Analiza wykonalności dla projektu pn.: Stworzenie ośrodka promocji bioróżnorodności w Czechowicach-Dziedzicach

Analiza wykonalności dla projektu pn.: Stworzenie ośrodka promocji bioróżnorodności w Czechowicach-Dziedzicach Bielsko-Biała, 2014

Zespół ekspertów w składzie: Karol Ciężak, Paweł Gałecki, Joanna Zalewska-Gałosz, Wojciech Gałosz, Izabela Kałczuga, Małgorzata Krzysztofik, Krzysztof Linek, Anna Ober, Roman Żurek 2

Spis treści Spis treści... 3 1. Charakterystyka projektu... 5 1.1. Tytuł i definicja projektu... 5 1.2. Lokalizacja projektu... 6 1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu... 9 2. Analiza terytorialna... 13 3. Zgodność z politykami strategicznymi... 16 4. Komplementarność projektu... 19 5. Analiza instytucjonalna... 20 5.1. Beneficjenci projektu... 20 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu... 20 6. Analiza techniczna i technologiczna... 21 7. Analiza specyficzna dla sektora... 23 7.1. Stan aktualny... 23 7.2. Stan projektowany... 23 8. Analiza wariantowa... 23 9. Analiza środowiskowa... 25 10. Analiza prawna i pomoc publiczna... 28 11. Analiza finansowo-ekonomiczna... 31 12. Wykonalność i trwałość projektu... 40 13. Analiza ryzyk i zagrożeń w projekcie... 41 14. Plan wdrożenia projektu... 42 15. Raport z konsultacji społecznych... 42 16. Zakończenie... 42 17. Bibliografia... 43 3

Spis rysunków Rysunek 1 Gmina Czechowice-Dziedzice na mapie Województwa Śląskiego... 6 Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu... 7 Rysunek 3 Lokalizacja projektu... 8 Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik rezultatu... 11 Tabela 2 Wskaźnik produktu... 12 Tabela 3 Ludność w Gminie Czechowice-Dziedzice wg miejsca zameldowania i płci... 14 Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie Czechowice-Dziedzice... 14 Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne... 19 Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami... 20 Tabela 7 Koszty przygotowania i realizacji projektu... 22 Tabela 8 Ocena porównawcza projektu: stan surowy stan z zastosowaniem rekomendacji środowiskowych (skala od -5 do +5)... 27 Tabela 9 Ryzyka środowiskowe w projekcie... 27 Tabela 10 Wycena i harmonogram w obszarze środowiskowym... 28 Tabela 11 Lista nieruchomości objętych projektem wraz ze wskazaniem czy istnieje podstawa dysponowania nieruchomością przez Beneficjenta... 29 Tabela 12 Harmonogram rzeczowo-finansowy... 33 Tabela 13 Kalkulacja kosztów operacyjnych w wybranych latach analizy... 35 Tabela 14 Obliczenie luki w finansowaniu... 36 Tabela 15 Obliczenie poziomu dofinansowania... 37 Tabela 16 Obliczenia wskaźników rentowności bez uwzględnienia dotacji... 38 Tabela 17 Obliczenia wskaźników rentowności z uwzględnieniem dotacji... 38 Tabela 18 Obliczenie ENPV i B/C... 39 Tabela 19 Ryzyka i zagrożenia w projekcie... 41 Tabela 20 Plan wdrożenia projektu... 42 4

1. Charakterystyka projektu 1.1. Tytuł i definicja projektu Stworzenie ośrodka promocji bioróżnorodności w Czechowicach-Dziedzicach Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego. Przedsięwzięcie obejmuje działania polegające na ochronie obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych i prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych, a także budowę i modernizację niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną i przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków. Przedsięwzięcie zintegrowane złożone jest z 35 wzajemnie komplementarnych inwestycji zaplanowanych do realizacji w Bielsku-Białej oraz powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim. Projekt obejmuje odbudowę grodu Czelów w początkowym biegu Potoku Czechowickiego z przeznaczeniem na centrum promocji bioróżnorodności, wraz z zagospodarowaniem terenu, zakupem wyposażenia i promocją. Odbudowa będzie miała na celu budowę przy istniejących ruinach grodu, obiektu nawiązującego architektonicznie do istniejącego grodu, odtwarzając jego walory architektoniczne (budynek powstanie w rzucie na bazie istniejącego budynku o kształcie litery U lub H ) oraz zagospodarowanie terenu. W ramach realizacji projektu przewiduje się wykonanie robót: Budowę budynku z wyposażeniem z uwzględnieniem funkcji: małej gastronomii, funkcji wystawienniczej, prowadzenia zajęć edukacyjnych z dziećmi. Zakłada się utworzenie 1 000m 2 powierzchni użytkowej budynku. Budowę ogrodów tematycznych w zakresie zagospodarowania działki obiektu. Odbudowę Alei Lipowej w zakresie zagospodarowania działki obiektu. Budowę miejsc postojowych i parkingów związanych z potrzebami ośrodka. Budowę przyłączy do budynku z istniejących sieci uzbrojenia. Celem projektu jest ochrona różnorodności biologicznej na obszarze Województwa Śląskiego poprzez podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. 5

1.2. Lokalizacja projektu Czechowice-Dziedzice miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w granicach aglomeracji bielskiej. Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Czechowice- Dziedzice. Rysunek 1 Gmina Czechowice-Dziedzice na mapie Województwa Śląskiego Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/czechowice-dziedzice 6

Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://pl.wikipedia.org 7

Rysunek 3 Lokalizacja projektu Źródło: Opracowanie własne celem wzmocnienia współpracy między JST koniecznej do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym 8

