Data sporządzenia 08.06.2006 Data aktualizacji 31.08.2007 Data kolejnej aktualizacji 08.07.2008 Data kolejnej aktualizacji 06.01.2009 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, IDENTYFIKACJA PRODUCENTA Identyfikacja preparatu nazwa handlowa TYTAN PROFESSIONAL Zaprawa klejowa E do przyklejania styropianu Zastosowanie preparatu zastosowanie Zaprawa przeznaczona do przyklejania płyt styropianowych w bezspoinowych systemach ociepleń EOS Identyfikacja producenta nazwa/adres Komórka odpowiedzialna SELENA S.A. Ul. Wyścigowa 56E 53-012 Wrocław mpolak@selena.pl numer telefonu 071/ 78 38 301 numer faksu 071/ 78 38 300 Telefon alarmowy 0 801 350 500 (czynny w godzinach 8-16) 2. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Klasyfikacja: Preparat jest sklasyfikowany jako niebezpieczny Xi preparat draŝniący ZagroŜenia dla człowieka R37/38 Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę R41 Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu R43 MoŜe powodować uczulenie w kontakcie ze skórą Inne zagroŝenia Zawiera cement portlandzki 3. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Skład Zawiera cement portlandzki, wypełniacze mineralne, domieszki organiczne. Substancje stanowiące zagroŝenie dla zdrowia lub środowiska: Strona 1 z 9
Nazwa Chemiczna Klinkier cementu portlandzkiego % wagowy Nr CAS Nr WE Klasyfikacja i zwroty zagroŝenia 5-25 65997-15-1 266-043-4 Xi, R37/38, R41, R43 Inne informacje: Do klasyfikacji przyjęto rzeczywistą zawartość składników niebezpiecznych. Pełna treść zwrotów R w pkt. 16 4. PIERWSZA POMOC NaleŜy przestrzegać uwag dotyczących bezpieczeństwa i uŝytkowania zamieszczonych na etykiecie. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów wezwać lekarza lub odwieźć poszkodowanego do szpitala, pokazać opakowanie lub etykietę. Układ oddechowy Wynieść poszkodowanego na świeŝe powietrze. JeŜeli wystąpią trudności w oddychaniu, natychmiast wezwać pomoc lekarską. Kontakt ze skórą Zdjąć zanieczyszczoną odzieŝ. Przemyć zanieczyszczoną skórę duŝą ilością wody. JeŜeli objawy podraŝnienia nie ustąpią, zwrócić się o pomoc medyczną. Kontakt z okiem Nie trzeć oczu, bo moŝe spowodować mechaniczne uszkodzenie. Usunąć soczewki kontaktowe, dokładnie płukać duŝą ilością wody przez 15 minut, unikać silnego strumienia wody ze względu na moŝliwość uszkodzenia rogówki. SpoŜycie Zdarzenie mało prawdopodobne. SpoŜycie moŝe być przyczyną zaczopowania przewodu pokarmowego. Zwrócić się o pomoc medyczną. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Preparat nie jest palny Odpowiednie środki gaśnicze Preparat jest nie palny. Stosować środki gaśnicze właściwe dla otaczających materiałów. Woda rozproszone prądy wodne, proszki gaśnicze, gaśnice pianowe, gaśnice śniegowe, piasek. Środki gaśnicze, których nie wolno uŝywać ze względów bezpieczeństwa Brak specjalnych przeciwwskazań. Specjalne zagroŝenia Unikać wdychania pyłów. Niebezpieczne produkty rozkładu Nie są znane. Strona 2 z 9
Specjalne wyposaŝenie ochronne dla straŝaków Podczas poŝaru, ze względu na otaczające materiały mogą powstawać substancje szkodliwe dla zdrowia. NałoŜyć odzieŝ ochronną gazoszczelną i aparat izolujący drogi oddechowe (aparat tlenowy skompletowany z maską). Dalsze zalecenia Woda skaŝona środkami gaśniczymi musi być usuwana jako odpad niebezpieczny. Zawiadomić otoczenie o poŝarze. Usunąć z obszaru zagroŝenia wszystkie osoby nie biorące udziału w likwidowaniu poŝaru. Powiadomić Państwową StraŜ PoŜarną, a w razie konieczności takŝe Policję Państwową, najbliŝsze władze terenowe i najbliŝszą jednostkę Ratownictwa Chemicznego. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Indywidualne środki ostroŝności Unikać wdychania pyłów i kontaktu preparatu ze skórą i oczami. Usuwania uwolnionego preparatu mogą dokonywać tylko osoby wyposaŝone w odpowiednie środki ochrony osobistej (pkt 8) Środki ostroŝności w zakresie ochrony środowiska W razie awarii nie dopuszczać do zrzutów do środowiska. Zabezpieczyć produkt przed przedostaniem się do wód bieŝących i kanałów ściekowych. Próbować zebrać jak tylko to moŝliwe, do odpowiednich pojemników celem dalszej utylizacji. Metody oczyszczania Zabezpieczyć powierzchnie przed rozsypaniem się. Rozsypany materiał przykryć i nie dopuścić do wzbijania pyłu. W miarę moŝliwości zebrać do odpowiednich pojemników. Nie stosować wody Wskazówki dodatkowe Materiał w wyniku kontaktu z wodą twardnieje, po ok. 15 godzinach od zmoczenia i wyschnięcia materiał moŝna usuwać jako gruz budowlany 7. POSTĘPOWANIE Z PREPARATEM I JEGO MAGAZYNOWANIE Sposób obchodzenia się: Preparat stosować w temperaturze 5 25 0 C. Unikać wdychania pyłów. Podczas przenoszenia unikać roznoszenia pyłu. Chronić przed wilgocią. Unikać kontaktu z oczami. Umyć ręce po stosowaniu preparatu oraz przed spoŝywaniem posiłków. Nie połykać. Nosić odzieŝ ochronną. Magazynowanie: Przechowywać w miejscach suchych, dobrze wentylowanych. Chronić przed działaniem wilgoci i uszkodzeniem opakowania. Opakowania, gdy nie są uŝywane, przechowywać zamknięte. Okres przydatności do uŝycia: 12 miesięcy od daty produkcji. Informacje dodatkowe: Przechowywać zawsze w oryginalnych opakowaniach. Nie uŝywać zanieczyszczonych, pustych opakowań do innych celów. Strona 3 z 9
8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Kontrola naraŝenia: Zgodnie z rozporządzenia MPiPS w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z dnia 29 listopada 2002r (Dz. U. Nr 217, poz 1833) z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 212, poz 1769. 2005 (Dz. U. z 2005r.,Nr 212, poz. 1769) NDS i NDSCh Pyły cementu portlandzkiego hutniczego: Pył całkowity NDS 6mg/m 3 Pył respirabilny NDS 2mg/m 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.2002 nr.217 poz.1833) wraz z późniejszymi zmianami. Informacje dodatkowe Wskazana jest wentylacja miejscowa wywiewna oraz wentylacja ogólna pomieszczenia w celu zmniejszenie stopnia naraŝenia pracowników. JeŜeli wentylacja wywiewna nie jest wystarczająca, stosować odpowiednie ochrony indywidualne układu oddechowego. Monitoring: Rozporzadzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20.04.2005 w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. nr 74 z dnia 28.04.2005 poz. 645 Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia wykonuje się metodami okreslonymi w Polskich Normach, a w razie braku norm metodami zalecanymi przez jednostki badawczo rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy. PN-67/Z-04010 Ochrona powietrza atmosferycznego przed zapyleniem -- Pomiar opadu pyłu przy uŝyciu płytek mierniczych PN-74/Z-04002.00 Ochrona czystości powietrza -- Badania fizycznych własności pyłów -- Postanowienia ogólne i zakres normy PN-74/Z-04097.00 Ochrona czystości powietrza -- Badania składu ziarnowego pyłów -- Postanowienia ogólne i zakres normy PN-84/Z-01003.01 Ochrona czystości powietrza -- Klasyfikacja -- Postanowienia ogólne i zakres normy PN-84/Z-04008.00 Ochrona czystości powietrza -- Pobieranie próbek -- Postanowienia ogólne i zakres normy PN-Z-04008.2002 Ochrona czystości powietrza -- Pobieranie próbek Zasady pobieraniaa próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacja wyników PN-EN-689:2002. Powietrze na stanowiskach pracy wytyczne oceny naraŝania inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa Ochrona dróg oddechowych: Przy przekroczeniu wartości najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń nosić półmaskę z filtrem pochłaniającym pyły. W sytuacjach awaryjnych półmaska lub maska skompletowana z aparatem powietrznym butylowym. Ochrona rąk: Strona 4 z 9
