Regulamin organizacji wycieczek szkolnych Dz.U.97.57.358 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne Dz.U.2001.135.1516 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki. Dz.U.97.133.884 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych Dz.U.99.31.301 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 marca 1999 r. w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek Dz.U.97.98.602 Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym Dz.U.97.12.67 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania Dz.U.97.18.102 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 lutego 1997r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania. 1. Działalność w zakresie krajoznawstwa i turystyki może być organizowana w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. 2. Działalność ta obejmuje następujące formy: 1 1) wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danych zajęć edukacyjnych, 2) wycieczki krajoznawczo turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych. 3) imprezy krajoznawczo-turystyczne i turystyki kwalifikowanej: rajdy, zloty, biwaki. 2 1. Organizacja i program wycieczki powinny być dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej, stopnia przygotowania i umiejętności specjalistycznych. Obowiązkiem organizatora jest sprawdzenie stanu zdrowia i umiejętności uczniów, wymaganych podczas wycieczki. 2. W wycieczkach turystyczno-krajoznawczych nie mogą brać udziału uczniowie, w stosunku do których istnieją przeciwwskazania lekarskie. 3. Uczniowie niepełnosprawni, o ile nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, mogą brać udział w wycieczkach i imprezach, a organizatorzy tych wycieczek i imprez powinni zapewnić im warunki odpowiednie do specyficznych potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności. 4. Organizację wycieczek zagranicznych regulują odrębne przepisy. 3
1. Wycieczka musi być należycie przygotowana pod względem programowym i organizacyjnym, a także omówiona ze wszystkimi uczestnikami w zakresie: celu wycieczki, trasy, zwiedzanych obiektów, harmonogramu i regulaminu zachowania uczniów podczas wycieczki. 2. Program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkołę, listę uczestników oraz imiona i nazwiska kierownika i opiekunów zawiera karta wycieczki, którą zatwierdza dyrektor szkoły lub upoważniona przez niego osoba. 4 1. Organizator wycieczki zobowiązany jest do zapewnienia właściwej opieki i bezpieczeństwa jej uczestnikom. 2. Osobami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo uczniów podczas wycieczek są kierownik wycieczki oraz opiekunowie grup. Opieka ich ma charakter ciągły. 3. Miejscem zbiórki uczniów rozpoczynającej i kończącej wycieczkę jest plac szkolny, skąd uczniowie udają się do domu; po godzinie 22:00 wyłącznie pod opieką rodziców lub osób upoważnionych. 4. Udział uczniów w wycieczce (z wyjątkiem przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych) wymaga pisemnej zgody rodziców albo opiekunów prawnych, którzy powinni przed jej rozpoczęciem pokryć koszty związane z udziałem w niej ich dziecka. 5. Opiekun wycieczki obowiązany jest sprawdzać stan liczbowy uczniów przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego. 6. Zabrania się prowadzenia wycieczek podczas burzy, śnieżycy, gołoledzi. 7. W razie wypadku uczestników wycieczki stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w razie wypadków w szkołach i placówkach publicznych. 