Projekty nowelizacji ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. 1985, Nr 21, poz. 91 z późn. zmianami) Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 19 lutego 2013 r. w sprawie prowadzenia dokumentacji gospodarki rybackiej (Dz.U. 2013, Poz. 326) Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie (Dz.U. Nr 138, Poz 1559, z późniejszymi zmianami) Intencją proponowanych zmian jest zwiększenie poziomu ochrony pogłowia ryb, w szczególności poprzez ograniczenie nielegalnego pozyskiwania ryb w wyniku procederu zwanego potocznie kłusownictwem. Proponowane zmiany przepisów obejmować mają wszystkie metody i przejawy nielegalnego zachowania w pozyskiwaniu ryb, bez rozróżnienia na sposób działania i zawód wykonywany przez podmioty dopuszczające się naruszeń. Proponowana nowelizacja nie dyskryminuje w jakikolwiek sposób grup zawodowych profesjonalnie zajmujących się rybactwem śródlądowym oraz osób rekreacyjnie poławiających ryb na wędkę. Proponowane zmiany powstały z inicjatywy członków Koła PZW Nr 100 BISTYP Okręgu Mazowieckiego Autorami zmian są działający non profit: Grzegorz Sybilski (kapitan sportowy) Mariusz Łaszczyk (radca prawny) 1
Proponowane zmiany do ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. 1985, Nr 21, poz. 91 z późn. zmianami) Zmiana nr 1 do ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym: Art. 9 ust.1 Art. 9 ust. 1 Ryby złowione z naruszeniem przepisów art. 8 ust. 1 pkt. 1-3a, jeżeli są żywe, niezwłocznie wypuszcza się do tego samego łowiska, z zachowaniem niezbędnej staranności. Art. 9 ust. 1 Ryby złowione z naruszeniem przepisów art. 8 ust. 1 pkt. 1-3a, niezależnie od tego czy nadal są żywe, niezwłocznie wypuszcza się do tego samego łowiska, z zachowaniem niezbędnej staranności. Niejednokrotnie występują sytuacje, gdy uprawiony do rybactwa, jego pracownicy lub osoby świadczące usługi na jego rzecz pozyskują i wprowadzają do obrotu ryby, które nie przekroczyły wymiarów ochronnych lub zostały złowione w okresie ochronnym. Co więcej, często docierają sygnały, że rybackie narzędzia połowowe są świadomie stosowane w miejscach lub okresach (np. na tarliskach), gdzie prawdopodobieństwo złowienia ryb, które nie przekroczyły wymiarów ochronnych lub znajdują się w okresie ochronnym jest szczególnie duże. Stan taki powoduje przyśpieszoną degradację pogłowia ryb, w tym zwłaszcza gatunków szczególnie cennych. W takiej sytuacji, w przypadku kontroli, uprawiony do rybactwa, jego pracownicy lub osoby świadczące usługi na jego rzecz tłumaczą się, że ryby wydobyte z rybackich narzędzi połowowych były już martwe i z tego powodu nie zostały z powrotem wypuszczone do łowiska. O ile całkowicie nie da się wyeliminować połowu ryb niewymiarowych lub w okresie ochronnym, to proponowana zmiana powinna doprowadzić do ograniczenia przypadków świadomego połowu takich ryb ze względów komercyjnych. Proponowana zmiana w równym stopniu będzie dotyczyć także osób dokonujących amatorskiego połowu ryb, gdzie często ma miejsce tłumaczenie, że ryba niewymiarowa lub w okresie ochronnym została zabrana, gdyż i tak by nie przeżyła. Należy przy tym wskazać, że nawet jeśli część ryb, których połów jest zakazany zostanie z konieczności wypuszczona z powrotem do łowiska już martwa, to ryby drapieżne, ptaki i inne zwierzęta problem takich ryb rozwiążą. przeciwnie można racjonalnie oczekiwać, że spowoduje większą skuteczność sankcjonowania naruszeń, co może przełożyć się na większe wpływy do budżetu Państwa z tytułu nałożonych kar. Zmiana powinna mieć jednoznacznie pozytywny wpływ na pogłowie ryb, gdyż powinna doprowadzić do ograniczenia połowu i wprowadzania do obrotu ryb niewymiarowych lub będących w okresie ochronnym. 2
