XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego

Z radością witam wszystkich gości i uczestników XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego. Na tegoroczną wiosnę przygotowaliśmy program złożony z siedmiu przedstawień, wśród których dominują ważne dzieła teatru operowego XIX wieku, w tym aż trzy w stylu grand opéra. Jak zawsze, czy prawie zawsze, zaczynamy premierą naszego teatru, ten zaś, tym razem, rozszerza swój repertuar o sławną, choć rzadko wystawianą Giocondę Ponchiellego. Z pięć lat młodszą od niej Aidą Verdiego przybędzie do nas zespół artystów Teatru Wielkiego z Łodzi. Dwie głośne, również nieczęsto pojawiające się na afiszach opery francuskie pokażą goście z Poznania i Wilna. Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu - uczestnik różnych festiwali operowych - pokaże Żydówkę Halévy ego w realizacji z uznaniem przyjętej w Wiedniu i Berlinie. Teatr Wielki z Poznania przyjedzie natomiast z opartym na Goethem Werterem Masseneta. Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego, najsłynniejszą bodaj operę rosyjską, jak Werter zainspirowaną wielką literaturą, pokażą artyści Opery Bałtyckiej z Gdańska. Amatorów baletu zapraszam na dynamiczny występ słynnego w świecie kubańskiego zespołu Danza Contemporanea de Cuba, tych zaś, co liczą na dobry musical, spodziewam się spotkać na przedstawieniu Oliver! Teatru Rozrywki z Chorzowa. Tak jak w ubiegłych latach gospodarzem festiwalowych wieczorów będzie Sławomir Pietras. Z ufnością, że naszą propozycją uda nam się zaspokoić oczekiwania widzów, serdecznie zapraszam na każdy spektakl. Maciej Figas PROGR AM XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego LA GIOCONDA opera OLIVER! musical Amilcare Ponchielli Opera Nova w Bydgoszczy PREMIERA, 24 kwietnia 2010, godz. 18.00 Inauguracja XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego Lionel Bart Teatr Rozrywki w Chorzowie 27 kwietnia 2010, godz. 18.00 EUGENIUSZ Piotr Czajkowski ONIEGIN Opera Bałtycka w Gdańsku opera 30 kwietnia 2010, godz. 19.00 AIDA opera WERTHER opera ŻYDÓWKA opera Giuseppe Verdi Teatr Wielki w Łodzi 2 maja 2010, godz. 18.00 Jules Massenet Teatr Wielki im. St. Moniuszki w Poznaniu 4 maja 2010, godz. 19.00 Jacques Fromental Halevy Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu 06 maja 2010, godz. 18.00 DEMO N-CRAZY SULK ARY Danza Contemporanea de Cuba (Kuba) CASI CASA 08 maja 2010, godz. 19.00 balety DEMO N-CRAZY SULK ARY Danza Contemporanea de Cuba (Kuba) CASI CASA 09 maja 2010, godz. 19.00 balety Zakończenie XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego Gospodarzem spektakli festiwalowych jest Sławomir Pietras 1

AMILCARE PONCHIELLI LA GIOCONDA OPERA NOVA W BYDGOSZCZY Dyrektor Maciej Figas La Gioconda Opera Muzyka Amilcare Ponchielli Opera w czterech aktach Tekst Tobia Gorrio (Arrigo Boito) Prapremiera Mediolan, 8 kwietnia 1876 Premiera Bydgoszcz, 24 i 25 kwietnia 2010 Kierownictwo muzyczne Ruben Silva Inscenizacja i reżyseria Krzysztof Nazar Scenografia Marek Chowaniec Kostiumy Magdalena Tesławska Choreografia Zofia Rudnicka Reżyseria świateł Bogumił Palewicz Przygotowanie chóru Henryk Wierzchoń Współpraca muzyczna