Uniwersytet Śląski w Katowicach Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego Zakład Literatury Współczesnej LITERATURA NAJNOWSZA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Międzynarodowe studia polskie koordynator przedmiotu: dr hab. Alina Świeściak (p. 419) I. TWÓRCZOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH PISARZY (5 pozycji do wyboru, dwie poetyckie i trzy prozatorskie lub trzy prozatorskie i dwie poetyckie) A. Poezja (obowiązuje znajomość wybranych wierszy przynajmniej z jednego tomu każdego autora): 1. Marcin Świetlicki: Zimne kraje [1992]; Schizma [1999]; Pieśni profana [1998]. proponowana literatura * : J. Orska: Co robi z nami historia literatury?; Wiszenie W: tejże: Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006. Kraków 2006, s. 113-138; G. Olszański: Trup, który mówi. W zbiorze: Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego. Poznań 2011, s. 64-82. 2. Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: Nenia i inne wiersze [1990]; Młodzieniec o wzorowych obyczajach [1994]; Piosenka o zależnościach i uzależnieniach [2008] proponowana literatura: P. Śliwiński: O stałości rzeczy, których nie ma. Przyczynek do lektury Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego. W: tegoż: Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Warszawa 2007, s. 245-257; A. Świeściak: Śmiertelne sublimacje. Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki. W: tejże: Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku. Kraków 2010, s. 145-181. 3. Andrzej Sosnowski: Życie na Korei [1992], Sezon na Helu [1994], Konwój. Opera [1999], Po tęczy [2007]. proponowana literatura: G. Jankowicz: Sosnowski i nowoczesność. W zbiorze: Lekcja żywego języka. O poezji Andrzeja Sosnowskiego. Pod red. G. Jankowicza. Kraków 2003, s. 13-37; T. Pióro: Czas to biurokracja, którą tworzą wszyscy. Odra 2000, nr 1 [przedruk w zbiorze: Lekcja żywego języka, dz. cyt., s. 107-115. 4. Darek Foks: Co robi łączniczka [2005 wspólnie z Z. Liberą]; Przecena map [2005]; Ustalenia z Maastricht [2006]. proponowana literatura: A. Kałuża: Ogniskowa dla istniejących napięć. Poezja Darka Foksa i sfera publiczna. Śląskie Studia Polonistyczne 2011, nr 1; Sz. Wróbel: Praca łączniczki, praca pamięci, zabawa chłopców. Twórczość 2006, nr 8, s. 39-57. 5. Tomasz Różycki: Wiersze [2004]; Dwanaście stacji [2005]; Kolonie [2006]. proponowana literatura: A. Świeściak: Ironiczna nostalgia. Dekada Literacka 2004, nr 5-6 (przedruk w: tejże: Lekcje nieobecności. Szkice o najnowszej poezji polskiej 2001-2010. Mikołów 2010, s. 114-118). B. Proza 1. Marek Bieńczyk: Terminal [1994] lub Tworki [1999] * Teksty wymieniane w rubryce literatura proponowana nie mają charakteru obligatoryjnego. Wskazujemy tu teksty literaturoznawcze i krytyczne, które powinny Państwu pomóc samodzielnie opracować do egzaminu dane zagadnienie.
