Moduł 6. Ustanie stosunku służbowego

Autor: Dawid Rubiński Moduł 6 Ustanie stosunku służbowego 1. Ustanie stosunku służbowego funkcjonariusza Służby Więziennej Kwestie związane z ustaniem stosunku służbowego funkcjonariusza Służby Więziennej zostały uregulowane w rozdziale 12 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej. Przełożony ma obowiązek zwolnić funkcjonariusza w dwóch przypadkach: nieprzydatności do służby, stwierdzonej w opinii służbowej w okresie służby przygotowawczej; pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby. Przełożony zwalnia funkcjonariusza w ciągu 3 miesięcy od daty złożenia przez niego raportu o zwolnienie ze służby. Funkcjonariusza można natomiast zwolnić ze służby (nie jest to jednak obowiązek) w następujących przypadkach: niewywiązywania się z obowiązków służbowych w okresie odbywania służby stałej, stwierdzonego w dwóch kolejnych opiniach, między którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy; powołania do innej służby państwowej; osiągnięcia 30-letniego stażu służby w Służbie Więziennej; likwidacji jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe; niewyrażenia zgody na przeniesienie na niższe stanowisko w przypadku likwidacji jednostki organizacyjnej bądź jej reorganizacji ze zmniejszeniem obsady etatowej bądź w przypadkach określonych art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej; nieobecności w służbie spowodowanej chorobą, trwającej nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy; upływu 12-miesięcznego okresu zawieszenia w czynnościach służbowych; edu.cossw.pl strona 1

dwukrotnego nieusprawiedliwionego niestawienia się na badania przed komisją lekarską w celu sprawdzenia prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego, lub niepoddania się im, albo w przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niestawienia się na obserwację w podmiocie leczniczym, w przypadku wyrażenia zgody przez funkcjonariusza, chyba że skierowanie do komisji lekarskiej nastąpiło na wniosek funkcjonariusza; prawomocnej odmowy wydania poświadczenia bezpieczeństwa osobowego w rozumieniu przepisów o ochronie informacji niejawnych. Podczas trwania stosunku służbowego może również dojść do zdarzeń, które powodują jego wygaśnięcie. Są to: ostateczne orzeczenie przez komisję lekarską całkowitej niezdolności do służby; prawomocne orzeczenie o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby; skazanie prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, jeżeli wykonanie tej kary nie zostało warunkowo zawieszone; skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego lub umyślnie popełnione przestępstwo skarbowe; orzeczenie prawomocnym wyrokiem sądu środka karnego pozbawienia praw publicznych lub środka karnego zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza Służby Więziennej; nieobecność w służbie przez okres powyżej 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania; zrzeczenie się obywatelstwa polskiego; porzucenie służby przez funkcjonariusza; śmierć funkcjonariusza; stwierdzenie zaginięcia funkcjonariusza. edu.cossw.pl strona 2

Zapamiętaj! Zwolnienia ze służby albo stwierdzenia wygaśnięcia stosunku służbowego dokonuje przełożony właściwy do mianowania funkcjonariusza na ostatnio zajmowane stanowisko służbowe. Przez porzucenie służby należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność funkcjonariusza trwającą ponad 10 dni kalendarzowych. Wygaśnięcie stosunku służbowego jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku służbowego w rozumieniu ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. 2. Obowiązki i uprawnienia funkcjonariusza zwolnionego ze służby Ustanie stosunku służbowego rodzi szereg uprawnień i obowiązków funkcjonariusza Służby Więziennej. W niniejszej części bloku tematycznego skoncentrujemy się na ustawowych uprawnieniach i obowiązkach funkcjonariuszy zwolnionych ze służby. Obowiązki funkcjonariusza zwolnionego ze służby Funkcjonariusz, który zwolnił się na własną prośbę, bądź któremu wygasł stosunek służbowy w wyniku: prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby; skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, jeżeli wykonanie tej kary nie zostało warunkowo zawieszone; skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego lub umyślnie popełnione przestępstwo skarbowe; orzeczenia prawomocnym wyrokiem sądu środka karnego pozbawienia praw publicznych lub środka karnego zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza Służby Więziennej; edu.cossw.pl strona 3

