Zagadnienia na Konkurs Chemiczny, który w ramach Akademii Ciekawej Chemii odbędzie się 26 maja, godz. 16.30 Wykład Nr 1 Struktura cząsteczek chemicznych od atomu do makromolekuł. dr Marcin Palusiak 1. Jakie siły odpowiadają za oddziaływania pomiędzy atomami? 2. Jak powstaje moment dipolowy cząsteczki? 3. Podaj przykład struktur cząsteczkowych, w których istotna funkcje stabilizująca pełnią słabe wiązania chemiczne (np. wiązania wodorowe). 4. Atomy w cząsteczkach są w nieustannym ruchu. d jakiego czynnika zaleŝy intensywność drgań atomów w cząsteczkach? 5. Wymień przynajmniej jedno źródło informacji o budowie cząsteczek chemicznych. 6. Zdefiniuj kryształ. Wykład Nr 2 Ciepło znane czy nieznane? dr hab. prof. nadzw. UŁ, Małgorzata Jóźwiak 1. Czy ciepło to jest to samo co temperatura? dpowiedź proszę krótko uzasadnić. 2. W jaki sposób konstruowano bezwzględną skalę temperatur? Jak przelicza się stopnie w skali Celsjusza na Kelwiny? 3. Jakie są rodzaje energii? czym mówi zasada zachowania energii? Czym się róŝni wymiana energii od konwersji energii? 4. Zaprezentować konwersję energii na przykładzie kamienia spadającego ze skały do jeziora. 5. Zaprezentować konwersję energii na przykładzie przebiegu reakcji endo- i egzoenergetycznej. 6. Jakie są sposoby przenoszenia ciepła i jakie są skutki dostarczenia ciepła do układu? 7. Co to jest ciepło właściwe i ciepło molowe? 8. W jaki sposób układ moŝe wymienić z otoczeniem energię wewnętrzną? 9. Kiedy proces rozpuszczania jest endo- a kiedy egzotermiczny? 10. Standardowa molowa entalpia sublimacji wynosi 2 kj/mol, a standardowa molowa entalpia parowania wynosi 40 kj/mol. Policzyć standardową molową entalpię topnienia. Czy procesy parowania, wrzenia, topnienia i sublimacji są endo- czy egzotermiczne. dpowiedź krótko uzasadnić. 11. Czym się róŝni parowanie od wrzenia? 12. Jak temperatura wpływa na szybkość reakcji chemicznej? dpowiedź krótko uzasadnić.
Wykład Nr 3 Chemia w Ŝyciu codziennym dr GraŜyna Chwatko 1. Jakie rodzaje fermentacji mogą być stosowane w procesie konserwacji Ŝywności? 2. mów przebieg i zastosowanie fermentacji mlekowej. 3. Wymień i pokrótce omów metody fizycznej konserwacji Ŝywności. 4. Jakie substancje chemiczne wchodzą w skład mieszaniny peklującej? 5. Podaj po dwa przykłady ( nazwy i wzory) substancji chemicznych stosowanych jako: konserwant, barwnik, aromat. Wykład Nr 4 Chemia naszym sprzymierzeńcem. Proste związki organiczne popularne leki dr Bogna Rudolf 1. Proszę narysować wzór strukturalny kwasu salicylowego oraz aspiryny. 2. Kogo uwaŝamy za odkrywcę aspiryny, w którym roku opracowano jej syntezę? 3. Dlaczego aspirynę stosujemy w profilaktyce zawału serca? 4. Jakie mogą być skutki uboczne stosowania aspiryny? 5. Jak nazywa się czerwony barwnik azowy, który okazał się być prekursorem leków sulfonamidowych? 6. Dlaczego sulfonamidy atakują komórki bakterii w naszym organizmie i jednocześnie nie atakują komórek ludzkich? Wykład Nr 5 Cząsteczki organiczne, które zmieniły historię dr Marcin Jasiński 1. Wymień znane Ci (przynajmniej 4) odmiany alotropowe węgla. 2. Które z podanych związków naleŝą do szeregu orto-podstawionych pochodnych benzenu? H a) b) c) d) H 3 C Cl Cl e) f) g) Cl H3 C H 3 S
