Park Miejski na Wsypie Bolko w Opolu

P R O J E K T O W A N I E I W Y K O N A W S T W O T E R E N Ó W Z I E L E N I S Z E Ś Ć Marcin Czyżowski Ul. Powstańców Śląskich 6/2, 45-086 Opole NIP: 754-220-67-01, REGON: 531297121 Tel: (77) 454-40-29, 691-525-131 Email: szesc@neostrada.pl 07.2014 METRYKA PROJEKTU Nazwa obiektu i adres: Park Miejski na Wsypie Bolko w Opolu Stadium dokumentacji: Projekt nasadzeń uzupełniających ETAP I odtwarzanie i uzupełnienie alei parkowych oraz zwartych grup starodrzewia i egzemplarzy syngieltonowych. Zamawiający: Miasto Opole Opracował: mgr inż. arch. krajobrazu Marcin Czyżowski Zawartość opracowania: Wg. wykazu na stronie 2 EGZEMPLARZ NR

OPIS DO PROJEKTU NASADZEŃ ZASTĘPCZYCH I UZUPEŁNIAJĄCYCH Spis treści: 1.Wstęp 1.1 Przedmiot i zakres opracowania 1.2 Podstawa opracowania 2.Ogólna ocena stanu zachowania parku 3.Ogólne zasady postępowania z drzewostanem parkowym 3.1 Zasady postępowania z grupami starodrzewia 3.2 Zasady postępowania ze współczesnymi samosiewami i nasadzeniami drzew 3.3 Zasady postępowania z drzewami syngieltonowymi 4.Nasadzenie uzupełniające i zamienne 4.1 Nasadzenia uzupełniające 4.2 Wykaz materiału nasadzeniowego

1. Wstęp 1.1 Przedmiot i zakres opracowania Przedmiotem opracowania są zadrzewienia zlokalizowane na terenie zabytkowego parku miejskiego w Opolu Park Wyspa Bolko. Rzeczowy zakres opracowania obejmuje projekt nasadzeń zastępczych, uzupełniających i odtwarzających alei parkowych, drzew syngieltonowych oraz w grupach starodrzewia. Nasadzenia zostały zaplanowane w miejscach po wcześniej wyciętych drzewach, głownie po powodzi w 1997 roku oraz w latach późniejszych, ze szczególnym uwzględnieniem wycinek sanitarnych z lat 2010 i 2012. Projektowane nasadzenia mają na celu odtworzenie głównych alei parkowych, odtworzenie egzemplarzy syngieltonowych oraz będących dominatami osi widokowych, a także zachowanie ciągłości pierwotnych układów kompozycyjnych i grup starodrzewia parkowego. 1.2 Podstawa opracowania - zlecenie Inwestora - plan syt-wys w skali 1: 500 - pomiary terenowe z kwietnia / maja 2014 roku - projekty gospodarki drzewostanem parkowym z lat 2010 i 2012 - obowiązujące wytyczne i zasady wykonywania dokumentacji i prac rewaloryzacyjnych w zabytkowych założeniach pałacowo - ogrodowych wydane przez Zarząd Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo - Ogrodowych w Warszawie Literatura: G.Ciołek : Zarys histori kompozycji ogrodowej w Polsce L.Majdecki : Historia ogrodów L.Majdecki : Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych M.Siewniak : Gospodarka drzewostanem w założeniach parkowo ogrodowych/komunikaty dendrologiczne Nr 16/ Z.Chachulski : Chirurgia drzew 2. Ogólna ocena stanu zachowania parku a/ Inwentaryzowane zadrzewienia zlokalizowane są na ternie zabytkowego parku miejskiego Wyspa Bolko, obejmującego obszar o powierzchni około 85ha, ograniczony wokół rzeką Odrą i ogrodzeniem Ogrodu Zoologicznego, kanałem Wińskim i kanałem Ulgi w Opolu. Park miejski oddano do użytku społeczności Opola 08.06.1913 roku. Pierwotna kompozycja przestrzenna Parku utrzymana w stylu krajobrazowym objęła centralną część wyspy ( o powierzchni 61 ha). Przed nasadzeniem tu drzew dla potrzeb założeń parkowych wycięto pokrywający wyspę las, z którego pozostawiono do chwili obecnej pojedyncze najstarsze okazy dębu, buka, lipy i grabu. W miejsce tego lasu, charakterystycznego dla doliny rzecznej rzeki Odry, nasadzono około 12 tysięcy sztuk drzew i krzewów, głównie rodzimego pochodzenia. W latach 20-ych poprowadzono nowe drogi parkowe, dostosowane do kompozycji roślinnych, a dziesięć lat później połączono wyspę z miastem stałym mostem łączącym park z Pasieką. W latach 30-ych w miejscu starych wyrobisk gliny powstały stawy parkowe połączone systemem kanałów, a w 1937 roku otwarty został ogród zoologiczny zajmujący obecnie powierzchnię ok. 20 ha. Nad Odrą po wschodniej stronie ogrodu zbudowana została restauracja z muszlą koncertową oraz dom dla młodzieży sportowej. Nad największym stawem parkowym powstała letnia kawiarenka, a w jej sąsiedztwie górka saneczkowa.

