1 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZĘŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce Wydział Wydział Humanistyczny Instytut/Katedra Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Kierunek Filologia polska Specjalność/specjalizacja specjalność Krytyka literacko - artystyczna Poziom kształcenia Studia drugiego stopnia Profil ogólnoakademicki Forma studiów stacjonarne Rok/semestr 2 III Tytuł /stopień naukowy (zawodowy). Imię i nazwisko prowadzącego przedmiot/ koordynatora przedmiotu dr Agnieszka Grzelak Liczba godzin dydaktycznych 15 (wykład) + 15 (ćwiczenia) i formy zajęć Liczba punktów ECTS 5 Rygory zaliczenia Zaliczenie z oceną, egzamin Typ przedmiotu kierunkowy Język wykładowy polski Przedmioty wprowadzające i wymagania wstępne zaliczenie I roku studiów magisterskich
Efekty kształcenia Efekty kierunkowe 2 STUDENT: K_W01:opisuje elementy pogłębionej i rozszerzonej wiedzy o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk humanistycznych, zwłaszcza filologii polskiej, umiejscawiając je w strukturze kultury narodowej, twórczo rozwijając i stosując w działalności profesjonalnej. K_W08: prezentuje podstawowe wiadomości, terminy i metody związane z analizą i interpretacją literaturoznawczą oraz krytycznoliteracką, różnymi tekstami kultury, zwłaszcza komunikatami językowymi, artystycznymi i nieartystycznymi w różnych formach komunikacji społecznomedialnej. K_U01: wyszukuje, analizuje, ocenia, interpretuje, selekcjonuje i użytkuje informacje z zakresu kultury, literatury i języka, pochodzące z różnych źródeł oraz formułuje na tej podstawie krytyczne sądy. K_U02: posługuje się uszczegółowioną terminologią, dobiera i stosuje odpowiednie metody, narzędzia badawcze oraz opracowuje i prezentuje wyniki pozwalające na rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie językoznawstwa, literaturoznawstwa, kultury, edytorstwa. K_U06:rozpoznaje wytwory kultury, przeprowadza za pomocą oryginalnych metod ich krytyczną analizę i interpretację, a także badania z zakresu recepcji literatury i krytyki oraz ich społecznych obiegów. K_K06: zdaje sobie sprawę z konieczności integracji wiedzy o kulturze, języku i literaturze w budowaniu tożsamości narodowej oraz rozwijaniu więzi społecznych na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym. Efekty przedmiotowe STUDENT: W01: opisuje podstawowe elementy wiedzy dotyczące zakresu oraz miejsca i roli estetyki w myśli europejskiej w obrębie nauk humanistycznych. W02:definiuje terminy, pojęcia, kategorie z zakresu historii estetyki, posługuje się odpowiednią terminologią estetycznofilozoficzną oraz wiedzą dotyczącą przekazów kulturowych z uwzględnieniem jej historii oraz kierunków rozwoju. U01:samodzielnie analizuje i interpretuje przekazy i zjawiska kulturowe wywodzące się z różnych obiegów kultury, epok, posługując się typowymi metodami, charakteryzuje ich specyfikę, wskazuje związki pomiędzy przekazami kulturowymi (w tym: odmiennymi semiotycznie) i określa ich relacje z estetyką w myśli filozoficznej. U02: posługuje się odpowiednią terminologią historyczno-estetyczną,stosuje odpowiednie metody badające dzieło sztuki i prezentuje wyniki pozwalające rozwiązywać zadania z zakresu estetyki. U04:rozpoznaje dzieło w perspektywie historyczno-estetycznej, przeprowadza jego analizę i interpretację. K02: integruje wiedzę o sztuce z wiedzą o kulturze i literaturze, budując własną tożsamość narodową i dbając o wzmacnianie więzi społecznych. podpis prowadzącego/koordynatora przedmiotu
