B E Z P Ł A T N Y D W U T Y G O D N I K I N F O R M A C Y J N Y D Z I E L N I C Y KURIER WOLSKI Nr 39/340 15 października 2009 http://www.wola.waw.pl ISSN 1640-7636 Kolejna hala sportowa na Woli otwarta! Za nami emocje sportowe oraz ofi cjalne otwarcie nowej Hali Spor towej Gimnazjum nr 48 im. Jana Pawła II przy ul. Deotymy 25/3. Wielokrotni mistrzowie Polski w siatkówce zagrali na nowym obiek cie sportowym o Puchar Marszałka Województwa Mazowieckiego w Młodzieżowym Turnieju Piłki Siat kowej. 14 października Hala Spor towa została oficjalnie otwarta przez władze samorządowe oraz poświęcona. Hala Gimnastyczna przy ul. Deo tymy to nowoczesny obiekt składa jący się z trzech części budynków o łącznej o powierzchni 3 460 m 2. Dwa spośród nich stanowią przy budówki do głównego gmachu mieszczącego Salę Gimnastyczną. W przybudówkach znajdują się po mieszczenia pomocnicze. Budynek główny w części parterowej został podzielony na salę treningową i pomieszczenia pomocnicze. Pięt ro obiektu stanowi sala o szerokoś ci 27,50 m i długości 45,40 m. Hala doskonale nadaje się na rozgrywki, nawet na wojewódzkim poziomie. Dodatkowym atutem jest działają ce we wszystkich salach oraz na zewnątrz jednocześnie lub nieza leżnie nagłośnienie. Na trybunach znajduje się 150 miejsc siedzących. Młodzież będzie mogła jednocześ nie korzystać z trzech sal ćwiczeń. Cały teren jest monitorowany, bu dynki posiadają pełne zaplecze sa nitarne. W 2010 na zewnątrz pow staną boiska do siatkówki i koszy kówki oraz bieżnia. MJ Czy Warszawa nie zapomni o Woli? patrz str. 2 Nowe inwestycje patrz str. 4 Żelbetowe strzelnice patrz str. 6 Jak się tego pozbyć? patrz str. 6 WOLA W LICZBACH Trwają Wolskie Dni Seniora W dzielnicy na pobyt stały i czasowy zameldowanych jest 24 421 seniorek powyżej 60 roku życia 10 203 seniorów powyżej 65 roku życia Seniorzy mogą korzystać z usług wyspecjalizowanych: 5 samorządowych domów i ośrodków społecznych 19 organizacji społecznych GIMNAZJUM NR 48 GIMNAZJUM NR 48
2 S A M O R Z Ą D O W A W O L A Wykaz numerów telefonicznych Urzędu Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, Al. Solidarności 90, tel. 022 504 83 00 (03) Wydział Obsługi Mieszkańców tel. 022 504 86 23 Wydział Infrastruktury tel. 022 504 84 11 Wydział Kultury tel. 022 862 29 84 Wydział Ochrony Środowiska tel. 022 862 13 60, 022 862 29 76 Wydział Oświaty i Wychowania tel. 022 504 84 33 Wydział Sportu i Rekreacji tel. 022 504 84 51, 022 504 84 50 Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia tel. 022 636 21 60 Wydział Zasobów Lokalowych tel. 022 504 84 65 Delegatura Biura Administracji i Spraw Obywatelskich tel. 022 504 84 97 Ważne telefony: POLICJA: 997; Komenda Rejonowa Policji Warszawa IV, ul. Żytnia 36: 022 603 72 55 (56) STRAŻ POŻARNA: 998 STRAŻ MIEJSKA: 986 IV Oddział Terenowy, ul. Sokołowska 10: 022 632 97 37 dla osób głuchoniemych SMS: 0 723 986 112) POGOTOWIE RATUNKOWE: 999 NR ALARMOWY Z TEL. KOM.: 112 POGOTOWIE ENERGET. RWE : 022 821 31 31 POGOTOWIE GAZOWE: 992 POGOTOWIE CIEPŁOWNICZE: 993 POGOTOWIE WOD KAN: 994 INFORMACJA O WYPADKACH: 197 90 NOCNA WYJAZDOWA OPIEKA LEKARSKA: 022 525 12 06 SŁUŻBA DYŻURNA MIASTA BBiZK (zgł. tylko nadzwyczajnych zagro żeń): 196 56 BIURO NUMERÓW: 118 913 URZĄD SKARBOWY WOLA ul. Powstańców Śląskich 2d, tel. 022 533 66 00 PROKURATURA REJONOWA WOLA ul. Erazma Ciołka 14, tel. 022 420 26 00 XLI Sesja Rady Dzielnicy Wola 29 września 2009 r. Projekt nowego statutu dla Woli przyjęty Druga wrześniowa sesja została zwołana głównie po to, by zaopiniować projekt nowego Statutu Dzielnicy Wola. Bitwa o statut Radni rozpoczęli od przyjęcia protokołu z poprzedniej sesji. Chwilę po głosowa niu Joanna Tracz Łaptaszyńska (PO) poprosiła o dwuipółgodzinną przerwę na dokończenie prac komisji doraźnej ds. statutowo regulaminowych nad po prawkami do statutu Woli. (Przypo mnimy, że statut określa m.in. kompete ncje rady i zarządu dzielnicy). Projekty statutów zostały przedstawione dzielni com przez Radę Miasta na początku września br.). O 16.45 obrady wznowio no. Przewodniczący komisji statutowej Michał Marciniak (PO) omówił uwagi zgłoszone przez radnych. Komisja opie rała się m.in. na propozycjach Zarządu Dzielnicy i wynikach konsultacji spo łecznych z mieszkańcami Woli. Uwagi dotyczyły m.in. sformułowań języko wych i kwestii formalnych, np. dodanie do kompetencji Przewodniczącego Rady reprezentowanie Rady na zewnątrz ; zaostrzenie warunków zwoływania sesji nadzwyczajnych; zgoda na dwukrotne (a nie jednokrotne, jak chcieli projekto dawcy) zabieranie głosu w danym punk cie obrad; dodanie do listy wniosków, które głosuje się natychmiast po zgło szeniu, zwrócenie uwagi na niestoso wne wypowiedzi i ew. żądanie wykre ślenia ich z protokołu. Komisja postu luje też, aby herb dzielnicy zawierał 3 symbole: wolnych elekcji, młyna i sy gnet literniczy nazwy historycznej Woli: Magna Wola Varsoviensis. M. Marciniak poprosił o przyjęcie poprawek en bloc. Od tego momentu rozgorzała burzliwa dyskusja. Marcin Rolski (PiS) miał wątpli wości, czy wszystkie poprawki można głosować zbiorowo, ponieważ komisja nie wydała kompleksowej pozytywnej opinii o statucie. Jan Nowak (PiS) stwierdził, że projekt statutu jest fatalny, bowiem sprawom stricte organizacyj nym, określającym przebieg sesji, przy pisuje większe znaczenie. Jego zdaniem przepisy niejednoznaczne i dające mo żliwość manipulowania obradami Rady celowo podniesiono do rangi statuto wej. Sposób postępowania Platformy Obywatelskiej z opozycją przyrównał do praktyk z okresu PRL u. Oświadczył, że klub PiS nie opowie się za statutem, który umożliwia przerywanie lub ogra niczenie dyskusji radnych, a nawet gło sowanie bez żadnej dyskusji. M. Marci niak (PO) wytknął przedmówcy, że kiedy był na to czas, podczas wyczer pującej 8 godzinnej pracy komisji statu towej, nie zgłaszał żadnych uwag. Zas kakująco wypowiedział się Mariusz Wis (PO). Radny skrytykował projekt, który jego zdaniem narusza wolności słowa. Tymczasem w demokracji jest ona gwa rantem obrony praw mniejszości, jedy ną możliwością opozycji politycznej do zaprotestowania. Na koniec zgłosił dwie językowe poprawki do statutu, jego przemówienie zwieńczyły oklaski z ław klubu PiS. Maria Weber (PO) podsumo wała klubowego kolegę, mówiąc iż ta wypowiedź wspaniale wpisuje się w projekt nowego statutu, gdyż jego zapisy ograniczają wypowiedzi nie na temat. Jej zdaniem uregulowania statu tu mają służyć ucywilizowaniu obrad i skupieniu radnych na pracy dla miesz kańców. Dysputa o treści i sposobie gło sowania statutu trwała jeszcze jakiś czas. Przed ostatecznym rozstrzygnięciem na wniosek PiS u zarządzono przerwę, po której radny M. Wis (PO) zadeklarował, że wstrzyma się od głosowania. W dys kusji wzięli też udział M. Marciniak, M. Weber, Dariusz Puścian (PO) i J. No wak, M. Rolski (PiS). Ostatecznie po przeprowadzeniu głosowań nad posz czególnymi poprawkami, radni pozy tywnie zaopiniowali projekt Statutu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy (13 za, 6 przeciw i 1 wstrzymujący się ). Te raz dokument wraz z uwagami wol skich samorządowców poczeka na akceptację Rady Warszawy. Interpelacje i zapytania Tym razem interpelacje złożyli radni tylko jednego klubu. Dorota Makowiec ka (Lewica) poprosiła Zarząd Dzielnicy o zajęcie się zniszczonym chodnikiem przy ul. Pustola 12. Płyty chodnikowe są połamane i podziurawione, dokład nie na trasie prowadzącej lokatorów do klatek schodowych. Mieszkańcy wielo krotnie zgłaszali problem. Radna zainter weniowała też w sprawie niebezpiecz nego placu zabaw w Przedszkolu Nr 116 przy ul. Okopowej 31. Radna Jo anna Kamieńska (Lewica) domagała się namalowania pasów na niebezpiecz nym skrzyżowaniu ulic Żytniej z Tysz kiewicza. Wielokrotnie dochodzi tam do zagrożenia życia pieszych, którzy zmuszeni są chodzić środkiem ulicy bez oznakowania. Adam Sadowski (Lewica) również podniósł sprawę bezpieczeń stwa na drodze. Powołując się na liczne głosy mieszkańców, poprosił Zarząd o interwencję w Zarządzie Dróg Miej skich. Miałaby ona poskutkować insta lacją sygnalizacji świetlnej na skrzy żowani ulic ks. Janusza i Brożka. Sfałszowany stenogram? Ostatni punkt rozpoczęła prośba A. Sa dowskiego (Lewica), która podgrzała atmosferę. Radny chciał się dowiedzieć od klubu PiS, w którym fragmencie doszło do sfałszowania stenogramów z przebiegu Sesji Rady Dzielnicy Wola. (Przypomnijmy, że klub PiS oświadczył na łamach Kuriera Wolskiego nr 37/338, iż Przewodniczący Rady D. Puścian (PO) doprowadził do kuriozalnego przypad ku przyjęcia sfałszowanych stenogra mów z sesji.) Odpowiedziała na to Beata Gosiewska (PiS), która uznała oświadczenie klubu Lewicy (również w Kurierze nr 37/338) za niestosowne i bezpodstawne pomówienie, narusza jące jej dobre imię. W oświadczeniu Lewicy czytamy m.in., iż Jedynym ce lem uczestniczenia Beaty Gosiewskiej w posiedzeniach Rady Dzielnicy zdaje się być wprowadzanie chaosu, utrudnia nie obrad, zakłócanie pracy Prezy dium. Radna uznała to za kłamstwo, stwierdziła, że jej uwagi do sposobu pracy Wiceprzewodniczącego Rady Andrzeja Grudkowskiego (Lewica) są merytoryczne i wynikają z notoryczne go ignorowania przez niego głosów opozycji. Zaapelowała do Przewodni czącego Rady D. Puściana, aby tym ra zem jej wypowiedź znalazła się w pro tokole. Zdaniem radnej w protokole z ostatniej sesji nie zawarto jej słów, mi mo iż wypowiadała się trzykrotnie. W odpowiedzi na zarzut fałszowania ste nogramów głos zabrał burmistrz Marek Andruk, który odczytał oświadczenie osoby sporządzającej stenogramy z ses ji. Pani stenografka stwierdza w nim, iż stenogram został wykonany zgodnie z jej umiejętnościami zawodowymi pot wierdzonymi egzaminem weryfikacyj nym. Ponadto na sesji często nakładają się głosy do mikrofonu i z sali, co spra wia, że trudno je wyodrębnić. Wobec dalszej niezgody i przedłużającej się dyskusji Michał Kubiak (PO) zapropo nował, by merytorycznie zakończyć te mat i odsłuchać spornego nagrania w większym gronie radnych na jednej z komisji. W debacie wzięli udział J. No wak (PiS), M. Weber (PO), A. Sadowski (Lewica), D. Puścian (PO), M. Andruk, M. Wis (PO) i M. Kubiak (PO). Całość dyskusji i przyjęte dokumenty są dos tępne na stronie www.wola.waw.pl. JR Czy Warszawa upamiętni Mieszkańców Woli? 5. sierpnia ma zostać Ogólnowarszaw skim Dniem Pamięci ok. 50 tys. Miesz kańców Woli Wymordowanych przez Niemców w czasie Powstania War szawskiego. Czy tak się stanie dowie my się prawdopodobnie po kolejnym posiedzeniu Rady Dzielnicy Wola, którego termin wypada już po zamk nięciu tego numeru Kuriera. Tym czasem na głosowanie Rady czeka wniosek Komisji Oświaty i Kultury, która podjęła decyzję o wpisaniu 5. sierpnia w rocznicowe obchody Pow stania. Historia inicjatywy uczczenia tego dnia jest długa. Jednym z pierw szych, który wystąpił z propozycją był, nieżyjący już Lechosław Olejnicki. Dziś sprawę kontynuuje Jerzy Ja nowski uczestnik tragicznych wyda rzeń tzw. Rzezi Woli, a dziś m.in. prze wodnik w Muzeum Powstania War szawskiego. Projekt uczczenia 5. sierp nia poparła też Społeczna Rada Kom batancka skupiająca większość środo wisk kombatanckich z Woli. W sprawie wypowiedział się również IPN, który szacuje że tego dnia na Woli wymor dowano ok. 20 tys. ludzi, a całkowite straty dzielnicy w powstaniu wyniosły 40 tys. osób. Placówka nie jest w stanie podać dokładnej liczby wobec ogrom nej anonimowości spoczywających na cmentarzach. Różne źródła podają, że w Rzezi Woli zginęło od 30 do 50 tys. osób. Ostatecznie Komisja Oświaty i Kultury jednogłośnie zaproponowała ustanowienie 5. sierpnia Ogólnowar szawskim dniem Pamięci około 50 tys. Mieszkańców Woli Wymordowanych przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego i wpisanie tej daty w rocznicowe obchody Powstania. Czy Rada przyjmie taki wniosek? O de cyzji poinformujemy w kolejnych nu merach Kuriera. JR Dyżury Radnych Dzielnicy Wola Informacje o dyżurach wolskich samorządowców można otrzymać w Wydziale Obsługi Rady. Tel. 022 5048338; e mail: rada@wola.waw.pl
S P O Ł E C Z N A W O L A 3 Niespokojna Podczas wyburzania starej kamienicy przy ul. Spokojnej 3 doszło do katastro fy budowlanej. Niewiele brakowało, a walące się mury spowodowałyby po ważne uszkodzenie położonej kilka metrów od budynku stacji benzynowej. Kamienicę i teren pod nią chcą odzys kać spadkobiercy dawnych właścicieli, którzy wraz z varsavianistami nie zga dzali się na jej wyburzenie. Od dłuż szego czasu czyniono nieudane stara nia o wpisanie budynku do rejestru zabytków. Jednym z argumentów było to, że jest to jedyna 100 letnia kamieni ca w tym rejonie Warszawy. Inne zdanie na ten temat miała dziel nica, która rozbiórkę motywuje złym stanem technicznym budynku i dużymi kosztami ewentualnego remontu. Jak poinformował nas Zastępca Burmistrza Marek Lipiński, władze Woli już od 2006 roku czyniły starania w tym kie runku przedstawiając ekspertyzy stanu technicznego kamienicy, stwierdzające, że budynek grozi zawaleniem. MP Nowa oferta dla seniorów Oficjalny start Ośrodka Wsparcia przy ul. Zawiszy 5 1 października w Międzynarodowy Dzień Seniora Urząd Dzielnicy Wola oraz Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola (OPS) oficjalnie otwo rzyli Ośrodek Wsparcia dla Seniorów (OWS). Wyjątkową oprawę uroczysto ści przygotowali pracownicy OWS oraz zaprzyjaźnieni Seniorzy. W uroczysto ści wzięli udział Przewodniczący Rady Dzielnicy Wola Dariusz Puścian, Dy rektor OPS Wola Bogusława Biedrzyc ka, Burmistrz Dzielnicy Wola Marek MARTA JERIN Andruk oraz Zastępca Burmistrza Dzielnicy Wola Paweł Pawlak. Ośrodek działa w ramach OPS Dzielnicy Wola przy ulicy Zawiszy 5. Kilka przytulnych pomieszczeń ciepłą atmosferą przy pomina bardziej mieszkanie niż ośro dek. Znajdują się tam kuchnia, w której seniorzy mogą sobie przygotowywać posiłki, salon, łazienki dostosowane do potrzeb osób starszych, sala telewizyj na z pianinem oraz pokój zwany gale rią serwetki. W zbiorach minigalerii znajdują się papierowe serwetki nawet z lat 50. OWS przeznaczony jest dla osób starszych, które czują się osamotnione i nie korzystały dotychczas z usług kie rowanych do wolskich Seniorów. Podstawowym celem działalności OWS jest poprawa sytuacji życiowej osób starszych, przeciwdziałanie mar ginalizacji i poczucia osamotnienia a przede wszystkim umożliwienie oso bom starszym prowadzenie aktywnego i twórczego życia. Ośrodek zapewnia osobom starszym dzienny pobyt, reali zuje program Aktywny Senior i pro wadzi Punkt Informacji dla Seniorów. MJ MACIEJ PODULKA Uwaga rodziny wielodzietne! Rodziny posiadające 4 lub więcej dzieci w wieku do 20 lat, które nadal pobiera ją naukę i są na utrzymaniu rodziców mogą składać wnioski w ZTM o bez płatne przejazdy. 