2 proponowana literatura: J. Cembrowska: Smak powieści. O Terminalu Marka Bieńczyka. W zbiorze: Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 2, s. 327-350; A. Morawiec: Holokaust i postmodernizm. O Tworkach Marka Bieńczyka. Ruch Literacki 2005, nr 2. 2. Stefan Chwin: Hanemann [1995] proponowana literatura: P. Czapliński: O kruchości istnienia. W: tegoż: Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków 2001, s. 192-219; P. Pietrych: Powieść o porcelanie. Inne spojrzenie na Hanemanna Stefana Chwina. W zbiorze: Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 2, s. 266-294. 3. Dorota Masłowska: Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną [2002] lub Paw Królowej [2005] proponowana literatura: Z. Mitosek: Opracowanie do rzeczywistości. W: tejże: Poznanie (w) powieści od Balzaka do Masłowskiej. Kraków 2003, s. 331-348. 4. Magdalena Tulli: Tryby [2003] proponowana literatura: A. Węgrzyniak: W trybach Magdaleny Tulli. W zbiorze: Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918. Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2007, s. 152-166; E. Wiegandt: Postmodernistyczne alegorie Magdaleny Tulli. W zbiorze: Nowe dwudziestolecie. Szkice o wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009. Poznań 2011, s. 81-83 (lub tejże: Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku. Poznań 2010, s. 231-242). 5. Michał Witkowski: Lubiewo [2005] lub Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej [2007] proponowana literatura: W. Rusinek: Estetyka i rozkład. O świecie przedstawionym Michała Witkowskiego. FA-art 2008, nr 2-3, s. 180-189; M. Bielecki: Kłopoty z Witkowskim. FA-art 2010, nr 1-2 (przedruk w: tegoż: Kłopoty z innością. Kraków 2012, s. 121-134). II. PRZEMIANY LITERATURY, ŻYCIE I ŚWIADOMOŚĆ LITERACKA OKRESU (wszystkie obowiązkowe) 1. Rok 1989 cezura czy przełom? materiały * : M. Janion: Zmierzch paradygmatu. W: tejże: Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś. Warszawa 1996, s. 5-23; J. Sławiński: Zanik centrali. Kresy 1994, nr 2 (18) (przedruk w: tegoż: Prace wybrane. T. 5: Przypadki poezji. Kraków 2001, s. 335-339). opracowanie: M. Pietrzak: Przełom czy ciągłość: 1989. W zbiorze: Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 1, s. 11-28. 2. Nowe czasopisma literackie lat 90. (np. brulion, Czas Kultury, FA-art, Kresy, Nowy Nurt ) materiały: roczniki wybranych czasopism (do przejrzenia). opracowania: P. Czapliński: Niezależność (O dziedzictwie brulionu ). W: tegoż: Ruchome marginesy. Szkice o literaturze lat 90.). Kraków 2002, s. 43-59; Leksykon pism społecznokulturalnych w Polsce. Red. J. Gałuszka, G. Maroszczuk, A. Nęcka. Katowice 2009 [hasła dot. wybranych czasopism]. 3. Medialne i rynkowe uwarunkowania życia literackiego * Teksty wymieniane w rubrykach materiały oraz opracowania mają służyć pomocą przy samodzielnym opracowaniu zagadnień egzaminacyjnych.
3 materiały: J. Jarzębski: Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Kraków 1998 [wybrane teksty]; K. Dunin: Normalka. W antologii: Była sobie krytyka Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. Oprac. D. Nowacki i K. Uniłowski. Katowice 2003, s. 92-99 (pierwodruk: Megaron. Dod. do Kurier Czytelniczy, nr 65, 2000). opracowania: D. Nowacki: Dwanaście groszy. Wokół prozy polskiej lat dziewięćdziesiątych. W: tegoż: Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. Kraków 1999, s. 14-37; tegoż: Spełnienia wyższego rzędu. O spotkaniach literatury z medialnością i pragnieniach pisarzy. W: tegoż: Kto im dał skrzydła. Uwagi o prozie, dramacie i krytyce (2001-2010). Katowice 2011, s. 116-159. 