Jerzy Wołosiuk Asystent scenografa Mariusz Napierała Asystent kostiumografa Agata Uchman Stylizacja fryzur Lidia Gałązka I Asystent reżysera Edward Stasiński II Asystent reżysera Hanna Pawlitka - Pawłowska Asystent choreografa Ilona Jaświn - Madejska Postaci i wykonawcy Gioconda, Śpiewaczka Laura Adorno, Genuenka Alvise Badoero La Cieca, matka Giocondy Enzo Grimaldo, Książę Genueński Barnaba, wędrowny pieśniarz Zuàne, zawodnik w regatach, Śpiewak, Pilot Isèpo, Skryba Dyryguje Magdalena Barylak, Halina Fulara-Duda, Katarzyna Nowak-Stańczyk, Gabriela Orłowska-Silva Anna Borucka, Małgorzata Ratajczak, Darina Gapicz, Jacek Greszta, Łukasz Goliński, Bartłomiej Tomaka Barbara Krahel, Anetta Szczesik-Wakarecy Sylwester Kostecki, Edward Kulczyk, Tadeusz Szlenkier Leszek Skrla, Adam Woźniak Łukasz Goliński, Andrzej Nowakowski, Karol Malinowski Pavlo Tolstoy, Marcin Naruszewicz, Grzegorz Szachnowski Orkiestra, Chór, Balet oraz Statyści Opery Nova Ruben Silva Akt I Paszcza lwa Dziedziniec Pałacu Dożów. W głębi schody z posągami gigantów i portyk della Carta z drzwiami prowadzącymi do bazyliki Świętego Marka. Na jednej ze ścian płaskorzeźba z lwim łbem, poniżej inskrypcja: DENONTIAE SECRETE PER VIA /D I- NQUISITIONE CONTRA CADA/UNA PERSONA CON L IMPUNITÀ/SECRETEZA ET BE- NEFITII GIUSTO ALLE LEGI. Piękny wiosenny dzień w sam raz na uroczyste Regaty na Canale Grande. Zgromadzony na placu lud obserwuje spod kolumny Barnaba uliczny śpiewak, a zarazem szpicel Rady Dziesięciu. Wypatruje Giocondę, wędrowną śpiewaczkę, którą chciałby zdobyć, a która zmierza właśnie z niewidomą matkę na nieszpory. Gioconda w głowie ma tylko dalmatyńskiego żeglarza, któremu na imię Enzo. Zaloty Barnaby oczywiście odtrąca, ten zaś w odwecie lży jej matkę skutecznie judząc przeciw niej tłum pomówieniami o czary. W obronie kaleki dzielnie staje Enzo, jednakże tumult podburzonego tłumu cichnie dopiero, gdy na placu zjawia się Inkwizytor Alvise z małżonką. Jej wstawiennictwo sprawia, że niewidomej nic już nie grozi, toteż ta z wdzięczności ofiaruje weneckiej damie najcenniejszą rzecz, jaką ma, mianowicie różaniec. Tymczasem Enzo rozpoznaje w żonie inkwizytora Laurę, kobietę, którą kochał przed laty, z którą los go rozłączył, gdy rodzina wydała ją za innego. Zawsze dobrze poinformowany Barnaba zna tę historię, wie też, że Enzo nie jest żadnym żeglarzem, tylko wygnanym z Wenecji genueńskim księciem Grimaldo di Santafior. W mig spostrzega, że uczucia rywala nadal są żywe, co daje mu asumpt do uknucia intrygi. Kiedy tłum znika w kościele, Barnaba sam na sam z nieprzytomnym z miłości mężczyzną obiecuje mu schadzkę z małżonką inkwizytora. By zabrzmieć wiarygodnie, oznajmia wprost, że jest szpiegiem Rady Dziesięciu, czego dowodem jest srebrny znak C.X, który nosi pod płaszczem. Na koniec przyznaje, że czyni to, bo ma w Enzo rywala, a chce zdobyć Giocondę. Gdy jest już sam, woła skrybę, któremu dyktuje donos do Alvisa, po czym w euforii, w jaką go wprawia poczucie władzy, wrzuca list do lwiej paszczy. Jednego nie wie: że zdarzenie to śledzi z ukrycia Gioconda. Na placu przez który przebiega korowód rozbawionych Wenecjan w maskach, zostaje Gioconda z matką, obie złamane bólem i porażone zdradą Enza. Opera Nova W Bydgoszczy 2