1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Podczas wizji lokalnej w ponad 30 atrakcyjnych pod względem walorów rekreacyjnych punktach subregionu południowego Województwa Śląskiego zaobserwowano przede wszystkim: Lokalne zanieczyszczenia odpadami biologicznymi (ścieki komunalne); Dzikie wysypiska śmieci; Wydeptane dzikie ścieżki; Występowanie licznych roślin inwazyjnych; Zły stan hydromorfologiczny cieków wodnych. Do powyższych problemów przyczynia się z znacznej mierze postawa mieszkańców, wynikająca najczęściej z braku świadomości jak daleko idące i nieodwracalne zmiany w środowisku naturalnym może spowodować źle zorganizowana ludzka aktywność. Powyższa sytuacja wpływa na pogarszający się stan bioróżnorodności biologicznej na obszarze całego Województwa Śląskiego, wobec czego w przedmiotowym projekcie jako problem kluczowy określono: niewystarczający stopień ochrony bioróżnorodności biologicznej na obszarze Województwa Śląskiego spowodowany niską świadomością ekologiczną mieszkańców. Mając na względzie konieczność znalezienia rozwiązania powyższego problemu jako cel projektu przyjęto ochronę różnorodności biologicznej na obszarze Województwa Śląskiego poprzez podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Cel projektu zgodny jest w tym zakresie z celem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w ramach osi priorytetowej VI OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW, w odniesieniu do priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. W tej osi priorytetowej, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4 wyznaczono jeden cel szczegółowy: Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Cel szczegółowy priorytetu inwestycyjnego 6.4 jest spójny z celami głównym i szczegółowym Umowy Partnerstwa, którymi są odpowiednio: zwiększenie konkurencyjności gospodarki oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Zgodnie z Projektem Szczegółowego Opisu Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (URPO WSL) na lata 2014-2020 w zakresie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (wersja 2.0 z maja 2014) przedmiotowy projekt wpisuje się w Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. W tej wersji dokumentu - celem działania 5.4 jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Na etapie opracowania właściwego Studium Wykonalności należy odnieść się do zapisów URPO WSL 2014-2020, które aktualnie określają przykładowe rodzaje projektów odnoszące się do przedmiotowego projektu jako: 1. Budowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych; 2. Ochrona obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych; 9

3. Budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych). W ramach 1. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają ośrodki prowadzące statutową działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony bioróżnorodności, która związana jest z gatunkami rodzimymi stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach 2. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z ochroną obszarów przybrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych w celu stworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości, także dla ich zagospodarowania na cele turystyczne. W ramach 3. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z czynną ochroną gatunków rodzimych stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach wszystkich typów projektów Beneficjent zobowiązany jest do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych. Przedmiotowy projekt wpisuje się w 1. przykładowy rodzaj projektu. Wskaźniki Planowanymi rezultatami wsparcia - zgodnie z aktualnymi zapisami w Projekcie RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w zakresie budowy, modernizacji i doposażenia ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej; ochrony obszarów nadwodnych (poprzez zagospodarowanie tych przestrzeni jako bezpiecznych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości) wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych (np. dla ich zagospodarowania na cele turystyczne), budowy i modernizacji niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych), będą: 1. Wzrost udziału obszarów chronionych w powierzchni obszarów ogółem; 2. Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; 3. Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. Niniejszy projekt spełnia odpowiednio zapisy punktów 2 i 3. 10

Tabela 1 Wskaźnik rezultatu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2018) 1. Udział powierzchni obszarów chronionych w powierzchni ogółem [%] GUS 0 Nie dotyczy 2. Wskaźnik mierzący: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 3. Wskaźnik mierzący: Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WSL na lata 2014 2020 (wersja 5.1) zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 11

Tabela 2 Wskaźnik produktu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2017) 1. 2. 3. Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem Łączna powierzchnia zrekultywowanych gruntów Liczba wspartych form ochrony przyrody [szt.] [ha] Źródło: URPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze 0 1 0 7 [szt.] Sprawozdanie 0 Nie dotyczy Na dzień przygotowania niniejszego opracowania ani projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, ani projekt uszczegółowienia tegoż programu nie przewidują wskaźników innych niż te, które podano w tabelach. Wskaźniki określone w dostępnych projektach dokumentów nie są adekwatne do zaplanowanych typów działań, jak również nie pozwalają na zmierzenie rezultatów wsparcia, jakimi zgodnie z projektem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) mają być: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. W związku z powyższym, rezultaty te podano bez określenia nazwy wskaźnika. Jednocześnie przy wskaźniku Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem podano wartość 1, gdyż beneficjent zobowiązany będzie do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych w ramach projektu. Niezbędna będzie weryfikacja powyższych zapisów po opublikowaniu listy wskaźników obowiązujących dla tego typu projektu. Procedura raportowania i monitorowania wskaźników dostosowana będzie do Wytycznych z zakresu monitoringu i sprawozdawczości RPO Województwa Śląskiego 2014-2020. Obowiązki beneficjenta w zakresie sprawozdawczości będzie również określać umowa o dofinansowanie. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełniać będzie część wniosku o płatność dotycząca postępu rzeczowego i finansowego danego projektu (w tym informacja nt. postępu prac, osiągniętych 12