8. Uczestnicy wycieczek i imprez powinni być objęci ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków. 1. Dokumentacja wycieczki zawiera: 1. kartę wycieczki, 2. listę uczestników, 3. preliminarz finansowy wycieczki, przewidujący koszty realizacji programu oraz rozliczenie finansowe wycieczki po jej zakończeniu, 5 1. Dokumentacja wycieczki, o której mowa w punkcie 1-3 winna być złożona w terminie minimum 3 dni przed jej rozpoczęciem do zatwierdzenia. 6 1. Plan finansowy wycieczki, po zaopiniowaniu przez rodziców dzieci biorących w niej udział, zatwierdza organizator oraz rada klasowa rodziców. 2. Plan finansowy musi określać ogólny koszt wycieczki, wysokość i źródła dochodu, koszt jednego uczestnika wycieczki oraz przewidywane koszty organizacyjne i programowe. 3. Kierownik i opiekunowie nie ponoszą kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia. Wydatki z tego tytułu pokrywa się ze środków, o których mowa w ust. 2. 4. Rozliczenia wycieczki dokonują osoby wymienione w ust. 1., określając sposób zagospodarowania nadwyżki, względnie uzupełnienia niedoboru finansowego. 5. Dowodami finansowymi są przede wszystkim podpisane przez rodziców dzieci listy wpłat oraz rachunki, faktury i bilety wydawane przez uprawnione do danego rodzaju działalności podmioty gospodarcze w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach mogą to być oświadczenia o
poniesionym wydatku podpisane przez kierownika wycieczki oraz wszystkich opiekunów, jednak wydatki tego typu nie mogą przekroczyć 20 % kosztów wycieczki. 7 1. Kierownikiem szkolnej wycieczki krajoznawczo-turystycznej może być wyłącznie nauczyciel zatrudniony w naszej placówce. 2. Kierownikiem imprezy, o której mowa w 1 ust. 2, p. 3 może być nauczyciel posiadający uprawnienia do kierowania tego typu formami działalności krajoznawczo-turystycznej. 3. Do podstawowych obowiązków kierownika wycieczki należy: 1) opracowanie z udziałem uczestników szczegółowego programu i harmonogramu oraz wypełnienie karty wycieczki, 2) opracowanie regulaminu wycieczki i zapoznanie z nim wszystkich uczestników, 3) zapewnienie warunków do pełnej realizacji programu i regulaminu wycieczki oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie, 4) zapoznanie uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnienie warunków do ich przestrzegania, 5) określenie zadań dla opiekuna w zakresie realizacji programu, zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki, 6) nadzór nad zaopatrzeniem uczestników w niezbędny, sprawny sprzęt i ekwipunek oraz apteczkę pierwszej pomocy, 7) organizacja transportu, wyżywienia i noclegów dla uczestników, podział zadań wśród uczestników, 9) przygotowanie projektu planu finansowego wycieczki oraz przedstawienie go rodzicom do akceptacji, 10) dysponowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki, 11) podsumowanie, ocena i rozliczenie finansowe wycieczki po jej zakończeniu. 8 1. Opiekunami wycieczki powinni być nauczyciele albo, w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły, rodzice uczniów biorących udział w wycieczce. 2. Przy wyjściu (wyjeździe) z uczniami poza teren szkolny w obrębie tej samej miejscowości na wycieczki przedmiotowe lub krajoznawczo turystyczne powinien być zapewniony przynajmniej jeden opiekun dla grupy 30 uczniów. 3. Przy wyjściu (wyjeździe) z uczniami poza miejscowość, która jest siedzibą szkoły, powinien być zapewniony jeden opiekun dla grupy do 15 uczniów, 4. O zwiększeniu liczby opiekunów ponad przyjęte normy decydują rodzice uczniów, zatwierdzając plan finansowy wycieczki. 5. W przypadku większej niż jeden liczby opiekunów przynajmniej jednym z nich powinien być nauczyciel. 6. Do podstawowych obowiązków opiekuna należy: 1) sprawowanie opieki nad powierzonymi mu uczestnikami wycieczki,
