Strategia modernizacji budynków: mapa drogowa 2050 Programy wspierające modernizację budynków jednorodzinnych na przykładzie Małopolski i Śląska Anna Sokulska, współpraca Marek Zaborowski 28.07.2016, Kraków
Instytut Ekonomii Środowiska jest pozarządową organizacją, specjalizującą się w obszarze ochrony środowiska, efektywności energetycznej i polityki klimatycznej. Obecnie, działania Instytutu Ekonomii Środowiska koncentrują się na problemach związanych z wprowadzaniem nowych instrumentów finansowych (m.in. budowaniem rynku ESCO), planowaniem energetycznym, polskim systemem białych certyfikatów, wirtualnymi elektrowniami, zakupami grupowymi, oraz wdrażaniem koncepcji budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Efektywna Polska jest niezależną inicjatywą działającą poza instytucjami państwowymi i powstałą jako idea Instytutu Ekonomii Środowiska (IEŚ). Zajmuje się ona dwoma zidentyfikowanymi przez IEŚ problemami tj. modernizacją budynków jednorodzinnych oraz stanem powietrza w Polsce. Integruje ona organizacje i instytucje (w tym także stowarzyszenia branżowe), dla których te dwa problemy są ważne, ale nie reprezentuje interesów tych organizacji. Anna Sokulska kierownik projektów, analityk, absolwentka Fizyki Technicznej w Akademii Górniczo Hutniczej. W 2011 r. zaczęła pracę dla Fundacji Bellona Polska jako Młodszy Analityk w zespole z Markiem Zaborowskim i Andrzejem Gułą, gdzie zajmowała się tematem efektywności energetycznej (głównie w sektorze przemysłowym). Od 2012 r. w Instytucie Ekonomii Środowiska, gdzie zajmuje się tematyką efektywności energetycznej m.in. planowaniem energetycznym w gminach, polityką niskoemisyjną i programami wspierającymi efektywność energetyczną. Marek Zaborowski - Wiceprezes Instytutu Ekonomii Środowiska, ekspert w dziedzinie efektywności energetycznej. Absolwent wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej na Politechnice Krakowskiej oraz podyplomowych studiów m.in. w zakresie ekonomii środowiska na Uniwersytecie Minnesota. Od ponad 15 lat zawodowo zajmuje się tematyką efektywności energetycznej. Był konsultantem wielu krajowych i międzynarodowych instytucji m.in. Komisji Europejskiej, OECD, ARUP, ECORYS, Scott - Willson. W latach 2000 2009 był członkiem zarządu oraz prezesem Małopolskiej Agencji Energii i Środowiska. W latach 2005-2007 był członkiem Rady Nadzorczej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska. Spis treści Wstęp... 3 Analiza programów... 3 Podsumowanie... 5 Spis tabel... 5 2
Wstęp W połowie 2016 roku w województwie śląskim i małopolskim Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiły (a w przypadku Małopolski zapowiedziały) programy wsparcia modernizacji budynków jednorodzinnych. Mimo podobnego terminu pojawienia się informacji na temat wsparcia, programy te różnią się między sobą dość znacznie. Na początku warto wspomnieć, że nabór w ramach programu śląskiego został już zamknięty oraz że miał charakter pilotażowy, a informacje o programie w Małopolsce mają na razie charakter zapowiedzi (nabór zostanie otwarty w pierwszej połowie sierpnia). Analiza programów Podstawowe zidentyfikowane różnice pomiędzy programem śląskim i małopolskim wraz z przypisaniem ich do kategorii zalet, wad i zalet ale z zastrzeżeniami (kolory wypełnienia odpowiednio: zielone, niebieskie, żółto-pomarańczowe) przedstawia poniższa tabela: Tabela 1. Kryteria/cechy programów i ich ocena Nazwa programu Program Priorytetowy Jawor Poprawa efektywności energetycznej - termomodernizacja budynków jednorodzinnych WFOŚiGW Kraków Dofinansowanie zadań realizowanych przez mieszkańców województwa śląskiego na rzecz ograniczenia niskiej emisji WFOŚiGW Katowice Kryterium/cecha komentarz komentarz Forma dofinansowania Pożyczka częściowo umarzalna 20%) (do Więcej formalności przy ubieganiu się o tę formę (zabezpieczenia) Dotacja (do 15% w przypadku działań związanych z OZE i modernizacją; 25% w przypadku wymiany źródeł ciepła) Wysokość minimalnej kwoty dofinansowania 20 000 zł 8 000 zł Wysokość tak dopasowana, by nie można było dofinansować tylko wymiany źródła ciepła Konieczność źródła wymiany nie tak Wykluczenie spośród Beneficjentów osoby, które nie 3