produktów). Wskaźniki produktu będą monitorowane co najmniej 1 raz na kwartał, natomiast wskaźniki rezultatu najpóźniej w rok po zakończeniu inwestycji. 2. Analiza terytorialna Czechowice-Dziedzice leżą w południowej części województwa śląskiego, w północnej części powiatu bielskiego, we wschodniej części gminy Czechowice-Dziedzice. Miasto leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, u zbiegu rzek Białej, Iłownicy i Wisły. Czechowice-Dziedzice graniczą: od północy z Goczałkowicami- Zdrojem i Rudołtowicami; od wschodu z Kaniowem i Bestwiną; od zachodu z Ligotą, Zabrzegiem i Mazańcowicami; od południa z Bielskiem-Białą. W mieście Czechowice-Dziedzice wydzielono oficjalnie 9 osiedli, które stanowią jednostki pomocnicze gminy: Barbara, Centrum, Czechowice Górne, Dziedzice, Lesisk, Południe, Północ, Renardowice, Tomaszówka. Mieszkańcy rozróżniają jednak inne dzielnice, takie jak: Manhattan, Żebracz (Kopalnia), Grabowice, Podkępie, Ochodza, Świerkowice, Kamionka. Według danych z 2013 roku miasto miało 35 684 mieszkańców (GUS BDR). Pod względem liczby ludności jest to trzecie największe miasto w Polsce nie będące siedzibą powiatu (po Rumi i Knurowie) oraz największe miasto nie powiatowe na terytorium gminy miejsko-wiejskiej. Czechowice-Dziedzice stanowią ośrodek przemysłowy z kopalnią węgla kamiennego, walcownią metali, fabryką zapałek, fabryką sprzętu elektrotechnicznego. Czechowice-Dziedzice, jako gmina miejsko-wiejska w województwie śląskim, w powiecie bielskim w latach 1975-1998 położona była w województwie katowickim. Miejscowości gminy to: miasto Czechowice-Dziedzice, Zabrzeg, Ligota, Bronów. Sąsiednie gminy to: Bestwina, Bielsko-Biała, Chybie, Goczałkowice-Zdrój, Jasienica, Pszczyna. Zachodnia część gminy została objęta programem Natura 2000 w ramach utworzonego obszaru specjalnej ochrony ptaków Dolina Górnej Wisły. Objęte ochroną tereny sołectw Zabrzeg, Ligota i Bronów posiadają szczególne walory przyrodnicze i stanowią istotny potencjał tej części gminy zwłaszcza w perspektywie rozwoju poprzez turystykę i rekreację. Powierzchnia gminy ogółem stanowi 6648 ha, w tym użytki rolne to 53%, a użytki leśne - 15%. Gmina stanowi 14,5% powierzchni powiatu. Ludność gminy w 2013 roku (GUS BDR) to: 44 779 mieszkańców (w tym 35 684 w mieście Czechowice-Dziedzice). Na obszarze gminy 66 km² przy takiej liczbie ludności gęstość zaludnienia wynosi 674 os./km² i od kilku lat wzrasta (w 2009 było 658). Saldo migracji ogółem na 1 000 ludności utrzymuje się od lat w granicach 0,1-0,4. Przyrost naturalny jest dodatni i stanowi 1,6. Liczbę ludności w gminie Czechowice - Dziedzice na przestrzeni ostatnich 5 lat prezentuje poniższa tabela. 13

Tabela 3 Ludność w Gminie Czechowice-Dziedzice wg miejsca zameldowania i płci Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 Ludność wg miejsca zameldowania i płci stan na 31 XII ogółem osoba 43 819 44 202 44 370 44 554 44 779 mężczyźni osoba 21 175 21 400 21 477 21 582 21 710 kobiety osoba 22 644 22 802 22 893 22 972 23 069 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie Czechowice-Dziedzice Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 52,1 53,2 54,3 56,0 57,4 osoba 78,8 80,7 84,3 87,5 91,9 osoba 23,0 23,8 24,8 26,1 27,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS W strukturze ludności Czechowic - Dziedzic w 2013r. - 19,0% mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 63,5% osoby w wieku przedprodukcyjnym, a 17,5% osoby w wieku poprodukcyjnym. Od lat wzrasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013r. był dodatni i stanowi 1,6. Liczba pracujących w gminie to ogółem 13 944 osób (GUS, stan na 31.XII.2013r.). W tym czasie udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem w gminie wyniósł 5,8%. Na koniec czerwca 2014r. stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 12%, w województwie śląskim 10,2%, w mieście Bielsko Biała 5,6%, a w powiecie bielskim 9,2%. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Bielsko - Białej w tym czasie z Gminy Czechowice - Dziedzice to 1 445 osób. Gospodarka Według danych GUS BDL (stan na koniec 2013r.) dla gminy Czechowice Dziedzice podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII) stanowiły: 4 255, w tym z sektora publicznego 214, prywatnego 4 041. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Czechowicach - Dziedzicach są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy (1 189 firm), potem z sektora C przetwórstwo przemysłowe (425) oraz z sektora F budownictwo (570). 14

Zasoby mieszkaniowe Gminy stanowią 14 799 mieszkania (wg GUS, stanu na XII 2013r.), a budynki mieszkalne oddane do użytkowania odnotowano 98. Urządzenia sieciowe (dane GUS na 2013r.): Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej to 266 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 7 739 szt. Kanalizacja - długość czynnej sieci rozdzielczej to 97,5 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 2 602 szt. Infrastruktura społeczna (wszystkie dane z GUS wg stanu na koniec 2013r.) Służba zdrowia: 24 przychodnie; apteki ogólnodostępne 14; liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną 3 199. Placówki biblioteczne - biblioteki i filie ogółem 10, 12 126 czytelników w ciągu roku. Placówki edukacyjne w Czechowicach - Dziedzicach to: 1 żłobek na 54 dzieci, 16 przedszkoli dla 1 526 dzieci; 12 szkół podstawowych (dla 2 539 uczniów) oraz 7 gimnazjów (dla 1 340 uczniów). Warunki do rekreacji rodzinnej i eko-edukacji Środowisko przyrodnicze gminy Czechowice-Dziedzice wyróżnia się niezwykłym bogactwem i różnorodnością. Malownicze tereny wokół miasta można podziwiać pieszych wędrówek, jak i coraz popularniejszych wycieczek rowerowych. Na obszarze Gminy występuje znaczna różnorodność krajobrazu, w tym duże różnice wysokości względnych oraz gęsta sieć rzeczna, a pokrycie terenu utworami lessowymi spowodowało powstanie szeregu jarów o stromych zboczach. Jednak dominującymi terenami gminy są tereny równinne, płaskie fragmenty taras zalewowych związanych z dolinami Wisły, Iłownicy, Wapienicy, Jasienicy i Białej. Charakterystyczną cechą krajobrazu gminy są liczne stawy hodowlane zlokalizowane w dolinach rzek. Duże powierzchnie stawów i doliny rzek stanowią naturalne ostoje ptactwa i ten fakt zadecydował o tym, iż prawie połowa obszaru gminy znalazła się w granicach Obszaru Natura 2000 Dolina Górnej Wisły, europejskiej sieci ekologicznej krajów Unii Europejskiej. Utworzony w 1966 roku na terenie sołectwa Zabrzeg i gminy Chybie rezerwat torfowiskowy Rotuz posiada wysokie walory naukowe i przyrodnicze, unikatowe w skali kraju. Jest to jedyny rezerwat torfowiskowy w województwie śląskim. W gminie występują bardzo dobre warunki dla rozwoju rekreacji rodzinnej i eko-edukacji. Podsumowanie Gmina Czechowice Dziedzice liczy 44 779 mieszkańców, jego powierzchnia wynosi 6 648 ha. Gęstość zaludnienia stanowi 674 os./km² i od kilku lat wzrasta. Narasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013r. jest dodatni wyniósł 0,2. W Czechowicach - Dziedzicach dominują działalności gospodarcze dot. handlu, przetwórstwa przemysłowego i budownictwa. Czechowice-Dziedzice maja duże tradycje przemysłowe. Rozwój miejscowego przemysłu i przedsiębiorczości stanowi element misji gminy. Przez gminę Czechowice- Dziedzice przebiegają ważne szlaki komunikacyjne o ponadregionalnym znaczeniu, zarówno drogowe (DK1 E75) jak i kolejowe. Lepszej dostępności komunikacyjnej wymagają jednak ważne dla rozwoju gminy tereny przemysłowe i te o dużym potencjale inwestycyjnym. System kanalizacyjny gminy jedynie w 1/3 zaspokaja potrzeby gospodarki wodnościekowej w zakresie odprowadzania ścieków. 15