Dzięki rozwijaniu założeń parkowych w następnych latach, nasadzaniu nowych drzew i krzewów oraz planowym pracom w ramach gospodarki drzewostanowej, ukształtował się ogólnodostępny, naturalistyczny park w stylu krajobrazowym. Charakterystyczną cechą tego założenia parkowego jest wytworzenie piętrowego układu kompozycyjnego zieleni, stwarzającego ciekawe perspektywy i osie widokowe biegnące od tarasu wejścia głównego do stawu z wyspami i w kierunku odwrotnym oraz z tarasu kawiarenki letniej w kierunku stawu i rozległych polan parkowych. Główna oś kompozycyjna biegnąca od kawiarenki do wejścia głównego dzieli założenie parkowe na dwie równoważne części. Pośrodku parku znajduje się rozległa polana parkowa, dobrze zarysowana skupinami drzew. Inną wyróżniająca cechą założenia jest system wodny składający się z 5 malowniczych stawów o naturalnym przebiegu linii brzegowych i z obecnością trzech zadrzewionych wysp na największym z nich. Układ dróg składa się z kolistej obwodnicy przebiegającej na obrzeżach parku oraz licznych dróg łączących poszczególne części założenia. Większość dróg posiada nawierzchnię asfaltowa, a jedynie niektóre - żwirową. Drzewostan tworzący zieleń wysoką parku stanowią w 95% gatunki drzew liściastych. Jest on względnie wyrównany pod względem gatunkowym i wiekowym. W 60% drzewostan tworzy dąb szypułkowy, a kolejne miejsca zajmują grab zwyczajny, dąb czerwony, klon polny, lipa drobnolistna, klon jesionolistny, robinia akacjowa, brzoza omszona, klon zwyczajny i inne. Największymi okazami drzew w parku są topole osiągające 30-34 m wysokości, średnicy pnia 150cm i powyżej, a średnicy korony do 28 m. Najstarszym drzewem parku jest dąb szypułkowy o obwodzie 4.80 m, rosnący na południowym krańcu drzewostanu, zarejestrowany jako pomnik przyrody Dąb Piastowski. Krzewy reprezentowane są przez nieliczne gatunki. Najliczniej występują: bez czarny, leszczyna, głóg, trzmielina, dereń i kruszyna. b/ W drzewostanie dominują następujące gatunki drzew: dąb szypułkowy Quercus robur, grab zwyczajny Carpinus betulus, klon zwyczajny Acer platanoides, topola czarna Populus nigra, jesion wyniosły Fraxinus excelsior i robinia akacjowa Robinia pseudoacacia. Mniej licznie reprezentowane są: buk pospolity Fagus silvatica, klon polny Acer campestre, klon jawor Acer pseudoplatanus, klon jesionolistny Acer negundo, lipa drobnolistna Tilia cordata, topola osika Populus tremula, topola biała Populs alba, kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum, brzoza brodawkowata Betula pendula oraz wiąz pospolity Ulmus campestris. Do rzadziej spotykanych na badanym terenie należą gatunki iglaste: świerk pospolity Picea abies, modrzew europejski Larix decidua, sosna pospolita Pinus silvestris, sosna wejmutka Pinus strobus i daglezja zielona Pseudotsuga menziesi. c/ Wiek zadrzewień określa się na: 60-80 lat dla trzonu drzewostanu, stanowiącego około 60% zadrzewień, ponad 100 lat dla drzew najstarszych stanowiących około 10% drzewostanu, oraz poniżej 60 lat dla pozostałych drzew, z licznymi egzemplarzami młodych nasadzeń w wieku do 10 lat. d/ Zadrzewienia pochodzą głównie z planowanych nasadzeń parkowych, z domieszką naturalnych samosiewów, pozostawianych jako egzemplarze zastępcze docelowe, pozwalające na utrzymanie prawidłowej struktury wiekowej drzewostanu.

