Iwona Kozłowska Wetrok Jednotarczówki prostota i funkcjonalność W niniejszym artykule skupimy się na urządzeniach jednotarczowych. Ich rodzajach, funkcjonalności, zastosowaniu i przeznaczeniu. Pierwsze jednotarczówki Pierwsze urządzenia jednotarczowe (potocznie nazywane szorowarkami) pojawiły się na rynku w połowie lat 50 ubiegłego stulecia. Początkowo ciężkie i trudne w prowadzeniu, z biegiem lat przekształciły się w prosty w użyciu i bardzo efektywny sprzęt do mycia na mokro średniej wielkości powierzchni (do 1000 m 2 ), miejsc trudno dostępnych oraz miejsc silnie zabrudzonych. Obecnie dobrze skonstruowaną szorowarkę z łatwością może prowadzić każdy przeszkolony pracownik. Może z jej pomocą doczyszczać nawet powierzchnię pod przeszkodami (np. grzejniki), gdy mamy jedynie 10 cm wolnej powierzchni między podłogą a przeszkodą. Szorowarki jednotarczowe są jednymi z podstawowych urządzeń stosowanych zarówno przez firmy sprzątające, jak i przez użytkowników bezpośrednich. Na wydajność oraz charakterystykę urządzenia wpływają cztery zasadnicze czynniki:» waga,» szerokość czyszczenia (średnica szczotki),» liczba obrotów,» rodzaj konstrukcji. Waga ma zasadnicze znaczenie przy transporcie urządzenia, jego prowadzeniu oraz przenoszeniu. Determinuje również nacisk urządzenia na podłoże (g/cm 2 ), co ma istotny wpływ na zakresy stosowania oraz efekty czyszczenia, również z punktu widzenia bezpieczeństwa czyszczonych powierzchni. Istnieje związek pomiędzy wagą urządzenia a średnicą szczotek czy padów (szerokością czyszczenia). Szerokość czyszczenia wpływa na wydajność pracy oraz możliwości wykorzystania (np. mała szerokość schody, duża szerokość hole). Podział jednotarczówek Liczba obrotów (obr./min) jest istotna przy doborze rodzaju urządzenia do wykonywania konkretnych rodzajów prac. Urządzenia jednotarczowe dzielimy na 3 główne grupy: Low Speed (LS) wolnoobrotowe urządzenia (do 200 obrotów na minutę) przeznaczone są do wykonywania następujących prac: 16 Nr [8 9] 2/2009 www.firmasprzatajaca.pl
szorowanie (w tym stripowanie), szamponowanie, sprejowanie, wcieranie wosków, krystalizowanie, szlifowanie. High Speed (HS) średnioobrotowe urządzenia (od 200 do 500 obrotów na minutę) mają następujące przeznaczenie: sprejowanie, polerowanie, wcieranie wosków. Super (Ultra) Speed (US) wysokoobrotowe urządzenia (od 500 do 2000 obrotów na minutę) używane są przede wszystkim do: polerowania, sprejowania. Na efektywne wykonanie założonych zadań wpływ mają nie tylko obroty urządzenia, ale również stosunek obrotów do nacisku. Standardowo im wyższe obroty tym dla bezpieczeństwa czyszczonych powierzchni mniejszy jest nacisk. Do usuwania trudnych, trwałych plam oraz zabrudzeń lub usuwania powłok należy stosować szorowarki o niższych obrotach, lecz z dużym naciskiem. Często urządzenia takie są specjalnie dociążane, np. przy krystalizacji lub szlifowaniu. Do polerowania warstw lub powłok służą urządzenia o wysokiej liczbie obrotów, lecz z małym naciskiem. Urządzenia takie mogą charakteryzować się szerokością roboczą zdecydowanie powyżej 50 cm. Konstrukcja Waga urządzenia, szerokość robocza, liczba obrotów na minutę oraz przeznaczenie do wykonywania konkretnych zadań determinują rodzaj i parametry silników urządzeń. Istnieją dwa sposoby umieszczenia silnika urządzenia: centralnie, bocznie (z przodu urządzenia). Rodzaje transmisji przenoszenia napędu Wyróżniane są następujące rodzaje transmisji napędu: planetarny (silnik ustawiony centralnie), transmisja za pomocą paska napędu. Parametry konstrukcyjne są charakterystyczne dla poszczególnych producentów. Określają również cechy ergonomiczne urządzeń i ich przyjazność dla obsługujących. Akcesoria i wyposażenie Należy tu wymienić szereg akcesoriów do różnego typu zastosowań: zbiorniki o różnych pojemnościach, spryskiwacze do sprejowania i polerowania, różnego rodzaju szczotki nylonowe, szczotki do polerowania, padholdery, uchwyty do bonetów, do tarcz ściernych, sekcje ssące, pady o różnej twardości i charakterystyce, tarcze ścierne o różnej gradacji i in. Musimy pamiętać, że to właśnie rodzaj i dobór wyposażenia ma istotny wpływ na efektywność i jakość wykonywanych działań. Systemowe podejście do pracy wyma- Nr [8 9] 2/2009 www.firmasprzatajaca.pl 17