Środowisko przyrodnicze gminy Czechowice-Dziedzice wyróżnia się niezwykłym bogactwem i różnorodnością. Malownicze tereny wokół miasta można podziwiać pieszych wędrówek, jak i coraz popularniejszych wycieczek rowerowych. Duże powierzchnie stawów i doliny rzek stanowią naturalne ostoje ptactwa i ten fakt zadecydował o tym, iż prawie połowa obszaru gminy znalazła się w granicach Obszaru Natura 2000 Dolina Górnej Wisły, europejskiej sieci ekologicznej krajów Unii Europejskiej. Utworzony w 1966 roku na terenie sołectwa Zabrzeg i gminy Chybie rezerwat torfowiskowy Rotuz posiada wysokie walory naukowe i przyrodnicze, unikatowe w skali kraju. W gminie występują bardzo dobre warunki dla rozwoju rekreacji rodzinnej i eko-edukacji. 3. Zgodność z politykami strategicznymi Projekt jest zgodny z poniższymi celami i priorytetami dokumentów strategicznych na poziomie kraju, regionu, powiatu i gminy. Zgodność przedmiotowego projektu z dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, związanych z perspektywą finansową 2014+ prezentują poniżej wskazane zapisy odnoszące się do specyfiki projektu Beneficjenta: Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Priorytet: rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Działania: Konkurencyjność, Przeciwdziałanie zmianom klimatu, Czysta i efektywna energia. Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 Umowa Partnerstwa Cel główny zwiększenie konkurencyjności gospodarki; cel szczegółowy zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Cele polityki regionalnej do 2020: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ), w tym: 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych; 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Krajowy Program Reform 2013 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (MG/MŚ) cel główny: zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę; cel szczegółowy: poprawa stanu środowiska (w tym ochrona wód i powietrza, racjonalna gospodarka odpadami, promocja technologii środowiskowych i zachowań ekologicznych). Strategia Rozwoju Kraju 2020 Cel II.6.4. Poprawa stanu środowiska; III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe Wyzwanie 5 - BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE, w tym: Wyzwania klimatyczne, Energetyka klimat. Dylematy, oś czasu i zadania. 16

Osiągnięcie celów klimatycznych (radykalne ograniczenie emisji) oraz środowiskowych (zrównoważony rozwój poprawa lesistości, waloryzacja różnorodności biologicznej, ochrona światowych podziemnych zasobów wody, zmniejszenie deficytu wody); Poprawa stanu wód i zmniejszanie deficytu wody. Rekomendacje m.in.: dot. opracowania PLANU NA RZECZ OCHRONY ZASOBÓW NATURALNYCH I ŚRODOWISKA i wskazane tam działania wspierające w perspektywie długofalowej. Regionalne i lokalne dokumenty programowe odnoszące się do specyfiki przedmiotowego projektu: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020+ Obszar Priorytetowy (C) PRZESTRZEŃ. Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni. Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Kierunki działań tj.: 3. Wspieranie wdrażania rozwiązań w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w zlewni, w tym ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałania skutkom suszy; 5. Wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych i racjonalizacji ich wykorzystania; 9. Wspieranie działań zmierzających do zachowania i odtwarzania bioi georóżnorodności; 12. Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw pro środowiskowych; 13. Rekultywacja terenów zdegradowanych na cele środowiskowe. Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni. Kierunki działań tj.: 3. Tworzenie i rewitalizacja obszarów zieleni urządzonej oraz terenów rekreacyjnych; 8. Wsparcie działań podnoszących jakość planowania przestrzennego na poziomie regionalnym i lokalnym, w tym działań integracyjnych. Realizacja przedmiotowego projektu przyczyni się do spełnienia wskazanych celów, ponieważ swoim zakresem wpłynie na poprawę atrakcyjności i funkcjonalności przestrzeni w obszarze gminy i spełni założenia operacyjne wskazanych wyżej celów wojewódzkich. Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Południowego Województwa Śląskiego wraz ze Strategią Regionalnych Inwestycji Terytorialnych na lata 2014-2020 (Bielsko-Biała, wrzesień 2014 r.) Cel RIT I. Poprawa infrastruktury ochrony środowiska poprzez zabezpieczenie i wykorzystanie zasobów obszaru funkcjonalnego subregionu południowego wynikający z priorytetu III Strategii Rozwoju Subregionu Południowego: Rozwój infrastruktury i usług dla zrównoważonego rozwoju oraz jest spójny z jego celem operacyjnym III.1 Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet II Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Projekt RPO WSL 2014-2020 wersja 5.1 z dnia 10.04.2014 Oś Priorytetowa: VI Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. Projekt Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO WSL 2014-2020 w zakresie EFRR w. 2.0 Oś Priorytetowa: IV Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. 17

