Ppłk Z. Koziarz, płk E. Głowacki, ppłk J. Zadworny

Żołnierze Stowarzyszenia Pancerny Skorpion oddali hołd bohaterom w 70. rocznice bitwy pod Monte Cassino 13 maja w Opolu i 18 maja we Włoszech Pamięć o tej krwawej bitwie jest mocno obecna w Opolu, gdzie funkcjonuje Stowarzyszenie Pancerny Skorpion. To szczególne wydarzenie zwłaszcza dla opolskich żołnierzy z Pułku 4 Pancernego Skorpion, którzy brali udział w wydarzeniach z 1944 roku we Włoszech w bitwie pod Monte Cassino oraz żołnierzy 5 Brygady Pancernej Skorpion, która odziedziczyła jego tradycje. My Pancerniacy z Opola chcemy uczcić żołnierzy poległych w bitwie pod Monte Cassino. Po żołniersku oddać im hołd patriotyczny - tłumaczy ppłk. Zbigniew Koziarz, prezes Stowarzyszenia Pancerny Skorpion w swoim wystąpieniu. Okazja jest wyjątkowa. 18 maja 2014 r. mija, bowiem 70. rocznica tych wydarzeń. W uroczystościach upamiętniających weźmie udział płk broni pancernej Edward Głowacki żołnierz Pułku 4 Pancernego Skorpion nasza delegacja reprezentująca Stowarzyszenie Pancerny Skorpion w składzie: ppłk Zbigniew Koziarz, ppłk Jan Zadworny, chor. Marian Rosiak z oryginalnym bojowym proporcem Pułku 4 Pancernego Skorpion oraz nasz Szwadron Wojskowych Pojazdów Historycznych. Organizatorem przelotu samolotem na trasie Warszawa- Rzym-Warszawa jest Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Pierwszy raz wyjeżdżamy na takie obchody na Monte Cassino. Jest to dla nas wielkie przeżycie i wyróżnienie - podkreślał ppłk Z. Koziarz. Zanim nasza delegacja biorąca udział w wyjeździe zorganizowanym przez Fundację Niepodległości, uda się na pole Bitwy o Monte Cassino rankiem 18 maja 2014 r. dla Skorpionów obchody rocznicowe rozpoczęły się już o poranku 13 maja 2014 r., w kościele Błogosławionego Czesława od mszy świętej, w intencji poległych we Włoszech żołnierzy, którą celebrował były kapelan 5 Brygady Pancernej Skorpion, ksiądz podpułkownik rezerwy Henryk Kaczmarek. Na mszy obecny był jeden z ostatnich żyjących uczestników wydarzeń z 1944 roku, pułkownik Edward Głowacki, służący wówczas w Pułku 4 Pancernym Skorpion. Ks. ppłk H. Kaczmarek Ppłk Z. Koziarz, płk E. Głowacki, ppłk J. Zadworny 1