ga kompleksowego przygotowania i wyboru wszystkich niezbędnych elementów określonej technologii. Uchroni nas to przed ryzykiem uszkodzenia powierzchni lub nieuzyskania pożądanego efektu. Urządzenia jednotarczowe charakteryzują się dużą uniwersalnością, wszechstronnością oraz możliwościami powszechnego wykorzystania. Tym bardziej istotna jest wiedza oraz praktyczne umiejętności doboru optymalnej technologii oraz metody. Czyszczenie m aszynowe Czyszczenie wszelkiego rodzaju powierzchni wymaga określonego wysiłku. Do usunięcia luźnego brudu nie są potrzebne skomplikowane urządzenia i często wystarczają proste narzędzia czyszczące. Jednak aby usunąć przyległy, uporczywy brud, będzie już trzeba użyć dodatkowych środków i urządzeń mechanicznych, które czyszczą szybciej i znacznie dokładniej. Żeby sprzątanie przyniosło zamierzone efekty, należy brać pod uwagę wiele parametrów. Trzeba dobrać środek chemiczny do rodzaju zabrudzenia, pamiętając o tym, że często wystarcza tylko woda, która jest najlepszym, znanym rozpuszczalnikiem. Istotny jest czas ekspozycji roztworu na czyszczonej powierzchni. Dobór urządzeń mechanicznych determinuje również materiał, który będzie czyszczony. Urządzenia mechaniczne nie mogą uszkadzać powierzchni. Odpowiedni wybór urządzeń czyszczących pełni zasadniczą rolę w procesie czyszczenia. Od tego zależy osiągnięcie optymalnego efektu oraz, co jest bardzo istotne w aspekcie prowadzonej działalności gospodarczej, uzyskanie optymalnych kosztów utrzymania czystości. Aby utrzymać koszty na najniższym z możliwych poziomie, nie obniżając jednocześnie jakości sprzątania i zachowując wartość użytkową powierzchni, należy nie tylko dobrać właściwe urządzenie, ale również kompletny system, który obejmuje inne sprzęty czy produkty oraz środki chemiczne. W prawidłowym doborze urządzeń mechanicznych zasadnicze znaczenie mają poniższe czynniki: miejsce prowadzonych prac czyszczenie zewnętrzne lub wewnętrzne, rodzaj czyszczonej powierzchni, jej charakterystyka użytkowa, cechy specjalne, natężenie ruchu na czyszczonej powierzchni, zasady BHP, materiał, z którego została wykonana powierzchnia przeznaczona do czyszczenia. Urządzenia przeznaczone do utrzymania czystości w obszarach wewnętrznych to: urządzenia jednotarczowe, odkurzacze, automatyczne urządzenia szorująco-zbierające, urządzenia do czyszczenia wykładzin i dywanów, inne specjalistyczne sprzęty i maszyny. swingo 150 NOWOŚĆ w ofercie JohnsonDiversey Zawsze sucha podłoga Doskonałe rezultaty czyszczenia Łatwość czyszczenia zatłoczonych pomieszczeń Prosta, szybka i ergonomiczna obsługa Brak problemów z przechowywaniem WKRÓTCE OFERCIE JohnsonDiversey Polska Sp. z o.o. 00-446 Warszawa, ul. Fabryczna 5 Dział Obsługi Klienta tel.: (0 22) 328 10 02 www.johnsondiversey.com
Być królową Tematem dzisiejszych rozważań będą maszyny jednotarczowe. Odnosząc się do tematyki sportowej, mówimy że lekka atletyka jest królową sportu. Dojdziemy do takiego samego wniosku, opisując możliwości zastosowania maszyn jednotarczowych. Ich uniwersalność i możliwość adaptacji w wielu technikach czyszczenia wysuwa je na czoło rankingu urządzeń przeznaczonych do czyszczenia posadzek. Żadna firma sprzątająca świadcząca usługi w tej branży nie może obyć się bez tego typu maszyn. Zastosowanie Wykorzystujemy je głównie do : gruntownego czyszczenia powierzchni, doczyszczania powierzchni po pracach budowlanych, usuwania starych powłok ochronnych, prania dywanów, lekkiego polerowania, renowacji parkietów lub podłóg drewnianych, prac budowlanych związanych z przy- gotowaniem podłoża, np. pod wykładziny