2) współdziałanie z kierownikiem w zakresie realizacji programu i harmonogramu wycieczki, 3) nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez uczestników, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa, 4) nadzór nad wykonywaniem przez uczestników przydzielonych zadań, 5) wykonywanie innych zadań zleconych przez kierownika. 1. W sprawach nie uregulowanych niniejszym regulaminem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu Pracy, Statutu Zespołu oraz rozporządzeń MEN w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny w szkołach i w sprawie zasad i warunków organizowania przez szkoły krajoznawstwa i turystyki. 2. Zmian w niniejszym regulaminie dokonuje wyłącznie dyrektor szkoły. 9 SZKOLNA WYCIECZKA ZAGRANICZNA PORADY I WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNE To krótkie opracowanie zawiera praktyczne porady i wskazówki na temat organizowania wycieczki klasowej. Adresowane jest ono głównie do wychowawców i nauczycieli, którzy przygotowują się do zorganizowania wycieczki i nie mają w tym zakresie doświadczenia, a chcieliby skorzystać ze sprawdzonych rozwiązań. Niektóre dotyczą wyłącznie jednodniowej wycieczki ze Szczecina do Berlina, ale większość z nich może być wykorzystana do zorganizowania wycieczki dowolnej. Zawarte tu treści zgodne są z obowiązującymi obecnie przepisami, tj. Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki, ustawą z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. nr 81, poz. 889 i nr 102, poz.1115) i ustawą o systemie oświaty. I. Czynności przygotowawcze przed wycieczką 1. Ustalić z uczniami wstępny plan wycieczki oraz liczbę uczestników. 2. Uzyskać akceptację dyrektora szkoły. 3. Zapoznać się z obowiązującymi przepisami na temat organizacji wycieczek szkolnych. 4. Przeanalizować oferty biur turystycznych (zebrać opinie wśród nauczycieli danej szkoły i innych szkół w celu wyboru właściwego biura - preferować firmy sprawdzone, mające opinie wiarygodnych). 5. Wybrać biuro turystyczne i skalkulować koszt wycieczki. 6. Podczas rozmów wstępnych z przedstawicielami biura należy pytać o: szczegółowy program wycieczki, koszty wstępów, ubezpieczenie OC i KL (nazwa firmy ubezpieczeniowej, adres siedziby tej firmy, kwota na jaką są ubezpieczeni uczestnicy), autokar (marka, rozmieszczenie siedzeń, toaleta, zabezpieczenie przeciwpożarowe, apteczka itp.), procedurę postępowania w przypadku zaginięcia uczestnika (dla każdego uczestnika wycieczki można przygotować karteczki z miejscem zbiórki w przypadku zgubienia się, numerem międzynarodowego telefonu alarmowego: 112, numerem kierunkowym do Polski: 0048 lub +48 i do Szczecina: 91 oraz numerem telefonu komórkowego opiekuna; informacje te należy koniecznie podać uczniom na spotkaniu przed wycieczką i uwzględnić w regulaminie wycieczki),
zasady dotyczące wysokości opłat za opiekunów, miejsce zbiórki przed wyjazdem i po przyjeździe itp. 1. Zorganizować zebranie dla rodziców i uczniów, na którym należy przedstawić szczegółowo sprawy programowe i organizacyjne, a w szczególności: cel, trasę, harmonogram, koszt wycieczki, adres i telefon wybranego biura turystycznego, sprawy ubezpieczenia (nazwa i siedziba towarzystwa ubezpieczeniowego, kwota ubezpieczenia), regulamin wycieczki (może mieć formę kontraktu wychowawcy z uczniami ) 2. Uzyskać pisemną zgodę rodziców na udział niepełnoletnich uczniów w wycieczce. 3. Upewnić się, czy wszyscy uczestnicy posiadają ważne paszporty. 1. Przeprowadzić wywiad z uczniami i rodzicami na temat przeciwwskazań do podróżowania (osoby z chorobą lokomocyjną lub innymi kłopotami zdrowotnymi powinny zabrać w podróż zalecone przez lekarza leki; można poradzić, zażycie witamin B 1 i B 6, które łagodzą nudności, lub witaminy B kompleks w dawce 100 mg wieczorem w dniu poprzedzającym wyjazd i rano w dniu wyjazdu, albo wyciąg z korzenia imbiru, podawany trzy razy po jednej kapsułce. 2. Ustalić opiekunów i kierownika wycieczki (kierownikiem lub opiekunem powinna być osoba znająca język niemiecki w stopniu umożliwiającym porozumienie się; na jednego opiekuna nie może przypadać więcej niż 15 uczestników). 3. Zebrać pieniądze od uczestników. 4. Ubezpieczyć uczestników w towarzystwie ubezpieczeniowym od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia (o ile nie gwarantuje tego biuro turystyczne; przy wyborze firmy ubezpieczeniowej kierować się, podobnie jak przy wyborze biura turystycznego, doświadczeniami własnymi i innych). 5. Ubezpieczyć się (najlepiej wszyscy opiekunowie) od odpowiedzialności cywilnej. 6. Zawrzeć umowę z biurem turystycznym (najlepiej w obecności świadków, w biurze turystycznym lub w szkole; zwrócić szczególną uwagę na treść umowy). 7. Przygotować następujące dokumenty: kartę wycieczki podpisane oświadczenie opiekunów i kierownika wycieczki listę uczestników z zawartymi danymi osobowymi polisę ubezpieczeniową wycieczki (zwykle biuro turystyczne oferuje polisę w swojej usłudze). 1. Powyższe dokumenty przedstawić dyrektorowi szkoły, który wyraża zgodę na zorganizowanie wycieczki po zawiadomieniu organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Zawiadomienie to powinno zawierać: nazwę kraju, czas pobytu, program, imiona i nazwiska kierownika oraz opiekunów, listę uczniów biorących udział w wyjeździe wraz z określeniem ich wieku, nazwę firmy ubezpieczeniowej i numer polisy (zawiadomienie może składać się z dokumentów wymienionych w punkcie 16). 2. Założyć teczkę na wszystkie dokumenty, dowody opłat, umowy itp. 3. Wyznaczyć osoby odpowiedzialne za apteczkę i jej wyposażenie (apteczka powinna zawierać nieprzeterminowane środki opatrunkowe, takie jak: kompresy gazowe, plastry z opatrunkiem, przylepiec, bandaże gazowe i elastyczne oraz rękawiczki jednorazowego użytku, może się też przydać woda utleniona). 4. Uzgodnić rozmieszczenie uczestników w autokarze (zrobić listę, kto z kim i gdzie będzie siedział oraz poinformować, że podczas wycieczki każdy jest odpowiedzialny za drugą osobę z pary). 5. Wprowadzić uczniów w tematykę zwiedzanych obiektów (np. zaproponować zebranie ciekawych informacji, zdjęć czy albumów na ich temat, a następnie dokonać prezentacji, np. na godzinie wychowawczej). 6. Dwa lub trzy dni przed wyjazdem zebrać paszporty od uczniów oraz sprawdzić ich aktualność. II. Czynności przed podróżą
1. Sprawdzić teczkę z dokumentami (koniecznie zabrać w podróż: kartę wycieczki, harmonogram, listę uczestników, numer polisy i paszporty uczestników). 2. Sprawdzić obecność wyjeżdżających według listy. 3. Przypomnieć osobom mającym problemy lokomocyjne lub zdrowotne o zażyciu leków. 4. Dopilnować umieszczenia bagażu w schowkach i rozmieszczenia uczestników wycieczki na uzgodnionych wcześniej miejscach (opiekunowie powinni zająć miejsca przy drzwiach). 5. Ustalić i poinformować wszystkich, gdzie znajduje się podręczna apteczka, gaśnice i wyjście bezpieczeństwa (sprawdzić zawartość apteczki). 6. Poprosić kierowcę o krótki instruktaż dla uczestników o zachowaniu się w razie nagłego wypadku lub pożaru w danym autokarze. 