nieobecności w służbie przez okres powyżej 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania; zrzeczenia się obywatelstwa polskiego; porzucenia służby przez funkcjonariusza; przed upływem 5 lat od odbycia kursu przygotowawczego lub szkolenia zawodowego, jest obowiązany zwrócić zrewaloryzowaną kwotę stanowiącą równowartość kosztów wyżywienia, zakwaterowania, umundurowania oraz kosztów podróży służbowych otrzymanych w czasie szkolenia. Ustalenia kosztów wyżywienia, zakwaterowania, umundurowania oraz kosztów podróży służbowych otrzymanych w czasie kursu przygotowawczego lub szkolenia zawodowego dokonuje przełożony uprawniony do zwolnienia funkcjonariusza. Przełożony ustala koszty wyżywienia, zakwaterowania i umundurowania otrzymane przez funkcjonariusza w czasie kursu przygotowawczego lub szkolenia zawodowego na podstawie pisemnej informacji właściwego komendanta ośrodka szkolenia albo komendanta ośrodka doskonalenia kadr Służby Więziennej. Przełożony może zwolnić z obowiązku zwrotu kosztów wyżywienia, zakwaterowania, umundurowania oraz kosztów podróży służbowych otrzymanych w czasie kursu przygotowawczego lub szkolenia zawodowego w całości lub w części na pisemny wniosek funkcjonariusza, uzasadniony jego sytuacją życiową, rodzinną lub materialną. Zrewaloryzowaną kwotę stanowiącą równowartość kosztów wyżywienia, zakwaterowania i umundurowania oraz kosztów podróży służbowych otrzymanych w czasie kursu przygotowawczego lub szkolenia zawodowego funkcjonariusz wpłaca w jednostce organizacyjnej, w której pełnił służbę przed zwolnieniem. W przypadku niezwrócenia należności, o których mowa powyżej podlegają one potrąceniu z uposażenia funkcjonariusza. W przypadku zwolnienia na własną prośbę funkcjonariusz jest zobowiązany w okresie od dnia złożenia pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby do dnia zwolnienia ze służby wykorzystać przysługujący mu za dany rok kalendarzowy urlop wypoczynkowy i urlop dodatkowy, jeżeli w tym okresie przełożony udzieli mu tego urlopu. Funkcjonariusz w służbie przygotowawczej, który został zwolniony ze służby bądź któremu wygasł stosunek służbowy w następstwie okoliczności o których mowa w przypadku zwrotu kosztów szkolenia jest obowiązany zdać pobrane, podlegające zwrotowi składniki umundurowania, których okres używalności nie upłynął. Za składniki umundurowania, które nie zostały zwrócone, funkcjonariusz jest obowiązany uiścić ich równowartość pieniężną za czas, jaki pozostał do końca okresu ich używalności, obliczoną według cen obowiązujących w dniu zwolnienia ze służby lub ustania stosunku służbowego. Funkcjonariusz w służbie stałej zwolniony ze służby, w wyniku: niewywiązywania się z obowiązków służbowych w okresie odbywania służby stałej, stwierdzonego w dwóch kolejnych opiniach, między którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy; edu.cossw.pl strona 4

niewyrażenia zgody na przeniesienie na niższe stanowisko w przypadku likwidacji jednostki organizacyjnej bądź jej reorganizacji ze zmniejszeniem obsady etatowej bądź w przypadkach określonych art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej; nieobecności w służbie spowodowanej chorobą, trwającej nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy; lub któremu wygasł stosunek służbowy, w wyniku: prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby; skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, jeżeli wykonanie tej kary nie zostało warunkowo zawieszone; skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego lub umyślnie popełnione przestępstwo skarbowe; orzeczenia prawomocnym wyrokiem sądu środka karnego pozbawienia praw publicznych lub środka karnego zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza Służby Więziennej; nieobecności w służbie przez okres powyżej 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania; zrzeczenia się obywatelstwa polskiego; porzucenia służby przez funkcjonariusza; oraz funkcjonariusz w służbie przygotowawczej zwolniony w wyniku: nieprzydatności do służby, stwierdzonej w opinii służbowej w okresie służby przygotowawczej; pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby lub któremu ustał stosunek służbowy w tych samych okolicznościach co w przypadku funkcjonariusza mianowanego na stałe, któremu wydano trzewiki polowe, których okres używalności nie upłynął, jest obowiązany zwrócić równowartość pieniężną za te trzewiki za czas, jaki pozostał do końca okresu używalności, obliczoną według cen obowiązujących w dniu zwolnienia lub ustania stosunku służbowego. Funkcjonariusz zwolniony ze służby przed upływem 15 lat służby w Służbie Więziennej, z wyjątkiem funkcjonariusza, który przed upływem tego okresu nabył prawo do renty inwalidzkiej, zobowiązany jest on zwrócić uzyskaną pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej. edu.cossw.pl strona 5