PCV, renowacji posadzek kamiennych, procesu krystalizacji. Praktyczne zastosowanie maszyn jednotarczowych jest bardzo duże, a ograniczenia w ich zastosowaniu powoduje jedynie brak odpowiednich narzędzi (specjalnych dysków, ściernic itp.) do wykonania danej czynności. Budowa Budowa tych urządzeń jest bardzo prosta, ponieważ składają się one tylko z: Korpusu w większości wypadków zbudowanego z lekkich stopów o dużej wytrzymałości, jak również z tworzyw sztucznych o dużej wytrzymałości udarowej (TASKI, TRUVOX). Silnika w większości urządzeń na prąd 230 V o mocach do 1,2 i 2 kw. Dostępne są również maszyny na prąd trójfazowy. Przekładni stosowane są dwa rozwiązania przeniesienia napędu: za pomocą paska lub poprzez przekładnię planetarną. Dyszla, który połączony jest z korpusem maszyny za pomocą ruchomego przegubu, a w górnej jego części zamontowany jest uchwyt, poprzez który kontrolujemy pracę maszyny (start, stop, podawanie cieczy roboczej). Zbiornika na ciecz roboczą. Kabla zasilającego o odpowiednim przekroju żyły, w oplocie z tworzywa sztucznego odpornego na działanie środków chemicznych, ok. 15 mm. Na rynku polskim mamy bardzo dużą ilość producentów maszyn jednotarczowych, dlatego wybór jest dość trudny. Najważniejsze, żeby decydującym kryterium wyboru nie była tylko cena. Musimy kierować się przede wszystkim naszymi potrzebami w danej chwili, ale również mieć na uwadze zlecenia, które mogą się pojawić, a co za tym idzie powinniśmy sprawdzić, czy dostępne są elementy wyposażenia lub narzędzia do tej maszyny mogące poszerzyć zakres naszych usług. Podział jednotarczówek Spróbujmy teraz dokonać podziału tych urządzeń na podstawie ich parametrów technicznych: Nr [8 9] 2/2009 www.firmasprzatajaca.pl 19
Fot. Kärcher 1. Szerokość robocza dysponujemy zakresem 13, 16, 17, 18 i 20. Pozwala nam to dobrać do potrzeb wykonywanych usług odpowiednią maszynę dostosowaną swoim wymiarem roboczym do czyszczonych powierzchni. 2. Prędkość obrotowa większość maszyn pracuje w zakresie od 175 do 220 obrotów na minutę, choć dostępne są urządzenia o prędkości 150 obrotów na minutę. Niektóre firmy (TASKI, CLEAN- FIX, NILFISK) oferują nam maszyny jednotarczowe z serii DUAL SPEED, z dwoma prędkościami 180 i 380 obr./ min. Pamiętajmy jednak, że im niższa prędkość obrotowa, tym lepszy uzyskany efekt w czyszczeniu. 3. Przeniesienie napędu wyróżniamy dwa sposoby przeniesienia napędu z silnika na koło zabieraka. Oba rozwiązania są udane i sprawdzone w działaniu. Pierwsze z nich polega na przeniesieniu napędu przez pasek rowkowy i stosowane jest w maszynach przeznaczonych do ogólnych prac, takich jak np. doczyszczanie i pranie dywanów. Drugie rozwiązanie opiera się na zastosowaniu przekładni planetarnej. Maszyny z napędem planetarnym różnią się między sobą kołami satelit. W wersjach maszyn do prac standardowych stosowane są koła z teflonu. W maszynach przeznaczonych do ciężkich prac budowlanych, np: szlifowania wylewek cementowych, renowacji posadzek kamiennych stosowane są koła z metalu. 4. Waga urządzenia jest powiązana bezpośrednio z naciskiem jednostkowym na cm² posadzki. Maszyny cięższe i z możliwością ich dociążenia przez zastosowanie odpowiednich obciążników skutecznie zwiększą efekty naszej pracy. Akcesoria Akcesoria i urządzenia do maszyn jednotarczowych: szczotki o różnych grubościach włosia lub szczotki specjalistyczne TYNEX albo drut o grubości 1,5 mm; trzymaki padów standardowe, do papierów ściernych, padów do krystalizacji (z wełny stalowej), narzędzi do szlifowania posadzek; pady standardowe, z mikrofazy, bonety; ściernice do posadzek betonowych i z lastryko; zbiornik na ciecz roboczą od 9 15 l; systemy odpylające pozwalające usuwać z posadzek pyły lub lekkie wióry podczas prac szlifierskich; system spray do natrysku środków chemicznych przeznaczonych do pielęgnacji posadzek, stosowany również przy czyszczeniu wykładzin dywanowych. Jak wcześniej wspomniałem każda firma, która posiada maszynę jednotarczową, powinna dobrze zapoznać się z jej parametrami i możliwościami jej wyposażenia. Jeżeli był to zakup przemyślany, to bardzo dobrze. Gorzej, kiedy zostaliśmy namówieni do kupna maszyny przez handlowca, który nie doradził nam w sprawach technicznych i nie zapoznał z pełnymi możliwościami naszego urządzenia. W swojej praktyce spotykałem się często z tzw. promocjami, w których namawiano klienta do zakupu maszyn, których nie potrzebował. Fot. Kärcher Fot. Higiena Serwis 20 Nr [8 9] 2/2009 www.firmasprzatajaca.pl