3.Ogólne zasady postępowania z drzewostanem parkowym 3.1 Zasady postępowania z grupami starodrzewia Przestrzeganie podanych poniżej podstawowe zasad prowadzenia zabytkowych drzewostanów parkowych umożliwia zachowanie poprawnej ciągłości przemian w parku z jednoczesnym zachowaniem jego pierwotnych walorów kompozycyjnych. a/ Generalną zasadą jest utrzymanie i odtwarzanie pierwotnego obrysu zasięgu grup i skupin drzew tworzących szkieletowy układu kompozycji drzewostanu parkowego. Za drzewa tworzące pierwotne skupiny i klomby drzew uznaje się egzemplarze w wieku powyżej 80 lat. b/ Za drzewa najcenniejsze w/w grupach i na polanach parkowych uznaje się egzemplarze najstarsze będące świadectwem istnienia wcześniejszych form ogrodowych w miejscu obecnego naturalistycznego parku powstałego z początkiem XX wieku. c/ W grupach i klombach drzew należy utrzymać lub wprowadzać prawidłowe zwarcie poziome i pionowe, zapewniając naturalną sukcesję z gatunków wprowadzonych w ramach nasadzeń pierwotnych. d/ Drzewa młodsze pochodzące z samosiewu lub nasadzeń występujące pod okapem lub na obrzeżach grup należy adaptować w przypadku gdy są zgodne ze składem gatunkowym grupy i nie zniekształcają jej układu kompozycyjnego. Egzemplarze wykraczające poza ustalone zasięgi drzew w grupach należy usuwać. Ponadto usunąć należy drzewa: przygłuszone, zdeformowane i o wadliwej konstrukcji oraz suche i zamierające. e/ Zabiegi lecznicze i pielęgnacyjne należy wykonywać w pierwszej kolejności na drzewach wymienionych w pkt"b", a następnie na drzewach wymienionych w pkt"a". f/ w przypadku wycinki sanitarnej drzew, pochodzących z pierwotnych nasadzeń w miejscu ich występowania należy wykonać nasadzenia odtwarzające z tego samego gatunku. W przypadku gdy wprowadzanie tego samego gatunku jest niewskazane ze względów na niezgodność jego wymagań z panującymi warunkami przyrodniczo glebowymi należy zastosować gatunek zbliżony formą i pokrojem do pierwotnie występującego. 3.2 Zasady postępowania ze współczesnymi nasadzeniami i samosiewami drzew Zasady postępowania z drzewami młodymi występującymi w zasięgu zwartych grup starodrzewia podano w pkt 3.1. Natomiast drzewa występujące poza zwartymi skupinami starodrzewia, a pochodzące z powojennych nasadzeń lub samosiewów, zgodnie z zasadami rewaloryzacji założeń ogrodowych należy usuwać w przypadku gdy ewidentnie naruszają pierwotną kompozycję założenia. Do w/w grupy zalicza się samosiewy wyrosłe na polanach parkowych.