Akt II Różaniec Noc. Brygantyna zakotwiczona u brzegu niezamieszkałej wysepki na lagunie di Fusìna. Wśród marynarzy kręci się węsząc przebrany za rybaka Barnaba. Gdy spostrzega Enza z latarką, znika. Tymczasem kapitan Hekate nie może się doczekać Laury Ta w końcu przypływa łodzią z Barnabą. Czułe słowa, uściski, wyznania, zaklęcia - spotkanie zrazu ma przebieg namiętny, potem Enzo schodzi pod pokład, by zarządzić co trzeba przed odpłynięciem. Laura, która zostaje sama, modli się pod figurą Madonny. Zaskakuje ją tam wzburzona Gioconda, która widziała z ukrycia czułości kochanków i teraz szaleje z zazdrości. Dochodzi do kłótni. Obie kobiety tracą w zwadzie panowanie nad sobą, Gioconda gotowa jest nawet zasztyletować rywalkę, naraz jednak spostrzega zbliżająca się łódź Alvisa, a zaraz po tym, w ręku osłupiałej z trwogi Laury różaniec swej matki. Bez wahania oddaje Laurze płaszcz, maskę i swoją łódź z wioślarzem, któremu każe odpłynąć jak najdalej od statku. Gdy na pokładzie zjawia się Enzo, zamiast Laury zastaje samą Giocondę, która nie kryje radości, że może mu pokazać łódź z kochanką odpływającą w dal A z przeciwnej strony blisko Hekate są już zbrojni Alvisa. By nie dać się pojmać, Enzo podpala statek, dla siebie zaś szuka ratunku w wodach laguny. Akt III Ca d Oro Wieczorem w pałacu Ca d Oro. Alviso uznał, że Laura za swoją niewierność musi ponieść śmierć. W rozświetlonym pałacu, w którym niebawem rozpocznie się bal, wręcza żonie fiolkę z trucizną. Winna zdrady ma wypić ją jeszcze nim wybrzmi dochodząca zza okien uliczna pieśń - za zasłoną, w specjalnie na to przygotowanym kącie sali, gdzie stoi katafalk Po jego wyjściu przed Laurą staje Gioconda, której udało się wejść do pałacu i ukryć akurat w tej sali. Również i ona ma w ręce flakonik zawierający, jak uspokaja nieufną, a nieprzytomną ze strachu Laurę, silny środek nasenny, który skutecznie upozoruje jej śmierć. Gdy ten jest już pusty, przelewa do niego truciznę z fiolki Alvisa i ukrywa się w mroku. Zaraz potem Alviso zastaje żonę martwo leżącą na katafalku. Tymczasem w Sali obok rozpoczyna się przyjęcie, w którego programie gospodarz kazał umieścić balet przedstawiający korowód godzin. Jak Pory roku (Le quattro stagioni) tak i Godziny: Świtu (dell Aurora), Dnia (del Giorno), Wieczoru (della Sera) i Nocy (della Notte) to alegoria przemijania, teatralne memento z przywołaniem przysłowia: Czas ucieka, śmierć goni, wieczność czeka Naraz do sali wchodzi Barnaba ciągnąc za sobą matkę Giocondy, którą złapał w jednej z sal pałacu. Niewidoma przysięga, że modliła się w niej za zmarłych Żałobny dzwon, który właśnie rozbrzmiewa, potwierdza czyjś zgon, a obecny na balu zamaskowany Enzo, pojmuje, że bije on na śmierć Laury. Wtenczas Enzo zrywa maskę i objawia się jako książę Grimaldo, a gdy Alvise odsłania zasłonę, by pokazać gościom, jak karze się cudzołóstwo, Enzo rzuca się na zabójcę z bronią. Schwytany przez straż, wpada w śmiertelne niebezpieczeństwo. Giocondzie nie pozostaje nic innego jak targ z Barnabą. Za uwolnienie kochanka Gioconda przysięga oddać się Barnabie. Akt IV Kanał Orfano