Niniejszy projekt w swoich założeniach realizować będzie przedsięwzięcia oparte na wytycznych programowych wskazanego URPO, ponieważ zakłada ochronę bioróżnorodności w obszarze objętym projektem i odnosi się w swoich efektach do celów tej części działań RPO WSL. Strategia Rozwoju Powiatu Bielskiego do roku 2020 Cel II: Poprawa jakości środowiska naturalnego; Niniejszy projekt wpisuje się w ten cel, ponieważ jego działania w zakresie stworzenia warunków do edukacji ekologicznej oddziaływać będzie na poprawę jakości środowiska naturalnego. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czechowice-Dziedzice do 2016 roku z perspektywą do roku 2020 Priorytet: OCHRONA PRZYRODY; Cel strategiczny (długoterminowy): Zachowanie, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym) oraz georóżnorodności; Cel operacyjny (krótkoterminowy): Pogłębianie i udostępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych; Cel operacyjny (krótkoterminowy): Zachowanie lub odtworzenie właściwej struktury i stanu ekosystemów i siedlisk. Działania przedmiotowego projektu wynikają wprost z lokalnych potrzeb środowiskowych opisanych w POŚ dla Gminy Czechowice Dziedzice. Strategia Rozwoju Gminy Czechowice Dziedzice PLAN OPERACYJNY na lata 2008 2015 Polityka ochrony środowiska gminy została szczegółowo opisana w Programie Ochrony Środowiska Gminy Czechowice-Dziedzice. Program ten jest podstawowym dokumentem, na podstawie, którego powinno się planować działania ekologiczne w gminie. W ramach planu operacyjnego: w obszarze SFERY SRODOWISKOWEJ, Propagowanie postaw i zachowań proekologicznych; 2. Edukacja ekologiczna mieszkańców. Projekt stanowi istotną część zaplanowanych na poziomie lokalnym działań na rzecz proekologicznych postaw, ponieważ inwestycja wsparta wymaganą kampanią informacyjnoedukacyjną spełni założenia strategiczne polityki ochrony środowiska w tej gminie. Polityki horyzontalne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 - nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania tzw. polityk horyzontalnych: W Artykule 7 - Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji; W Artykule 8 - Zrównoważony rozwój. 18

Planowane działanie następująco wpływa na poszczególne polityki horyzontalne: Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Polityki horyzontalne Zrównoważony rozwój Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Zgodność projektu z politykami Realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na politykę zrównoważonego rozwoju przede wszystkim poprzez oddziaływanie na ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, przy korzystaniu z zasobów naturalnych nie należy kierować się jedynie zaspokajaniem własnych potrzeb, ale też brać pod uwagę przyszłe pokolenia i stan otaczającego środowiska. Przedmiotowy projekt spełnia te założenia oraz tej polityki horyzontalnej rozwoju UE, która skupia się także na takich elementach jak: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny. Do infrastruktury powstałej w ramach projektu zapewniony zostanie równy dostęp kobietom i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym różnych płci, wyznań i religii, rasy i narodowości. W pływ projektu na polityki pozytywny neutralny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia ramowego dla EFSI nr 1303/2013 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) oraz Projektu RPO WSL 2014-2020 (wersja 5.1) 4. Komplementarność projektu Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego, w związku z czym przedsięwzięciami komplementarnymi do niniejszego projektu będą wszystkie działania zaplanowane do realizacji w przedsięwzięciu zintegrowanym. Projekt jest komplementarny z innymi projektami, współfinansowanymi ze środków UE zmierzającymi do poprawy stanu środowiska naturalnego na obszarze Gminy Czechowice-Dziedzice. 19

Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami L.p. 1. 2. Nazwa projektu Zagospodarowani e potoku Czechowickiego wraz z rewitalizacją przyległego obszaru Budowa ścieżki edukacyjnej w Zabrzegu Podmiot realizujący Gmina Czechowice - Dziedzice Gmina Czechowice - Dziedzice Źródło finansowania Środki własne gminy, RPO WSL 2007-2013, WFOŚiGW w Katowicach Środki własne gminy, PROW Wartość brutto w PLN Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiety dla beneficjentów projektu. Stan realizacji przedsięwzięcia 7 600 000,00 planowany 19 556,80 zrealizowany 5. Analiza instytucjonalna 5.1. Beneficjenci projektu Beneficjentem będzie jednostka samorządu terytorialnego Gmina Czechowice-Dziedzice. Podstawę prawną w tym względzie określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142 poz. 1591 z późn. zm.). Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, która wykonuje swoje czynności za pomocą Urzędu Miejskiego, będącego jednostką organizacyjną Gminy. Organem wykonawczym wskazanym w ustawie jest burmistrz, a uchwałodawczym rada miejska. Zadania i obowiązki Urzędu Miejskiego i jego komórek organizacyjnych określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Czechowicach-Dziedzicach (Zarządzenie Nr 12/12 Burmistrza Czechowic-Dziedzic z dnia 27 tycznia 2012 r. ze zm.). Urząd funkcjonuje na podstawie wewnętrznego podziału organizacyjnego na wydziały, biura, Urząd Stanu Cywilnego i samodzielne stanowiska pracy. Beneficjentem pośrednim (ostatecznym) będą wszyscy mieszkańcy gminy Czechowice-Dziedzice, mieszkańcy gmin ościennych oraz ewentualni turyści. Właścicielem wykonanej inwestycji w ramach projektu, będzie Beneficjent Gmina Czechowice-Dziedzice. 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu Komórką organizacyjną, która odpowiadać będzie za przebieg oraz nadzór nad inwestycją, a w szczególności za dotrzymanie zapisów harmonogramu rzeczowo-finansowego inwestycji, opracowanie specyfikacji przetargowej, wybór wykonawcy, rozliczenie inwestycji jest Wydział Inwestycji i Zarządu Drogami (IZD), który zgodnie ze Statutem UM bierze udział w pracach nad realizacją polityki inwestycyjnej gminy oraz koordynuje działania inwestycyjne gminy. Pomocniczo Wydział ten będzie wspierany przez Wydział Księgowości, Wydział Zamówień Publicznych i Wydział Strategii, Rozwoju i Promocji. Wydział IZD będzie sprawował bezpośredni nadzór inwestycyjny, 20