- Dla nas ten dzień, te obchody to manifestacja jedności z naszymi kolegami, którzy tam zginęli. To manifestacja pamięci o nich, choć przecież pamiętamy każdego dnia przez cały okrągły rok. To przede wszystkim też świadectwo bohaterskich, patriotycznych czynów tamtych lat, o których powinny pamiętać dzisiejsze pokolenia. Na tym bardzo nam zależy mówi płk. Edward Głowacki z Pułku 4 Pancernego Skorpion, uczestnik bitwy pod Monte Cassino. Polski atak nastąpił w ramach operacji Diadem trwającej od 11 do 19 maja 1944 r., jej główną siłę stanowił 2. Korpus Polski pod dowództwem gen. Władysława Andersa. 18 maja 1944 r. oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły ruiny klasztoru benedyktynów na wzgórzu Monte Cassino we Włoszech (519 m.n.p.m.). Melchior Wańkowicz w Szkicach spod Monte Cassino, przedstawiając położenie wzgórza klasztornego i jego znaczenie, stwierdzał: Przejście na Rzym pod Monte Cassino było od niepamiętnych czasów miejscem, w którym obrońcy Włoch zastępowali drogę najeźdźcom ciągnącym z południa. W tym miejscu góry spiętrzone od morza do morza zostawiają tylko pas dziesięciokilometrowej szerokości, którym płynie rzeka Liri. O sforsowanie tego przejścia walczono od wieków i ten klasyczny przedmiot obrony był stale przerabiany w zadaniach włoskiego sztabu generalnego. Pierwsze nieudane natarcie na Monte Cassino przeprowadziły w połowie stycznia 1944 r. siły amerykańskie i brytyjskie. Druga bitwa o Monte Cassino rozpoczęła się 15 lutego. Wziął w niej udział korpus nowozelandzki oraz jednostki hinduskie. Pomimo wsparcia artylerii i lotnictwa, które przed atakiem zrzuciło na wzgórze klasztorne 576 ton bomb, również i to natarcie nie przyniosło powodzenia. Kolejny atak aliantów nastąpił 15 marca. Poprzedziło go trwające 3,5 godziny bombardowanie miasta Cassino. W walkach ponownie uczestniczył korpus nowozelandzki, wspierany przez dywizję hinduską. Jednak i tym razem po trwającej 11 dni bitwie sprzymierzeni wycofali się, ponosząc ogromne straty. W czwartej, decydującej bitwie o Monte Cassino, wzięli udział żołnierze 2. Korpusu Polskiego. 2

Prof. Zbigniew Wawer w książce Monte Cassino 1944 podkreślał, że w bitwie tej w jednym szeregu spotkali się żołnierze września 1939, kampanii norweskiej i francuskiej 1940, więźniowie sowieckich łagrów, obrońcy Tobruku. Zwracał również uwagę, iż: Tu po raz pierwszy jednostki Polskich Sił Zbrojnych wystąpiły w samodzielnym związku taktycznym. Dowódca 2. Korpusu gen. Władysław Anders w swoich wspomnieniach tak przedstawiał okoliczności podjęcia decyzji o udziale polskich sił w tej bitwie: 23 marca przyjechał do mnie do Vinchiaturo gen. Leese i udzielił mi następujących wiadomości. Niemcy odparli ponowne natarcie na miasto Cassino. Wojska sojusznicze na przyczółku Anzio znajdują się w trudnym położeniu. Wobec tego zdecydowano wielką ofensywę na odcinku frontu włoskiego od miasta Cassino do wybrzeża Morza Tyrreńskiego. 8. Armia otrzymała zadanie przełamania linii Gustawa, której najsilniejszym punktem są wzgórza Monte Cassino oraz linii Hitlera, której zawiasem jest Piedimonte. Dla 2. Korpusu Polskiego przewidziano najtrudniejsze zadanie zdobycia w pierwszej fazie wzgórz Monte Cassino, a następnie Piedimonte. Była to dla mnie chwila doniosła - pisał gen. Anders. - Rozumiałem całą trudność przyszłego zadania Korpusu. (...) Zaciekłość walk w mieście Cassino i na wzgórzu klasztornym były już wówczas dobrze znane. Mimo że klasztor Monte Cassino był bombardowany, mimo że oddziały i czołgi sojusznicze dochodziły przejściowo na sąsiednie wzgórza, mimo że z miasta Cassino zostały tylko gruzy, Niemcy utrzymali ten punkt oporu i nadal zamykali drogę do Rzymu. Zdawałem sobie jednak sprawę, że Korpus i na innym odcinku miałby duże straty. Natomiast wykonanie tego zadania ze względu na rozgłos, jaki Monte Cassino zyskało wówczas w świecie mogło mieć duże znaczenie dla sprawy polskiej. Byłoby najlepszą odpowiedzią na propagandę sowiecką, która twierdziła, że Polacy nie chcą się bić z Niemcami. Podtrzymywałoby na duchu opór walczącego Kraju. Przyniosłoby dużą chwałę orężowi polskiemu. Oceniałem ryzyko podjęcia tej walki, nieuniknione straty oraz moją pełną odpowiedzialność w razie niepowodzenia. Po krótkim namyśle oświadczyłem, że podejmuję się tego trudnego zadania. (W. Anders Bez ostatniego rozdziału ) Atak wojsk alianckich rozpoczął się 11 maja o godz. 23.00 od silnego ostrzału artyleryjskiego. Po północy na wzgórze ruszyło polskie natarcie. W walkach wzięły udział wszystkie jednostki 2. Korpusu: 3. Dywizja Strzelców Karpackich gen. bryg. Bronisława Ducha, 5. Kresowa Dywizja 3

