziom ryzyka w grupie przed podjęciem decyzji przez grupę poziom ryzyka w decyzji podjętej wspólnie przez grupę Δ = Rg - Rś przesunięcie poziomu ryzyka 46
P r z y c z y n y : O b j a w y i s k u t k i : 1. zaznajomienie się z sytuacją decyzyjną 2. rozproszenie (dyfuzja) odpowiedzialności w przypadku niepowodzenia 3. przywództwo w grupie oraz imitacja społeczna 4. ryzyko jako wartość porównania społeczne oraz obawa przed odrzuceniem przez grupę 47
Motto: senatores boni viri, senatus autem mala bestia Syndrom Grupowego Myślenia w grupowym podejmowaniu decyzji Dlaczego, z jakiej to przyczyny i w jakiej szczególnej sytuacji decyzyjnej mądrzy i przyzwoici skądinąd ludzie funkcjonując w spójnej grupie decydentów tak często podejmują głupie i irracjonalne decyzje, które kończąc się klęską prowadzą do ich kompromitacji? Dynamika syndromu GM w grupowym podejmowaniu decyzji iluzja jednomyślności grupy szantaż nielojalności w grupie autocenzura członków grupy ograniczanie zdolności pobierania informacji zewnętrznych upraszczanie obrazu sytuacji decyzyjnej ograniczenie liczby rozpatrywanych alternatyw utrata krytycyzmu co do waloru moralnego preferowanej przez grupę decyzji iluzja niezwyciężoności grupy w przypadku podjęcia preferowanej decyzji d e c y z j a i r r a c j o n a l n a (? ) 48
Temat 8. Wielu decydentów analityczne metody dochodzenia do spójnych preferencji. Ograniczenia racjonalności grupowego podejmowania decyzji. Metody analityczne: nominalna, demokratyczna, minimalizacja odchyleń, zmodyfikowana technika delficka. Kryteria wyboru metody - trafność vs. skuteczność wyboru. Analityczne metody uzgadniania preferencji w grupie 1. Metoda grupy nominalnej sumowanie rang 2. Metoda demokratyczna dyktat większości 3. Metoda minimalizacji odchyleń minimalne zło" 4. Zmodyfikowana technika delficka konsensus 49
Procedura stosowania metody grupy nominalnej k r o k I sporządzenie macierzy decyzji k r o k II wartościowanie alternatyw poprzez sporządzenie macierzy zawierającej rangi (zapisu indywidualnych preferencji) i zsumowanie rang k r o k III wybór alternatywy z największą sumą rang (?) Decydenci/alternatywy I II III A B C Σ rang 50
Procedura stosowania metody demokratycznej krok I sporządzenie macierzy decyzji krok II wybór alternatywy, za którą opowiada się większość. Decydenci/alternatywy I II III A B C Co można uczynić w sytuacji braku możliwości znalezienia większości w grupie dla jednej tylko alternatywy? Jak uniknąć bądź jak wybrnąć z impasu decyzyjnego? 51
Procedura stosowania metody minimalizacji odchyleń krok I sporządzenie macierzy decyzji krok II wartościowanie alternatyw poprzez sporządzenie macierzy z rangami, która umożliwi odpowiedź na pytanie o skutki jednostronnego narzucenia grupie indywidualnych preferencji każdego z członków grupy k r o k III sporządzenie macierzy skutków błędnych decyzji zawierającej odchylenia pomiędzy hipotetyczną rangą grupową, a indywidualnymi rangami. Odchylenia ilustrują skutki hipotetycznej decyzji polegającej na zdominowaniu grupy kolejno przez A, przez B i przez C k r o k IV wybór alternatywy minimalizującej skutki hipotetycznej, jednostronnej decyzji nieuwzględniającej preferencje wszystkich uczes tników. Decydenci/alternatywy/odchylenia I II III A B C maksymalne odchylenie (Δ) 52
Procedura stosowania zmodyfikowanej techniki delfickiej krok I sporządzenie macierzy decyzji krok II sporządzenie macierzy rang w celu ujawnienia przez każdego z uczestników przyjętych kryteriów wartościowania. Zakaz dyskusji nad indywidualnymi rangami, dyskusja służąca ujawnianiu indywidualnych kryteriów rangowania krok III wyjaśnienie rozbieżności w rangach poprzez ujawnienie indywidualnych kryteriów rangowania zamiast uzgadniania rang krok IV dyskusja nad przyjętymi indywidualnie kryteriami i uzgodnienie wspólnego kryterium krok V ponowne rangowanie zgodnie z nowym kryterium (zbudowanie macierzy rang), a następnie - analiza ewentualnych rozbieżności krok VI w przypadku utrzymywania się rozbieżności (odchyleń), konieczne ponowne uzgodnienie wspólnego kryterium, które umożliwi eliminację rozbieżności. Decydenci/pierwotne alternatywy A I II III B C 53
Decydenci /alternatywy i kryteria ich oceny A I II III B C Decydenci/ostateczne alternatywy A I II III B C maksymalne odchylenie (Δ) 54
M e t o d y a n a l i t y c z n e z a l e t y i w a d y Metoda grupy nominalnej (+) (-) Metoda demokratyczna (+) (-) Metoda minimalizacji odchyleń (+) (-) Zmodyfikowana technika delficka (+) (-) 55
Podejmowanie decyzji w grupie dwie wartości: I R o z w i ą z a n i e p r o b l e m u d e c y z y j n e g o w c e l u p o d j ę c i a d e c y z j i = TRAFNY (intelektualnie) WYBÓR ALTERNATYWY? versus II U d z i a ł w r e a l i z a c j i w y b r a n e j a l t e r n a t y w y = STWORZENIE poczucia współuczestnictwa (SPÓJNOŚĆ GRUPY)? poprzez Z A A N G A Ż O W A N I E M O T Y W A C J Ę P O Z Y T Y W N E O C Z E K I W A N I A (oczekiwanie sukcesu w realizacji wybranej alternatywy) 56
Indywidualne i grupowe podejmowanie decyzji różnice, wady, zalety I n d y w i d u a l n e p o d e j m o w a n i e d e c y z j i Zalety:? G r u p o w e p o d e j m o w a n i e d e c y z j i Wady:? Wady: Zalety:?? 57