zarządczy oraz wykonawczy nad inwestycją. Wspólnie z Wydziałem Zamówień Publicznych, Wydział IZD dokona wyboru wykonawcy zadania i inspektora nadzoru. Do podstawowego zakresu działania Wydziału Inwestycji i Zarządu Drogami należy m.in. : w zakresie planowania i rozliczeń opracowywanie potrzeb w zakresie inwestycji, remontów i utrzymania bieżącego dróg i gminnej kanalizacji deszczowej oraz ich rozliczanie w zakresie inwestycji przygotowanie i realizacja inwestycji budowlanych ; w zakresie zarządu drogami gminnymi przygotowywanie i nadzór nad realizacją remontów i bieżącego utrzymania; wykonywanie zadań z zakresu oznakowania dróg; uzgadnianie i opiniowanie planowanych w pasach drogowych robót budowlanych oraz umieszczenia urządzeń nie związanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego ; koordynacja i nadzór nad realizacją zadań inwestycyjnych gminy, reprezentowanie gminy jako inwestora w kontaktach z uczestnikami procesu inwestycyjnego, kontrola realizacji przez wykonawców zadań inwestycyjnych, prowadzenie i nadzorowanie remontów oraz bieżące utrzymanie dróg oraz pozostałej infrastruktury; prowadzenie spraw związanych z prawidłową organizacją ruchu na drogach gminnych. Rozliczenie projektu i czuwanie nad bieżącym raportowaniem spoczywać będzie wspólnie na oddelegowanych do obsługi projektu, pracownikach wydziału IZD, Wydziału Księgowości oraz Wydziału Strategii, Rozwoju i Promocji, odpowiedzialnego m.in. za pozyskiwanie środków zewnętrznych. Za prawidłowe raportowanie i rozliczenie projektu będą oni odpowiadać przed burmistrzem. Jak wynika z powyżej przedstawionych danych Beneficjent, z uwagi na zaangażowanie swoich komórek organizacyjnych do przedmiotowego projektu - są przygotowani do realizacji projektu, posiadają wszelką zdolność organizacyjną i finansową do wdrożenia projektu, a dotychczasowa działalność w tym zakresie zapewnia, iż zarówno realizacja, jak i utrzymanie projektu w okresie trwałości będą zagwarantowane. 6. Analiza techniczna i technologiczna Analiza stanu aktualnego Działki objęte planowaną inwestycją znajdują się w początkowym bieg Potoku Czechowickiego, przy skrzyżowaniu ulic im. Mikołaja Kopernika i Zamkowej naprzeciw Pałacu Kotulińskich. Na terenie działki znajdują się ruiny Grodu Czelów wpisane do rejestru zabytków jako ruiny budynku.. Do działki są doprowadzone wszystkie niezbędne media lub znajdują się one w jej bezpośrednim pobliżu, teren objęty inwestycją posiada bezpośredni dojazd do drogi publicznej ul. Mikołaja Kopernika. Po północnej stronie w sąsiedztwie działki znajdują się stawy obfite w walory bioróżnorodne jak i rozpoczyna bieg potok Czechowicki. 21

Opis wybranego wariantu technicznego/ technologicznego Projekt obejmuje odbudowę grodu Czelów w początkowym bieg Potoku Czechowickiego z przeznaczeniem na centrum promocji bioróżnorodności, wraz z zagospodarowaniem terenu, zakupem wyposażenia i promocją. Odbudowa będzie miała na celu budowę przy istniejących ruinach grodu, obiektu nawiązującego architektonicznie do istniejącego grodu, odtwarzając jego walory architektoniczne (budynek powstanie w rzucie na bazie istniejącego budynku o kształcie litery U lub H ) oraz zagospodarowanie terenu. W ramach realizacji projektu przewiduje się wykonanie robót : Budowę budynku z wyposażeniem z uwzględnieniem funkcji: małej gastronomii, funkcji wystawienniczej, prowadzenia zajęć edukacyjnych z dziećmi. Zakłada się utworzenie 1000m2 powierzchni użytkowej budynku. Budowę ogrodów tematycznych w zakresie zagospodarowania działki obiektu. Odbudowę Alei Lipowej w zakresie zagospodarowania działki obiektu. Budowę miejsc postojowych i parkingów związanych z potrzebami ośrodka. Budowę przyłączy do budynku z istniejących sieci uzbrojenia. W planowanym zakresie projekt jest wykonalny technicznie i technologicznie. W projekcie należy przyjąć sprawdzone rozwiązania, które zagwarantują wysoką jakość, trwałość i funkcjonalność, przy równoczesnej oszczędności kosztów na etapie inwestycji i późniejszej eksploatacji. Realizacja projektu wymaga: Ukończenia i zatwierdzenie koncepcji projektu, która jest aktualnie przygotowywana i powinna powstać w terminie do 31.10.2014. Zlecenie opracowania dokumentacji projektowej Uzyskania pozwolenia konserwatorskiego na realizację zadania Uzyskanie warunków technicznych niezbędnych dla realizacji obiektu, podłączenia do mediów, budowy zjazdu z dróg publicznych. Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Tabela 7 Koszty przygotowania i realizacji projektu L.p. Koszt Kwota netto Vat [23%] Kwota brutto 1. 2. 3. 4. 5. Przygotowanie dokumentacji (studium wykonalności) Wykonanie dokumentacji projektowej i uzyskanie zezwoleń Ekspertyzy, inwentaryzacje przyrodnicze i nadzory Szacunkowa wartość rzeczowej realizacji inwestycji Promocja wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną 30 000,00 6 900,00 36 900,00 300 000,00 69 000,00 369 000,00 150 000,00 34 500,00 184 500,00 4 906 505,00 1 128 496,15 6 035 001,15 20 000,00 4 600,00 24 600,00 6. Razem: 5 406 505,00 1 243 496,15 6 650 001,15 Źródło: Opracowanie własne 22