Piechoty gen. bryg. Nikodema Sulika, 2. Samodzielna Brygada Pancerna gen. bryg. Bronisława Rakowskiego, wspierane przez Armijną Grupę Artylerii płk Ludwika Ząbkowskiego. Naprzeciw nich stały elitarne jednostki niemieckie: 1. Dywizja Spadochronowa oraz 5. Dywizja Górska. Walka na otwartym terenie, zaminowanym i obstawionym niemieckimi kryjówkami, spowodowała duże straty w szeregach polskich, pozwoliła jednak na rozpoznanie terenu, ważne przy kolejnych atakach. Wiążąc niemieckie siły, dała także oddziałom brytyjskim możliwość wyparcia Niemców z dolnych rejonów Monte Cassino i z miasta Cassino. Natarcie na wzgórze klasztorne 2 Korpus wznowił 17 maja. W nocy z 17 na 18 maja dowództwo 1. Dywizji Spadochronowej, na wyraźny rozkaz dowódcy naczelnego wojsk niemieckich we Włoszech feldmarszałka Alberta Kesselringa, rozpoczęło wycofywanie oddziałów ze wzgórza klasztornego. Rankiem 18 maja 3. Dywizja Strzelców Karpackich zdobyła ostatecznie wzgórze 593. O godzinie 10.20 patrol 12. Pułku Ułanów Podolskich, dowodzony przez ppor. Kazimierza Gurbiela, zajął ruiny klasztoru na Monte Cassino i wywiesił na nich proporczyk pułkowy. Wkrótce na murach opactwa pojawił się biało-czerwony sztandar, a następnie obok niego flaga brytyjska. Po południu na wzgórzu odegrany został Hejnał Mariacki. W czasie walk zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Kilka dni po zdobyciu Monte Cassino wojska alianckie przełamały linię Gustawa w całym pasie natarcia. 4 czerwca 1944 r. do Rzymu wkroczyły oddziały amerykańskie. 1 września 1945 r., w szóstą rocznicę napaści Niemiec na Polskę, pod Monte Cassino otwarte zostało mauzoleum rycerstwa polskiego poległego w bitwie. Polski Cmentarz Wojenny zbudowali żołnierze na płaskim odcinku terenu pomiędzy Monte Cassino i wzgórzem 593, którędy szły główne natarcia 3. Dywizji Strzelców Karpackich, na którym spoczywają żołnierze 2. Korpusu. W 1970 r. pochowano tam zmarłego w Londynie gen. Andersa. Ważnym wydarzeniem dla sławy i chwały wojsk polskich i gen. Andersa były obchody 35. rocznicy Bitwy o Monte Cassino w 1979 r. Uczestniczył w nich Papież Jan Paweł II, który powiedział: Na Monte Cassino walczył żołnierz polski, tu ginął, przelewał swoją krew z myślą o 4