7. Zabrać do autokaru pojemnik z wodą, papier higieniczny, chusteczki higieniczne i woreczki foliowe do utrzymania czystości. 8. Upewnić się, czy w autokarze jest dostępny telefon komórkowy z aktywną usługą międzynarodową - roamingiem. 9. Przypomnieć uczniom zasady zachowania się podczas jazdy. 10. W razie wątpliwości co do stanu technicznego autokaru lub stanu trzeźwości kierowców wezwać Policję. III. Czynności w trakcie jazdy autokarem 1. Dopilnować, aby uczniowie nie przemieszczali się po autokarze i przestrzegali zasad bezpieczeństwa podczas jazdy. 2. Dopilnować, aby postój odbywał się wyłącznie na parkingu lub parkingu stacji paliwowej (nie na poboczu). 3. Przed odjazdem z miejsca postoju sprawdzić obecność. IV. Czynności podczas zwiedzania 1. Przypomnieć o odpowiednim zachowywaniu się w zwiedzanych obiektach. 2. Przed rozpoczęciem zwiedzania każdego obiektu powiadomić o miejscu i godzinie zbiórki. 3. Po wyjściu z każdego obiektu sprawdzić obecność. 4. Dopilnować, aby młodzież podczas poruszania się po ulicach przestrzegała zasad ruchu drogowego oraz, aby grupa nie zajmowała całej szerokości chodnika. V. Czynności po zakończeniu podróży 1. Krótko omówić z uczestnikami wycieczki jej przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem zachowania i ewentualnych naruszeń bezpieczeństwa. 2. Dopilnować, aby zostały zabrane bagaże i rzeczy osobiste uczestników. 3. Sprawdzić, czy pozostawiono ład i porządek oraz czy nie dokonano uszkodzeń. VI. Czynności w razie niespodziewanych wypadków i zagrożeń 1. W przypadku zaginięcia uczestnika (lub uczestników) wycieczki jeden z opiekunów poszukuje go w ostatnio zwiedzanym obiekcie, reszta grupy czeka z drugim opiekunem w ustalonym miejscu. O ile zaginiona osoba nie znajdzie się po godzinie, to poszukujący opiekun udaje się w ustalone wcześniej miejsce zbiórki na określoną godzinę (np. Brama Brandenburska, godz. 17 00 ), a grupa kontynuuje wycieczkę. 2. W przypadku awarii pojazdu, kolizji, wypadku, powstania pożaru należy uczestników ewakuować w bezpieczne miejsce. 3. W razie potrzeby udzielić pomocy przedlekarskiej. 4. W razie konieczności angażowania służb ratunkowych, korzystać z międzynarodowego telefonu alarmowego: 112.
VII. Czynności podsumowujące 1. Złożyć dyrektorowi i rodzicom sprawozdanie z wycieczki. 2. Omówić i ocenić z młodzieżą przebieg wycieczki. 3. Dokonać rozliczenia finansowego. 4. UWAGI 5. Kontrakt uczniów z wychowawcą stanowi zarazem regulamin dla uczestników wycieczki, natomiast regulamin dla organizatorów i opiekunów jest zawarty w wyżej wymienionych Czynnościach I-VII. 6. Forma i treść kontraktu powinny być dostosowane do wieku i poziomu uczestników wycieczki (zaprezentowany kontrakt dostosowano do wieku i poziomu konkretnych uczniów). Kontrakt najlepiej opracować z klasą na godzinie wychowawczej, można np. podzielić klasę na siedem grup, z których każda opracuje zobowiązania uczniów podczas danego etapu wycieczki. Potem liderzy prezentują to, co przygotowała grupa, a reszta uczniów dyskutuje na ten temat i wspólnie dochodzą do pewnych ustaleń (nauczyciel również wypowiada się i dodaje ważne, pominięte przez uczniów zasady zachowania podczas wycieczki). Dalej wystarczy wszystko dokładnie spisać i kontrakt gotowy, a przy okazji można przeprowadzić ciekawą godzinę wychowawczą metodą dyskusji dydaktycznej (należącą do metod aktywizujących) i techniką warsztatową. 