7. Analiza specyficzna dla sektora Elementem specyficznym w projekcie jest: Stworzenie miejsca edukacji ekologicznej. 7.1. Stan aktualny Obiekt grodu Czelów w bardzo złym stanie, w bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajduje się odrestaurowany hotel jak również aleja dębów wpisanych do rejestru pomników przyrody., poniżej kompleksu zlokalizowane są stawy rybne. W miejscu w których realizowany będzie istnieją ruiny budynków wpisane w rejestr zabytków jako ruiny budynku. Teren wokół jest niezagospodarowany i pozbawiony możliwości wykorzystania walorów związanych z elementami specyficznymi tego miejsca. 7.2. Stan projektowany Przedmiotem projektu jest odbudowa grodu Czelów w początkowym biegu Potoku Czechowickiego z przeznaczeniem na centrum promocji bioróżnorodności, wraz z zagospodarowaniem terenu, zakupem wyposażenia i promocją. Poprzez przyjęty zakres projektu możliwe będzie uzyskanie i wyróżnienie elementów specyficznych występującej we wskazanej lokalizacji jako odpowiedniej dla realizacją projektu: Odbudowa istniejącego grodu Czelów dla potrzeb promocji bioróżnorodności. Odbudowa będzie miała na celu budowę przy istniejących ruinach grodu, obiektu nawiązującego architektonicznie do istniejącego grodu, odtwarzając jego walory architektoniczne (budynek powstanie w rzucie na bazie istniejącego budynku o kształcie litery U lub H ) oraz zagospodarowanie terenu przy obiekcie celem możliwości wyeksponowania walorów związanych z bioróżnorodnością. Jedynie racjonalne zagospodarowanie miejsca zapobiegnie inwazyjnemu niszczeniu występującej w tym terenie bioróżnorodności i uniemożliwi jego dalszą inwazyjną dewastację. Poprzez zachowanie istniejącego zadrzewienia możliwe jest zmniejszanie się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt Odbudowę alei Dębowej wpisanej do rejestru pomników przyrody. Poprzez zachowanie istniejących drzew i wpisanie ich w racjonalne zagospodarowanie edukacyjne i historyczne terenu możliwa jest odbudowa alei w celu wyróżnienia jej walorów przyrodniczych, tematycznych i historycznych. Odtworzenie pierwotnego zagospodarowania terenu poprzez zagospodarowanie terenu alejami tematycznymi z zachowaniem zieleni przyczyni się do stworzenia miejsca rekreacyjnoedukacyjnego jak również dla celów edukacji rodzinnej. Przewiduje się możliwość rekreacyjno-edukacyjnego skorzystania z obiektu poprzez 3 000 rodzin rocznie. Dodatkowo, umiejscowienie tablic dydaktycznych o tematyce związanej z występującą w rejonie bioróżnorodnością i wartością krajobrazową okolicy przyczyni się do wzmocnienia postaw ekologicznych mieszkańców. 23

8. Analiza wariantowa Do analizy wariantowości niniejszego przedsięwzięcia przyjęto trzy rozwiązania: Wariant I realizacja zakresu podanego przez Beneficjenta, który przewidywał: Projekt obejmuje odbudowę grodu Czelów w początkowym bieg Potoku Czechowickiego z przeznaczeniem na centrum promocji bioróżnorodności bez zagospodarowania terenu przyległego. Wariant ten został odrzucony w następujących powodów: W związku z występującą w okolicy bioróżnorodnością należy podjąć dodatkowo działania, które mogłyby w znaczący sposób ją promować. Dlatego z punktu widzenia realizacji inwestycji pożądane jest również stworzenie ścieżek dydaktycznych i zagospodarowanie terenów bioróżnorodnych w otoczeniu potoku Czechowickiego graniczącego z obiektem.. Koszt tego wariantu wyniesie ok. 80% wartości ogólnych kosztów podanych w analizie technicznotechnologicznej dział nr 6. Wariant II - realizacja inwestycji w wariancie przyjętym do realizacji i opisanym w rozdziale 6 łącznie z rekomendacjami analizy środowiskowej działu nr 9. Wariant III rozszerzenie zakresu zadania. Zakładał on większą realizację zadania: odtworzenie istniejącego spichlerza, którego istnienie znajduje się w opisach historycznych połączenie zagospodarowania terenu z Pałacem Kotulińskich. Wariant ten został odrzucony w następujących powodów: Znacznie zwiększone nakłady inwestycyjne; Istotnie utrudnione i wydłużone uzyskiwanie pozwoleń prawnych na realizację rozszerzonego zakresu projektu; Zwiększone koszty eksploatacyjne. Dodatkowy koszt tego wariantu może zwiększyć koszt o ok. 50%. Mając powyższe na uwadze rekomenduje się przyjąć wariant II. Wariant ten uwzględnia zarówno propozycje Beneficjenta, jak również zaproponowane przez ekspertów działania wzmacniające pozytywny wpływ na środowisko naturalne nieznacznie tylko podnosząc budżet projektu. Wariant ten przedstawia najlepszy stosunek korzyści do ceny. 24