Zmiana nr 2 do ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym: Art. 27 ust.1 Art. 27 ust. 1 1. Uprawniony do rybactwa, który: 1) nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4a ust. 1 lub przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 4a ust. 2, 2) korzysta z wód obwodu rybackiego bez wymaganego operatu rybackiego lub wbrew założeniom tego operatu lub prowadzi gospodarkę rybacką z naruszeniem przepisu art. 6c - podlega karze grzywny nie niższej niż 100 zł. Art. 27 ust. 1 1. Uprawniony do rybactwa, który: 1) nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4a ust. 1 lub przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 4a ust. 2, 2) korzysta z wód obwodu rybackiego bez wymaganego operatu rybackiego lub wbrew założeniom tego operatu lub prowadzi gospodarkę rybacką z naruszeniem przepisu art. 6c - podlega karze grzywny nie niższej niż 1.000 zł. Aktualnie obowiązujący przepis art. 27 ust. 1 nawet za poważne naruszenie przepisów ustawy w zakresie dokumentowania gospodarki rybackiej oraz korzystanie z wód bez operatu rybackiego lub wbrew jego założeniom przewiduje karę grzywny w dolnej wysokości zagrożenia ustawowego na bardzo niskim poziomie 100 zł. Mając na względzie, że sądy niejednokrotnie nadal uznają, że społeczna szkodliwość naruszania przepisów ustawy jest niska, a tym samym sankcje (jeśli są orzekane) nakładane są bliżej dolnej granicy zagrożenia ustawowego, sankcja ma charakter dalece iluzoryczny i nie spełnia swojej funkcji prewencyjnej ani represyjnej. W konsekwencji nawet wielokrotne ukaranie uprawnionego do rybactwa nie powoduje zmiany jego zachowania i zaprzestania naruszeń. Tym samym uzasadniona i wręcz niezbędna jest zmiana przywołanego przepisu ustawy, tak by nakładana grzywna była odczuwalna i chociaż częściowo odstraszała od naruszania przepisów. Równocześnie ze zmianą Art. 27 ust. 1 proponuje się zmianę 5.1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie prowadzenia dokumentacji gospodarki rybackiej, w zakresie momentu sporządzania protokołu połowów. przeciwnie przełoży się na wyższą łączną kwotę sankcji nakładanych na podmioty naruszające przepisy i stanowiących przychód Skarbu Państwa. 3
Zmiana nr 3 do ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym: Art. 27b ust.1 Art. 27b ust. 1 1. Kto: 1) dokonując połowu ryb, narusza zakaz określony w art.8 ust.1 pkt. 1-5 lub 11-13, 2) dokonując amatorskiego połowu ryb: a) używa podrywki wędkarskiej niezgodnie z art. 7 ust. 1, b) narusza zakaz określony w art. 10 ust. 1 pkt. 2, c) narusza zakaz określony w art. 17 ust. 7, 3) narusza określone w art. 2 ust. 1 lub w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 2 warunki chowu, hodowli lub połowu organizmów żyjących w wodzie innych niż ryby, 4) dokonuje zarybień niezgodnie z art. 4b ust. 1, 5) nie stosuje się do nakazu, o którym mowa w art. 9 ust. 1 lub 2, 6) dokonuje połowu ryb na rzecz uprawionego do rybactwa nie posiadając dokumentu stwierdzającego upoważnienie, o którym mowa w art. 5, 7) narusza przepis art. 20 ust. 1,4 lub 5 - podlega karze ograniczenia wolności lub karze grzywny nie niższej niż 200 zł. Art. 27b ust. 1 1. Kto: 1) dokonując połowu ryb, narusza zakaz określony w art.8 ust.1 pkt. 4-5 lub 11-13, 2) dokonując amatorskiego połowu ryb: a) używa podrywki wędkarskiej niezgodnie z art. 7 ust. 1, b) narusza zakaz określony w art. 10 ust. 1 pkt. 2, c) narusza zakaz określony w art. 17 ust. 7, 3) narusza określone w art. 2 ust. 1 lub w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 2 warunki chowu, hodowli lub połowu organizmów żyjących w wodzie innych niż ryby, 4) dokonuje zarybień niezgodnie z art. 4b ust. 1, 5) usunięto 6) dokonuje połowu ryb na rzecz uprawionego do rybactwa nie posiadając dokumentu stwierdzającego upoważnienie, o którym mowa w art. 5, 7) narusza przepis art. 20 ust. 1,4 lub 5 - podlega karze ograniczenia wolności lub karze grzywny nie niższej niż 200 zł. W art. 27b po ust. 1 dodaje się ust. 1a w następującym brzmieniu: Art. 27b ust. 1a 