1. Dzieci zostaną nimi objęte jeśli ro dzice przedstawią ważne na ten rok szkolny legitymacje szkolne i/lub akademickie. 2. Wydane przez Urząd Dzielnicy Wola poświadczenie o wspólnym zamel dowaniu. 3. Dowód osobisty jednego z rodziców lub opiekunów prawnych. 4. W przypadku nowych kart trzeba dostarczyć opisane imieniem, na zwiskiem i datą urodzenia zdjęcie każdego dziecka. Można je wykonać bezpłatnie w ZTM przy ul. Senator skiej 37. Uprawnienia przysługują do 30 wrześ nia następnego roku szkolnego dla młodzieży szkolnej oraz do 31 paź dziernika kolejnego roku akademickie go dla studentów. Źródło: ZTM Mikroświat od 35 lat Pracownia Mikromodelarstwa i Historii Wojskowej właśnie obchodzi swój jubi leusz. 12 października o godzinie 17.00 w siedzibie PWiHM na terenie bazy MZA przy ul. Redutowej odbyły się z tej okazji specjalne uroczystości. Szef pracowni, pan Sławomir Rakowiecki zaprosił szereg gości, z których wielu to osoby związane z pracownią. Nie którzy jako jedni z pierwszych na świe cie współtworzyli z panem Sławomi rem zasady tzw. warmgamingu, czyli gier wojennych odbywających się z wykorzystaniem modeli żołnierzy i sprzętu całych armii. Myli się ten, kto MACIEJ PODULKA myśli, że jest to zwykła zabawa w żoł nierzyki. Bitwy rozgrywane na tzw. dioramach, które imitują istniejące na świecie miejsca w odpowiedniej skali, przypominają raczej pracę w sztabie dowodzenia, niż zabawy z dzieciństwa. Pracownia wychowała już kilka po koleń modelarzy strategów, którym podobno umiejętności nabyte przy wy konywaniu modeli i prowadzeniu bata lii, przydały się w życiu. Niebawem w Kurierze ukaże się obszerniejszy materiał na temat mikroświata przy Redutowej. MP Szef pracowni Sławomir Rakowiecki wyjmuje z szafy miniaturowe oddziały MACIEJ PODULKA
4 W O L A M I E S Z K A Ń C Ó W Dalsze prace remontowe wokół muru getta warszawskiego Na podwórku między kamienicami przy Złotej 60 i Siennej 55 z wejściem od Złotej zachował się jeden z nielicznych fragmentów muru getta warszawskiego. Urząd Dzielnicy Wola pod koniec września rozpoczął kolejne prace re montowe. Odrestaurowany został mur, usunięty i przeniesiony śmietnik, który już od dawna słusznie wzbudzał kon trowersje. Nowoczesna, estetyczna tabli ca, kwietniki z roślinami, podświetlony mur dają odwiedzającym szansę na chwilę zadumy w komfortowych wa runkach. Miejsce to, będące namacalną pozostałością holocaustu, jest często wizytówką naszej Dzielnicy, odwiedzają je turyści z całego świata. W zeszłym roku, w lipcu wspólnie z Gminą Żydo wską otworzyliśmy tu punkt Informacji Turystycznej i Kulturalnej, który obsłu guje turystów w rejonie tzw. Enklawy Żydowskiej. Punkt przy ul. Siennej 55 powstał w ramach programu Rewi talizacji otoczenia fragmentów murów Getta Warszawskiego i jest wynikiem współpracy Urzędu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy oraz Gminy Wyzna niowej Żydowskiej w Warszawie. To ważne centrum informacji na temat Getta Warszawskiego, historii tej części Warszawy oraz szlaków turystycznych. Podczas uroczystości przedstawiciel Zarządu Dzielnicy Wola zapowiedział kolejne prace remontowe. MJ Urząd Dzielnicy Wola informuje, że NZOZ Ośrodek Pomocy Zdrowiu prowadzi terapię grupową i indywi dualną dla osób, które mają w rodzinie chorobę alkoholową. Nabór do nowej grupy w czwartki 14.00 16.00. Dla osób ubezpieczo nych bezpłatnie. Dla osób tych dostępny jest na terenie przychodni le karz rodzinny, dermatolog, alergolog, laryngolog, kardiolog i stomatolog. tel: (022) 838 86 30, 838 73 64; adres: ul. Bellottiego 1, 01 022 Warszawa (koniec ul. Nowolipki) Nowy kompleks boisk szkolnych Wola ma kolejny nowoczesny i co ważne dostępny publicznie obiekt sportowy. 30 września br. w Szkole Podstawowej nr 148 im. Hugona Kołłątaja przy ul. Ożarowskiej oddano do użytku odnowiony kompleks boisk. Dzieci będą miały do dyspozycji boiska oraz plac zabaw dostosowany do potrzeb nawet najmłodszych 6 latków. Z boisk będzie mogła korzystać codziennie po zajęciach lekcyjnych okoliczna mło dzież. Obiekt będzie czynny do godz. 20.00. Znalazły się tam boiska do piłki nożnej i ręcznej, koszykówki, siatków ki, bieżnia, skocznia i plac zabaw. Teren jest oświetlony, wyposażony m.in. w monitoring, ławki, kosze i stoły do tenisa stołowego. Inwestycja koszto wała Dzielnicę 1 882 857,41 PLN brutto. Przy okazji oddania obiektu odsłonięto też pomnik patrona szkoły Hugona Kołłątaja. Popiersie którego twórcą jest Ferdynand Jarocha stało do tej pory zapomniane na tyłach budynku szkol nego. Odbył się też mecz piłki nożnej między drużyną Urzędu Dzielnicy Wo la, a nauczycielami SP nr 148. Starcie zakończyło się remisem 3:3. W imprezie wzięli udział m.in. uczniowie, nauczy ciele, przedstawiciele Rady Rodziców, dyrektor szkoły Anna Srumińska Doktór, Burmistrz Woli Marek Andruk, radni Małgorzata Cybulska i Adam Sadowski. W przyszłym roku Dzielnica planuje modernizację budynku ZS im. Konarskiego przy ul. Okopowej. MJ/JR Spacer z przewodnikiem Wolskie ścieżki pamięci Urząd Dzielnicy Wola oraz Miłośnicy Warszawy i Mazowsza serdecznie zaprasza ją na bezpłatne spacery z przewodnikiem. W programie m.in. poznanie cieka wostek i architektury cmentarzy, konkursy z nagrodami. Będzie możliwość po rozmawiania z wykwalifikowanymi przewodniczkami. Spacer organizowany jest w ramach projektu Wolskie ścieżki pamięci wycieczki przewodnickie po cmentarzach znajdujących się na terenie Woli. W październiku zapraszamy na dwie wycieczki: Dziedzictwo Jerzego Waldorffa groby odrestaurowane dzięki kwestom. Termin: 18 października, godz. 11.00 Miejsce zbiórki: Cmentarz Stare Powązki przed Bramą Św. Honoraty Zapisy: 022 504 83 32 Spacer śladami słynnych aktorów Termin: 25 października, godz. 11.00 Miejsce zbiórki, Cmentarz Stare Powązki, przed II Bramą Zapisy: 022 504 83 32 SP NR 148 List do redakcji Kto zapomniał o miejscach pamięci W odpowiedzi na nasz artykuł z ostatniego numeru do redakcji przyszedł list. Dzień dobry, Właśnie przeczytałem najświeższe wydanie Kuriera Wolskiego z 17 września 2009 r. Ucieszył mnie niez miernie artykuł poświęcony miejscom pamięci na Woli opisujący stan i wygląd tablic i otoczenia. Faktem jest, że wiele miejsc jest usytuowanych w mało widocznych miejscach, co sprzyja dewastacji i są one z reguły tymi o których