Wyspa Giudecca. Przedsionek zrujnowanego pałacu z widokiem na lagunę, a dalej na oświetlony plac Świętego Marka. W tym opuszczonym przez wszystkich miejscu Gioconda znalazła kryjówkę, tu też jej towarzysze dowożą łodzią bezwładną Laurę. Teraz mają jeszcze odnaleźć jej matkę, którą Gioconda straciła z oczu po wydarzeniach w pałacu. Trzymając w ręce fiolkę z trucizną Gioconda daje się ponieść gorzkim myślom o śmierci: własnej samobójczej i Laury, której mogłaby przecież się pozbyć, gdy tak leży bezsilnie zdana na jej łaskę lub niełaskę Z dala, z wody dochodzą głosy gondolierów jeden z ponurą nowiną, że w kanale Orfano znów znaleziono zwłoki. Z zamyślania wyrywa Giocondę uwolniony przez Barnabę z więzienia Enzo. Gdy Gioconda, ironizując, oznajmia mu, że grób Laury jest pusty, Enzo, który opacznie pojmuje ten gorzki żart, rzuca się na nią z nożem. Pierwsze, co mu przyszło po tych słowach do głowy, to podejrzenie, że zdradzona kochanka musiała zbezcześcić grób. W tej samej chwili Laura budzi się wreszcie z długiego snu. Błogosławiąc wielkoduszność Giocondy w chwilę potem uszczęśliwieni kochankowie umykają z Giudecchi łodzią. Teraz mogę już umrzeć - utwierdza się w swym postanowieniu Gioconda, w której zapadła myśl, że z sobą skończy. Nadchodzi Barnaba odebrać zapłatę. Chciałeś mojego ciała, to je masz słyszy patrząc bezsilnie, jak kobieta, której pożąda, wbija sobie w serce nóż. Mściwych słów, jakie Barnaba próbuje jej jeszcze wykrzyczeć do ucha, o tym, że zatopił jej matkę w kanale, Gioconda już chyba nie słyszy. La Gioconda 3

LIONEL BART OLIVER! TEATR ROZRYWKI W CHORZOWIE Dyrektor Dariusz Miłkowski Oliver! Musical Tekst i muzyka Lionel Bart Przekład Daniel Wyszogrodzki Prapremiera Londyn, 30 czerwca 1960 Premiera Chorzów, 25 kwietnia 2009 Reżyseria Magdalena Piekorz Choreografia Jacek Badurek Scenografia Marcel Sławiński, Katarzyna Sobańska Kostiumy Dorota Roqueplo Kierownictwo muzyczne Jerzy Jarosik Aranżacje William David Brohn Przygotowanie wokalne obsady dziecięcej Ewa Zug Produkcja na licencji Cameron Mackintosh oraz Southbrook Group. Postaci i wykonwcy Oliver Fagin Szelma Bill Sikes Nancy Betinka Pan Bumble Pani Corney Pan Brownlow Pan Sowerberry Pani Sowerberry Karolka Noe Dr Grimwig Pani Bedwin Kacper Andrzejewski Tomasz Steciuk (gościnnie) Roger Karwiński Witold Szulc (gościnnie) Marta Florek (gościnnie) Anna Buczkowska (gościnnie) Jacenty Jędrusik Marta Tadla Andrzej Kowalczyk Mirosław Książek Aleksandra Zawalska (gościnnie) Emilia Majcherczyk Wojciech Stolorz Jan Bógdoł (gościnnie) Marta Kotowska (gościnnie) Stara Sally Banda Fagina (gościnnie) Matka Olivera Rada Starszych Kwiaciarka Mleczarka Truskawiarka Kawalerzysta / Sprzedawca Noży Przełożona Przytułku / Kobieta II Służąca I / Kobieta I Służąca II Facet I Facet II Chłopiec na posyłki Latarnik Dziewczyna kawalerzysty Policjant I Policjant II Mężczyzna z taczkami Chłopcy z przytułku i dziewczęta z parasolkami Małgorzata Gadecka / Agata Witkowska (gościnnie) Rupert Dryl, James Fordham, Filip Huget, Dominik Karpiński, Filip Kopeć, Marcin Korelus, Alexander Kiran, Wojciech Kordeusz, Alan Majnusz, Maciej Pletnia, Mateusz Tomica, Wojciech Urbaniak, Patryk