Ekspedient wypożyczalni (432101) Pracownicy biurowi

Ekspedient wypożyczalni (432101) Pracownicy biurowi

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Ekspedient wypożyczalni (432101) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-136-5 (136) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2

Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 6 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 7 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 8 2.7. Zadania zawodowe... 8 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 9 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 9 3. Opis kompetencji zawodowych... 10 3.1. Przygotowywanie artykułów użytkowych do wypożyczania Kz1... 10 3.2. Wypożyczanie artykułów użytkowych, kontrolowanie terminu zwrotu Kz2... 11 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 12 4. Profil kompetencji kluczowych... 13 5. Słownik... 14 3

1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach: Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 432101 Ekspedient wypożyczalni Grupa wielka 4 Pracownicy biurowi (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 3). Grupa elementarna 4321 Magazynierzy i pokrewni (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 4321 Stock clerks). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, Dział 77. Wynajem i dzierżawa, Grupa 77.1. Wynajem i dzierżawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli, Grupa 77.2. Wypożyczanie i dzierżawa artykułów użytku osobistego i domowego. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 9 przedsiębiorstwach (małe 6, mikro 3, w tym produkcyjne 1, handlowe 3, usługowe 5), przeprowadzonych w lutym i marcu 2013 r. Zespół Ekspercki: Krzysztof Witowski AUTO-TECH w Warszawie, Tadeusz Pierzchała Budmasz Wypożyczalnia sprzętu budowlanego w Łodzi, Roman Marszałek Xero Wideo JOKER w Warszawie, Mariusz Radzimierski Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie. Ewaluatorzy: Agnieszka Łukaszewska ekspert niezależny, były pracownik Ecorys Polska Sp. z o.o. w Warszawie, Łukasz Hamza Atut Rental Sp.z o.o. w Warszawie. 4

Recenzenci: Elżbieta Przydatek ekspert niezależny, były pracownik WZGS Samopomoc Chłopska w Radomiu, Monika Mazur Organizacja Narodów Zjednoczonych, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Biuro Projektowe w Warszawie, Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Andrzej Strębski (przewodniczący) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w Warszawie, Anna Wolska Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza w Warszawie, Dominik Wardak przedstawiciel pracodawców, IKEA Trading Services Sp. z o.o. w Jankach. Data zatwierdzenia: 15.10.2013 r. 5

2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Ekspedient wypożyczalni zajmuje się odpłatnym wypożyczaniem artykułów użytkowych różnego rodzaju. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu Ekspedient wypożyczalni jest zawodem o charakterze usługowym. Celem jego pracy jest wypożyczanie za odpłatnością artykułów użytku osobistego i domowego, a także maszyn, urządzeń, pojazdów i innych, osobom fizycznym oraz przedsiębiorstwom. Do zadań ekspedienta wypożyczalni należy przedstawienie oferty klientowi, ustalenie warunków wypożyczenia rzeczy, potwierdzenie stanu technicznego wypożyczanej rzeczy, jak również sporządzenie dokumentacji dotyczącej wypożyczenia. Jeśli wartość wypożyczanego artykułu użytkowego jest znaczna, niezbędne jest potwierdzenie wiarygodności klienta lub pobranie kaucji pieniężnej. Zwrot wypożyczonego artykułu użytkowego wiąże się ze sprawdzeniem jej stanu technicznego, sporządzeniem dokumentacji i rozliczeniem usługi. W przypadku stwierdzenia niesprawności artykułu użytkowego, ekspedient wypożyczalni zleca jej usprawnienie, przywrócenie do poprzedniego stanu. Monitoruje również czas wypożyczenia i w przypadku przekroczenia terminu zwrotu artykułu użytkowego kontaktuje się klientem, ustalając dodatkowe warunki świadczonej usługi. Do wykonywania pracy ekspedienta wypożyczalni niezbędna jest znajomość struktury asortymentowej produktów, które wypożyczalnia oferuje oraz umiejętność rzeczowego przedstawiania ich wad i zalet klientowi. 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Miejscem pracy ekspedienta wypożyczalni są wypożyczalnie oferujące określony asortyment produktów, poczynając od wyrobów konsumpcyjnych nieżywnościowych (sprzęt sportowy, rekreacyjny, stroje wieczorowe i ślubne, płyty DVD i CD), sprzętów gospodarstwa domowego (zastawa stołowa, sprzęt zmechanizowany, elektronarzędzia) po środki transportu (samochody osobowe, dostawcze, ciężarowe, łodzie) sprzęt budowlany i rolniczy. Może to być jeden punkt usługowy lub sieć wypożyczalni. Praca ekspedienta wypożyczalni wykonywana jest za- 6