1a. Kto: 1) dokonując połowu ryb, narusza zakaz określony w art.8 ust.1 pkt. 1-3, 2) nie stosuje się do nakazu, o którym mowa w art. 9 ust. 1 lub 2 - podlega karze ograniczenia wolności lub karze grzywny nie niższej niż 1.000 zł. Podobnie jak w przypadku art. 27 ust. 1, za poważne i szkodliwe naruszenie przepisów ustawy jakim jest połów ryb chronionych, poniżej wymiarów ochronnych lub w okresie ochronnym jak również naruszenie nakazu wypuszczania ww. ryb chronionych, przewiduje karę grzywny w dolnej wysokości zagrożenia ustawowego na bardzo niskim poziomie 200 zł. Co więcej, zachowanie takie, wyrządzające poważne szkody dla środowiska naturalnego, organy wymiaru sprawiedliwości często traktują jako noszące niską szkodliwość społeczną. W konsekwencji, jeśli w ogóle są nakładane sankcje, zwykle są one orzekane bliżej dolnej granicy zagrożenia ustawowego. Praktyka pokazuje, że bardzo często te same podmioty dopuszczają się naruszeń wielokrotnie, co stanowi dowód, że kara nie spełnia swojej funkcji prewencyjnej ani represyjnej. Tym samym uzasadniona i wręcz niezbędna jest zmiana przywołanego przepisu ustawy, tak by minimalna wysokość nakładanej grzywny było istotnie wyższa niż obecnie, a tym samym grzywna była odczuwalna i chociaż częściowo odstraszała od naruszania przepisów. przeciwnie przełoży się na wyższą łączną kwotę sankcji nakładanych na podmioty naruszające przepisy i stanowiących przychód Skarbu Państwa. 4
Zmiana nr 4 do ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym: W art. 27b po ust. 4 dodaje się ust. 4a w następującym brzmieniu: Art. 27b ust. 4a 4a. W razie ukarania za wykroczenie określone w ust. 1a, sąd dodatkowo orzeka, odpowiednio: 1) na rzecz pokrzywdzonego: a) obowiązek naprawienia szkody, na wniosek tego pokrzywdzonego, lub b) uprawnionego do rybactwa nawiązkę w wysokości od pięciokrotnej do dwudziestokrotnej wartości przywłaszczonych ryb; 2) przepadek rybackich narzędzi połowowych i innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, w tym sprzętu pływającego, a także przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia; 3) trwałe odebranie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego bądź jej przekazanie do depozytu sądowego na okres nie krótszy niż 12 miesięcy, do czasu złożenia przez osobę ukaraną ponownego egzaminu z wynikiem pozytywnym. W przypadku szczególnie szkodliwych naruszeń przepisów ustawy wymienionych w proponowanym art. 27b ust. 1a, orzeczenie przez sąd obowiązku naprawienia szkody, uiszczenia nawiązki oraz środków karnych powinno być obligatoryjne. Zwiększenie dolegliwości za naruszenie z jednej strony powinno odstraszać potencjalnych sprawców, a z drugiej umożliwić pełne pokrycie poniesionej przez pokrzywdzonego szkody. Ponadto, ww. środki karne mogą istotnie utrudnić ponowne popełnienie wykroczenia przez sprawcę. Proponowana zmiana nie spowoduje jakichkolwiek obciążeń dla Budżetu Państwa. 5
Proponowane zmiany do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie prowadzenia dokumentacji gospodarki rybackiej (Dz.U. 2013, Poz. 326) Zmiana nr 1 do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie prowadzenia dokumentacji gospodarki rybackiej 5.1 5.1 Protokół połowu ryb i raków sporządza uprawniony do rybactwa niezwłocznie po połowie dokonanym: Art. 2 5.1 Protokół połowu ryb i raków sporządza uprawniony do rybactwa niezwłocznie, a w przypadku połowu przy wykorzystaniu sprzętu pływającego jeszcze przed spłynięciem do brzegu, po połowie dokonanym: W ostatnim czasie niezwykle często mają miejsce przypadki gdy uprawiony do rybactwa, jego pracownicy lub osoby świadczące usługi na jego rzecz nie odzwierciedlają w protokole połowów rzeczywistej ilości i gatunków ryb lub raków złowionych w trakcie połowu. Zwłaszcza nagminne jest zaniżanie ilości złowionych ryb lub niewykazywanie wszystkich złowionych gatunków ryb, w