Przy bezpośrednim kontakcie z produktem nosić odpowiednie rękawice ochronne, powlekane np.: bawełniane powlekane lateksem. W przypadku kontaktu z zaczynem zaleca się uŝywać rękawic gumowych atestowanych. Ochrona oczu: Przy obchodzeniu się z preparatem, gdy istnieje moŝliwość naraŝenia, nosić okulary lub gogle ochronne, zamknięte, atestowane. Ochrona skóry: Nosić odpowiednią odzieŝ ochronną, atestowaną. Dodatkowe informacje Podczas stosowania preparatu nie spoŝywać posiłków i napojów, nie palić tytoniu. Zapobiegać tworzeniu się i wzbijaniu pyłu. Zawsze postępować zgodnie z instrukcją sporządzania, gdy do preparatu dodawana jest woda. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzieŝ i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i uŝytkowe oraz zapewnić odpowiednie ich pranie, konserwację, naprawę i odkaŝanie. 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Wygląd Ciało stałe, proszek Kolor Szary Zapach Bez zapachu ph Po zarobieniu wodą 10,0-11,0 Temperatura wrzenia / zakres Temperatura topnienia Temperatura zapłonu Temperatura samozapłonu Właściwości wybuchowe Właściwości utleniające Gęstość względna (g/cm 3 ) Ok. 1,4 Rozpuszczalność w wodzie Mieszalny 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Warunki i materiały, których naleŝy unikać: Unikać zawilgocenia materiału Czynniki, których naleŝy unikać: Unikać bezpośredniego działania wody na magazynowany produkt Niebezpieczne produkty rozkładu: Nieznane przy aplikacji zgodnej z zaleceniami 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Informacje ogólne: Preparat zmieszany z wodą wykazuje odczyn alkaliczny. Drogi naraŝenia: Strona 5 z 9
Drogi oddechowe: Pył moŝe podraŝnić gardło, układ oddechowy i powodować kaszel. Częste wdychanie pyłu przez dłuŝszy czas zwiększa ryzyko rozwoju chorób płuc. Droga pokarmowa: MoŜe wystąpić podraŝnienie ust, gardła i Ŝołądka. Skóra: Pyły produktu oraz produkt zmieszany z woda podraŝniają skórę, mogą wywołać reakcje alergiczną Oczy: Pyły preparatu oraz preparat zmieszany z woda podraŝniają oczy. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Ekotoksyczność: Klinkier cementu portlandzkiego Mobilność: Nie jest mobilny. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Bezpieczne obchodzenie się z odpadami: Klasyfikacja odpadów zgodnie z Rop. MOŚ z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206. Sposoby unieszkodliwienia odpadów zgodnie z Rop. MG z dnia 21 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (Dz. U. 145, poz. 942), z późniejszymi zmianami Dz. U. Nr 22, poz. 251 z 2001 r. Przestrzegać przepisów z ustawy z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z dnia 22 czerwca 2001r) z późniejszymi zmianami. Produkt suchy, nie stwardniały uwaŝa się za nadający się do uŝytkowania. Produkt stwardniały usuwać jak gruz budowlany. Kod odpadu: Produkt 10 13 80 Opakowanie 15 01 01 - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 z 2001 r. i Dz.U. Nr 100, poz. 1085 z 2001 r.) z późniejszymi zmianami Dz.U. Nr 7, poz. 78 z 2003r.) 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Transport preparatu niebezpiecznego: Produkt transportowany w oryginalnych opakowaniach nie stwarza zagroŝenia podczas transportu. Nie wymaga szczególnego traktowania ani oznakowania w myśl obowiązujących przepisów transportowych Strona 6 z 9
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Znak: Xi produkt draŝniący Zwroty zagroŝenia R: R37/38 Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę R41 Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu R43 MoŜe powodować uczulenie w kontakcie ze skórą Zwroty bezpieczeństwa S: S2 Chronić przed dziećmi. S22 Nie wdychać pyłu S24/25 Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu S26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza S36/37/39 Nosić odpowiednią odzieŝ ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy S46 W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - pokaŝ opakowanie lub etykietę Inne przepisy dotyczące ochrony ludzi lub środowiska Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych. Dz. U. nr 11 z 2001 r., poz. 84, z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 9 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz niektórych ustaw. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 201., poz. 1674) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13 listopada 2007r. w sprawie karty charakterystyki (Dz. U. z 2007r., Nr 215, poz. 1588) Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. nr 174 z 2007r., poz. 1222) ze zmianami z dnia 5 marca 2009r Dz. U. nr 43 poz. 353 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz niektórych preparatów chemicznych (Dz. U. nr 53, poz. 439) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe (Dz. U. Nr 16, poz. 138) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tekst jednolity: Dz. U. nr 21 z 1998 r., poz. 94; z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz. U. nr 91., poz. 8114. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Dz. U. nr 92 z 1992 r., poz. 460 ze zm. Dz. U. nr 102 z 1995 r., poz. 5075. Strona 7 z 9
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r o zmianie ustawy o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 1184) Oświadczenie Rządowe z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie wejścia w Ŝycie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. Dz. U. nr 178 z 2005 r., poz. 14817. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych. Dz. U. nr 57 z 1999 r., poz. 608 (zm. Dz. U. nr 14 z 2001 r., poz. 141) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62 z 2001 r., poz. 628 z późniejszymi zmianami) wraz z Rozporządzeniami Ministra Środowiska (Dz. U. nr 152 z 2001 r., poz. 1735-1737) (patrz pkt.13) Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Dz. U. nr 11., poz. 97 (patrz pkt.13) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. Dz. U. nr 112 z 2001 r., poz. 1206 (patrz pkt.13) Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla środków ochrony indywidualnej. Dz. U. nr 259/2005., poz. 2173 (patrz pkt.8) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Dz. U. nr 69 z 1996 r., poz. 332, wraz z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi. Dz. U. nr 166 z 1991 r., poz. 503 z późniejszymi zmianami (patrz pkt.12) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych. Dz. U. nr 136/2006 poz. 964 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87/2002, poz. 796) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dz. U. nr 86 z 1996 r., poz. 394 ze zm. Dz. U. nr 21/2003 poz. 180 z późniejszymi zmianami (patrz pkt.8) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 października 2005 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 212 2005 r., poz. 1769- z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo naraŝonych na te czynniki. Dz. U. nr 121 z 1996 r., poz 571, ze zm. Dz. U. nr 36 z 2003 r., poz. 314 (patrz pkt.11) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równieŝ dyrektywę Rady Strona 8 z 9
76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (sprostowanie Dz.U. L 136 z 29.5.2007) 16. INNE INFORMACJE Zwroty R: R37/38 Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę R41 Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu R43 MoŜe powodować uczulenie w kontakcie ze skórą Uwaga Przedstawione informacje są podane w dobrej wierze, dokładnie i zgodnie ze stanem naszej wiedzy na dzień sporządzania niniejszej karty. Zwracamy uwagę, Ŝe zawarte informacje nie zwalniają uŝytkowników od obowiązku sprawdzenia czy opisany produkt jest odpowiedni do indywidualnych potrzeb oraz czy wymienione środki bezpieczeństwa i porady są odpowiednie do konkretnych zastosowań i sytuacji. Obowiązkiem uŝytkownika jest bezpieczne obchodzenie się z produktem oraz przestrzeganie wszelkich stosowanych przepisów i praw dotyczących wykorzystania produktu w jego działalności. Firma nie bierze odpowiedzialności za jakiekolwiek obraŝenia, straty lub szkody wynikające z nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i innych zaleceń zawartych w niniejszej karcie lub jakichkolwiek innych zagroŝeń wynikających z samej natury materiału, ani teŝ związanych z niestandardowym wykorzystaniem produktu. Strona 9 z 9