9. Analiza środowiskowa Analiza środowiskowa projektu wykonana została w oparciu o audyt terenowy, który odbył się w dniu 25.09.2014 roku. Projekt zakłada odbudowę grodu Czelów w początkowym bieg Potoku Czechowickiego z przeznaczeniem na centrum promocji bioróżnorodności, wraz z zagospodarowaniem terenu, zakupem wyposażenia i promocją. Stan aktualny środowiska naturalnego projektu przedstawia się następująco: 1. Obiekt grodu Czelów w bardzo złym stanie, w bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajduje się odrestaurowany hotel jak również aleja dębów wpisanych do rejestru pomników przyrody. poniżej kompleksu zlokalizowane są stawy rybne. 2. Obiekty podlegające ochronie na terenie projektowym: a) Ciąg pomników przyrody aleja dębowa (ciąg kilkunastu dębów wpisanych do rejestru pomników przyrody). 3. Obiekty podlegające ochronie w bezpośredniej bliskości terenu projektowego: a. W odległości około 2.5-3.0 km od obszaru zainteresowania zlokalizowany jest: Obszar chronionego krajobrazu na terenie kompleksu stawowego "Podkępie. b. W odległości około 1.7-2.0 km od obszaru zainteresowania w miejscowości Hecznarowice zlokalizowany jest : Obszar Specjalnej ptaków Dolina Górnej Wisły (PLB240001 ) 4. Flora: Konieczne jest właściwe (z punktu środowiskowego) poprowadzenie ścieżki, nawet za cenę miejscowego jej zwężenia, żeby w maksymalnym stopniu uniknąć wycinki drzew. Zaleca się wykorzystać w maksymalnym stopniu istniejące ciągi komunikacyjne. Znaczący pozytywny wpływ na środowisko mogą mieć następujące działania projektowe dotyczące środowiska naturalnego:, ochrona ziołorośli, usuwanie roślinności inwazyjnej, uwypuklenie waloru edukacyjnego projektu. W wypadku ewentualnych nasadzeń należy skorzystać z rodzimych gatunków, dostosowanych do warunków siedliskowych (gatunki łęgowe), lokalnego pochodzenia. Konieczna jest ochrona zadrzewień i zakrzaczeń. W trakcie odbudowy prowadzić stały nadzór przyrodniczy. Zachować zadrzewienia W bezpośrednim sąsiedztwie wykonać usuwanie roślinności inwazyjnej. W bezpośrednim otoczenia Ośrodka wyeksponować aleję dębową. 5. Fauna: Konieczne jest odpowiednie poprowadzenie ścieżki, tak by nie zmniejszyć dostępności cieku dla zwierząt - zwłaszcza drobnych ssaków i płazów. W wypadku wykonania oświetlenia obiektów - stosować wyłącznie oprawy lamp z ULOR=0, o zerowej emisji do górnej półsfery i ciągłym widmie. Maksimum emisji musi przypadać na światło żółte i zielone (długości fali w zakresie 520-600nm). Warto rozważyć ograniczenie czasu działania oświetlenia nocą tak, aby przez część nocy zwierzęta mogły spokojnie migrować przez tereny nadrzeczne. 6. Wody (ze szczególnym uwzględnieniem Ramowej Dyrektywy Wodnej): w obecnym stanie projektowym brak zidentyfikowanego znaczącego zdiagnozowanego wpływu. 7. Zbiorowiska roślinne: nieodpowiednie poprowadzenie ścieżki, mogłoby spowodować degradację niektórych siedlisk. Znaczący pozytywny wpływ na środowisko można uzyskać w projekcie poprzez następujące działania: ochrona łęgu, szczepienie runa łęgu, usuwanie roślinności inwazyjnej przy jednoczesnym zachowaniu zadrzewień. 8. Obszary chronione inne niż Natura 2000: w obecnym stanie projektowym brak zidentyfikowanego znaczącego zdiagnozowanego wpływu 25

9. Obszary Natura 2000: w obecnym stanie projektowym brak zidentyfikowanego znaczącego zdiagnozowanego wpływu 10. Korytarze ekologiczne: w obecnym stanie projektowym brak zidentyfikowanego znaczącego zdiagnozowanego wpływu Rekomendacje środowiskowe dla projektu: Rekomendacje te w przeważającej większości maja na celu wzmocnienie - odbudowę potencjału przyrodniczego obszaru projektowego oraz jego wykorzystanie do prowadzenia edukacji. 1. Opracowanie zwartej koncepcji, wraz z urządzeniami wchodzącymi w interakcję z użytkownikiem ścieżki, Zaleca się wymianę istniejących oznaczeń i tablic w obszarze pobliskiego zabytkowego Hotelu czy projektowanej ścieżki rowerowej. 2. Fragment lasu przy ul Zamkowej w miarę możliwości zabezpieczyć np. trawnikiem przed spływem gleby z pola uprawnego powyżej. 3. Wskazane jest połączenie terenu parku pałacu Kotlińskich z kompleksem leśnym. 4. Poszerzyć i już na etapie projektu nawiązać współprace z sąsiadującym kompleksem pałacowymi przestrzenią artystyczną K6- Przestrzeń Kreatywna Kotulińskiego 6. 5. Z uwagi na stan techniczny nie proponuje się całościowej rekonstrukcji obiektu lecz wykorzystanie i w komponowanie starych murów w projektowany ośrodek. 6. Na etapie projektowym zaleca się uwzględnić systemy i technologie Odnawialnych Źródeł Energi. Pozwoli to na wykorzystanie ośrodka jako modelowego obiektu OZE a tym samym wzmocnić ofertę edukacyjną. 7. Włączenie w projekt mechanicznego usuwania i niszczenia roślin inwazyjnych są one jedną z głównych przyczyn zmniejszania się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt. Z uwagi na bardzo bliskie sąsiedztwo cieków w procesie usuwania i niszczenia roślin inwazyjnych zabrania się używania herbicydów. 8. Zaleca się zachować istniejące zadrzewienia. 9. Zaniechanie dalszej regulacji brzegów, 10. Zmniejszenie zanieczyszczenia świetlnego i akustycznego. W wypadku wykonania oświetlenia obiektów - stosować wyłącznie oprawy lamp z ULOR=0, o zerowej emisji do górnej półsfery. Maksimum emisji musi przypadać na światło żółte i zielone (długości fali w zakresie 520-600nm).; Zaleca się zastosować zasilanie fotowoltaiczne, ze źródłem światła o ciągłym widmie. 11. Na potencjalną lokalizacje wyposażenia obszaru w mała architekturę rekomenduje się terenu otwarte, niezadrzewione. 12. Mocniejsze wyeksponowanie eko-edukacyjnej roli tras dydaktyczno-rekreacyjnych, opracowanie zwartej koncepcji wraz z urządzeniami wchodzącymi w interakcję z użytkownikiem ścieżki, 13. Takie zaprojektowanie tras dydaktyczno-rekreacyjnych, aby zarówno jej przebieg, jak i użyte materiały w jak najmniejszym stopniu ingerowały w środowisko, 14. Dla budowy nowej trasy dydaktyczno-rekreacyjnych, proponuje się nawierzchnie szutrowo żwirową lub przy użyciu wodno-przepuszczalnych materiałów. 15. Z uwagi na jesienny okres audytu nie zaobserwowano występowania gatunków chronionych czy przyrodniczo cennych. Jednakże nie wyklucza się ich obecności. W obszarze planowanych inwestycji wykonać inwentaryzację przyrodniczą a w razie konieczności dalszą waloryzację przyrodniczą. 26