Funkcjonariusz, przy rozwiązaniu stosunku służbowego, jest obowiązany złożyć oświadczenie o swoim stanie majątkowym, obejmującym majątek stanowiący małżeńską wspólność majątkową i jego majątek osobisty. Zapamiętaj! Funkcjonariusz, w przypadku ustania stosunku służbowego, jest obowiązany zwrócić podlegające zwrotowi wydane składniki wyposażenia polowego, chyba, że upłynął ich okres używalności i stały się jego własnością. Uprawnienia funkcjonariusza zwolnionego ze służby Funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby w służbie stałej w wyniku: pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby; niewywiązywania się z obowiązków służbowych w okresie odbywania służby stałej, stwierdzonego w dwóch kolejnych opiniach, między którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy; powołania do innej służby państwowej; osiągnięcia 30-letniego stażu służby w Służbie Więziennej; likwidacji jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe; niewyrażenia zgody na przeniesienie na niższe stanowisko w przypadku likwidacji jednostki organizacyjnej bądź jej reorganizacji ze zmniejszeniem obsady etatowej bądź w przypadkach określonych art. 85 ust. 2 Ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej; nieobecności w służbie spowodowanej chorobą, trwającej nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy; upływu 12-miesięcznego okresu zawieszenia w czynnościach służbowych; dwukrotnego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na komisję lekarską w celu ustalenia zdolności do służby, badanie lub obserwację na które funkcjonariusz został skierowany z urzędu; prawomocnej odmowy wydania poświadczenia bezpieczeństwa osobowego w rozumieniu edu.cossw.pl strona 6

przepisów o ochronie informacji niejawnych, bądź któremu wygasł stosunek służby w wyniku ostatecznego orzeczenia przez komisję lekarską całkowitej niezdolności do służby otrzymuje odprawę. Wysokość odprawy dla funkcjonariusza w służbie stałej równa się wysokości trzymiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Odprawa ulega zwiększeniu o 20% uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym za każdy następny pełny rok wysługi ponad 5 lat nieprzerwanej służby, aż do wysokości sześciomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym. Okres służby przekraczający 6 miesięcy liczy się jako pełny rok. W razie śmierci lub zaginięcia funkcjonariusza pozostałej po nim rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałaby temu funkcjonariuszowi odprawa, gdyby był zwolniony ze służby. Jeżeli śmierć lub zaginięcie funkcjonariusza nastąpiły w związku z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych, odprawa pośmiertna przysługuje w wysokości sześciomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Funkcjonariuszowi w służbie stałej, zwolnionemu ze służby na podstawie: osiągnięcia 30-letniego stażu służby w Służbie Więziennej; likwidacji jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe; bądź któremu wygasł stosunek służby w wyniku ostatecznego orzeczenia przez komisję lekarską całkowitej niezdolności do służby wypłaca się co miesiąc przez okres roku po zwolnieniu ze Służby Więziennej świadczenie pieniężne w wysokości odpowiadającej uposażeniu zasadniczemu wraz z dodatkami o charakterze stałym, pobieranemu na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Świadczenie to wypłaca się również funkcjonariuszowi w służbie stałej, zwolnionemu na własną prośbę, w przypadku gdy osiągnął on jednocześnie 30-letni staż w służbie. Funkcjonariuszowi uprawnionemu do wyżej wymienionego świadczenia, który nabył prawo do zaopatrzenia emerytalnego, przysługuje prawo wyboru jednego z tych świadczeń. Funkcjonariusz, którego stosunek służbowy ustał, może używać stopnia Służby Więziennej z dodaniem określenia w stanie spoczynku. Funkcjonariusza kobiety nie można w okresie ciąży i w czasie urlopu macierzyńskiego zwolnić ze służby albo stwierdzić wygaśnięcia jej stosunku służbowego, z wyjątkiem przypadków: pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby edu.cossw.pl strona 7

powołania do innej służby państwowej; likwidacji jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe; i przypadków wygaśnięcia stosunku służbowego w wyniku: prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby; skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, jeżeli wykonanie tej kary nie zostało warunkowo zawieszone; skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego lub umyślnie popełnione przestępstwo skarbowe; orzeczenia prawomocnym wyrokiem sądu środka karnego pozbawienia praw publicznych lub środka karnego zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza Służby Więziennej; nieobecności w służbie przez okres powyżej 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania; zrzeczenia się obywatelstwa polskiego; porzucenia służby przez funkcjonariusza; śmierci funkcjonariusza; stwierdzenia zaginięcia funkcjonariusza. Funkcjonariuszowi kobiecie zwolnionej ze służby w okresie służby przygotowawczej w wyniku likwidacji jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe, w okresie ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego, przysługuje roczne świadczenie pieniężne w wysokości odpowiadającej uposażeniu zasadniczemu wraz z dodatkami o charakterze stałym, pobieranemu na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Funkcjonariuszowi, któremu wyrządzono szkodę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa służby, przyznaje się odszkodowanie w wysokości 1/30 miesięcznego uposażenia na ostatnio zajmowanym stanowisku za każdy dzień pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłużej jednak niż za okres 6 tygodni. edu.cossw.pl strona 8

Zapamiętaj! Funkcjonariuszowi, którego stosunek służbowy ustał, wydaje się niezwłocznie świadectwo służby. Funkcjonariusz może żądać sprostowania świadectwa służby w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. Ponadto funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby przysługuje: ekwiwalent za zaległy urlop na zasadach określonych w pkt. 5 bloku tematycznego (modułu) nr 5; ekwiwalent za nadgodziny na zasadach określonych w pkt. 2 bloku tematycznego (modułu) nr 2; prawo do nagrody rocznej i nagrody jubileuszowej na zasadach określonych w pkt. 4 bloku tematycznego (modułu) nr 5. Przywrócenie do służby Podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie ponownego nawiązania stosunku służbowego stanowi uchylenie: ostatecznego orzeczenia komisji lekarskiej o całkowitej niezdolności do służby, prawomocnego wyroku skazującego i wydanie w nowym postępowaniu prawomocnego wyroku uniewinniającego, prawomocnego orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania karnego o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego lub umyślnie popełnione przestępstwo skarbowe i wydanie w nowym postępowaniu prawomocnego orzeczenia o umorzeniu tych postępowań, prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby, a także uchylenie lub stwierdzenie nieważności podstaw prawnych ostatecznej decyzji o zwolnieniu ze służby w Służbie Więziennej. Do prowadzonego wówczas postępowania stosuje się odpowiednio art. 38 i art. 39 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej. W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami sprawy, przełożony odstąpić od przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego lub przeprowadzić je w ograniczonym zakresie. edu.cossw.pl strona 9

Postępowanie, o którym mowa powyżej przeprowadza przełożony właściwy do stwierdzenia wygaśnięcia stosunku służbowego albo zwolnienia ze służby funkcjonariusza. Pozytywne zakończenie postępowania stanowi podstawę do wydania aktu mianowania na określone stanowisko służbowe co najmniej równorzędne w zakresie uposażenia zasadniczego ze stanowiskiem zajmowanym przez funkcjonariusza bezpośrednio przed ustaniem stosunku służbowego. Ponowne nawiązanie stosunku służbowego następuje z dniem uchylenia przez właściwy organ skutków ustania stosunku służbowego. Prawo do uposażenia powstaje z dniem określonym w akcie mianowania. W przypadku braku możliwości mianowania na stanowisko służbowe co najmniej równorzędne w zakresie uposażenia zasadniczego ze stanowiskiem zajmowanym przez funkcjonariusza bezpośrednio przed ustaniem stosunku służbowego, funkcjonariusza mianuje się na stanowisko służbowe odpowiednio niższe, z zachowaniem prawa do wyższego uposażenia. Mianowanie funkcjonariusza na niższe stanowisko służbowe następuje za jego zgodą. W przypadku niewyrażenia przez funkcjonariusza zgody zwalnia się go ze służby. W przypadku negatywnego zakończenia postępowania kwalifikacyjnego wydaje się decyzję o umorzeniu tego postępowania. Decyzja ostateczna o umorzeniu postępowania w sprawie ponownego nawiązania stosunku służbowego stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia stosunku służbowego z dniem faktycznego zaprzestania pełnienia służby przez funkcjonariusza. Funkcjonariuszowi, z którym ponownie nawiązano stosunek służbowy albo wobec którego umorzono postępowanie kwalifikacyjne, przysługuje za okres pozostawania poza służbą świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku służbowym zajmowanym bezpośrednio przed ustaniem stosunku służbowego, nie więcej jednak niż za okres 6 miesięcy i nie mniej niż za 1 miesiąc. Jeśli w okresie pozostawania poza służbą funkcjonariusz otrzymywał świadczenie emerytalno-rentowe, wypłacane na podstawie odrębnych przepisów, lub roczne świadczenie pieniężne w wysokości uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym na ostatnio zajmowanym stanowisku, wypłaca się mu kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy należnym uposażeniem a wypłaconym świadczeniem emerytalno-rentowym lub świadczeniem, o którym powyżej. Okres pozostawania poza służbą, za który przyznano wyżej wymienione świadczenie traktuje się na równi ze służbą w zakresie wszystkich uprawnień uzależnionych od stażu służby. Świadczenie to wypłaca się także funkcjonariuszowi w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji o zwolnieniu ze służby w Służbie Więziennej z przyczyn innych niż określone na początku niniejszego rozdziału. Wypłata świadczenia następuje w terminie 14 dni od dnia złożenia przez funkcjonariusza wniosku w tej sprawie wraz z dokumentem potwierdzającym uchylenie lub stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby w Służbie Więziennej. Przełożony stwierdza, na podstawie dokumentu o którym mowa wyżej, wygaśnięcie stosunku służbowego z dniem faktycznego zaprzestania pełnienia służby przez funkcjonariusza. edu.cossw.pl strona 10

Prawo do zaopatrzenia emerytalnego Prawo do świadczeń emerytalno-rentowych funkcjonariuszy Służby Więziennej zostało uregulowane w ustawie z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Jeżeli funkcjonariusz, którego stosunek służbowy ustał, nie spełnia warunków do nabycia prawa do świadczeń emerytalnorentowych, od uposażenia wypłaconego funkcjonariuszowi po dniu 31 grudnia 1998 roku do dnia zwolnienia ze służby, od którego nie odprowadzono składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przekazuje się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki za ten okres przewidziane na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Emerytury funkcjonariuszy Służby Więziennej Emerytura przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który w dniu zwolnienia posiada 15 lat służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej, z wyjątkiem funkcjonariusza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem okresów służby i okresów z nią równorzędnych. Jako równorzędne ze służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i w Służbie Więziennej traktuje się: okresy służby w charakterze funkcjonariusza Urzędu Ochrony Państwa; okresy służby w charakterze funkcjonariusza Policji państwowej, Milicji Obywatelskiej, z wyjątkiem służby w latach 1944-1956 w charakterze funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa, porządku i bezpieczeństwa publicznego, jeżeli przy wykonywaniu czynności służbowych funkcjonariusz popełnił przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości lub naruszające dobra osobiste obywatela i za to został zwolniony dyscyplinarnie, umorzono wobec niego postępowanie karne ze względu na znikomy lub nieznaczny stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu lub został skazany z winy umyślnej prawomocnym wyrokiem sądu; okresy służby w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. edu.cossw.pl strona 11