Ojczyźnie, która dla nas tak bardzo umiłowaną jest Matką właśnie dlatego, że miłość do niej tylu domaga się ofiar i wyrzeczeń. Obecnie na cmentarzu znajdują się 1052 imienne groby polskich żołnierzy. Na miejscu wiecznego spoczynku zdobywców Monte Cassino wyryto napis: Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie. Z kościoła bł. Czesława żołnierze i weterani udali się na cmentarz komunalny Opole Półwieś, gdzie spoczywają prochy śp. pułkownik Stanisława Glińskiego, pierwszego dowódcy Pułku 4 Pancernego Skorpion. Przed grobem posterunek honorowy wystawili żołnierze z batalionu dowodzenia i zabezpieczenia 10 Brygady Logistycznej, harcerze i Strzelcy z Głubczyc. Podpułkownik Zbigniew Koziarz, prezes Stowarzyszenia Pancerny Skorpion przypomniał sylwetkę, szlak bojowy oraz dokonania pierwszego dowódcy 4 Pułku. Następnie zebrani uczcili pamięć swojego pierwszego dowódcy minutą ciszy i złożyli kwiaty na jego grobie. Warta honorowa przy grobie śp. płk S. Glińskiego Ppłk Z. Koziarz przypomina sylwetkę płk S. Glińskiego Złożenie kwiatów na grobie przez Skorpionów Główne uroczystości z okazji rocznicy bitwy pod Monte Cassino rozpoczęły się punktualnie o godzinie 12.00 na placu przed opolskim ratuszem. Kompanię honorową, poczet flagowy i posterunek honorowy stanowili żołnierze z batalionu dowodzenia i zabezpieczenia 10 Opolskiej Brygady Logistycznej. Po podniesieniu flagi państwowej na maszt, odegraniu hymnu państwowego przez Orkiestrę Garnizonową Wojsk 5

Lotniczych i Obrony Powietrznej w Bytomiu, por. Radosław Chojna Abraham odczytał Apel Poległych. Gdy ucichły wystrzały salwy honorowej oddanej przez żołnierzy 10 Brygady Logistycznej, zebrani złożyli wiązanki kwiatów przed tablicą upamiętniającą żołnierzy poległych na wzgórzu Monte Cassino. Na zakończenie uroczystości muzycy z Bytomia odegrali wiązankę pieśni patriotycznych. Głębokie wzruszenie wśród weteranów wywołała melodia piosenki Czerwone maki spod Monte Cassino. Po zakończeniu oficjalnych uroczystości ze Skorpionami spotkali się przedstawiciele lokalnych władz. Proporzec Pułku 4 Pancernego Zaproszeni goście Opolskie Skorpiony Flaga państwowa na maszt Apel pamięci 6

Salwa honorowa Panie zawsze towarzyszom Skorpionom Uroczystości na opolskim rynku Składanie kwiatów przez delegacje Skorpiony składają kwiaty Warta honorowa przy tablicy Podziękowanie dla kpt. L. Radzika Wręczenie szabli Honorowym Brygadierom 7

Monte Cassino - 18 maja 2014 r. Delegacja Stowarzyszenia Pancerny Skorpion z proporcem Pułku 4 Pancernego Skorpion w składzie od lewej: ppłk Z. Koziarz, chor. Marian Rosiak, ppłk Jan Zadworny W dniu 18 maja 2014 r. delegacja Skorpionów z Opola i Szwadron Wojskowych Pojazdów Historycznych kontynuowała udział w oficjalnych uroczystościach 70. rocznicy zdobycia Monte Cassino we Włoszech. Główne uroczystości upamiętniające 70. rocznicę bitwy odbyły się na Polskim Cmentarzu Wojennym, który jest jednym z najważniejszych miejsc polskiej pamięci narodowej. Na polski Cmentarz Wojenny na wzgórzu oprócz polskich weteranów przybył m.in. premier Donald Tusk z małżonką, książę Harry, wnuk monarchini Wielkiej Brytanii Elżbiety II, córka generała Władysława Andersa, Anna Anders oraz wdowa po ostatnim prezydencie na uchodźstwie Ryszardzie Kaczorowskim, Karolina Kaczorowska, minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak, Gioacchino Alfano, podsekretarz stanu w ministerstwie obrony Włoch, przedstawiciele lokalnych władz, m. in. Giuseppe Golini Petrarcone, burmistrz Cassino i Emilia Zarilla, prefekt prowincji Frosinone. Obecny był także gubernator generalny i naczelny dowódca Nowej Zelandii Jerry Mateparae oraz Jan Ciechanowski, kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Andrzej Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Obecni są także Polacy mieszkający we Włoszech oraz pielgrzymi przybyli z Polski. Na uroczystości przybyło ponad 1800 harcerzy z ZHP Poza Granicami Kraju, ZHR, ZHP oraz Skauci Europy, którzy zaciągnęli wartę przy wszystkich grobach żołnierzy spoczywających na Monte Cassino i na ich grobach złożyli kwiaty. 8