Wrona Elżbieta Wacławek-Czmok Marian Florek, Dominik Koralewski, Zbigniew Mikolasz (gościnnie) Marta Tadla Ewa Grysko Dagmara Żuchnicka / Anna Surma Piotr Brodziński Róża Miczko Agata Witkowska (gościnnie) Beata Jabłońska-Rakoczy Mirosław Riedel Bartosz Jaśkowski Lucjan Olszówka (gościnnie) Zbigniew Mikolasz (gościnnie) Katarzyna Hołub Kryspin Hermański Krzysztof Włosiński Marcin Wawrzynowicz Oliwia Barska, Wiktoria Czuba, Anna Haładus, Wiktoria Kuzia Natalia Paczyna, Sandra Siembida, Jacek Bień, Karol Goryl, Patryk Grzesik, Wojciech Klich, Marcin Knyć, Władysław Kopeć, Marcin Korelus, Sebastian Krause, Wojciech Maszerowski, Lucjan Olszówka, Dominik Piontek, Karol Potyka, Mateusz Szewczyk, Artur Wojciechowski, Michał Wanot, Andrzej Żak, Katarzyna Buczkowska, Barbara Ducka, Jolanta Gabor-Chavez, Katarzyna Korzec, Natalia Kurzawa, Małgorzata Mazurkiewicz, Małgorzata Ochabowicz, Barbara Skrodzka, Sonia Sosna, Emanuela Żukowska, Sebastian Chwastecki, Tomasz Drożdż, Cezary Dróżdż, Rafał Gajewski, Kamil Guzy, Jakub Jóźwik, Grzegorz Kaczmarczyk, Jakub Lewandowski Orkiestra Teatru Rozrywki w Chorzowie Dyryguje Jerzy Jarosik Teatr Rozrywki w Chorzowie 4

Oliver! 5

Autor musicalu Oliver! to fenomen w historii teatru muzycznego. Po pierwsze, samodzielnie napisał libretto, muzykę i słowa piosenek, po drugie wspaniały Oliver! niestety jest jego jedynym musicalem, który odniósł znaczący sukces. Bart urodził się 1 sierpnia 1930 roku jako najmłodsze z siedmiu dzieci ubogiej, żydowskiej rodziny zamieszkującej londyński East End. Rodzice przyjechali z Galicji, jeszcze gdy ta prowincja była częścią cesarstwa. Ojciec był krawcem. Bart zaczynał od pisania satyrycznych piosenek dla niedzielnego programu radia BBC. Największe sukcesy przed Oliverem odnosił w muzyce popularnej. Zaczęło się od singla Living Doll, wielkiego przeboju Cliffa Richarda. Do innych sukcesów zalicza się tytułową piosenkę do drugiego filmu z cyklu przygód Jamesa Bonda From Russia With Love (Pozdrowienia z Rosji, 1963). Ukoronowaniem jego imponującej kariery było stworzenie musicalu według powieści najważniejszego brytyjskiego pisarza XIX wieku. Charles Dickens był pierwszym, który pokazał Anglikom, jak bardzo niesprawiedliwy jest świat, w którym żyją. Wyprzedzająca epokę świadomość społeczna pisarza kazała mu piętnować katastrofalne warunki życia nędzarzy i prawo, które regulowało stosunek państwa do biednych i sankcjonowało stosowanie dziecięcej siły roboczej (przypadki śmierci kominiarczyków w przewodach kominowych były nagminne). Bart dokonał mistrzowskiej adaptacji libretta. Z obszernej powieści wybrał wątki najistotniejsze (a także najbardziej teatralne ), nakreślił czytelne relacje między głównymi postaciami i odmalował losy tytułowego bohatera, dając mu szanse na rozwój i odkrywanie świata. Podchodząc z szacunkiem do powieściowego oryginału Bart pozostawił wiele z książkowych dialogów. Napisał piosenki, które nie tylko komentują akcję, ale stają się okazją do zaprezentowania postaci. Całość wzbogacił o muzykę tak przebojową, że musical Oliver! nie ma równych w zakresie liczby wpadających w ucho evergreenów. Musical miał premierę na scenie