z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn. zm.), z wyjątkiem służby w latach 1944-1956 w charakterze funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa, porządku i bezpieczeństwa publicznego, jeżeli przy wykonywaniu czynności służbowych funkcjonariusz popełnił przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości lub naruszające dobra osobiste obywatela i za to został zwolniony dyscyplinarnie, umorzono wobec niego postępowanie karne ze względu na znikomy lub nieznaczny stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu lub został skazany z winy umyślnej prawomocnym wyrokiem sądu; służbę wojskową uwzględnianą przy ustalaniu prawa do emerytury wojskowej; okresy służby w charakterze funkcjonariusza Służby Ochrony Kolei, jeżeli funkcjonariusz przeszedł bezpośrednio do służby w Milicji Obywatelskiej lub w Służbie Więziennej w terminie do dnia 1 kwietnia 1955 r.; okresy zatrudnienia lub służby w zawodowych jednostkach ochrony przeciwpożarowej i nauki w szkołach pożarniczych, w charakterze członka Korpusu Technicznego Pożarnictwa, a także funkcjonariusza pożarnictwa w terminie do dnia 31 stycznia 1992 r. Emerytura dla funkcjonariusza wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby. Dalszy wzrost emerytury uzależniony jest od okresu przyjęcia funkcjonariusza do służby. Emerytura dla funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. wzrasta o: 2,6% podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby; 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych poprzedzających służbę, nie więcej jednak niż za trzy lata tych okresów; 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych ponad trzyletni okres składkowy, o którym mowa w pkt 2; 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę. Wzrost emerytury funkcjonariusza, który został przyjęty do służby po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r. ograniczony jest do okresów służby i okresów równorzędnych ze służbą. Emerytura wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby. Emeryturę funkcjonariusza podwyższa się ponadto o: 1) 15% podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą; 2) 0,5% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej w warunkach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu tzn. funkcjonariusz brał udział, co najmniej przez 8 miesięcy w ciągu roku, w stałym wypełnianiu zadań w zakresie bezpośredniej ochrony i opieki nad osadzonymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur funkcjonariuszy Policji, Agencji edu.cossw.pl strona 12

Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. W myśl rozporządzenia jest to służba: w oddziałach dla nosicieli wirusa HIV, dla osadzonych wymagających stosowania szczególnych środków leczniczo-wychowawczych i osadzonych szczególnie niebezpiecznych w okresie do dnia 31 sierpnia 1998 r.; w oddziałach dla osadzonych niebezpiecznych i w oddziałach terapeutycznych dla skazanych z zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonymi umysłowo, o których mowa odpowiednio w art. 88 3 i art. 96 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy po dniu 1 września 1998 r. Zapamiętaj! Kwota emerytury nie może przekroczyć: 75% podstawy wymiaru, 80% podstawy wymiaru w przypadku zwiększenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą. Podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku wraz z 1/12 nagrody rocznej. Prawo do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin nie przysługuje funkcjonariuszowi, który został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, albo za przestępstwo określone w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, które zostało popełnione przed zwolnieniem ze służby. Skazanie emeryta albo rencisty prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, albo za przestępstwo określone edu.cossw.pl strona 13

w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione przed zwolnieniem ze służby, powoduje utratę prawa do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie ustawy. Emerytura funkcjonariusza przyjętego do służby po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2012 r. Emerytura przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który w dniu zwolnienia posiada ukończone 55 lat życia i co najmniej 25 lat służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej. Jako równorzędny ze służbą traktuje się okres służby wojskowej uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury wojskowej. Do wysługi emerytalnej zalicza się ponadto: okresy pozbawienia wolności i odbywania kary pozbawienia wolności oraz okresy zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy funkcjonariusz został uniewinniony lub postępowanie karne zostało umorzone, albo gdy nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby; okres urlopu wychowawczego, udzielonego w trakcie pełnienia służby, w wymiarze łącznym nie większym niż 3 lata. Funkcjonariusz, który w dniu zwolnienia ze służby osiągnął staż służby 25 lat, ale nie osiągnął wieku 55 lat życia, nabywa prawo do emerytury w dniu osiągnięcia tego wieku, w przypadku gdy ustanie stosunku służbowego spowodowane było: osiągnięciem 30-letniego stażu służby w Służbie Więziennej; likwidacją jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacją połączoną ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie funkcjonariusza do innej jednostki organizacyjnej lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe; ostatecznym orzeczeniem przez komisję lekarską całkowitej niezdolności do służby. Emerytura dla funkcjonariusza wynosi 60% podstawy jej wymiaru za 25 lat służby i wzrasta o 3% za każdy dalszy rok tej służby. Emeryturę podwyższa się o 0,5% podstawy jej wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny oraz w strefie działań wojennych. Podstawę wymiaru emerytury stanowi średnie uposażenie funkcjonariusza należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez funkcjonariusza. W przypadku niewskazania przez funkcjonariusza kolejnych lat kalendarzowych podstawę wymiaru emerytury stanowi średnie edu.cossw.pl strona 14