Licznie przybyły poczty sztandarowe wojska, organizacji kombatanckich oraz szkół noszących imiona bohaterów bitwy o Monte Cassino. Obecny był także historyczny sztandar 5. Wileńskiej Dywizji Piechoty, wsławionej w bitwie o klasztorne wzgórze, przechowywany w Instytucie Polskim w Londynie. Płk E. Głowacki w drodze na uroczystości Sztandary uczestniczące w uroczystości W uroczystych obchodach 70. rocznicy bitwy o Monte Cassino, wzięło udział 53 uczestników walk. Drugi od prawej płk Edward Głowacki. Fot. Danuta Wojtaszczyk Msza św. rozpoczęła się od odegrania hymnów Rzeczpospolitej Polskiej i Republiki Włoskiej. Na cmentarzu stanęła Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego. Na początku uroczystej mszy św. metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz podkreślił, że uroczystości odbywają się w miejscu poświęconej ofiary w walce o wolność naszą i waszą. Na Monte Cassino 9

gromadzimy się, by uczyć się miłości do ojczyzny, która zawsze wymaga poświęcenia, ofiary i trudu - powiedział kardynał. Homilię wygłosił biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek. - Każdy grób żołnierza jest wołaniem o pokój, z każdego cmentarza wojennego płynie apel o przebaczenie i pojednanie, dialog i zaniechanie przemocy - powiedział biskup. Po mszy głos zabrał premier Tusk. Po nim przemówienie wygłosił burmistrz miasta Cassino, Giuseppe Golini Petrarcone. - Gromadzimy się, by uczyć się miłości do Ojczyzny, która zawsze wymaga poświęcenia, ofiary i trudu - mówił metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz podczas obchodów 70. rocznicy zakończenia bitwy o Monte Cassino. Szef rządu Donald Tusk podkreślił, że w języku polskim nazwa Monte Cassino zrosła się ze słowem bohaterowie. Dumny może być naród i jest dumny, kiedy ma takich bohaterów - powiedział szef rządu. - Tyle się zmieniło przez te 70 lat, tyle nam Polakom zdarzyło się rzeczy dramatycznych i pięknych. Przyszły nowe pokolenia, świat jest inny, ale jednak, kiedy stajemy tu, w tym miejscu i patrzymy na ten święty dla nas cmentarz, na odbudowane opactwo, zawsze niezmiennie wzruszenie chwyta nas za gardło - podkreślił premier. - Bitwa pod Monte Cassino jest tą szczególną w naszej pamięci, właśnie dlatego, że była ona tak naprawdę bitwą o naszą przyszłą wolność. Wszystkie następne pokolenia dobrze to czuły - ocenił premier. Te krzyże, ten cmentarz i wasza tu obecność niech będą przestrogą. Przestrogą dla tych, którzy dzisiaj chcą widzieć w przemocy sposób na urządzanie świata na nowo. Niech ten święty cmentarz i wasza tu obecność będzie ostrzeżeniem dla całej Europy, by nie przyzwoliła na przemoc mówił premier. Bo pamięć o tym, co tu się działo 70 lat temu i to nasze wspólne przyrzeczenie, że nie pozwolimy, by przemoc rządziła światem, są prawdziwymi gwarancjami niepodległości Polski, siły Europy i bezpieczeństwa jej obywateli podkreślił Tusk. Podziękował przy tym wszystkim uczestnikom bitwy i stwierdził, że o ich poświęceniu będziemy zawsze pamiętać. 10