nikt nie pamięta. Kie dyś każda szkoła miała w opiece jed no lub kilka miejsc pamięci, gdzie uczniowie z reguły na lekcjach his torii lub godziny wychowawczej sprzątali teren wokół, zapalali zni cze, sadzili kwiaty. Z biegiem czasu tradycja ta zanikła a i szkoły nie maja na to funduszy i czasu. Kwestią odrębną jest kto za utrzymanie tych tablic odpowiada. Zbyt wielu admini strujących stwarza problemy i rozmy wa odpowiedzialność. Wszystkie miejsca pamięci powinny być admi nistrowane przez U.Dz. Wola który to odpowiadałby za ich utrzymanie i konserwację oraz za wygląd i este tykę tych miejsc. Takie załatwienie tej sprawy wymagałoby zapisania w budżecie dzielnicy stałych kwot na remonty i konserwację oraz na utrzy manie przez cały rok tych miejsc w należytym stanie tj. w zależności od środków raz lub dwa razy w ty godniu posprzątanie terenu przylega jącego do miejsca pamięci, umycie mechaniczne tablicy, sezonowe na sadzenie kwiatów, zapalenie znicza. Skłaniałbym się ku stanowisku, że miejsca pamięci zlokalizowane przy szpitalach, placówkach oświaty i za kładach pracy oraz budynkach mieszkalnych powinny znajdować się pod opieką tych placówek ale w ra mach porozumienia miedzy nimi a Urzędem z uwzględnieniem prze kazania środków na ten cel przez U.Dz. Pozostałe miejsca pamięci win ny być utrzymywane bezpośrednio przez U.Dz. lub poprzez szkoły które otrzymają na ten cel środki z Urzędu. Pragnę również zauważyć że tablice często są zalane parafiną ze zniczy ( ). Inna sprawa to jak spacerujący z pieskami nie bacząc co pupil robi pozwalają aby siusiał on na tablice lub ściankę z tablicą. Takie zachowa nie zaobserwowałem na ul. Wolskiej róg Elekcyjnej i Wolskiej 113 gdzie piesek podleciał do stojącego tam brzozowego krzyża i go obsiusiał. Zwrócenie uwagi na zachowanie pieska u Pani wzbudziło tylko mało wymowny grymas twarzy i fochnię cie, po czym oddaliła się z pieskiem do domu. Mając na uwadze powyż sze należy rozważyć apel do miesz kańców o baczniejsze zwracanie uwagi na stan i wygląd tych miejsc ( ). I aby nasze (mieszkańców i urzędników) zainteresowanie tymi miejscami nie ograniczało się tylko do świąt i uroczystości rocznicowych. Z poważaniem MF Redakcja: W odpowiedzi na pytania i sugestie czytelnika Wydział Kultury dla Dzielnicy Wola, któremu od 2008 ro ku podlega kwestia miejsc pamięci przekazał nam kilka istotnych infor macji. W roku 2009 na ten cel wydział otrzymał 65 tys. zł, natomiast w 2010 r. przeznaczono kwotę 50 tys. zł. Utrzymanie czystości w najbliż szym otoczeniu pomników leży w gestii właścicieli i zarządców nieru chomości na których usytuowany jest obiekt. Co do wyboru poszczegól nych miejsc w celu ich odnowienia, zajmuje się tym Wydział Kultury w porozumieniu z mieszkańcami i Społeczną Radą Kombatancką. Pie lęgnacja zieleni i nowe nasadzenia odbywają się w porozumieniu z Wy działem Ochrony Środowiska. Jeśli mają państwo jakieś sugestie co do kolejności renowacji miejsc pamięci należy zgłaszać je do Wydziału Kul tury. Red
W O L A M I E S Z K A Ń C Ó W 5 To był najlepszy i największy Korowód! W sobotę 26 września br. w parku im. gen. J. Sowińskiego odbyła się już 4. edycja przeglądu ofert pomocowych samorządu i organizacji pozarządowych pn. Wolski Korowód pod honorowym patronatem Burmistrza Dzielnicy Wola. Organizatorem pikniku były Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia, Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Ośrodek Kultury im. S. Żeromskiego. W miasteczku pomocowym ponad 60 instytucji, placówek publicznych oraz organizacji pozarządowych zaprezen towało swoje oferty. Mieszkańcy Woli Za nami I Święto Ulicy Bolecha! Mieszkańcy Woli wiedzą jak oryginal nie pochwalić się dorobkiem pokoleń żyjących w naszej dzielnicy. 19 wrześ nia br. zorganizowali Bolechiadę I lokalne święto ul. Bolecha na Kole. Imprezę mieszkańcy osiedla przygo towali nakładem własnych środków. Odbyły się konkursy, np. plastyczny dla dzieci nt. Moja wizja osiedla Koło/dzielnicy Wola w 2050 r. Prace złożono w domowym archiwum, gdzie poczekają aż do 2050 r. Za 41 lat mają być zaprezentowane na specjalnej wy stawie. Można było też wziąć udział w konkursie rzutu piłką ekologiczną do kosza, biegu na Złotą Milę Olimpijską, zagłosować na najpiękniejszy przed ogródek. Otwarto Ogródek samorzą dowy miejsce dyskusji nt. problemów osiedla i sposobów ich rozwiązania. Popularnością cieszyła się wystawa MAREK JEZIERSKI mogli skorzystać z nieodpłatnych porad specjalistów m.in. prawnika, psy chologa, terapeuty uzależnień, pośred nika pracy, specjalisty ds. przemocy i in. Nie zabrakło także ofert prozdrowot nych. Szpital Wolski im. dr Anny Gos tyńskiej wykonał badania ciśnienia krwi, mierzenie poziomu cukru we krwi oraz poziomu cholesterolu. Stomatolog Jarosław Aleksandrowicz przeprowadził fluoryzację wśród dzieci i młodzieży. Odbyły się także badania mammogra ficzne i diagnostyki osteoporozy, a w nowoczesnym ambulansie można było honorowo oddać krew. Organizacje za dbały o ciekawe konkursy i zabawy dla rodzin. Wydział Sportu i Rekreacji zorga nizował ogródek sportowy, w którym dzieci i młodzież mogły uczestniczyć w konkurencjach sportowych. Straż Miejska zaprezentowała pokaz taktyk i technik interwencji. O pogodę ducha i wewnętrzny spokój zadbało Stowa rzyszenie Taoistycznego Tai Chi, które zorganizowało zajęcia tai chi, a dzięki Ośrodkowi Pomocy Społecznej miesz kańcy mogli zadbać o swoją sprawność Bolechiada na Kole psów nieagresywnych. W ramach kąci ka historycznego mieszkańcy zapoznali się z przedwojennymi i wojennymi dzie jami osiedla Koło. Był to wstęp do przy szłorocznej wystawy historii osiedla (75. rocznica powstania). Materiały do ekspozycji dostarczyli samo mieszkańcy. fizyczną i pomaszerować z kijkami Nordic Walking. Na scenie amfiteatru można było obejrzeć i posłuchać wy stępów artystycznych. W tym roku wystąpił m.in. Kabaret Młodych Panów, który rozbawił zgromadzoną publicz ność, a na zakończenie pikniku swoje przeboje zaśpiewał Krzysztof K.A.S.A. Kasowski. Dziękujemy wszystkim, którzy w słoneczną sobotę 26 września zdecydowali się spędzić z nami dzień. MJ Wysłuchano prelekcji p. B. Brzozows kiej, warszawskiej przewodniczki. Opieką medyczną i merytoryczną w za kresie higieny i zdrowego trybu życia sprawował warszawski oddział PTH. W Bolechiadzie uczestniczyli m.in. Za stępca Burmistrza Woli Paweł Pawlak, radna Maria Weber i ks. Jan Sikorski. Organizatorzy Obywatelska Rada Koła kolejną edycję imprezy planują za rok. KK/red PIOTR STARZYŃSKI ANDRZEJ OBALSKI Aby otrzymać zaproszenia, należy zadzwonić do 19 października pod numer 022 504 83 33 i odpowiedzieć na proste pytanie. Rozwiązanie znajdą Państwo w tym wydaniu Kuriera Wolskiego. Zapraszamy. Kto pierwszy ten lepszy! Dzisiejsze pytanie: Ile lat działa oraz gdzie się mieści Pracownia Mikromodelarstwa i Historii Wojskowej? W tym numerze w dobre ręce oddamy: Teatr Scena Prezentacje zaproszenie 2-osobowe, Rozmowy w parku 18 października, 19.00 Teatr Scena Prezentacje