zwyczaj w pomieszczeniach zamkniętych. Mogą to być oddzielne pomieszczenia lub wydzielone części lokali punktów sprzedaży detalicznej. Obsługuje on urządzenia biurowe: komputer, telefon, fax, skaner, kserokopiarkę, kasę fiskalną, liczarkę oraz tester do sprawdzania autentyczności i weryfikacji fałszywych banknotów. W pracy korzysta z komputerowych baz danych/rejestrów klientów i wypożyczanych rzeczy. Jest to zazwyczaj praca w pozycji siedzącej lub stojącej, dlatego szczególnie ważne jest zorganizowanie stanowiska zgodnie z przepisami i zasadami BHP, ochrony ppoż. oraz zasadami ergonomii. Zagrożeniami dla zdrowia występującymi na tym stanowisku jest obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego. Praca wykonywana jest samodzielnie lub w zespole, w systemie jedno-, dwu- lub nawet trzyzmianowym, często również w soboty, niedziele i święta. 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Wykonywanie zawodu ekspedienta wypożyczalni wymaga asertywności, zdolności komunikacyjnych i negocjacyjnych. Ekspedient wypożyczalni powinien być rzetelny, dbać o czystość i porządek w miejscu pracy oraz dobry stan techniczny oferowanych wyrobów. Ze względu na kontakt z ludźmi powinien cechować się kulturą osobistą, opanowaniem, odpornością na stres oraz nastawieniem na zrozumienie potrzeb klienta. Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu są wady wzroku i słuchu nie podlegające korekcji oraz wady wymowy uniemożliwiające kontakt z klientem. Po spełnieniu wymogów dla stanowiska pracy chronionej możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych ruchowo w stopniu umiarkowanym. 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Zawód ekspedienta wypożyczalni można uzyskać w systemie nieformalnym, poprzez szkolenie praktyczne przyuczenie na stanowisku pracy. Pracodawcy zatrudniają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub średnim uzyskanym w systemie formalnym (szkolnym) po zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego lub wykształceniem wyższym o kierunku związanym z branżą, w której działa wypożyczalnia. Pożądane jest również doświadczenie w dziedzinie doradztwa technicznego oraz handlu. Ekspedient wypożyczalni powinien mieć dodatkowe uprawnienia i umiejętności związane z ofertą danej wypożyczalni, np. prawo jazdy odpowiedniej kategorii, uprawnienia do obsługi sprzętu 7

transportowego, narzędzi; Dodatkowym atutem jest znajomość języka obcego na poziomie średniozaawansowanym. Zawód ekspedienta wypożyczalni można również uzyskać w systemie pozaformalnym poprzez udział w kursach kwalifikacyjnych, szkoleniach organizowanych w przedsiębiorstwie lub przez organizacje branżowe i producentów wypożyczanych rzeczy oraz doskonalących umiejętności obsługi klienta. 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Ekspedient wypożyczalni może doskonalić swoją wiedzę i umiejętności w zawodzie. Potwierdza kompetencje uczestnicząc w szkoleniach zakończonych wydaniem zaświadczenia, dyplomu lub świadectwa kwalifikacyjnego. W zależności od struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa i po zdobyciu doświadczenia zawodowego może awansować na stanowisko osoby nadzorującej pracę ekspedientów wypożyczalni, kierownika punktu lub kierownika sieci punktów. Wiąże się to z posiadaniem lub uzupełnieniem wykształcenia do poziomu średniego lub wyższego w branży w której działa wypożyczalnia lub o kierunku organizacja i zarządzanie lub marketing. Ekspedient wypożyczalni, posiadający kompetencje w zawodzie, może również podjąć pracę w innych wypożyczalniach z branży pokrewnej lub tej samej, lecz specjalizujących się w wypożyczaniu rzeczy o innym asortymencie. Po przeszkoleniu może również pracować w wypożyczalniach działających w innych branżach. 2.7. Zadania zawodowe Z1. Prowadzenie i aktualizowanie rejestru wypożyczanych artykułów użytkowych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z2. Przyjmowanie zamówień oraz prowadzenie terminarza wypożyczeń (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z3. Kontrolowanie i utrzymywanie sprawności wypożyczanych rzeczy oraz zlecanie napraw i konserwacji (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z4. Prezentowanie oferty wypożyczalni oraz doradzanie klientowi w wyborze (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z5. Ustalanie z klientem warunków wypożyczania oraz wydawania wypożyczanych artykułów użytkowych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z6. Kontrolowanie dotrzymania terminu zwrotu wypożyczanego artykułu użytkowego (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). 8