Monte Cassino - 18 maja 2014 r. - Premier Donald Tusk - w tle polscy harcerze pełniący honorową wartę przy mogiłach poległych w bitwie polskich żołnierzy W imieniu nielicznych żyjących i wielu pełniących wieczną wartę w zaświatach uczestników zwycięskiej bitwy o Monte Cassino, pragnę przede wszystkim złożyć hołd pamięci spoczywających na tym cmentarzu naszych towarzyszy broni, którzy na tych skrwawionych przez żołnierzy wielu narodów wapiennych wzgórzach, oddali Bogu - ducha, bratniej ziemi włoskiej - ciało, a serca - Polsce mówił podczas uroczystości uczestnik bitwy o Monte Cassino prof. Wojciech Narębski. - Oczyma wyobraźni widzimy znowu, spoczywającego tu wśród swoich żołnierzy, naszego wspaniałego dowódcę, generała Władysława Andersa, niezapomniane obrazy szturmu Karpatczyków na wzgórze 593, zwane Kalwarią podkreślił. Wspominał uczestników bitwy o Monte Cassino, m.in. polskich ułanów, artylerzystów, saperów, łącznościowców, zaopatrzeniowców oraz lekarzy, sanitariuszy i pielęgniarki. - Nie zapominamy również o naszych brytyjskich, amerykańskich i włoskich towarzyszach broni, z którymi nasz korpus wielokrotnie współdziałał w bitwie - mówił. Przemawia podczas uroczystości uczestnik bitwy o Monte Cassino prof. Wojciech Narębski. Następnie odbyła się uroczystość przekazania przez weteranów tradycji i etosu 2. Korpusu Polskiego, którego żołnierze zdobyli Monte Cassino w 1944 r., przedstawicielom Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, Związku Harcerstwa Polskiego Poza Granicami Kraju oraz Stowarzyszenia Klubu Przyjaciół Szkół i Organizacji Monte Cassino. Dokonujący tego aktu weterani przekazali harcerzom z ZHP, ZHR oraz członkom Stowarzyszenia Klubów Szkół i Organizacji Przyjaciół Monte Cassino, flagi narodowe. 11

My, trwający w służbie weterani walk o niepodległą i demokratyczną Rzeczpospolitą Polską, my szczęśliwi, bośmy dożyli suwerennej Ojczyzny, zgromadzeni na Monte Cassino, przy grobach naszych dowódców i kolegów, chcemy dziś, w 70. rocznicę owianych legendą heroicznych bojów o otwarcie drogi do Rzymu, dopełnić przesłania z 1969 r. Tym samym przekazujemy opiekę nad tą świętą narodową nekropolią, nad etosem i tradycją 2. Korpusu Polskiego młodzieży z wolnej Polski - mówił por. Edmund Szymczak, uczestnik bitwy o Monte Cassino, żołnierz 2. Korpusu. Płk E. Głowacki wręczył Flagę Rzeczpospolitej Polskiej dla ZHP Działającego Poza Granicami Kraju ham. Aleksandrze Mańkowskiej naczelnikowi harcerek Za poległych pod Monte Cassino modlili się też duchowni prawosławni, ewangeliccy i naczelny rabin Polski. Ku czci bohaterów walk o Monte Cassino odbył się Apel Poległych, oddano salwę honorową. Na cmentarzu zabrzmiał też Hejnał Mariacki - wykonano go na pamiątkę tego, że 18 maja 1944 r. po zdobyciu wzgórza Monte Cassino, w ruinach klasztoru benedyktynów utwór ten odegrał plutonowy Emil Czech. Rozbrzmiała także piosenka Czerwone maki na Monte Cassino. Od samego rana przy polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino zbierały się liczne grupy kombatantów, harcerzy oraz Polaków, którzy przyjechali na główne uroczystości rocznicowe. Z szacunków organizatorów wynika, że w obchodach wzięło udział kilka tysięcy osób. Przybyły poczty sztandarowe i grupy rekonstrukcyjne z Polski i Włoch. Złożeniem wieńców oraz zapaleniem zniczy na Polskim Cmentarzu Wojennym zakończyły się uroczystości obchodów 70. rocznicy bitwy o Monte Cassino. Zwieńczeniem uroczystości było złożenie wieńców na Polskim Cmentarzu Wojennym. Wieniec w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej złożył premier Tusk, książę Harry złożył wieniec w imieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Wieńce złożyli także przedstawiciele Nowej Zelandii i Włoch. Znicz na grobie gen. Andersa i jego żony Ireny Anders zapaliła ich córka, Anna Maria Anders. Harcerze z kolei zapalili znicze na grobach abp. Józefa Gawliny oraz gen. Bronisława Ducha. 12