3 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU Rok akademicki: (2015/2016)Semestr: (zimowy) Nazwa przedmiotu Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce Wydział Wydział Humanistyczny Instytut/Katedra Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Kierunek Filologia polska Specjalność/specjalizacja specjalność Krytyka literacko - artystyczna Opisywana forma zajęć wykład Liczba godzin dydaktycznych 15 Tytuł /stopień naukowy (zawodowy). dr Agnieszka Grzelak Imię i nazwisko prowadzącego zajęcia Treści programowe realizowane podczas zajęć Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z zakresu estetyki w myśli europejskiej oraz ich kontekstem historycznym i filozoficznym, podkreślenie roli estetyki j w wiedzy humanistycznej. Podczas wykładu prezentowane będą następujące zagadnienia: 1. Źródłowy sens pojęcia greckie pojęcie aisthetikos, problemy estetyki w refleksji Gorgiasza i Platona. Baumgartena koncepcja estetyki jako nauki poznania zmysłowego. Estetyka filozoficzna a filozofia sztuki. 2. Spór o sposób istnienia wartości estetycznych stanowisko subiektywizmu i obiektywizmu. Absolutyzm aksjologiczny H. Elzenberga, pluralizm estetyczny W. Tatarkiewicza. 3. Ontologia przeżycia estetycznego. Postawa estetyczna, rola percepcji w przeżyciu estetycznym. 4. Kim jest twórca? Filozoficzno estetyczne aspekty procesu twórczego (twórczość jako mania i jako techne, dialektyka procesu twórczego, filozoficzna problematyka creatio ex nihilo). 5. Interpretacja hermeneutyczna H. G. Gadamera jako estetyka dzieła poetyckiego. Estetyczny wymiar hermeneutycznego spotkania z tekstem. 6. Estetyka fenomenologiczna R. Ingardena. Sposób istnienia dzieła sztuki, pojęcie bytu intencjonalnego. 7. Między mitem a logosem. Znaczenie mitu dla estetyki filozoficznej w ujęciu A. Schopenhauera, F. Nietzschego, L. Kołakowskiego. 8. Pojęcie smaku estetycznego w ujęciu I. Kanta, D. Hume a i E. Burke a. 9. Czym jest Piękno? Ideał kalokagatii w świecie idei Platońskich.Klasycyzm jako estetyka piękna, proporcji i harmonii. Piękno a mimesis, sztuka a prawda. 10. Piękno a wzniosłość i wdziękw Krytyce władzy sądzenia I. Kanta. 11. Koncepcje komizmu- H. Bergson. 12. Najpiękniejszy jest przedmiot, którego nie ma estetyka negatywności. 13. Estetyka kiczu i kampu. 14. Zjawisko tragizmuw koncepcji dionizyjskości F. Nietzschego (apollińskie i dionizyjskie) i w filozofii M. Schelera. 15. Obecność kategorii estetycznych w kulturze przełomu XX/XXI wieku w refleksji postmodernistycznej i w kulturze masowej. Metody dydaktyczne wykład, prezentacja Metody i kryteria oceniania obecność na zajęciach Rygor zaliczenia egzamin 1. W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1 3. 2. Tenże, Dzieje sześciu pojęć. 3. M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009. Literatura podstawowa 4. G. Pöltner, Estetyka filozoficzna, przeł. J. Zychowicz, Kraków 2011. 5. U. Eco, Historia piękna. 6. Tenże, Historia brzydoty.