3.3 Zasady postępowania z drzewami syngieltonowymi Z uwagi na szczególne znaczenie drzew syngieltonowych dla kompozycji założenia winne one zastać poddane w jak najszerszym zakresie, zabiegom pielęgnacyjnym i chirurgicznym. W trakcie wykonywania w/w prac należy bezwzględnie zachować pierwotny pokrój korony drzewa. Przy drzewach syngieltonowych z objawami osłabienia kondycji należy stosować nawożenie wgłębne w zasięgu systemu korzeniowego. W przypadku zaschnięcia egzemplarza syngieltonowego, należy go pozostawić do czasu podjęcia decyzji o usunięciu, lub też konserwacji i pozostawieniu w formie suchodrzewia. W miejscach wcześniejszego istnienie drzew syngieltonowych o czym świadczą pozostałe pniaki lub archiwalne opracowania inwentaryzacyjne, należy dokonać wysadzenia drzew tego samego gatunku, stosując materiał zadrzewieniowy dojrzały lub też pochodzący z przesadzeń z terenu parku. 4. Nasadzenia uzupełniające i zamienne: 4.1 Nasadzenia uzupełniające W celu zachowania pierwotnej kompozycji parku, oraz w celu jej wzbogacenia i uzupełnienia, należy wprowadzić nasadzenia zastępcze i uzupełniające w miejsce wcześniej wyciętych (tam gdzie wskazują na to pozostałe pnie oraz wg wcześniejszych projektów gospodarki drzewostanem z lat 2010 i 2012), stosując gatunki tożsame z usuniętymi, bądź gatunki o tych samych cechach, w wypadku gdy nie wskazane jest zastosowanie drzewa identycznego z usuniętym. Dodatkowo, projekt przewiduje wprowadzenie gatunków egzotycznych, barwnych i pokrojowych, które typowo występowały w dawnych założeniach parkowych, a obecnie w parku w Wyspa Bolko ich nie stwierdzono. Warunki przyrodniczo glebowe przyjmuje się jako dobre, teren parku otoczony jest wałami przeciwpowodziowymi oraz zwartymi masywami drzewostanu, gdzie panuje sprzyjający ciepły mikroklimat. Dodatkowo obszary planowanych nasadzeń obfitują w dobre, wilgotne podłoże glebowe, nie przetworzone przez człowieka, są to głównie mady rzeczne czyli gleby żyzne, klasy III i IV. W związku z powyższym, projekt przewiduje sadzenie drzew w doły sadzeniowe zaprawione ziemią urodzajna jedynie do połowy głębokości, bez stosowania hydrożeli. Do nasadzeń należy stosować materiał szkółkarski dojrzały, z bryłą korzeniową, o parametrach podanych w tabeli doboru gatunkowego. Wszystkie zastosowane gatunki i odmiany drzew ozdobnych są dostosowane tak do panujących warunków siedliskowych, jak i do wymagań ogólnodostępnych parków miejskich oraz wymagań ochrony zabytkowych założeń ogrodowych. Lokalizację planowanych nasadzeń uzupełniających i zamiennych przedstawiono na załączonym planie sytuacyjnym w skali 1:1000. Odtwarzanie i uzupełnianie alei parkowych: Odtworzenie alei parkowych obejmuje główne aleje parkowe, tj Aleje Brzozową, składającą się głównie z brzóz omszonych /Betula pubescens/ oraz w południowej końcówce z klonów srebrzystych oraz Aleje Wierzbową, składającą się w części z powojennych nasadzeń lipowych, w części przebiegającej wzdłuż stawu parkowe z wierzby kruchej /Salix fragilis/ oraz w dalszym odcinku z nasadzeń dębowych. - Sadzenie drzew liściastych form piennych, o wysokości minimum 2m i pierśnicy 14-16 i 16-18 cm, w doły sadzeniowe 1/07 z zaprawą dołów ziemią urodzajna w ½ i opalikowaniem 3 palikami z ryglem poprzecznym na drzewo = 265 szt

Odtwarzanie i uzupełnianie zwartych grup starodrzewia oraz egzemplarzy syngieltonowych: Na terenie całego parku wprowadza się, w miejsce dawniej usuniętych drzew nowe nasadzenia, obejmujące głównie egzemplarze singieltonowe oraz będące dominantami osi widokowych, egzemplarze pokrojowe i barwne, tworzące kulisy osi widokowych. Dodatkowo, wprowadza się nowe egzemplarze drzew iglastych w miejsce systematycznie wypadających egzemplarzy świerków, zamieniając je na bardziej odporne gatunki iglaste, typowe dla XIX i XX wiecznych założeń naturalistycznych. Uzupełnia się grupy starodrzewia parkowe, głównie o gatunki rodzime, których ilość na terenie parku systematycznie spada, jak np. topoli białej /Populus alba/. - Sadzenie drzew liściastych form piennych, o wysokości minimum 2m i pierśnicy 14-16 i 16-18 cm, w doły sadzeniowe 1/07 z zaprawą dołów ziemią urodzajna w ½ i opalikowaniem 3 palikami z ryglem poprzecznym na drzewo = 153 szt - Sadzenie drzew iglastych w doły 1/0.7 z pełna zaprawą dołów sadzeniowych ziemia urodzajną = 28 szt Mulczowanie powierzchni pod drzewami i krzewami po posadzeniu drobno mielona kora drzew iglastych warstwą grubości min 3cm na łącznej powierzchni 223 m 2 Drzewa liściaste form piennych należy opalikować minimum 3 palikami na drzewo, paliki z ryglem poprzecznym. Łącznie 1254 szt palików. Uwaga: Pielęgnacją należy objąć wszystkie nowo założone elementy zieleni, a w rzeczowym zakresie robót obejmuje standardowe prace ogrodnicze, podlewanie (co najmniej raz w tygodniu, a w okresach suchych co najmniej co 2gi dzień) i nawożenie (2x w roku) nasadzeń, prace pielęgnacyjne w koronach drzew. Pracami pielęgnacyjnymi należy objąć projektowane elementy zieleni przez okres minimum 1roku po posadzeniu.