New Theatre (przemianowanym potem na The Albery Theatre) 30 czerwca 1960 roku i po zapadnięciu kurtyny artyści wychodzili 23 razy pokłonić się przed publicznością. Pierwszą inscenizację pokazano w Londynie 2618 razy. Po amerykańskiej premierze, 6 stycznia 1963, wystawiono go na Brodway u 774 razy, ale po latach miał tam wracać wielokrotnie. Był to zarazem pierwszy musical z West Endu, który podbił Brodway prekursorski w tendencji, która sprawiła, że pod koniec stulecia legendarny amerykański Brodway został przyćmiony przez teatr muzyczny z Europy. W 1968 roku powstał film muzyczny Oliver! w reżyserii Carola Reeda. Ta ekranizacja musicalu odniosła spektakularny sukces z jedenastu nominacji Oliver! zebrał sześć Oscarów, w tym za Najlepszy film. Następnym filmem, który otrzymał najważniejszego Oscara był dopiero musical Chicago 34 lata później. Bart nie potrafił wykorzystać sukcesu, który sprawił, że pod koniec lat 60. Na samym Oliverze! zarabiał około 15 funtów na minutę. Autor popadł w alkoholizm, a jego tryb życia sprawił, że był w stanie roztrwonić każdą fortunę Kolejne przedsięwzięcia spotykały się z coraz mniejszym uznaniem. Musicale Blitz (1962) i Maggie May (1964) cieszyły się jeszcze pewną popularnością, ale Twang inspirowany historią Robin Hooda okazał się fiaskiem, jeszcze gorzej poszło z opartym na filmie Felliniego musicalem La strada, który zszedł z afisza tuż po premierze Daniel Wyszogrodzki Teatr Rozrywki w Chorzowie 6

PIOTR CZAJKOWSKI EUGENIUSZ OPERA BAŁTYCKA W GDAŃSKU ONIEGIN Dyrektor naczelny i artystyczny Marek Weiss Eugeniusz Oniegin Opera Muzyka Piotr Czajkowski Sceny liryczne w 3 aktach Libretto Modest Czajkowski według poematu Aleksandra Puszkina Prapremiera Moskwa, 29 marca 1879 Premiera Gdańsk, 25 kwietnia 2009 Kierownictwo muzyczne José Maria Florêncio Inscenizacja i reżyseria Marek Weiss Scenografia Jagna Janicka Choreografia Izydora Weiss Przygotowanie chóru Dariusz Tabisz Postaci i wykonawcy Łarina Joanna Cortès Tatiana Galina Kuklina Olga Małgorzata Pańko Niania Joanna Wesołowska Oniegin Mikołaj Zalasiński Leński Paweł Skałuba Griemin Piotr Nowacki Sekundant Taras Kuzmych Zapiewajło Witalij Wydra Triquet Jacek Szymański Rotmistrz Krzysztof Rzeszutek Orkiestra, Chór, Balet Opery Bałtyckiej w Gdańsku Dyryguje José Maria Florêncio Akt I Scena pierwsza. Gorący sierpniowy dzień w porze dożynek. W dworze wdowy Łariny jej dwie córki: pogodna Olga i sentymentalna Tatiana śpiewają starą pieśń. Jej słowa przypominają matce niespełnioną młodzieńczą miłość do przystojnego cudzoziemca. Los chciał, że zamiast ożenku z wyśnionym elegantem musiała pójść za mąż za człowieka narzuconego przez rodziców. Niania Filipiewna zna tę historię i wtóruje swej pani potakiwaniem. Z pól wracają żniwiarze z pięknie przystrojonym snopkiem żyta. Do dworu zajeżdżają też dwaj goście: sąsiad, Leński, który jest już po słowie z Olgą, i jego przyjaciel Oniegin. Na skłonnej do egzaltacji Tatianie robi on duże wrażenie. Zachowuje się jak światowiec, przypomina na dodatek bohaterów romantycznych powieści. On też pozostaje pod urokiem urody i naiwności Tatiany, ale nie daje tego po sobie poznać. Co innego Leński, który