Premier Donald Tusk i książe Walii Harry wnuk brytyjskiej królowej Elżbiety II składają kwiaty na grobie gen. W. Andersa Książę Harry czuł się zaszczycony, mogąc uczestniczyć w bardzo poruszających polskich obchodach 70. rocznicy walk o Monte Cassino. Jako żołnierz w czynnej służbie Sił Zbrojnych w pełni zdaje on sobie sprawę z wagi tych walk dla historii Polski - podkreślił w oświadczeniu przesłanym specjalnie na prośbę Polskiej Agencji Prasowej rzecznik Pałacu Kensington, rezydencji brytyjskiej rodziny królewskiej w Londynie. Nasza delegacja po zakończeniu uroczystości na Polskim Cmentarzu Wojennym z płk E. Głowackim na czele udała się pod pomnik Pułku 4 Pancernego Skorpion pojazdami wojskowymi Szwadronu. Zapalono znicze. Pułkownik E. Głowacki przypomniał, w jaki sposób żołnierze Pułku 4 Pancernego Skorpion przygotowywali się do walki i jakie były decyzje przełożonych o ataku na wzgórze Monte Cassino oraz o śmierci załogi czołgu ppor. Ludomira Białeckiego. W walkach o Monte Cassino brał udział Pułk 4 Pancerny Skorpion. Pomnik walki oddziału powstał u wylotu Gardzieli w miejscu, gdzie 12 maja 1944 r. czołg M4 Sherman ppor. Ludomira Białeckiego został zniszczony przez miny. Olbrzymia siła eksplozji min i detonującej amunicji oderwały i odrzuciły wieżyczkę. Pomnik zachowuje stan wozu po zniszczeniu. Opis tragicznego ataku, w którym zginęła cała załoga czołgu został umieszczony na kartach książki Monte Cassino Melchiora Wańkowicza: Ani chybi - idzie czołg. (To Białecki) Ucho zupełnie wyraźnie poczęło rozróżniać dalsze warkoty. (To były czołgi Ostrowskiego, Dzięciołowskiego, Fajta). Płomień nagle wybucha pod czołgiem. Huk. Z wieży tryska płonąca ludzka rakieta; człowiek pochodnia; skula się o kilka kroków pod szkarpa, tarza się, gaśnie na nim, ciemnieje wszystko; z czołgu nie wychodzi nikt więcej... Dlaczego polegli? Przecie mina talerzowa załogom stalowych potworów nie szkodzi, przecie tylko gąsienice zerwie, czołg unieruchomi i tyle. Dlaczego?... Czołg Białeckiego trafił na słupek kilku min, przemyślnie wkopanych jedna pod drugą. 13

Siła eksplozji była tak potężna, że odrzuciła na bok kilkutonową wieżę Shermana. Trzech pancernych z załogi czołgu zginęło na miejscu. Kierowca pojazdu Józef Nickowski zmarł od ogólnych poparzeń 18 maja w dniu, kiedy zajęto Klasztor Monte Cassino. Dowódcę załogi czołgu znaleziono zaś poległego około 100 metrów od wraku dopiero 20 maja. Tragedia załogi pierwszego polskiego czołgu w odrodzonej broni pancernej miała wielki wymiar symboliczny i dowódca 2. Brygady Pancernej wydał rozkaz wzniesienia na bazie wraku, pomnika Pułku 4 Pancernego Skorpion mówił płk E. Głowacki. Na zdjęciu obok czołg, który stał się pomnikiem. W prawie nie zmienionym stanie, gdzieniegdzie skorodowany, stoi tam do tej pory. Miejsca załogi i silnika zacementowano. Wieżyca czołgu z wbitą w ziemię lufą, tak jak w dniu opisanych wyżej wydarzeń, leży w nie zmienionym miejscu. Czołg został tylko podmurowany i otoczony murkiem. Na frontowej tablicy pamiątkowej, zwieńczonej orłem napis: BOHATEROM PUŁKU 4 PANCERNEGO POLEGŁYM W DRODZE DO POLSKI. Na drugiej zaś: TU POLEGLI PIERWSI ŻOŁNIERZE ODRODZONEJ NA WSCHODZIE BRONI PANCERNEJ 12 maja 1944 r. ppor. Białecki Ludomir kpr. Ambrożej Edward kpr. Bogdqajewicz Eugeniusz kpr. Karcewicz Bolesław kpr. Nickowski Józef W WALKACH POD MONTE CASSINO NAD ADRIATIKIEM W APENINACH - POD BOLONIĄ OD 12 MAJA DO 21 KWIETNIA 1945 r. 14