zaproszenie 2-osobowe, Oddech życia 22 października, 19.00 Teatr Na Woli zaproszenie 2-osobowe, Bomba 18 października, 16.00 Teatr Na Woli zaproszenie 2-osobowe, Uwaga złe psy 25 października, 19.00 Klub Dobra Karma dwa zaproszenia 2-osobowe, Impreza Femme Fatale Night (Dj Mauy i Dj Loco) swing, blues, rock'n'roll, boogie 17 października, 21.00 Kawiarnia Mesita zaproszenie 1-osobowe, Japońskie naszyjniki warsztaty dla dorosłych 17 października, 17.00 Kawiarnia Mesita zaproszenie 1-osobowe, Poczuj pismo nosem, warsztaty psychografologii nauka umiejętności odczytywania z pisma ludzkich cech charakteru 29 października, 19.00 Pieski z Rasztowa czekają na dobrych opiekunów Jeśli chcesz mieć psa, a nie musi to być zwierzak z rodowodem, pomóż porzuconym psiakom z Rasztowa koło Radzymina. Schronisko w następnym roku może stracić swoją lokalizację, a prowadząca je p. Jolanta z całego serca pragnie zapewnić swoim podopiecznym bezpieczny dom. Do oddania, tylko w życzliwe ręce są: Giga 3 miesięczna sunia, która uroś nie do rozmiaru owczarka niemieckie go. Słodki szczeniak uwielbiający za bawę i pieszczoty. Kaja roczna sunia chowana na pod wórku jako pies kojcowy. Jest bystra, więc bez większych problemów przy uczy się do czystości w domu i prowa dzenia na smyczy. To śliczne, delikat ne maleństwo potrzebuje kochającego opiekuna. W sprawie piesków i ewentualnej pomocy dla schroniska proszę dzwonić do p. Jolanty tel. 0 501 980 665 lub pisać znajdy@tlen.pl. Red Wolskie Dni Seniora 2009 Z okazji przypadającego w dniu 1 października Międzynarodowego Dnia Seniora Rada i Zarząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy zapraszają do udziału w uroczystościach Wolskich Dni Seniora 2009 15 października (czwartek) godz. 19.00 DK Działdowska, ul. Działdowska 6: koncert muzyki klasycznej fortepian i śpiew (rezerwacja bezpłatnych wejściówek 022 632 31 91/96 lub w siedzibie DK Działdowska ) 22 października (czwartek) godz. 18.00 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 80 ul. Redutowa 48: Japońskie święta i festiwale prowadzi Magdalena Tomaszewska Bolałek 24 października (sobota) godz. 15.00 Sala widowiskowa Ośrodka Kultury im. Stefana Żeromskiego ul. Obozowa 85: Melodie, które kochamy z udziałem artystów Warszawskiej Opery Kameralnej i Fil harmonii Narodowej (wstęp wolny); 26 października (poniedziałek) Teatr na Woli im. Tadeusza Łomnickiego, ul. Kasprzaka 22 1. Uroczyste podsumowanie: obchodów Wolskich Dni Seniora 2009, programu Druga młodość Wolski Program Senioralny 2009 programu Aktywny Senior w tym podsumowanie konkursu Wolskie rękodzieło oraz wystawa prac konkursowych, programu Senior Starszy, Sprawniejszy 2. Spektakl muzyczny Przyjaciółki, czyli jak zrobić recital w wyk. Katarzyny Jamróz, Katarzyny Zielińskiej, z towarzyszeniem Grupy MoCarta. (Zaproszenia będą przekazywane przez organizacje seniorskie)
6 H I S T O R Y C Z N A W O L A Żelbetowe strzelnice Po rozpoczęciu operacji Barbarossa Warszawa została pokryta siecią posterunków, obsadzonych przez niewielkie oddziały policyjne i wojskowe. Posterunki urządzano w nowoczesnych gmachach użyteczności publicznej: szkołach, urzędach, szpitalach, bankach itp. 21 czerwca 1943 r. Generalne Gu bernatorstwo zostało uznane za obszar działań przeciwpartyzan ckich. W Warszawie wyznaczono rejony obronne, które zaczęto intensywnie fortyfikować od je sieni 1943 r. W zajętych przez Niemców budynkach zamurowy wano okienka piwnic, w okna na parterach wstawiano stalowe kraty i siatki, drzwi wejściowe i bramy wzmacniane były od wewnątrz stalową blachą. Przygotowywano też składy materiałów do baryka dowania się. W oknach górnych pięter oraz na dachach budynków tworzone były stanowiska ognio we dla karabinów maszynowych. Przy wejściach do gmachów, na narożnikach posesji oraz na pobliskich skrzyżowaniach ulic powstawały niewielkie, wzajem nie kryjące się ogniem, schrony obserwacyjno bojowe, zabezpie czone zasiekami, polami minowy mi i sygnalizacjami alarmowymi. Fortyfikacje wznosiły wyspecja lizowane firmy budowlane. Ilość schronów, ich kształt, rozmiar oraz rodzaj i jakość użytych materiałów były zależne od rangi osłanianego budynku, ale też i od inwencji projektanta. Podstawowym mate riałem była cegła; obiekty żelbeto we stawiano jedynie w szczegól nie ważnych miejscach. Schrony miały lekką konstrukcję, zdolną wytrzymać ostrzał z broni maszy nowej i obrzucanie granatami, a więc były odporne na ten rodzaj ataku, jakiego spodziewano się ze strony oddziałów polskiego podziemia. O walorach obron nych umocnionych posterunków decydowało przede wszystkim umiejętne rozmieszczenie środ ków ogniowych i zapór przeciw piechotnych oraz liczebność, wyszkolenie i uzbrojenie załóg. Jednym z najlepiej uforty fikowanych miejsc na Woli była Fabryka Przetworów Chemicznych Dobrolin na rogu ul. Wolskiej 157 159 i ul. Gizów. Murowane zabudowania tworzyły małe mia steczko o regularnie wytyczo nych, wewnętrznych uliczkach. Do września 1939 r. zakład pro dukował m.in. pasty do podłóg i obuwia, kremy, politury oraz środki owadobójcze; w okresie okupacji znalazł się pod zarzą dem niemieckim. Fabryka uzyska ła trójpoziomowy system obrony. W narożnikach ogrodzenia posesji Tylna ściana schronu wartowniczego na dziedzińcu fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein wzniesiono murowane schrony obserwacyjno bojowe. Wyżej, w górnych partiach szczytowych ścian budynków, wmurowano prefabrykowane żelbetowe strzel nice, z których można było prowa dzić ogień zarówno ponad ogro PRZEMYSŁAW BOGUSZEWSKI dzeniem, jak i na wewnętrzne uliczki. Ostatnim poziomem obro ny były stanowiska przeciwlot nicze na dachach najwyższych budynków. Tu dla obserwatorów wzniesiono żelbetowe, 1 osobowe schrony o sylwetce zbliżonej do stożka. Na tak silne zabezpiecze nie stosunkowo niewielkiej fabry czki miało wpływ jej położenie przy strategicznej szosie wschód zachód. Niemcy doskonale pamię tali bolesne doświadczenie z walk o Warszawę we wrześniu 1939 r., kiedy pola płonącej terpentyny z magazynów Dobrolina skutecz nie zablokowały atak ich jednos tek. Większość niemieckich umoc nień przeciwpartyzanckich została rozebrana podczas powojennej odbudowy Warszawy. Kilkadzie siąt schronów przetrwało na tere nach wojskowych, kolejowych i przemysłowych, jednak ich licz ba szybko się zmniejsza na skutek szeroko zakrojonej działalności inwestycyjnej. Poniemieckie forty fikacje miejskie nie są uznawane za obiekty zabytkowe, warte och rony. Jedną z form ich ratowania jest popularyzacja wiedzy o roli, jaką odegrały w dramatycznych walkach Powstania Warszaw skiego. PB Literatura: 1. P. Boguszewski, "Niemieckie umoc nienia w Warszawie 1941 1944", [w:] "Pamięć Walki. W 64 rocznicę Powstania Warszawskiego", Warszawa 2008. 2. T. Strzembosz, "Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939 1944", Warszawa 1983. 3. Mapa topograficzna "Warszawa Wola", Wojskowy Instytut Geograficzny (BOM), 1931/1943. Jak się tego pozbyć? Zapraszamy mieszkańców do korzystania z punktów, w któ rych można zostawić odpady przeznaczone do segregacji oraz elektryczne. Poniżej podajemy lokalizacje tych miejsc na terenie naszej dzielnicy. Punkty zbiórki odpadów do segregacji: Rondo Radosława Vis a vis Arkadii, ul. Stawki róg al. Jana Pawła, al. Jana Pawła II róg ul. Anielewicza, al. Solidarności obok Urzędu Dzielnicy, Rondo ONZ, ul. Towarowa róg ul. Pro stej, ul. Skierniewicka róg ul. Kas przaka, ul. Górczewska róg ul. Księcia Janusza, ul. Wolska róg ul. Płockiej, al. Jana Pawła II róg ul. Chmielnej, ul. Platynowa róg ul. Towarowej, ul. Dahlbe rga róg ul. Obozowej, ul. Garbiń skiego, ul. Młynarska róg ul. Wol skiej Punkty zbiórki odpadów elek trycznych i elektronicznych Miejskie Przedsiębiorstwo Oczy szczania w m.st. Warszawie ul. Obozowa 43 i ul. Burakow ska 14, EKO TAB ul. Jana Ka zimierza 1/29, SITA POLSKA ul. Mszczonowska 19 Galeria wolskich kontrastów Cezary Maliszewski Dwa światy, jeden świat