uposażenie funkcjonariusza należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, poprzedzających rok zwolnienia ze służby. Kwota emerytury nie może przekroczyć 75% podstawy jej wymiaru. Renta inwalidzka Renta inwalidzka przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który stał się inwalidą wskutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu: w czasie pełnienia służby albo w ciągu 18 miesięcy po zwolnieniu ze służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie, w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby. Zapamiętaj! Przepisy ustalają trzy grupy inwalidztwa funkcjonariuszy całkowicie niezdolnych do służby: I grupę obejmującą całkowicie niezdolnych do pracy, II grupę obejmującą częściowo niezdolnych do pracy, III grupę obejmującą zdolnych do pracy. W zależności od przyczyny powstania inwalidztwa pozostaje ono w związku lub nie pozostaje w związku ze służbą. Inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą, gdy powstało wskutek: zranienia, kontuzji lub innych obrażeń doznanych w czasie wykonywania obowiązków służbowych, wypadku pozostającego w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, chorób zakaźnych panujących w miejscu służbowego pobytu funkcjonariusza, edu.cossw.pl strona 15

chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby, chorób i schorzeń, które istniały przed przyjęciem do służby, lecz uległy pogorszeniu lub ujawniły się w czasie trwania służby wskutek szczególnych właściwości lub warunków służby na określonych stanowiskach. Inwalidztwo nie pozostaje w związku ze służbą, jeżeli: powstało z innych przyczyn niż kwalifikujące do związku ze służbą, jest następstwem wypadku lub choroby, których wyłączną przyczyną było udowodnione przez jednostkę organizacyjną właściwego resortu umyślne lub rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie funkcjonariusza naruszające obowiązujące przepisy lub rozkazy, jeżeli jego przełożeni zapewnili warunki odpowiadające tym przepisom i rozkazom i sprawowali we właściwy sposób nadzór nad ich przestrzeganiem, a funkcjonariusz posiadał potrzebne umiejętności do wykonywania określonych czynności i rozkazów i był należycie przeszkolony w zakresie ich znajomości, jest następstwem wypadku, którego wyłączną przyczyną było zachowanie się funkcjonariusza spowodowane nadużyciem alkoholu, zranienie, kontuzja, obrażenia lub choroba zostały spowodowane przez funkcjonariusza rozmyślnie. Renta inwalidzka wynosi dla inwalidów zaliczonych do: I grupy 80%, II grupy 70%, III grupy 40% podstawy wymiaru. Rentę inwalidzką zwiększa się o 10 % podstawy wymiaru inwalidom, których inwalidztwo powstało wskutek wypadku pozostającego w związku ze służbą lub wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami bądź warunkami tej służby, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze. O inwalidztwie funkcjonariuszy i jego związku ze służbą orzekają komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Renta rodzinna Renta rodzinna jest świadczeniem przysługującym rodzinie funkcjonariusza z tytułu śmierci żywiciela, czego następstwem jest niebezpieczeństwo pozostawienia osób pozostających na jego utrzymaniu, bez środków do życia. Do renty rodzinnej stosuje się zasady określone w ustawie z dnia 17 grudnia edu.cossw.pl strona 16

1998 roku o emeryturach i rentach z FUS. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny: 1) funkcjonariusza zmarłego albo zaginionego w czasie pełnienia służby, 2) funkcjonariusza zmarłego w ciągu: 18 miesięcy po zwolnieniu ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie, albo 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeśli śmierć nastąpiła wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby, 3) zmarłego emeryta lub rencisty policyjnego, 4) funkcjonariusza zmarłego po zwolnieniu ze służby, jeżeli w dniu śmierci spełniał on warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej, chociażby jego prawo do zaopatrzenia nie zostało jeszcze ustalone. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, małżonek (wdowa i wdowiec), rodzice (również ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające). Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnionych. W razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału renty rodzinnej po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych organ rentowy dokonuje podziału świadczenia od miesiąca ujawnienia tych okoliczności. W razie śmierci albo zaginięcia funkcjonariusza rentę rodzinną wymierza się od renty inwalidzkiej I grupy, jaka przysługiwałaby temu funkcjonariuszowi w dniu śmierci albo zaginięcia. Rentę rodzinną po zmarłym emerycie lub renciście wymierza się od kwoty świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jednakże od kwoty nie niższej niż kwota renty inwalidzkiej II grupy, która przysługiwałaby zmarłemu. edu.cossw.pl strona 17

Zapamiętaj! Wysokość renty rodzinnej wynosi: dla jednej osoby uprawnionej 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, dla dwóch osób uprawnionych 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, dla trzech lub więcej osób uprawnionych 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. edu.cossw.pl strona 18