Z7. Przyjmowanie wypożyczanego artykułu użytkowego od klienta (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z8. Wystawianie dokumentów wypożyczenia i pobieranie opłat za świadczoną usługę (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z9. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Przygotowywanie artykułów użytkowych do wypożyczania (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z9). Kz2 Wypożyczanie artykułów użytkowych, kontrolowanie terminu zwrotu (potrzebne do wykonywania zadań: Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1 Z9). 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 4 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód ekspedienta wypożyczalni: 1) w zakresie wiedzy: zna fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne w zawodzie ekspedienta wypożyczalni; zna i rozumie podstawowe fakty, pojęcia i zależności w zawodzie oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży, w której działa wypożyczalnia; 2) w zakresie umiejętności: ma umiejętności wymagane do realizacji zadań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie podstawowych metod, korzystania z procedur, instrukcji obsługi, materiałów i informacji dotyczących wypożyczanych rzeczy; potrafi wykonywać zadania według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach, umie rozwiązywać typowe problemy, odbierać i formułować wypowiedzi, także bardzo proste wypowiedzi w języku obcym. 9

3. Opis kompetencji zawodowych Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z9 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1: 3.1. Przygotowywanie artykułów użytkowych do wypożyczania Kz1 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z przygotowywaniem wyrobów do wypożyczenia, w szczególności zna: przepisy BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii pracy w zakresie przygotowywania wyrobów do wypożyczenia; zasady prowadzenia rejestru rzeczy wypożyczanych i terminarza wypożyczeń; instrukcje obsługi, budowę i przeznaczenie rzeczy wypożyczanych; zasady ekspozycji i prezentacji wypożyczanych rzeczy; procedury zabezpieczania rzeczy przed kradzieżą, zniszczeniem, uszkodzeniem. Umiejętności wykonuje niezbyt proste zadania związane z wypożyczaniem artykułów użytkowych w szczególności potrafi: stosować przepisy BHP, ppoż., ochrony środowiska i ergonomii pracy w zakresie przygotowywania wyrobów do wypożyczenia; aktualizować rejestr artykułów użytkowych wypożyczanych; prowadzić terminarz wypożyczeń; przyjmować zamówienia na wypożyczane artykuły użytkowe; sprawdzać stan techniczny wypożyczanych artykułów użytkowych; wykonywać konserwacje wypożyczanych artykułów użytkowych; zlecać obsługę techniczną zgodnie z instrukcją obsługi oraz niezbędne naprawy wypożyczanych artykułów użytkowych; eksponować wypożyczane artykuły użytkowe; stosować metody i formy prezentacji wypożyczanych artykułów użytkowych; zabezpieczać wypożyczane artykuły użytkowe przed uszkodzeniem, zniszczeniem i kradzieżą. 10

Wykonanie zadań zawodowych Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Wypożyczanie artykułów użytkowych, kontrolowanie terminu zwrotu Kz2 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z wypożyczaniem artykułów użytkowych i kontrolowaniem terminu ich zwrotu, w szczególności zna: przepisy BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii pracy w zakresie pracy wypożyczalni; ofertę asortymentową wypożyczalni; techniki eksponowania rzeczy; regulamin wypożyczalni; instrukcje obsługi i przeznaczenie wypożyczanych rzeczy; podstawy towaroznawstwa wypożyczanych artykułów użytkowych; procedury pobierania zabezpieczeń (kaucji) i sprawdzania tożsamości klienta; zasady obsługi kasy fiskalnej i innych urządzeń; ustawę o rachunkowości w zakresie wystawiania faktur VAT; zasady sporządzania umowy wypożyczenia; zasady prowadzenia dodatkowych rozliczeń finansowych zgodnych z umową; znaki pieniężne i sprawdzanie ich autentyczności; zasady obsługi bazy danych klientów. Umiejętności wykonuje niezbyt proste zadania związane z wypożyczaniem artykułów użytkowych i kontrolowaniem terminu ich zwrotu, w szczególności potrafi: stosować przepisy BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii pracy w zakresie pracy wypożyczalni; prezentować ofertę asortymentową wypożyczalni; kontrolować dotrzymanie terminu zwrotu wypożyczonych rzeczy; kontrolować zgodność ilości i stanu technicznego zwracanego wyrobu z umową; udzielać informacji o warunkach wypożyczenia; udzielać instrukcji w zakresie obsługi wypożyczanych wyrobów; dobierać optymalne rozwiązanie dla klienta; stosować procedury pobierania zabezpieczeń (kaucji)i sprawdzania tożsamości klienta; wystawiać paragony fiskalne; wystawiać faktury VAT; sporządzać umowy wypożyczenia; dokonywać rozliczeń finansowych zgodnych z umową wypożyczenia (kaucja, koszty materiałów eksploatacyjnych, uszkodzeń); inkasować należność za świadczoną usługę; obsługiwać bazę danych klientów i wypożyczanych artykułów użytkowych. 11

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: ponosi odpowiedzialność za realizację zadań w zakresie wypożyczania rzeczy, dostosowuje zachowanie do zmiennych okoliczności pracy w wypożyczalni, pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zorganizowanych warunkach, ocenia swoje działania oraz działania wykonywane w ramach współpracy zespołowej w wypożyczalni oraz przyjmuje odpowiedzialność za ich skutki. 12

4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu ekspedienta wypożyczalni przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 432101 Ekspedient wypożyczalni 13

5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 14