4. Postmodernizm polska recepcja materiały: W. Bolecki: Polowanie na postmodernistów (w Polsce). Teksty Drugie 1993, nr 1 (lub tegoż: Polowanie na postmodernistów (w Polsce) i inne szkice. Kraków 1999, s. 21-42); T. Komendant: Czy ujrzę postmodernizm w Warszawie? Res Publica Nowa 1993, nr 9. opracowanie: K. Uniłowski: 1989 inicjacja postmodernizmu. W zbiorze: Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918. Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2007, s. 143-151. 5. Poezja kręgu brulionu ( nowi skamandryci, o haryści, nurt barbarystyczny ) materiały: dział Skamandryci 90 w: brulion, nr 16 [Warszawa 1991], s. 19-34 (w tym zwłaszcza komentarze K. Koehlera, M. Świetlickiego, M. Stali do wierszy J. Podsiadły, s. 23-27). opracowania: M. Stala: Polkowski, Machej, Świetlicki, Tekieli. Teksty Drugie 1990, nr 1 (przedruk w: tegoż: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Kraków 1997, s. 145-163); J. Orska: Co to jest o haryzm próba krytycznej rewizji pojęcia. Kresy 1998, nr 3 (35), s. 44-56. 6. Poetyka prozy po roku 1989 ( nieepicki model prozy, fabulacja, parodia i pastisz) materiały: M. Witkowski: Literatura z literatury [frag. artykułu programowego pt. Recycling]. W antologii: Tekstylia. O rocznikach siedemdziesiątych. Oprac. P. Marecki, I. Stokfiszewski, M. Witkowski. Kraków 2002, s. 627-633. opracowania: P. Czapliński: Nieepicki model prozy w literaturze najnowszej. Teksty Drugie 1996, nr 5, s. 68-84. 7. Literatura małych ojczyzn materiały: L. Szaruga: Pisanie Polski. W: tegoż: Dochodzenie do siebie. Wybrane wątki literatury po roku 1989. Sejny 1997, s. 6-15 (przedruk w antologii: Była sobie krytyka Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. Oprac. D. Nowacki i K. Uniłowski. Katowice 2003, s. 74-82). opracowanie: P. Czapliński: Mapa, córka nostalgii. W: tegoż: Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków 2001, s. 105-128 (inna wersja: Literatura małych ojczyzn koniec i początek. W zbiorze: Pisać poza rok 2000. Studia i szkice literackie. Red. A. Lam, T. Wroczyński. Warszawa 2002, s. 110-127). 8. Spór o hermetyzm (w poezji) materiały: J. Podsiadło: Daj mi tam, gdzie mogę dobiec. Tygodnik Powszechny 2000, nr 24. J. Gutorow: O poezji niezrozumiałej. Tygodnik Powszechny 2000, nr 35. opracowanie: A. Niewiadomski: Poezja niezrozumiała, czyli o nadzwyczaj trwałym nieporozumieniu krytycznym. Teksty Drugie 2004, nr 4, s. 125-143.
4 9. Problem literatury zaangażowanej. Zwrot polityczny (wg I. Stokfiszewskiego) materiały: D. Nowacki: Złość nieprzedstawiona. Gazeta Wyborcza z dn. 20 października 2003 (nr 245); I. Stokfiszewski: Zwrot polityczny. Warszawa 2009 [fragmenty, np. s. 5-11, 25-35]. opracowania: A. Nęcka: Zaangażowanie reaktywacja. FA-art 2007, nr 1-2, s. 34-41 [inna wersja szkicu w: tejże: Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku. Katowice 2010, s. 132-154]; D. Kozicka: Co to znaczy dzisiaj być polskim krytykiem? Wielogłos 2011, nr 1, s. 47-57. 10. Literatura po roku 2000 wobec problemu odmienności (np. M. Witkowski, M. Sieniewicz, E. Pasewicz, J. Fiedorczuk) materiały: K. Dunin: Polska homoliteracka. Gazeta Wyborcza z dn. 17 grudnia 2005 (nr 293). opracowania: B. Warkocki: Poetyka i polityka współczesnej polskiej powieści gejowskiej. W antologii: Polityka literatury. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa 2009, s. 288-302; P. Czapliński: Nasi odmieńcy [fragmenty]. W: tegoż: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa 2009, s. 330-335; 338-357. III. LEKTURY NADOBOWIĄZKOWE (do wyboru 4 pozycje, dwa tomy poetyckie i dwa teksty prozatorskie) A. Poezja (obowiązuje znajomość twórczości co najmniej dwóch wybranych autorów) M.K.E. Baczewski: Morze i inne morza [2006]; 5 poematów [2006]. Marcin Baran: Sprzeczne fragmenty [1996]; Tanero [1998]; Gnijąca wisienka [2003]. Justyna Bargielska: China shipping [2005] mlb [Miłosz Biedrzycki]: Pył / łyp [1997]; Sofostrofa i inne wiersze [2007]. Wojciech Bonowicz: Wybór większości [1995]; Pełne morze [2006]. Maria Cyranowicz: piąty element to fiksja [2004]. Cezary Domarus: Stany własne. Wiersze z lat 1992-2007 [2007]. Julia Fiedorczuk: Planeta rzeczy zagubionych [2006]; Tlen [2009]. Mariusz Grzebalski: Ulica gnostycka [1997]; Niepiosenki [2008]. Roman Honet: alicja [1996]; baw się [2008]. Krzysztof Jaworski: Wiersze [1992]; Czas triumfu gołębi [2000]. Adam Kaczanowski: Stany [2005]. Marzanna Bogumiła Kielar: Sacra conversazione [1992]; Monodia [2006]. Szczepan Kopyt: [yass] / możesz czuć się bezpiecznie [2006]. Paweł Kozioł: Czarne kwiaty dla wszystkich [2003]; Wpław [2005]. Maciej Melecki: Zimni ogrodnicy [1999]; Bermudzkie historie [2005]. Bartłomiej Majzel: Bieg zjazdowy [2001]. Joanna Mueller: Somnambóle fantomowe [2003]. Tadeusz Pióro: Asortyment [2008]. Edward Pasewicz: Dolna Wilda [2001], Wiersze dla Róży Filipowicz [2004] Drobne! Drobne! [2008]. Jacek Podsiadło: Arytmia [1993]; Języki ognia [1994]. Robert Rybicki: Stos gitar [2009]. Marcin Sendecki: Z wysokości [1992]; Opisy przyrody [2002]; Trap [2008]. Krzysztof Siwczyk: Dzikie dzieci [1995]; Emil i my [1999]; Centrum likwidacji szkód [2008]. Ewa Sonnenberg: Płonący tramwaj [2001].
5 Jolanta Stefko: Ja nikogo nie lubię prócz siebie [2001]. Dariusz Suska: Cała w piachu [2004]. Dariusz Sośnicki: Marlewo [1994]. Adam Wiedemann: Kalipso [2004], Pensum [2007] Agnieszka Wolny-Hamkało: Ani mi się śni [2005]. Grzegorz Wróblewski: Planety [1994]; Pomieszczenia i ogrody [2005]; Noc w obozie Corteza [2007]. Bohdan Zadura: Prześwietlone zdjęcia [1990], Kaszel w lipcu [2000], Poematy [2001], Kopiec kreta [2004]. Adam Zdrodowski: Jesień Zuzanny [2007]. B. Proza (obowiązuje znajomość dwóch pozycji różnych autorów) Joanna Bator: Piaskowa Góra [2009] Stefan Chwin: Esther [1999] Stefan Chwin: Żona prezydenta [2005] Stefan Chwin: Dolina Radości [2006] Jacek Dehnel: Lala [2006] Jacek Dehnel: Balzakiana [2008] Jacek Dehnel: Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya [2011] Jacek Dukaj: Inne pieśni [2003] Jacek Dukaj: Lód [2007] Izabela Filipiak: Absolutna amnezja [1995] Natasza Goerke: Fractale [1994] Manuela Gretkowska: Tarot paryski [1993] Manuela Gretkowska: Kabaret metafizyczny [1994] Manuela Gretkowska: Polka [2001] Paweł Huelle: Mercedes Benz [2001] Inga Iwasiów: Bambino [2008] Ignacy Karpowicz: Cud [2007] Ignacy Karpowicz: Balladyny i romanse [2010] Cezary K. Kęder: Antologia twórczości postnatalnej [1996] Zbigniew Kruszyński: Schwedenkräuter [1995] Zbigniew Kruszyński: Szkice historyczne [1996] Wojciech Kuczok: Gnój [2003] Jerzy Limon: Wieloryb. Wypisy źródłowe [1998] Artur Daniel Liskowacki: Eine kleine [2000] Maciej Malicki: Ostatnia [2009] Mirosław Nahacz: Bocian i Lola [2005] Jerzy Pilch: Inne rozkosze [1995] Jerzy Pilch: Miasto utrapienia [2000] Janusz Rudnicki: Tam i z powrotem po tęczy [1997] Sławomir Shuty: Zwał [2004] Piotr Siemion: Finimondo [2004] Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy [2005] Mariusz Sieniewicz: Rebelia [2007] Mariusz Sieniewicz: Miasto szklanych słoni [2010] Jerzy Sosnowski: Wielościan [2001] Jerzy Sosnowski: Tak to ten [2006] Andrzej Stasiuk: Mury Hebronu [1992] Andrzej Stasiuk: Dukla [1997]
6 Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie [1995] Andrzej Stasiuk: Jadąc do Babadag [2004] Andrzej Stasiuk: Taksim [2009] Stefan Szymutko: Nagrobek ciotki Cili [2001] Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy [1996] Olga Tokarczuk: Dom dzienny, dom nocny [1998] Olga Tokarczuk: Ostatnie historie [2004] Olga Tokarczuk: Bieguni [2007] Magdalena Tulli: Sny i kamienie [1995] Magdalena Tulli: Tryby [2003] Magdalena Tulli: Skaza [2006] Magdalena Tulli: Włoskie szpilki [2011] Adam Ubertowski: Szkice do obrazu batalistycznego [1998] Adam Ubertowski: Szczególny przypadek pani Pullmannowej [2001] Adam Ubertowski: Trans-Syberia [2010] Krzysztof Varga: Nagrobek z lastryko [2007] Adam Wiedemann: Wszędobylstwo porządku [1997] Adam Wiedemann: Sęk pies brew [1998] Michał Witkowski: Margot [2009] Michał Witkowski: Drwal [2011] C. Literatura przedmiotu podręczniki, kalendaria, opracowania zbiorowe P. Czapliński, P. Śliwiński: Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji. Kraków 1999. P. Czapliński, M. Leciński, E. Szybowicz, B. Warkocki: Kalendarium życia literackiego 1976-2000. Kraków 2003. Co dalej, literaturo? Jak się zmienia współcześnie pojęcie i sytuacja literatury. Pod red. A. Brodzkiej-Wald, H. Gosk i A. Wernera. Warszawa 2008. Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009. Idee, ideologie, metodologie. Pod red. A. Galant i I. Iwasiów. Szczecin 2008. 20 lat literatury polskiej 1989-2009. Cz. 1: Życie literackie po roku 1989. Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2010 (t. 1), Katowice 2011 (t. 2) Nowe dwudziestolecie. Szkice o wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009. Red. P. Śliwiński. Poznań 2011. Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 1-2. Nowa poezja polska. Twórcy tematy motywy. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2009. D. Zalecane książki krytyczne P. Czapliński: Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996. Kraków 1997. P. Czapliński: Świat podrobiony. Krytyka i literatura wobec nowej rzeczywistości. Kraków 2003. P. Czapliński: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa 2009. J. Gutorow: Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku. Kraków2003. I. Iwasiów: Rewindykacje. Kobieta czytająca dzisiaj. Kraków 2002. J. Jarzębski: Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Kraków 1997. A. Kałuża: Bumerang. Szkice o poezji polskiej przełomu XX i XXI wieku. Wrocław 2010. A. Kałuża: Wielkie wygrane. Wspólne sprawy poezji, krytyki i estetyki. Mikołów 2011. M. Kisiel: Świadectwa, znaki. Glosy o poezji najnowszej. Katowice 1998.
7 J. Orska: Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006. Kraków 2006. P. Próchniak: Wiersze na wietrze (szkice, notatki). Kraków 2008. A. Nęcka: Starsze, nowe, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku. Katowice 2010. D. Nowacki: Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. Kraków 1999. D. Nowacki: Wielkie Wczoraj. Kraków 2004. A. Sosnowski: Najryzykowniej. Wrocław 2007 M. Stala: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Kraków 1997. P. Śliwiński: Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej. Kraków 2002. P. Śliwiński: Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Warszawa 2007. A. Świeściak: Lekcje nieobecności. Mikołów 2010. K. Uniłowski: Kup pan książkę! Szkice i recenzje. Katowice 2008. B. Warkocki: Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności. Warszawa 2007.