3. Które z podanych związków naleŝą do grupy meta-podstawionych pochodnych benzenu? H a) b) c) H H 3 C d) e) f) H 3 S CH 4. Jak w prosty sposób odróŝnić benzen od cykloheksenu? 5. kreśl rzędowość podanych alkoholi zapisując 1 o, 2 o, lub 3 o przy odpowiedniej grupie funkcyjnej: H 2 C H H 3 C CH 2 H H HC H 2 C H H etanol tert-butanol gliceryna 6. Zaproponuj syntezę (napisz odpowiednie równanie reakcji) octanu etylu wychodząc z odpowiedniego kwasu karboksylowego. 7. Zaproponuj syntezę (napisz odpowiednie równanie reakcji) maślanu metylu ( CH 2 CH 2 C ), związku odpowiedzialnego za charakterystyczny zapach ananasów, wychodząc z odpowiedniego kwasu karboksylowego. 8. Które z podanych związków mogą wykazywać właściwości wybuchowe? C 2 H 2 N N 2 2 N a) b) c) d)
9. Które z podanych związków mogą wykazywać właściwości wybuchowe? 2 N N N a) b) NH 4 N 3 c) d) H 2 N C 2 H N 10. Nazwij oznaczone grupy funkcyjne w cząsteczce ksandrolonu: 11. Nazwij oznaczone grupy funkcyjne w podanej cząsteczce pochodnej kwasu gulonowego:. 12. Które z podanych związków są izomerami konstytucyjnymi? dpowiedź uzasadnij. a) H 3 C CH 2 CH 2 CH b) H 3 C CH c) CH 2 d) H 3 C N H 3 C CH 2 H
13. Które z podanych związków są izomerami konstytucyjnymi? dpowiedź uzasadnij. a) b) c) d) e) CH 14. Uszereguj podane produkty spoŝywcze według malejącej zawartości witaminy C: pomarańcze, dzika róŝa, papryka zielona 15. Uszereguj podane produkty spoŝywcze wg wzrastającej zawartości witaminy C: dzika róŝa, cytryna, czarna porzeczka Wykład Nr 6 Znaczenie odbicia lustrzanego: prof. dr hab. Grzegorz Mlostoń 1. Definicja obiektu chiralnego; obiekty homochiralne i heterochiralne; definicje, przykłady. 2. Hybrydyzacja tetragonalna atomu węgla. 3. Asymetryczny atom węgla; definicja projekcja przestrzenna. 4. Konfiguracja absolutna węgla asymetrycznego. 5. Reguły R/S oraz Z/E; zastosowania. 6. System Fischera określania konfiguracji związków optycznie czynnych. 7. Enancjomery i diastereoizomery; definicje, przykłady. 8. J.-B. Biot i jego odkrycie. 9. L. Pasteur i jego odkrycie. 10. Światło spolaryzowane i jego oddziaływanie z substancjami optycznie czynnymi. 11. Definicja skręcalności właściwej; wzór; posługiwanie się wzorem w obliczeniach. 12. Czystość optyczna związku (nadmiar enancjomeryczny); obliczenie czystości na podstawie pomiaru polarymetrycznego. 13. Sacharoza i jej skręcalność właściwa; cukier inwertowany. 14. Zjawisko mutarotacji glukozy. 15. Aldehyd glicerynowy; kwas winowy budowa związków i konfiguracje stereoizomrów. 16. Talidomid zaleŝność aktywności biologicznej od budowy stereoizomeru; wzory. 17. Synteza asymetryczna definicja, przykłady. 18. Tiosiarczan sodu i jego reakcje. 19. Sole manganu w reakcjach red-oks. 20. Nadtlenek wodoru w reakcjach red-oks.
Wykład Nr 7 Zastosowanie procesów elektrochemicznych (Do czego jest nam potrzebna elektrochemia?) dr Sławomir Domagała 1. Wyjaśnić róŝnicę między ogniwem pierwotnym i wtórnym. 2. Podać procesy (równania reakcji) jakie zachodzą podczas ładowania i rozładowania (pracy) akumulatora kwasowego (ołowiowego). 3. Wyjaśnić, w jaki sposób suche ogniwo wytwarza elektryczność. 4. Podać rodzaje ogniw paliwowych. Wykład Nr 8 Chromatografia podstawa metod analizy laboratoryjnej dr GraŜyna Chwatko 1. Co to jest chromatografia? 2. Jak dzielimy chromatografię ze względu na stan skupienia fazy stacjonarnej i fazy ruchomej? 3. Na czym polega chromatografia w normalnym i odwróconym układzie faz. 4. Jakich informacji dostarcza chromatogram? 5. Z jakich elementów składa się aparat do chromatografii cieczowej? 6. Dlaczego chromatograf cieczowy nie moŝe istnieć bez pompy i detektora? 7. Jaki warunek musi spełniać substancja chemiczna, aby moŝna było oznaczać ją techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej?