/skrót/ U Z A S A D N I E N I E Wiesław Łoński złożył pozew przeciwko Miejsko-Gminnemu Ośrodkowi Kultury i Sportu w Reczu o uznanie oświadczenia woli Burmistrza Recza o wypowiedzeniu umowy o pracę z dnia l sierpnia 1995 roku za bezskuteczne, przywrócenie go do pracy na stanowisku dyrektora Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu, zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Wyrokiem z dnia 22 listopada 2011 roku Sąd Rejonowy w Choszcznie IV Wydział Pracy przywrócił powoda Wiesława Łońskiego do pracy na poprzednim stanowisku pracy dyrektora jednostki, zasądził od pozwanego Miejsko Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Reczu na rzecz powoda kwotę 3 307 zł i 59 groszy, nadał rygor natychmiastowej wykonalności punktowi II wyroku w całości oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Apelacja pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie okazała się uzasadniona jedynie w takim zakresie, w jakim doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy w miejsce przywrócenia go do pracy. Sąd Odwoławczy w pełni podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, że w niniejszym postępowaniu brak było podstaw do uznania skuteczności wypowiedzenia powodowi umowy o pracę z przyczyn wskazanych w wypowiedzeniu z dnia 26 maja 2011 roku tj. utraty zaufania pracodawcy spowodowanej odmową wykonania wielokrotnych poleceń służbowych dotyczących zaciągnięcia kredytu na realizację remontu świetlicy w Sokolińcu w ramach programu PROW z poręczeniem gminy. Oceny prawidłowości wypowiedzenia należało przy tym dokonać w oparciu o art. 45 k.p. W wypowiedzeniu z dnia 26 maja 2011 roku jako przyczynę zwolnienia powoda pracodawca wskazał odmowę wykonania wielokrotnych poleceń służbowych dotyczących zaciągnięcia kredytu na realizacje remontu świetlicy w Sokolińcu. Z treści pozwu wynikało przy tym, że burmistrz poprosił powoda by ten rozważył możliwość zaciągnięcia kredytu w wysokości 500 000. 00 zł, powód zaś odmówił, argumentując to tym, iż kierowana przez niego jednostka nie posiada zdolności kredytowej, co skutkowałoby naruszeniem przez niego art. 36 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. W świetle powyższego w celu oceny zasadność wypowiedzenia powodowi umowy o pracę w analizowanym postępowaniu, należało ustalić czy powód faktycznie naruszył swoje obowiązki pracownicze.
Na gruncie zebranego materiału dowodowego, Sąd Odwoławczy uznał, iż wskazane w wypowiedzeniu zachowanie powoda nie stanowiło usprawiedliwionej przyczyny wypowiedzenia mu umowy o pracę. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, w niniejszej sprawie trudno w ogóle mówić o poleceniu służbowym. Owo polecenie było raczej sugestią, propozycją pracodawcy, a nie władczym zarządzeniem dotyczącym pracy powoda. Tym bardziej, że Burmistrz gminy Recz nigdy nie sformułował owej prośby" na piśmie, a jedynie ustnie, podczas nieformalnych rozmów mających miejsce na sesjach Rady Miejskiej. Dalej wskazać należy, iż w rozpoznawanej sprawie powód jako dyrektor Miejsko Gminnego Ośrodka Kultury odpowiadał za samodzielne gospodarowanie w ramach posiadanych środków finansowych. Środki te pochodziły z uzyskiwanych przychodów. Mając na uwadze art. 14 ustawy z dnia 25 października 1991 roku, gmina jako organizator nie odpowiadała za zobowiązania MGOK. Zaciągniecie kredytu inwestycyjnego w kwocie ponad 500 000, 00 zł niewątpliwie wykraczało poza zakres opisany w art. 28 ustawy, gdyż nie pokrywało kosztów bieżącej działalności i zobowiązań jednostki. Pomimo formalnej możliwości zaciągnięcia tego rodzaju zobowiązania decyzja taka musiałaby być oparta o rzeczywiste możliwości finansowe instytucji. W ocenie Sądu Okręgowego, w oparciu o dotychczasowe źródła finansowania bez uzyskania dodatkowego wsparcia lub zabezpieczenia gminy podjęcie jej mogłoby skutkować naruszeniem dyscypliny finansów publicznych wraz z pełnymi konsekwencjami prawnymi, służbowymi oraz finansowymi wobec powoda. Jak wynika z ustaleń stanu faktycznego burmistrz gminy Recz formalnie nigdy nie zapewnił o zabezpieczeniu kredytu przez gminę w formie poręczenia lub też innego prawnego zabezpieczenia. W stosunku do ustnych poręczeń burmistrza w zakresie zabezpieczenia kredytu, w ocenie Sądu, powód mógł mieć uzasadnione obawy, ze względu na wcześniejsze pochopne przyznanie dotacji, która stała się niemożliwa do zrealizowania. Umowa dotacji celowej naruszała wprost zasadę zakazu podwójnego finansowania, czego gmina Recz przed podpisaniem umowy z dnia 28 maja 2009 roku nie rozpoznała. W opinii Sądu powód wykonywał obowiązki wskazane w ustawie w sposób należyty, a podejmowane decyzje wynikały z faktycznego sposobu funkcjonowania i finansowania Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Reczu oraz zaleceń Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych. Pomimo błędów w zakresie przygotowania wyżej wymienionej inwestycji oraz utraty możliwości refundacji powód wskazywał na sposób rozwiązania zaistniałych problemów umożliwiających zakończenie remontu świetlicy w Sokolińcu. Wstrzymanie robót budowlanych w ocenie Sądu wynikało z biernej postawy gminy, na którą powód nie miał wpływu. Reasumując, zdaniem Sądu Odwoławczego, ustalone na gruncie zebranego w sprawie materiału dowodowego zachowanie powoda nie powinno obiektywnie stanowić podstawy utraty zaufania do pracownika, a w konsekwencji stanowić usprawiedliwionej przyczyny wypowiedzenia mu umowy o pracę.
Jednocześnie Sąd Odwoławczy nie podzielił zapatrywań Sądu a quo, że brak było przeszkód do przywrócenia powoda do pracy w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu w Reczu. Stosownie do treści art. 45 S - k.p.. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe: w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Ocena w ramach art. 45 2 k.p. powinna być dokonywana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, które mogłyby mieć wpływ na przyznanie pracownikowi przez sąd pracy innego (alternatywnego), niż wybrane przez pracownika roszczenia. Powinna uwzględniać także te okoliczności, które wystąpiły po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę (wyr. SN z 04.10.2000 r., I PKN 531/00, OSNP 2002/10/234). Okoliczności przemawiające za niemożnością lub niecelowością przywrócenia pracownika do pracy stanowią niedookreślony otwarty katalog, do którego zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem i poglądami doktryny można zaliczyć np. likwidację stanowiska pracy pracownika i brak środków utrzymania dotychczasowego stanu zatrudnienia, poważny konflikt z przełożonym, wielokrotne nieusprawiedliwione nieobecności pracownika i używanie alkoholu w pracy, szczególnie naganne inne zachowanie pracownika nawet podlegającego szczególnej ochronie z tytułu pełnionej funkcji związkowej. W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, Sąd Odwoławczy przyjął, iż powód i jego pracodawca pozostawali w konflikcie, o czym dobitnie świadczy oświadczenie Burmistrza złożone na rozprawie w dniu 28 września 2012 roku, iż nie jest w stanie współpracować z Wiesławem Łońskim. W ocenie Sądu Okręgowego istniejący konflikt między powodem a burmistrzem daje merytoryczna podstawę do uznania, że przywrócenie go do pracy byłoby niecelowe. Wzajemne animozje między Wiesławem Łońskim a Józefem Romanowskim niewątpliwie skutecznie uniemożliwiałyby prawidłowe funkcjonowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Reczu. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego istniejący między pracownikiem a pracodawcą konflikt może stanowić okoliczność świadczącą o niecelowości przywrócenia do pracy. W szczególności przemawia za tym możliwość odrodzenia się sytuacji konfliktowej w zakładzie pracy ( zob. wyrok Sądu najwyższego z dnia 10 października 2000 r., sygn. I PKN 66/00). Zauważyć należy, że powód od dnia l sierpnia 1995 roku był zatrudniony u strony pozwanej na stanowisku dyrektora Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z dnia 25 października 1991 roku w drodze powołania nawiązywano stosunek pracy jedynie z dyrektorami narodowych i państwowych jednostek kultury. W myśl art. 15 ust. l (obowiązującym w dacie zawarcia umowy o pracę) dyrektora narodowej instytucji kultury powoływał Minister Kultury i Sztuki na czas określony lub nieokreślony, po zasięgnięciu opinii właściwych ze względu na zakres działalności instytucji stowarzyszeń twórców. Odwołanie następowało w tym samym trybie. Zgodnie zaś z ust, 3
dyrektora państwowej instytucji kultury powołuje i odwołuje organizator w trybie określonym w ust. l i 2, po uzgodnieniu z Ministrem Kultury i Sztuki. Z dniem 26 sierpnia 1996 roku przepis art. 15 został zmieniony przez art. l pkt 8 ustawy z dnia 27 czerwca 1996roku(Dz.U. 1996.90.407). Znowelizowany przepis art. 15 stanowił, że dyrektora instytucji kultury powołuje organizator na czas określony lub nie określony, po zasięgnięciu opinii właściwych związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych" oraz że odwołanie następuje w tym samym trybie". Znowelizowany przepis wprowadził zatem zasadę nawiązywania stosunku pracy w drodze powołania w stosunku do wszystkich dyrektorów jednostek kultury, także tvch niepaństwowych. Co istotne, ustawa ta nie przewidywała żadnej innej podstawy dla zajmowania stanowiska dyrektora instytucji kultury. Powracając na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż przywrócenie powoda do pracy jest niemożliwe, albowiem w myśl ustawy z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, podstawą nawiązania stosunku pracy z dyrektorem instytucji kulturalnej jest powołanie, co przewiduje wprost art. 15 tej ustawy, powód zaś zatrudniony był na tym stanowisku w oparciu o umowę o pracę. Przywrócenie powoda do pracy w istniejącym stanie faktycznym i prawnym prowadziłoby do naruszenia zasad powoływania na stanowisko dyrektora w myśl wskazanej ustawy. Nie można przy tym tracić z poła widzenia, że ocena, czy przywrócenie pracownika do pracy jest niemożliwe lub niecelowe musi być dokonywana przy uwzględnieniu stanu rzeczy istniejącego w chwili wydawania wyroku. Na rzecz takiej wykładni art 45 2 k.p. przemawiają nie tylko racje językowo-logiczne, ale także konieczność ścisłej jego interpretacji, skoro w myśl art. 45 2 k.p. zasadą jest wybór roszczenia przez pracownika. Ustalenie niemożliwości lub niecelowości przywrócenia do pracy jest przy tym elementem stanu rzeczy, który powinien być brany pod uwagę przez sąd według jego istnienia w chwili zamknięcia rozprawy. Ocena więc, czy roszczenie pracownika o przywrócenie go do pracy powinno być uwzględnione, zależy od tego, czy według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy przywrócenie to jest niemożliwe lub niecelowe. W konsekwencji powyższej oceny i na podstawie art. 47 k.p. zasadne było w niniejszej sprawie zasądzenie w miejsce przywrócenia do pracy odszkodowania za naruszenie przepisów o rozwiązaniu stosunku pracy. Zważywszy na powyższe, na mocy art. 386 l k.p.c.. Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9.922,77 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Kwotę należnego powodowi odszkodowania Sąd wyliczył w oparciu o art. 47 1 k.d. - stosownie do którego odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p., przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
W punkcie II sentencji wyroku Sąd oddalił apelację w pozostałym zakresie, uznając że jest ona nieuzasadniona w zakresie, w jakim pozwany kwestionował ustalenia i rozważania Sądu I instancji, co do niezgodnego z prawem rozwiązania z powodem stosunku pracy. O kosztach postępowania apelacyjnego (pkt III sentencji wyroku) orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c,, przyjmując, że powód wygrał co do zasady. Sąd Odwoławczy częściowo podzielił zarzuty apelacyjne jedynie w zakresie niecelowości przywrócenia powoda do pracy (uznając niezasadność tego wypowiedzenia) i zmieniając zaskarżony wyrok w części dotyczącej zadośćuczynieniu za niezgodne z prawem rozwiązanie z nim umowy o pracę i oddalił apelację w pozostałym zakresie. Z powyższych względów sąd uznał, że powód wygrał niniejszą sprawę i zasądził koszty zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z 11 ust l pkt l rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, póz. 1349 ze zm.).