4 7. Tenże, Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. M. Olszewski, M. Zabłocka, Kraków 1994. 8. H. G. Gadamer, Aktualność piękna. 9. Stróżewski W., Wokół Piękna. Szkice z estetyki. 10. Tenże, Dialektyka twórczości, Kraków 1983. Literatura uzupełniająca 1. W. Stróżewski, Trzy wymiary dzieła sztuki. Zarys problematyki, w: tenże, Wokół Piękna, Kraków 2002. 2. H. G. Gadamer, Estetyka i hermeneutyka, w: tenże, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1979. 3. I. Wojnar, Trzy wymiary estetycznej samowiedzy człowieka, w: Sztuka i Filozofia 1994, nr 8. 4. Dziemidok B., O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj, Gdańsk 2011 (wybór fragm). 5. Ritter J., Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym społeczeństwie, w: Szkoła Rittera. Studia z filozofii niemieckiej 2. 6. Lipiec J., Powrót do estetyki, Kraków 2005. 7. Margolis J. Z., Czym w gruncie rzeczy jest dzieło sztuki? Wykłady z filozofii sztuki, przeł. K. Wilkoszewska, Kraków 2004. 8. Marquard O., Śmiech jest małą teodyceą, w: Apologia przypadkowości. 9. Nerczuk Z., Sztuka a prawda. Problem sztuki w dyskusji między Gorgiaszem a Platonem, Wrocław 2002. 10. Huizinga J., Ludyczne formy sztuki, w: Homo ludens. 11. Ingarden R., Wybór pism estetycznych, oprac. A. Łyszczyk, Kraków 2005. 12. Jaroszyński P., Metafizyka i sztuka, Radom 2002. 13. Elzenberg H., Wartość i człowiek (tu: Estetyka jako dyscyplina wartościująca; Zabarwienie uczuciowe jako zjawisko estetyczne; Osobowość twórcza artysty). 14. Gołaszewska M., Estetyka współczesności, Kraków 2001. podpis prowadzącego daną formę zajęć podpis koordynatora przedmiotu 1.. PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU Rok akademicki: (2015/2016)Semestr: (zimowy) Nazwa przedmiotu Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce Wydział Wydział Humanistyczny Instytut/Katedra Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Kierunek Filologia polska Specjalność/specjalizacja specjalność Krytyka literacko - artystyczna Opisywana forma zajęć ćwiczenia Liczba godzin dydaktycznych 15 Tytuł /stopień naukowy (zawodowy). Imię i nazwisko prowadzącego zajęcia dr Agnieszka Grzelak
5 Treści programowe realizowane podczas zajęć Podczas cotygodniowych zajęć jednogodzinnych realizowane będą zagadnienia dotyczące podstawowych pojęć i kategorii estetycznych z uwzględnieniem porządku historycznego. Problemy omawiane będą na podstawie lektury wybranych artykułów i dzieł estetyków, filozofów estetyki, odbioru literatury, spektakli teatralnych i filmów. Zrealizowane zostaną takie tematy jak: 1. Piękno a dobro i prawda. Sztuka jako techne i sztuka jako mania. Dlaczego Platon wypędził artystów z idealnego państwa? Specyfika i sposób istnienia dzieła sztuki. 2. Kategoria tragizmu i koncepcje tragizmu. Jak pojawia się tragizm? analiza wybranych dzieł literackich, teatralnych, filmowych. 3. Funkcje komizmu w kulturze. 4. Mitologie artysty. 5. Czym jest wzniosłość? Estetyka średniowiecznej katedry. Wzniosłość we współczesnym dziele sztuki. 6. Rodzaje piękna: starożytne, klasyczne, awangardowe, współczesne. Piękno biologii i piękno sztuki. 7. Brzydota, karykatura, groteska w historii sztuki. 8. Mimesis jako kategoria estetyczna. 9. Mit jako tkanka sztuki. Obecność mitu w kulturze i w sztuce. 10. Kategoria kiczu pojawienie się i rozwój. Nobilitacja kiczu w dziele A. Warhola. 11. Kamp w sztuce. Dzieło P. Almodovara. 