kpt. IWANOWSKI WŁADYSŁAW STANISŁAW kpt. DRELICHARZ WŁADYSŁAW KONSTANTY rtm. JÓZEFOWSKI BOHDAN por. BORTNOWSKI STEFAN por. KRAHELSKI STEFAN por. PIŁATOWICZ ANTONI ppor. BESSER WIKTOR ppor. FIEDORUK LEONID ppor. KAPAŁCZYŃSKI ANDRZEJ ppor. SZEJNIUK BOLESŁAW ppor. ŻOŁNIERCZYK LEOPOLD chor. LECH MICHAŁ st. sierż. KOPPA JÓZEF sierż. BRZEZIŃSKI BOLESŁAW sierż. KARWOWSKI STANISŁAW plut. ANDRZEJEWSKI STEFAN plut. BOGACKI STANISŁAW plut. DOBRZAŃSKI LUDWIK plut. PRZEŹDZIECKI STANISŁAW kpr. pchor. BEDNARSKI TADEUSZ kpr. pchor. KORPYŚ STANISŁAW kpr. pchor. RATASIEWICZ KONSTANTY kpr. DIDUCH STANISŁAW kpr. HURSZTYN WIKTOR kpr. RAK EDMUND kpr. WOŹNIAK MICHAŁ st. panc. BRODA JÓZEF st. panc. DEC KONSTANTY st. panc.domański ZYGMUNT st. panc. KLANECKI STANISŁAW st. panc. KURC STANISŁAW st. panc. OGÓRKIEWICZ STANISŁAW st. panc. OZGA JÓZEF st. panc. SKWARA WŁADYSŁAW st. panc. WESOŁOWSKI BOLESŁAW 15

st. panc. ZIÓŁKOWSKI TADEUSZ st. panc. KORZENIOWSKI STANISŁAW panc. BIAŁORUCKI JÓZEF panc. DOMSZY JÓZEF panc. HERMAN JÓZEF panc. MERCZAŃSKI KAZIMIERZ panc. POGORZELSKI ALEKSANDER PUŁK 4 PANCERNY SWYM ŻOŁNIERZOM ITALIA 1946 Autorem projektu pomnika jest por. Ludwik Kuźniarz. Na korpusie wraku umocowano krzyż z gąsienic czołgowych podparty dwiema spiżowymi tablicami oraz dwoma spiżowymi skorpionami symbolizującymi Pułk Skorpion. Obydwie tablice związane są ze sobą kleszczami skorpionów - symbolami Pułku. Uroczystego odsłonięcia dokonano 18 maja 1946 r. Po mszy uroczystego odsłonięcia pomnika dokonał gen. Bronisław Rakowski. Obecni byli również dowódcy bratnich pułków oraz duchowieństwo. Czołg-pomnik niegdyś z dużą starannością przyozdobiony przez towarzyszy broni tablicą pamiątkową wspartą na figurach skorpionów zaniedbany i niszczeje. Złom. Niestety w latach 70 tych pomnik pancernych Skorpionów podzielił los pomnika 5. KDP i został okradziony ze spiżowego Godła Narodowego umocowanego na zwieńczeniu płyty frontalnej oraz ze skorpionów podtrzymujących krzyż z gąsienic. Godło pułku oderwane z tablicy pamiątkowej. Całość zarośnięta chwastami. Warto pamiętać i warto mówić o takich wydarzeniach. Patriotyzm to m.in. godny udział w upamiętnianiu historii i oddawanie hołdu bohaterom. Wzruszająca uroczystość. Opole, dn.19 maja 2014 r. Ppłk rez. dr n. hum. Jan ZADWORNY 16