H I S T O R Y C Z N A W O L A 7 Opowiedzcie nam swoje historie Tadeusz Ciepliński W CZEPKU URODZONY cz. 12 Dzielna ta brygada zaczęła szybko wznosić mur o grubości 1 cegły, czyli ok. 25 cm. Kilkoro młodszych dzieci, w tym ja z bratem, miało za zadanie do wozić małymi wózkami drabiniastymi warzywa z miasteczka do naszej kuch ni, gdzie jeszcze wykonywaliśmy drob ne prace. Później jednak mieliśmy już trochę czasu wolnego, który przezna czyliśmy na zwiedzanie najbliższego te renu i wielkich piwnic, znajdujących się pod całym budynkiem stodoły. Gdy znaleźliśmy się pod miejscem budowy, mój brat Andrzej zauważył i pokazał nam, że belka drewniana pod murowa ną ścianą niebezpiecznie się wygięła. Pobiegliśmy więc do majstra i opowie dzieliśmy o tym. Z pewnością nie był wielkim fachowcem, bo powinien sprawdzić przed rozpoczęciem roboty, na czym będzie wznoszony ciężki mur. Zaprowadziliśmy go do piwnicy. Gdy zobaczył co się dzieje, przeraził się i nakazał natychmiast przerwać muro wanie oraz podstemplować wygiętą belkę. Na szczęście Frau Kryszke nie była świadoma bliskiej katastrofy, bo oczywiście wina byłaby nasza, a kon sekwencje wiadome. W sąsiedniej og romnej piwnicy, gdzie znaleźliśmy róż ne skarby, jak stare meble i maszyny, mieliśmy miejsce do zabaw, co dzieci mają zawsze w głowach. W kilka dni po przyjeździe do Rau schy Mama zaprowadziła mnie ze zgnie cionymi palcami, które zdążyły już zaropieć, do niemieckiej lekarki. Ta popatrzyła na moje palce, wzięła jakieś obcęgi i kolejno wyrwała mi wszystkie cztery paznokcie, a następnie czymś po smarowała. Wszystko się na mnie dob rze goiło i szybko o tym zapomniałem. Stopniowo zagospodarowywaliśmy LUDWIK NORBLIN właśc. WINCENTY LUDWIK NORBLIN ur. 16.12.1836 r., zm. 11.12.1914 r. w Johannisbadzie (Jańskie Łaźnie k. Hradec Kralove). Pla ternik, współzałożyciel Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Metalowych pod fir mą Norblin, Bracia Buch i T. Werner w Warszawie. L. Norblin był synem Wincentego Konstantego, właściciela zakładu produkującego brązy i platery, wnukiem Aleksandra Jana i prawnu kiem znanego malarza Jana Piotra Nor blina de la Gourdaine. W 1865 r., wraz z siostrą Albertyną i jej mężem Teodo rem Wernerem, nabył od ojca fabrykę wyrobów metalowych w Warszawie przy ul. Chłodnej. Następnie zawarł spółkę ze swym szwagrem złotni kiem, który był właścicielem fabryki wyrobów srebrnych w Warszawie. Wspólnicy prowadzili oddzielną produk cję: zakład Norblina specjalizował się w wyrobach platerowanych, a w zakła dzie Wernera wytwarzano srebra. Pod koniec lat 70. XIX w. przeniesiono wy twórnię sreber Wernera do fabryki Nor blina na ul. Chłodną. W 1882 r. Norblin wykupił wytwórnię platerów Braci Buch przy ul. Żelaznej 17 (późniejszy nr 51), wraz z prawem używania znaku firmowego i wyłącznością na produkcję platerów. W 1886 r. Norblin przeniósł zakłady mieszczące się dotychczas przy ul. Chłodnej na tereny przy ul. Żelaz nasze nowe lokum. Ponieważ podłoga była wykonana z cegieł, które były stale wilgotne i zimne, panowie postanowili zrobić dywan. Z ciekawością patrzy liśmy na ich działanie. Dywan zrobili z desek nieheblowanych, które gdzieś zdo byli. Byli bardzo dumni ze swego dzieła. Cieszyliśmy się z tego, bo rano po wsta niu z pryczy nasze bose stopy nie na trafiały na zimną i wilgotną podłogę, lecz na ciepły, drewniany dywan. Równolegle z budową baraku część robotników z moją Mamą i siostrą skie rowana została do pracy w lesie przy produkcji węgla drzewnego, używane go wtedy przez wojska niemieckie do napędu samochodów ciężarowych na tzw. holtzgaz. Technologia tej pro dukcji była rodem ze średniowiecza co stanowiło kolejny sygnał, że Niemcy nie mają szans na wygranie tej wojny. W sąsiedztwie pracowali w żwirowni jeńcy włoscy, którzy po upadku Musso liniego chętnie zakończyli wojaczkę. Zaprzyjaźnili się z nami i zapraszali nas co niedzielę na smakowite włoskie da nia: wspaniałe makarony własnej robo ty z różnymi sosami. Trafiały się nawet kawałki mięsa! Byli to bardzo sympaty czni i weseli ludzie, którzy nauczyli nas różnych pięknych piosenek, m.in. słyn nej Mamy. Skąd i jak zdobywali Włosi produkty do przygotowywania tych dań, pozostało ich tajemnicą. Zaprzy jaźniliśmy się też z czteroosobową bry gadą z towarowej stacji kolejowej. Brygadzistą tej grupy był jeden z czte rech mężczyzn Niemców, którzy jesz cze mieszkali w Rauschy. Pozostali byli w wojsku. To, że był to debil z odpo wiednimi papierami, nie przeszkadzało mu w pełnieniu tej funkcji. Faktyczny szef tej brygady, pan Staszek, hodował nej. Lata 80. XIX w. to okres rozszerza nia zakresu działalności fabryki po przez założenie walcowni blach, dru ciarni, rurowni i odlewni. W 1893 pow stała nowa spółka pod nazwą Towa rzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych Norblin, Bracia Buch i T. Werner. W oparciu o kapitał Norblina i Wernera następował dalszy rozwój zakładów, zwiększała się mechanizacja produkcji oraz liczba pracowników. W latach 90. XIX w. spółka wybudowała walcownię metali kolorowych, w której produko wano m.in. blachę mosiężną i srebrną, drut mosiężny, miedziany i srebrny, rury miedziane. Przedsiębiorstwo zali czane było do grupy 6. największych w branży metalowej na terenie Królestwa Polskiego. Realizowano zamówienia rosyjskich ministerstw marynarki i ko munikacji, dostarczano także wyroby na rynek krajowy. Zakłady Norblina od 1895 r. zmonopolizowały wytwarzanie rur miedzianych w Królestwie Polskim, włączyły się do kartelu dwu rosyjskich walcowni i uczestniczyły w każdej par tii zamówień. Sieć sklepów firmowych działała w Królestwie Polskim oraz w kilkunastu największych miastach ce sarstwa rosyjskiego (Petersburg, Mosk wa, Odessa, Kijów, Ryga, Wilno, Mińsk). W Teheranie funkcjonowało przedstawicielstwo handlowe i sklep. Produkty użytkowe srebrne i platero na stacji w klatkach króliki, z nich przy gotowywał wspaniałe dania mięsne, którymi nas częstował. Dopiero po wyzwoleniu, w drodze powrotnej, gdy jego zaloty do naszej Mamy zostały od