Nazwa programu Program Priorytetowy Jawor Poprawa efektywności energetycznej - termomodernizacja budynków jednorodzinnych WFOŚiGW Kraków Dofinansowanie zadań realizowanych przez mieszkańców województwa śląskiego na rzecz ograniczenia niskiej emisji WFOŚiGW Katowice Kryterium/cecha komentarz komentarz planują wymiany kotła Konieczność przeprowadzenia oceny energetycznej/audytu nie Koszt audytu Nie dotyczy jest kosztem kwalifikowanym Zamknięta lista instytucji uprawnionych do przeprowadzenia Zapewnienie jakości przeprowadzonej oceny Nie dotyczy audytu Możliwość łączenia z innymi programami wsparcia Nie Kanały dystrybucji Tylko WFOŚiGW Tylko WFOŚiGW Promocja Skrócona ( chwytliwa ) nazwa nie Punkt konsultacyjny Choć godziny pracy 9.oo-14.oo nie są atrakcyjne dla osób pracujących Na razie nie Udział gminnych ekodoradców Choć tylko 5 osób nie FAQs na stronie www WFOŚiGW Artykuły w mediach lokalnych źródło: opracowanie własne Nie tak Na razie nie 4
Podsumowanie Program śląski wydaje się być bardziej atrakcyjny (m.in. ze względu na formę dotacji, związaną z mniejszymi formalnościami zabezpieczeniowymi niż w przypadku małopolskiej pożyczki), choć uniemożliwia on przeprowadzenie działań wyłącznie modernizacyjnych (warunek wymiany źródła ciepła) co wyklucza spośród Beneficjentów osoby, które nie planują wymiany kotła. Z kolei małopolski program wymaga przeprowadzenia audytu/oceny energetycznej, który może być wykonany tylko przez certyfikowaną instytucję z listy opublikowanej na stronie WFOŚiGW) i jest to związane z dodatkowymi kosztami) oraz zaangażowaniem ze strony właściciela (udzielanie informacji audytorowi). Warto zauważyć, że chociaż wykonanie audytu jest kosztem kwalifikowanym, to jednak 80% tego kosztu będzie musiało być pokryte z kieszeni klienta między innymi taka właśnie bariera doprowadziła do braku zainteresowania angielskim programem Green Deal. Z analizy wyłaniają się także problemy, które dotyczą obu programów: brak szeroko-zakrojonej i efektywnej akcji promocyjnej, choć w śląskim pojawiały się informacje w prasie oraz uruchomiono specjalny punkt konsultacyjny w siedzibie WFOŚiGW, a z kolei w Małopolsce do grona osób udzielających informacji na temat programu włączono także doradców energetycznych słabe kanały dystrybucji (tylko WFOŚiGW) Niekwestionowaną zaletą obu programów jest fakt połączenia bardzo ważnego dla obu regionów tematu przeciwdziałania niskiej emisji z zagadnieniem modernizacji domów jednorodzinnych 1 gdyż to właśnie te budynki są w większości (ok. 70%) nieocieplone wystarczająco lub wcale oraz ogrzewane węglem 2 przyczyniając się do zanieczyszczenia powietrza pyłami zawieszonymi PM10 i PM 2,5 a także rakotwórczym i mutagennym benzo(a)pirenem. Szczegółowe zestawienie kryteriów charakteryzujących oba programy jest dostępne w załącznikach. Spis tabel Tabela 1. Kryteria/cechy programów i ich ocena... 3 1 Co ciekawe oba programy mają za cel ograniczanie problemu niskiej emisji, przy czym w nazwie programu śląskiego jest to explicite zaznaczone, a w małopolskiej nazwie ta informacja nie pojawia się. Dodatkowo w Małopolsce zdefiniowany cel programu nie jest w pełni spójny z wymaganiami wobec efektów przeprowadzanych działań (cel to redukcja zanieczyszczeń, a efekty działań mierzone są w redukcji zużycia energii, co oczywiście jest związane ale nie tożsame) 2 Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2013 5