odczuwa potrzebę wciąż mówić Oldze, jak ją kocha (arioso Kocham panią, Olgo) Scena druga. Tatiana przeżywa pierwszą miłość. To dla niej nowy stan, coś, czego jeszcze nie doświadczyła, dlatego próbuje wziąć na spytki stareńką nianię, ale i tę wydano za mąż bez pytania, jak jej się podoba narzucony mąż, toteż niewiele ma na ten temat do powiedzenia. Tatiana postanawia napisać list. Do Oniegina. Wbrew towarzyskim zasadom i konwenansom wyznaje mu w nim wprost swoje uczucia. Pisze przez całą noc, rankiem list doręcza adresatowi niania. Scena trzecia. Teraz Tatiana wyczekuje już tylko spotkania z Onieginem. Ten, i owszem, staje niebawem przed nią, ale po to, by jak najuprzejmiej dać jej do zrozumienia, że nie odwzajemnia jej uczuć, co więcej, w ogóle nie wierzy w trwałą miłość i nawet do głowy mu nie przyszło, że mógłby się związać małżeństwem (aria Któż nam powróci młode lata). Eugeniusz Oniegin 7

Opera Bałtycka w Gdańsku 8

Akt II Scena pierwsza. Imieniny Tatiany. W dworze Łariny odbywa się z tej okazji bal, na którym bawi się całe sąsiedztwo. Zabawny Francuz, Monsieur Triquet, śpiewa na część solenizantki staroświeckie kuplety. Na balu jest też przyprowadzony przez Leńskiego Oniegin. Poirytowany paplaniem prowincjonalnych dam, które plotkarsko łaczą go już z Tatianą, na złość Leńskiemu zaczyna uwodzić Olgę. Leńskiego trawi zazdrość, aż dochodzi do kłótni, skandalu i wyzwania na pojedynek. Scena druga. O świcie Leński czeka nad rzeką na pojedynek z byłym przyjacielem. Jest pełen żalu, złych przeczuć i obaw. Przychodzi Oniegin, który za sekundanta ma własnego kamerdynera. On też żałuje tego, do czego doszło, ale i on nie umie zdobyć się na pojednanie. Na znak Zareckiego, który jest sekundantem Leńskiego, padają strzały i Leński pada martwy na ziemię. Akt III Scena pierwsza. Oniegin, który po pojedynku opuścił Rosję i przez szereg lat podróżował po świecie, wraca do Petersburga. Odwiedza dom swego starego przyjaciela, księcia Gremina, u którego odbywa się właśnie uroczysty bal. Jest zdumiony, gdy w eleganckiej żonie księcia rozpoznaje Tatianę, a zaskoczony, gdy odkrywa, że wrażenie, jakie Tatiana na nim wywarła, obudziło dawne uczucia. Tymczasem musi wysłuchać wyznań przyjaciela, jak wielkie szczęście znalazł w małżeństwie z tą kobietą (aria Wszechmocnie włada miłość święta). Scena druga. Oniegin nie jest już w stanie zapanować ani nad namiętnością, ani nad rozpaczą. Zjawia się u Tatiany, prosi o przebaczenie, błaga, by odwzajemniła jego uczucia, roi o wspólnym życiu, jeśli Tatiana zechce porzucić dla niego księcia. Dla Tatiany to ciężka chwila. Wie, że wciąż kocha Oniegina. Otwarcie mu to wyznaje. Równocześnie oświadcza mu także, że nie złamie ślubów, nie zniszczy małżeństwa i nie skrzywdzi męża, którego ceni jako człowieka, i który ją kocha. To jej ostateczna odpowiedź i ostatnie z Onieginem spotkanie. Oniegin zostaje sam. Świadom tego, co stracił, przeklina los. Eugeniusz Oniegin 9