12. Postmodernizm w sztuce czy możliwa oryginalność?, kultura jako rekwizytornia idei, kultura masowa wobec tradycji estetycznej; gdzie przebiega granica między sztuką a życiem, sztuką a moralnością?, kto jest artystą? Metody dydaktyczne dyskusja, praca z tekstem, analiza i interpretacja Metody i kryteria oceniania obecność na zajęciach, głos w dyskusji, praca zaliczeniowa Rygor zaliczenia zaliczenie z oceną 1. J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, w: O wartościowaniu w badaniach literackich, red. S. Sawicki, W. Panas, Lublin 1986. 2. Arystoteles, Poetyka. 3. Eurypides, Medea. 4. F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, przeł. B. Baran (lub inny przekład). 5. M. Scheler, O zjawisku tragiczności, w: Arystoteles, Hume i Scheler o tragedii i tragiczności, oprac. W. Tatarkiewicz. 6. Sofokles, Antygona, Król Edyp; spektakl Teatru Telewizji - Król Edyp, reż. L. Adamik. 7. T. Mann, Śmierć w Wenecji; Śmierć w Wenecji, reż. L. Visconti. 8. Bergson H., Śmiech. Esej o komizmie. 9. Marquard O., Śmiech jest małą teodyceą, w: tenże, Apologia przypadkowości. Literatura podstawowa 10. H. Plessner, Uśmiech, w: Pytanie o conditio humana. 11. A. Osęka, Mitologie artysty. 12. Platon, Fajdros; Uczta. 13. I. Kant, Krytyka władzy sądzenia (fragm.). 14. Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. P. Weir. 15. Ukryte pragnienia, reż. B. Bertolucci. 16. Malena, reż. G. Tornatore. 17. La Strada, reż. F. Fellini. 18. Kołakowski L., Obecność mitu, Wrocław 1994. 19. J. - L. David, Portret madame Recamier. 20. Z. Mitosek, Mimesis. 21. Medhurst A., Kamp; Bergman D., Kamp, w: Poznańskie Studia Polonistyczne, seria literacka XIII, Poznań 2006. 22. Wybrany film P. Almodovara.
Literatura uzupełniająca 6 23. Dzieło A. Warhola. 24. Gołębiewska M., Kamp jako postawa estetyczna o postmodernistycznych uwikłaniach, Sztuka I Filozofia 1999, nr 17. 1. E. Burke, Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna. 2. Żelazny M., Źródłowy sens pojęcia estetyka, Toruń 1994. 3. Schiller F., Listy o estetycznym wychowaniu człowieka. 4. Tischner J., Perspektywy hermeneutyki, w: Myślenie według wartości, Kraków 1993. 5. Wallis M., Przedmiot estetyczny, w: Wybór pism estetycznych, wyb. T. Pękala, Kraków 2004. 6. Tenże, Dialektyka twórczości, Kraków 1983. 7. Gałecki J., Problematyka estetyki. Przedmiot i metoda, Kraków 1962. 8. Kawecki P., R. Piekarski, Zagadnienia estetyki współczesnej. Sztuka wartości poznanie, Gdańsk 1994. 9. Pawłowski T., Wartości estetyczne, Warszawa 1987. 10. Adorno T., Teoria estetyczna. 11. Dziemidok B., Teoria przeżyć i wartości estetycznych w polskiej estetyce dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1980. 12. Wilkoszewska K., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media, Kraków 1999. 13. Heidegger M., O źródle dzieła sztuki, przeł. L. Falkiewicz, Sztuka i Filozofia 1992, nr 5. podpis prowadzącego daną formę zajęć podpis koordynatora przedmiotu CZĘŚĆ B (opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia) Opis sposobu realizowania i sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form zajęć i sprawdzianów Efekty kształcenia a forma zajęć Metody oceniania efektów kształcenia Efekty kształcenia dla ** kierunku przedmiotu K_W01 W01 W Forma zajęć Metody oceniania*** egzamin ustny lub pisemny Efekty kształcenia dla przedmiotu W01, W02, U01, U02, U03 K_W08 W02 Ć praca pisemna W02, U03 K_U01 U01 W, Ć aktywność na zajęciach U01, U02, U03, K01 K_U02 U02 Ć aktywność U01, U02, U03, K01 K_U06 U03 Ć na zajęciach U01, U02, U03, K01 K_K06 K01 Ć aktywność U01, U02, U03, K01 podpis prowadzącego daną formę zajęć podpis koordynatora przedmiotu