rzucone, wyjawił w złości, że króliki stanowiły tylko zasłonę dla rzeczywis tego procederu, którym było łapanie i zjadanie miejscowych psów i kotów. To wyjaśniało dziwne zjawisko, jakim był brak w mieście tych zwierząt. Ta pozornie okropna wiadomość nie zro biła na nas żadnego wrażenia. Tymcza sem, nocami chodziliśmy z bratem, siostrą i kolegami kraść z pól kartofle, cebulę i owoce, czym dzieliliśmy się sprawiedliwie. Groziło to ciężkimi kara mi, ale nikt się tym nie przejmował. Na miedzy na sąsiednim polu rosła duża jabłoń, z której kradliśmy piękne czer wone i smaczne jabłka. Robiliśmy to po trochu, żeby nie można było tego od kryć. Pewnego razu, gdy siedzieliśmy na jabłonce, właścicielka tego pola przechodziła obok. Siedzieliśmy cichut ko, żeby nas nie zobaczyła. Była to su cha starsza pani o groźnym spojrzeniu, której baliśmy się panicznie. Prawdo podobnie wiedziała o naszych spraw kach, i choć nie była tym zachwycona, nie doniosła na nas. Aby sobie dorobić, zbieraliśmy też niedopałki papierosów, czyli pety. Nie zapomnę radości z każdego znalezionego peta, których niestety było coraz mniej. Mieszaliśmy je po rozgnieceniu z pociętymi, wysu szonymi liśćmi lipy, mięty i czegoś tam jeszcze. Tę wspaniałą mieszankę wsa dzaliśmy w kawałki papieru, a nawet w zdobyte gdzieś bibułki, tworząc prawie oryginalne papierosy o niepowtarzal nym aromacie, które sprzedawaliśmy lub zamienialiśmy na jedzenie. W wolnych chwilach chodziliśmy z bratem na spacery do tutejszych wane (galanteria i sztućce) prezento wano i nagradzano na targach i wysta wach m.in. w Paryżu, Petersburgu, Odessie. W 1896 r. norblinowskie wy roby platerowane wyróżniono najwyż szym odznaczeniem rosyjskim pra wem wybijania herbu cesarskiego dwugłowego orła (przywilej nie obej mował sreber wykonywanych pod fir mą Wernera). Spółka Akcyjna Fabryk Metalowych Norblin, Bracia Buch i T. Werner rozwijała się dynamicznie, z przerwą w okresie I wojny światowej. W II Rzeczypospolitej była jednym z największych polskich przedsiębiorstw metalowych. W latach okupacji oddano do dyspozycji zbrojnych oddziałów Polski Podziemnej specjalną strzelnicę do próbnego przestrzeliwania broni, mieszczącą się w podziemiach hali przy ul. Żelaznej. W latach 80. XX w. na te renie hal fabrycznych powstało Muze um Przemysłu (zamknięte 02.06.2008 r.) i Muzeum Drukarstwa. Swoją siedzibę ma tu także Teatr Scena Prezentacje. Obecnie planowana jest częściowa re witalizacja obiektów przemysłowych. L. Norblin działał także społecznie: był członkiem Kolegium Kościelnego Zbo ru Ewangelicko Reformowanego w Warszawie. Część swego majątku, oszacowanego na sumę ponad 1 mln rubli, zapisał m.in. instytucjom kościel nym, charytatywnym i społecznym. L. wspaniałych lasów, gdzie zbieraliśmy jagody i jeżyny. W czasie tych wypraw do lasów, aby nie zabłądzić, poruszaliś my się wzdłuż torów kolejowych, któ rymi jeździły pociągi pasażerskie i to warowe. Do jakiego stopnia, jako mały chłopiec, miałem zamącone w głowie od tej okrutnej wojny, ukazuje mój po mysł przestawienia dźwigni rozjazdu na torach, aby wykoleić jakikolwiek pociąg niemiecki, nawet z pasażerami. Na szczęście mój brat, jednak starszy i dużo mądrzejszy ode mnie, wypers wadował mi to, choć z dużymi oporami z mej strony. Chodząc po mieście, nat knęliśmy się na tzw. dobrego Niemca. Był to malutkiego wzrostu ogrodnik, u którego rosły ogromne drzewa owo cowe. Prawdopodobnie z powodu tak małego wzrostu uniknął powołania do wojska. Widziałem u niego największe drzewo owocowe w mym życiu. Była to ogromna jabłoń, która miała owoce na wysokości do 3 go piętra, a może jeszcze wyżej. Stanęliśmy oczarowani tym widokiem, tym bardziej, że pod tym drzewem na trawie pełno było jab łek. Nie mieliśmy szans, żeby coś uk raść, bo ogród był za siatką. Patrzyliś my tylko głodnymi oczami na to wspa niale bogactwo. Człowiek ten rozejrzał się i dał nam po jednym jabłku. Podzię kowaliśmy i poszliśmy dalej. Jednak w drodze powrotnej zobaczyliśmy, że wzdłuż ogrodzenia leżały ułożone na podmurówce jabłka z pewnością dla nas. Samego ogrodnika nie było w po bliżu. Po sprawdzeniu, czy ktoś nas nie obserwuje, zabraliśmy te jabłka, które były bardzo smaczne. Później jeszcze kilkakrotnie znajdowaliśmy tak położo ne dla nas owoce. Niestety, sam ogrod nik po pewnym czasie zniknął. Praw dopodobnie został jednak wcielony do wojska. TC Wielkie postacie wolskich cmentarzy (19) Norblin spoczywa na Cmentarzu Ewan gelicko Reformowanym przy ul. Żyt niej, w grobowcu rodzinnym Norbli nów. W grudniu br. przypada 95. rocz nica jego śmierci. DS Materiały źródłowe: 1. http://pl.wikipedia.org/wiki/zak%c5%82ad _Platerniczy_Norb%C3%B3w 2. http://www.madeinwola.waw.pl 3. http://pl.wikipedia.org/wiki/ludwik_wincen ty_norblin DOROTA SZOSTAK
8 KULTURALNA WOLA KALENDARIUM WYDARZEŃ KULTURALNYCH 15 29 PAŹDZIERNIKA 2009 15. 10. godz. 11.00 Czerwony Kapturek, ostateczne starcie. Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. 15.10. godz. 19.00 Oddech życia, reż. Romuald Szejd, obsada: Teresa Budzisz Krzyżanowska, Jadwiga Jankowska Cieślak. Teatr Scena Prezentacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. 15.10. godz. 19.00 Koncert wokalny. Agnieszka Kozłowska, solistka Warszawskiej Opery Kameralnej sopran koloraturowy, Marta Jarczewska fortepian; utwory m.in. W.A. Mozarta, M. Karłowicza, G. Puccini'ego, G. Gershwina. DK Działdowska, ul. Działdowska 6. Wstęp na bezpłatne wejściówki, rezerwacja osobista lub telefoniczna (022) 632 31 91. 15. 10. godz. 21.00 Dj Niezla Agentka Muzyka z Czterech Stron Świata, dużo salsy, reggae, Afryki i Hollywood. Klub Dobra Karma, ul. Górczewska 67. Wstęp wolny. 16. 10. godz. 19.00 Piosenki z Kabaretów Starszych Panów recital Joanny Trzepiecińskiej z towarzyszeniem zespołu Bogdana Hołowni. OK. im. S. Żeromskiego, ul. Obozowa 85, wstęp wolny. 16. 10. godz. 19.00 Uganda, kraina goryli i gór księżycowych. ilustrowana prelekcja Państwa Iwony i Jerzego Maronowskich z Klubu Jarema. DK Działdowska, ul. Działdowska 6, wstęp wolny. 16. 10. godz. 19.00 Bloszek (Szopa), reż. Romuald Szejd. Teatr Scena Prezentacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. 16.10. godz. 21.00 Gwiazdy w CDQ. Stereo Total. Centralny Dom Qultury, ul. Burakowska 12. Wstęp 40/50 PLN (przedsprzedaż m.in. w shortcut Traffic). 17. 10. godz. 11.00 Chińskie legendy warsztaty dla dzieci od 4 lat. Wykonywanie z plasteliny postaci z chińskich legend. Koszt 25 PLN, zapisy 503 828 173. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 17. 10. godz. 12.00 II Bieg Papieski Wola 2009. Park Moczydło przy posągu Chrystusa Miłosiernego ul. Górczewska/Deotymy. Rejestracja od godz. 11.30. Bieg będzie odbywał się w czterech kategoriach wiekowych: 7 9 lat 500 m; 10 12 lat 800 m; 13 15 lat 1000 m; open 1600 m. Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy zaprasza! Dla zwycięzców przewidziane są medale, statuetki i nagrody. 17. 