7. Punkt 21 Czynności przygotowawczych przed wycieczką można zrealizować w porozumieniu z nauczycielem historii, który oceni przygotowane prezentacje uczniowskie na temat zwiedzanych obiektów (ocena z historii na pewno będzie dobrą zachętą dla uczniów). 8. Realizacja poprzedniego punktu jest szczególnie wskazana, ponieważ w muzeach berlińskich nie ma niestety przewodników, którzy mówiliby po polsku. Brak też napisów i informatorów w naszym języku. 9. Można porozumieć się z nauczycielem języka polskiego, który przed wyjazdem zada uczniom napisanie sprawozdania z wycieczki (z pewnością wpłynie to na większe zainteresowanie uczniów zwiedzanymi obiektami). 10. Na wycieczkę warto przygotować dodatkowe listy uczestników z pieczęcią szkoły, ponieważ w niektórych muzeach istnieje możliwość bezpłatnego wstępu dla wycieczek szkolnych (np. wstęp do Pergamonu i Muzeum Egipskiego). 11. Podczas zwiedzania większości muzeów w Berlinie można robić zdjęcia, ale tylko aparatem fotograficznym bez lampy błyskowej. 12. Fotografie z wycieczki można zamieścić w kronice klasowej lub szkolnej, ale ciekawszą formą ich wykorzystania będzie przygotowanie przez uczniów prezentacji w programie komputerowym PowerPoint (z pewnością młodzież dobrze zna ten program, w przeciwnym wypadku przyda się współpraca z nauczycielami przedmiotów informatycznych). Takie multimedialne wspomnienia z wycieczki będą interesującą pamiątką i dobrym tematem na zebranie z rodzicami. 13. Do współpracy przy organizacji wycieczki można zaangażować rodziców i uczniów. Uczestnicy wycieczki zobowiązani są do: 1. Zachowywania się w sposób zdyscyplinowany i kulturalny. 2. Dbania o dobre imię własne i szkoły. 3. Stosowania się do poleceń wydawanych przez opiekunów lub przewodników. 4. Nie oddalania się od grupy bez uprzedniego zgłoszenia opiekunowi i uzyskania od niego odpowiedniego zezwolenia. 5. Przestrzegania przepisów ruchu drogowego i zachowywać ostrożność na ulicach i w miejscach, w których może grozić jakiekolwiek niebezpieczeństwo. 6. Stosowania ogólnych zasad bezpieczeństwa i szczegółowych ustaleń zależne od miejsca pobytu. 7. Zgłaszania opiekunom informacji o wszystkich zagrożeniach mających wpływ na bezpieczeństwo uczestników. 8. Kulturalnego odnoszenia się do opiekunów, innych uczestników wycieczki i innych osób. 9. Traktowania z należytym szacunkiem obiektów zabytkowych i eksponatów muzealnych.
10. Nie śmiecenia, nie niszczenia zieleni, nie płoszenia zwierząt, nie hałasowania. 11. Ponoszenia kosztów za spowodowanie zniszczenia lub uszkodzenia. 12. Postępowania w miejscach noclegowych zgodnie z obowiązującym tam regulaminem. 13. Przestrzegania godzin ciszy nocnej. 14. Przestrzegania bezwzględnego zakazu spożywania alkoholu, palenia tytoniu i zażywania środków odurzających. 15. Przebywania w przydzielonych na nocleg pokojach w godzinach ustalonych przez opiekunów. Za nieprzestrzeganie regulaminu uczeń może być ukarany zgodnie z przepisami statutu szkoły. W przypadku uczniów w rażący sposób nie przestrzegających zasad regulaminu lub dezorganizujących przebieg wycieczki możliwe jest wcześniejsze zakończenie wycieczki dla tych uczniów (opiekunowie ustalają z rodzicami lub opiekunami ucznia termin i miejsce odebrania ucznia z wycieczki) lub całej grupy. Decyzję o wcześniejszym zakończeniu wycieczki dla części uczniów lub całej grupy podejmuje kierownik wycieczki w uzgodnieniu z pozostałymi opiekunami. W przypadku wycieczek autokarowych szkoła powiadamia Sekcje Ruchu Drogowego Policji o planowanym wyjeździe, podając miejsce, datę i godzinę wyjazdu i prosi o kontrolę trzeźwości i dyspozycji fizycznej kierowcy oraz stanu technicznego pojazdu.