4.2 WYKAZ MATERIAŁU NASADZENIOWEGO: LP Nazwa polska Nazwa łacińska Ilość sztuk Obwód pnia Forma szkółkarska Wymiary dołów sadzeniowych 1 2 3 4 5 6 7 DRZEWA LIŚCIASTE 1 Ambrowiec amerykański Liquidambar styraciflua 2 14-16 P (h=2,0m) 1,0/0,7 2 Brzoza brodawkowata Betula verrucosa 3 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 3 Brzoza omszona Betula pubescens 166 16-18 P (h=3,0m) 1,0/0,7 4 Buk pospolity Fagus silvatica 4 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 5 Dąb błotny Quercus palustris 7 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 6 Dąb czerwony Quercus rubra 9 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 7 Dąb szypułkowy Quercus robur 18 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 8 Grab pospolity Caprinus betulus 12 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 9 Grab pospolity Pendula Carpinus betulus Pendula 7 14-16 Pa 1,0/0,7 (h=1,8m) 10 Grujecznik japoński Cercidyphyllum japonicum 5 14-16 P (h=2,0m) 1,0/0,7 11 Grusza wierzbolistna Pyrus salicifolia 7 14-16 Pa 1,0/0,7 (h=2,0m) 12 Iglicznia trójcierniowa Gleiditsia triacanthos 4 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 13 Jabłoń kwiecista Malus floribunda 11 14-16 P (h=2,0m) 1,0/0,7 14 Kasztanowiec czerwony Aesculus carnea 4 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 15 Klon jawor Acer psudoplatanus 5 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 16 Klon pospolity Fassens Black Acer platanoides Fassens Black 8 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 17 Klon srebrzysty Acer saccharinum 6 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 18 Lipa drobnolistna Tilia cordata 52 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 19 Lipa szerokolistna Tilia platyphyllos 12 16-18 P (h=3,0m) 1,0/0,7 20 Olsza czarna Alnus glutinosae 5 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 21 Platan klonolistny Platanus x acerifolia 3 16-18 P (h=3,0m) 1,0/0,7 22 Orzech czarny Juglans nigra 7 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 23 Topola biała Populus alba 6 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 24 Topola czarna Populus nigra 6 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 25 Topola włoska Populus nigra Italica 12 14-16 P (h=3,0m) 1,0/0,7 26 Tulipanowiec amerykański Liriodendron tulipifera 2 14-16 P (h=2,5m) 1,0/0,7 27 Wierzba biała odm zwisłej Salix alba Tristis 10 16-18 P (h=3,0m) 1,0/0,7 28 Wierzba krucha Salix fragilis 25 16-18 P (h=3,0m) 1,0/0,7 Łącznie 418 DRZEWA IGLASTE 29 Choina kanadyjska Tsuga menziesii 4 - h= min 3m 1,0/0,7 30 Daglezja zielona Psudotsuga menziesii 5 - h= min 3m 1,0/0,7 31 Jodła jednobarwna Abies concolor 4 - h= min 3m 1,0/0,7 32 Jodła pospolita Abies alba 2 - h= min 3m 1,0/0,7 33 Metasekwoja chińska Metasequoia 2 - h= min 1,0/0,7 glyptosrtoboides 2,5m 34 Modrzew europejski Larix decidua 2 - h= min 3m 1,0/0,7 35 Sosna czarna Pinus niga 5 - h= min 2,5m 36 Sosna himalajska Pinus wallichiana 4 - h= min 2,5m Łącznie 28 1,0/0,7 1,0/0,7