szczególności jeśli zostały złowione w okresie ochronnym lub są poniżej wymiarów ochronnych. Często mają miejsce przypadki, że część ryb lub raków z danego połowu zostaje nielegalnie wprowadzona do obrotu i nie jest uwzględniana w dokumentacji gospodarki rybackiej. Jednakże w przypadku kontroli ww. osoby zwykle twierdzą, że dopiero zakończyły połów i jeszcze nie sporządziły jego protokołu. Użyty w dotychczasowym brzmieniu przywołanego paragrafu zwrot niezwłocznie jest na tyle niedookreślony, że w praktyce niezwykle utrudniona lub wręcz niemożliwa jest faktyczna kontrola przez organy do tego upoważnione rzeczywiście złowionych ilości i gatunków ryb i raków. Proponowana zmiana ma na celu ograniczenie wyżej sygnalizowanych patologii, poprzez umożliwienie powołanym do tego organom weryfikacji zgodności protokołu połowu ze stanem faktycznym jeszcze przed spłynięciem z połowu do portu, gdzie znacznie łatwiej jest ukryć ww. naruszenia przepisów. Proponowana zmiana wpłynie pozytywnie na kontrolę i ocenę wypełniania obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej, a tym samym na stan wód. Równocześnie proponowana zmiana nie spowoduje dodatkowych obciążeń dla Budżetu Państwa, a wręcz przeciwnie można racjonalnie oczekiwać, że większa wykrywalność naruszeń może przełożyć się na wyższą łączną kwotę sankcji nakładanych na podmioty naruszające przepisy i stanowiących przychód Skarbu Państwa. 6
Proponowane zmiany do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie (Dz.U. Nr 138, Poz 1559, z późniejszymi zmianami). Zmiana nr 1 do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie. Po 7 dodaje się 7a 7a Ryby i raki, których długość nie przekracza wymiarów ochronnych wskazanych w 6 lub złowione w okresach ochronnych wskazanych w 7, niezwłocznie wypuszcza się z zachowaniem niezbędnej staranności do tego samego łowiska, w którym je złowiono, niezależnie od tego czy są nadal żywe. Niejednokrotnie występują sytuacje, gdy uprawiony do rybactwa, jego pracownicy lub osoby świadczące usługi na jego rzecz pozyskują i wprowadzają do obrotu ryby, które nie przekroczyły wymiarów ochronnych lub zostały złowione w okresie ochronnym. Co więcej, często docierają sygnały, że rybackie narzędzia połowowe są świadomie stosowane w miejscach lub okresach (np. na tarliskach), gdzie prawdopodobieństwo złowienia ryb, które nie przekroczyły wymiarów ochronnych lub znajdują się w okresie ochronnym jest szczególnie duże. Stan taki powoduje przyśpieszoną degradację pogłowia ryb, w tym zwłaszcza gatunków szczególnie cennych. W takiej sytuacji, w przypadku kontroli, uprawiony do rybactwa, jego pracownicy lub osoby świadczące usługi na jego rzecz tłumaczą się, że ryby wydobyte z rybackich narzędzi połowowych były już martwe i z tego powodu nie zostały z powrotem wypuszczone do łowiska. O ile całkowicie nie da się wyeliminować połowu ryb niewymiarowych lub w okresie ochronnym, to proponowana zmiana powinna doprowadzić do ograniczenia przypadków świadomego połowu takich ryb ze względów komercyjnych. Proponowana zmiana w równym stopniu będzie dotyczyć także osób dokonujących amatorskiego połowu ryb, gdzie często ma miejsce tłumaczenie, że ryba niewymiarowa lub w okresie ochronnym została zabrana, gdyż i tak by nie przeżyła. Należy przy tym wskazać, że nawet jeśli część ryb, których połów jest zakazany zostanie z konieczności wypuszczona z powrotem do łowiska już martwa, to ryby drapieżne, ptaki i inne zwierzęta problem takich ryb rozwiążą. przeciwnie można racjonalnie oczekiwać, że spowoduje większą skuteczność sankcjonowania naruszeń, co może przełożyć się na większe wpływy do budżetu Państwa z tytułu nałożonych kar. Zmiana powinna mieć jednoznacznie pozytywny wpływ na pogłowie ryb, gdyż powinna doprowadzić do ograniczenia połowu i wprowadzania do obrotu ryb niewymiarowych lub będących w okresie ochronnym. 7