10. godz. 13.00 Spotkanie z Małgorzatą Cimek Gutowską i jej bajkami. Dzieci usłyszą bajki, np. O Kocie i jego przygodach, O Księżycowych ludkach. Przewidziano niespodzianki. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 17. 10. godz. 17.00 Japońskie naszyjniki warsztaty dla dorosłych. Naszyjniki z jedwabnych skrawków, technika w Japonii nazywana yo yo, jest znana także w Europie po nazwą suffolk puffs. Modne, pojawiają się u zna nych projektantów, takich jak Dior i in. Koszt 35zł, zapisy 501 333 932. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 17. 10. godz. 21.00 Femme Fatale Night. Dj Mauy i Dj Loco swing, blues, rock'n'roll, boogie. Klub Dobra Karma, ul. Górczewska 67. Wstęp 5 PLN. 17 18. godz. 16.00 Bomba (z napisami angielskimi/with English supertitles). Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. 17 18. godz. 19.00 Rozmowy w parku, reż. Romuald Szejd. Teatr Scena Prezentacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. 18. 10. godz. 11.00 Warsztaty witrażu dla dorosłych. Kolorowe broszki i wisiorki wykonane techniką Tiffany'ego z amerykańskiego artystycznego szkła. Koszt 45zł (wszystkie materiały w cenie), ilość miejsc ograniczona, zapisy 502 953 868. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 20 21.10. godz.10.00 14.00 Półfinały i finały dzielnicowych rozgrywek Od zabawy do sportu szkół podstawowych klas II IV. Podczas rozgrywek finało wych kibiców zabawią klaun i dwa pluszowe zwierzaki. Hala sportowa przy Gimnazjum Nr 48 ul. Deotymy 25/33. 21 22.10. godz.19.00 Czarownice z Salem. Występ gościnny Teatru Po wszechnego. Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. Do 21.10. godz. 10.00 18.00 Warszawa sprzed 100 lat. Wystawa 48 trójwymiarowych fotografii stolicy, powstałych przed 1916 rokiem. Muzeum Powstania Warszawskiego, ul. Grzybowska 79. 21.10. godz. 18.00 Fraszki to wszystko, cokolwiek czynimy. Spektakl złożony z fraszek polskich od czasów Jana Kochanowskiego do współczes ności. Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży nr 73, ul. Żytnia 64. 21.10. godz. 20.00 Ambientnosc Terennowy.live. Klub Dobra Karma, ul. Górczewska 67. Wstęp wolny. 22.10. godz. 14.00 Spotkanie z Pawłem Beręsewiczem autorem książek Wielka wyprawa Ciumków, Czy pisarzom burczy w brzuchu?", Żeby nóżki chciały iść opowiastki wzmacniające i in. Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr 13, ul. Staszica 5a. 22.10. godz. 18.30 Warsztaty florystyczne. Wykonywanie ozdobnych wianków i jesiennych kompozycji na stół. Materiały zapewnione na miejscu należy przynieść naczynie (miseczka, talerzyk) na swoją kompozycję. Koszt: 40 PLN. Rezerwacja 605 310 59. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 22.10. godz. 16.00 Wykład Zabezpieczenie i ratowanie polskich dzieł sztu ki w okresie II wojny światowej, wykłada mgr. Tomasza Pruszaka, Muzeum Woli ul. Srebrna 12. 22.10. godz. 18.00 Japońskie święta i festiwale prowadzenie Magdalena Tomaszewska Bolałek. Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży nr 80, ul. Redutowa 48. 22.10. godz. 19.00 Kabaretowe spotkanie z Bogusławem Nowickim. Poezja przyprawiona liryką z dużą dawką autoironii i satyry. DK Działdowska, ul. Działdowska 6. Wstęp 10 PLN. 22.10. godz. 20.00 Gwiazdy w CDQ. Hugo Race & The True Spirit. Centralny Dom Qultury, ul. Burakowska 12. Wstęp 25 PLN (przedsprzedaż w shortcut Traffic). 22 23. godz. 19.00 Oddech życia, reż. Romuald Szejd. Teatr Scena Prezen tacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. 23.10. godz. 18.30 West Bank Story pokaz slajdów z pobytu na Zacho dnim Brzegu Jordanu, Palestyńskie Terytoria Okupowane, Autonomia Pale styńska, Judea i Samaria. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. Wstęp wolny. 23.10. godz. 19.00 Lombard pantomima. Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. 24.10. godz. 13.30 Papierowe witraże. Podczas warsztatów dzieci wykonają kolorowe witraże, którymi będą mogły ozdobić okna swoich pokoików. Zajęcia dla dzieci od 4 lat, cena 30 PLN, zapisy 502 634 873. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. 24.10. godz. 15.00 Koncert Melodie, które kochamy z okazji Wolskich Dni Seniora w wykonaniu artystów Warszawskiej Opery Kameralnej i Filhar monii Narodowej. OK. im. S. Żeromskiego, ul. Obozowa 85. Wstęp wolny. 24 25.10. godz. 19.00 Gość z Francji! Koncert Alice Dona. Teatr Scena Pre zentacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. 24 25.10. godz. 19.00 Uwaga, złe psy!/beware the dogs! Z napisami angielskimi/with English supertitles. Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. 27 30.10. godz.19.00 Ameryka, reż. Romuald Szejd. Teatr Scena Prezentacje, ul. Żelazna 51/53. Bilety: tel. 620 82 88. Do 28.10 OK. Żeromskiego zaprasza na wystawę inaugurującą sezon artystyczny: Fotografia Mój Muranów moja Praga ; Świetlica Dziecięca Świetliki Konkurs organizowany przez Centrum Edukacyjne Muzeum Historii Żydów Polskich; Rękodzieło Pracownia Wolna Wola; Mali artyści prace dziecięcej sekcji plastycznej ośrodka. OK. im. S. Żeromskiego, ul. Obozowa 85. Wstęp wolny. 28 30.10. godz.19.00 Oczy Brigitte Bardot/The eyes of Brigitte Bardot. Z napisami angielskimi/with English supertitles. Teatr na Woli, ul. Kasprzaka 22. bilety tel. 22 632 24 78. 29.10. godz. 16.00 Promocja katalogu towarzyszącego wystawie Grabież i niszczenie dziedzictwa kultury polskiej połączona z drobnym poczęstun kiem. Muzeum Woli, ul. Srebrna 12. Wstęp wolny. 29.10. godz. 17.00 Zabawa taneczna przy muzyce Karola Kamińskiego. DK Działdowska, ul. Działdowska 6, bezpłatne wejściówki, tel. (022) 632 31 91. 29.10. godz. 19.00 Poczuj pismo nosem wprowadzenie do psychografo logii. Nauka umiejętności odczytywania z pisma ludzkich cech charakteru. Cena 25 PLN, zapisy 502 790 223. Kawiarnia Mesita, ul. Sienna 93. Do 31.10 Pseudonim: Anoda. Życie i śmierć Jana Rodowicza. Wystawa z cyklu Poczet Warszawiaków. Muzeum Woli, ul. Srebrna 12. Do 31.10 Śpiewanie o ziemi wystawa malarstwa Barbary Michałowskiej. DK Działdowska, ul. Działdowska 6, wstęp wolny. Do 29.11 Wystawa Grabież i niszczenie dziedzictwa kultury polskiej. Muzeum Woli, ul. Srebrna 12. Do 21.12. Nadsyłanie prac na konkurs fotograficzny Kontrasty Urzędu Dzielnicy Wola. Szczegóły www.wola.waw.pl oraz Kurier Wolski nr 37. Kurier Wolski Bezpłatny Dwutygodnik Lokalny Dzielnicy Wola. Adres redakcji: al. Solidarności 90, 01-003 Warszawa; tel.: 022 504 83 32, 33; e-mail: kurier@wola.waw.pl Redaktorzy prowadzący: Maciej Podulka, Joanna Rutkowska Redakcja: Wydział Organizacyjny, Referat ds. Promocji: Anna Fiszer-Nowacka, Marta Jerin, Sylwia Tomasini, Urszula Kasińska. Nakład: 14 000 egz. Współpraca: Przemysław Boguszewski, Tadeusz Ciepliński, Katarzyna Kościńska, Marek Jezierski, Dorota Szostak. List do redakcji Kto zapomniał o miejscach pamięci Marcin Fersz. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Wydawca: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, al. Solidarności 90, 01-003 Warszawa Skład i łamanie: Bronowski Studio. Korekta: Violetta Ciak. Druk: Żak Sp. z o.o.