Jak wybrać urządzenie dla swojej firmy? Jeżeli zajmujemy się przede wszystkim doczyszczaniem i konserwacją wykładzin sztucznych, powinniśmy wybrać maszyny z rodzaju DUAL SPEED, o podwójnym zakresie obrotów, co umożliwi w pełni zastosowanie technologii czyszczenia i konserwacji podłóg z tworzyw sztucznych. Przy praniu wykładzin dywanowych powinniśmy wybrać maszynę o możliwie najmniejszej prędkości obrotowej i wadze powyżej 40 kg. Zapewni nam to dobre naciski jednostkowe na cm² powierzchni. Dlaczego jest nam tu pomocna większa waga maszyny? Szczotki do czyszczenia dywanów są nabite bardzo gęsto, co zwiększa powierzchnię, a zmniejsza naciski jednostkowe. Przy pracach związanych z dużymi obciążeniami, np. renowacja posadzek kamiennych, parkietów, prace budowlane, polecam wybór maszyn z przekładnią planetarną, które przystosowane są do wykonywania ciężkich zadań. Osobny rodzaj maszyn jednotarczowych to urządzenia z serii HIGH SPEED o prędkości do 450 obr./min. Są one przeznaczone do delikatnego czyszczenia i polerowania. W skład ich wyposażenia wchodzą: szczotka standard lub z włosia naturalnego, trzymak padu wyposażony w gumowy amortyzator, który zapobiega uszkodzeniom trzymaka przy włączaniu maszyny, zestaw do pielęgnacji techniką spray, zestaw odpylający (osłona+odkurzacz). Wśród maszyn jednotarczowych występują również specjalistyczne, np. do zastosowania w miejscach i strefach zagrożenia wybuchem, i są one zasilane sprężonym powietrzem lub olejem hydraulicznym. Szerokości robocze tych maszyn dochodzą do 80 cm, urządzenia mają trzy głowice czyszczące, a zastosowany napęd z kontrrotacją zapewnia doskonałe parametry czyszczenia. Maszyny takie wykorzystuje się przy pracach związanych z restauracją posadzek z betonu, kamienia naturalnego i podłóg drewnianych. Zalety konstrukcyjne maszyn jednotarczowych zostały docenione przez inżynierów konstruktorów i na ich bazie powstały automaty szorujące, np. CLEANFIX SSE 430. We Włoszech wyprodukowano również automat szorujący z funkcją zbierania wyglądający jak maszyna jednotarczowa. Przy szerokości roboczej 350 mm jest to na pewno dobra propozycja dla obiektów biurowych, gdzie wykorzystuje się tradycyjne metody mycia: wózek plus mop płaski. Technika pracy i bezpieczeństwo są niezwykle ważnymi czynnikami przy obsłudze urządzeń sprzątających. Ostatnio byłem świadkiem szkolenia pracowników z padami nowej generacji. Pokaz odbył się sprawnie, operator maszyny wszystko zrozumiał. Po tygodniu odwiedziłem firmę ponownie i widziałem operatora przy pracy. Ruchy jego były chaotyczne i bez koordynacji. I efekt też był podobny. Zasada pracy maszyną jednotarczową jest ogólnie znana: pracujemy równo, przesuwając ją stałym tempem po czyszczonej powierzchni. Pasy czyszczenia powinny zachodzić na siebie w połowie, ostatecznie w jednej trzeciej. Ponieważ maszyna jest zasilana z sieci 230V, musimy zwrócić uwagę na kabel zasilający, by nie dostał się on pod maszynę, co może doprowadzić do uszkodzenia osłony kabla i porażenia prądem. Pamiętajmy zawsze o szkoleniu naszego personelu i przypominaniu do znudzenia zasad przy obsłudze tych urządzeń. Nabyta praktyka i stosowanie różnych technik sprzątania pomoże nam świadczyć profesjonalne usługi na wysokim poziomie. Jarosław Zawadzki Kastell Fot. Higiena Serwis Fot. Higiena Serwis Fot. Nilfisk Nr [8 9] 2/2009 www.firmasprzatajaca.pl 21