GIUSEPPE VERDI AIDA TEATR WIELKI W ŁODZI Dyrektor Marek Szyjko Aida Opera Muzyka Giuseppe Verdi Opera w czterech aktach Libretto Antonio Ghislanzoni Prapremiera Kair, 24 grudnia 1871 Premiera Łódź, 18 lutego 2006 Kierownictwo muzyczne Tadeusz Kozłowski Inscenizacja i reżyseria Marek Weiss-Grzesiński Dekoracje i światła Paweł Dobrzycki Kostiumy Maria Balcerek Choreografia Izadora Weiss Kierownictwo chóru Marek Jaszczak Postaci i wykonawcy Faraon Amneris, jego córka Aida, niewolnica etiopska Radames, dowódca wojsk egipskich Ramfis, arcykapłan egipski Amonasro, król etiopów Kapłanka Posłaniec Dyryguje Rafał Pikała Jolanta Bibel Monika Cichocka Łódzka ZŁOTA MASKA sezonu 2005/2006 dla Moniki Cichockiej za rolę Aidy Krzysztof Bednarek Robert Ulatowski Zenon Kowalski Jolanta Bobras Krzysztof Marciniak Chór, Balet, Orkiestra Teatru Wielkiego w Łodzi Tadeusz Kozłowski Z uwagi na różnicę wyposażenia scen AIDĘ, zrealizowaną w Teatrze Wielkim w Łodzi w roku 2006, publiczność XVII Bydgoskiego Festiwalu Operowego obejrzy w adaptacji dostosowanej do parametrów sceny Opery Nova. Integralną wersję, zgodną z oryginalnym zamysłem twórców, można zobaczyć na macierzystej scenie w Teatrze Wielkim w Łodzi. Akt I Krótki dalog arcykapłana Izydy, Ramfisa, z młodym wodzem, Radamesem, wprowadza w akcję. Oto za chwilę bogini ma dokonać wyboru wodza, który powiedzie wojska egipskie przeciw Etiopom. Radames pragnie otrzymać to dowództwo; pokochał on młodą niewolnicę, Aidę, pojmaną w czasie poprzednich walk, i spodziewa się że jeśli teraz wróci jako zwycięzca, Faraon nie odmówi mu niczego: przywróci wolność Aidzie, a jemu pozwoli ją polubić (aria Celeste Aida). Marzenia młodzieńca przerywa córka Faraona, Amneris. Od dawna kocha ona Radamesa, niepokoi ją więc jego obojętność. Gdy na widok wchodzącej Aidy Radames ulega wzruszeniu, Amneris zaczyna nurtować podejrzenie, że ma rywalkę, i że jest nią niewolnica. Przed Faraonem staje posłaniec z wieścią o napadzie Etiopów pod wodzą króla Amonastra.Faraon wzywa Egipcjan do boju, oznajmia też, że Izyda na wodza wojsk wyznaczyła Radamesa. Wśród okrzyków Radames odbiera od Amneris święty sztandar, po czym wszyscy udają się do świątyni. Aida jest w rozterce: z jednej strony pragnie, by Radames wrócił jako triumfator, z drugiej boleje, że jego zwycięstwo oznacza klęskę i niedolę bliskich (aria Ritorno vincitor). W świątyni trwa nabożeństwo. Kapłanki tańczą swoje sakralne tańce przed posągiem bogini Ptah, arcykapłan Ramfis wręcza Radamesowi poświęcony miecz. Akt II W pałacu w Memfis Amneris oczekuje powrotu Radamesa jako zwycięzcy. W rozmowie z Aidą utwierdza się w przekonaniu, że niewolnica zakochana jest w Radamesie. Wtedy z dumą oznajmia, że ona córka faraona też go kocha i jest jej rywalką (duet Fu la sorte dell armi). Zgiełk i radosne odgłosy trąb zapowiadają powrót egipskich wojsk. Przemarsz zwycięskich hufców Egipcjan przez bramę Teb. Amneris wiesza na szyi Radamesa wieniec zwycięstwa, faraon obiecuje mu spełnić każde jego życzenie. Radames każe przywieść przed Faraona jeńców. Wśród nich jest mężczyzna, w którym Aida rozpoznaje Amonastra, swego ojca i króla Etiopów. Ten jasnym gestem nakazuje jej milczeć, a do Faraona sam się zwraca z prośbą o łaską dla pojmanych. Przyznaje, że jest ojcem Aidy, tai jednak, że jest królem kłamiąc, że Amonastro poległ w bitwie. Radames prosi o wolność dla zwyciężonych. Ramfis uważa, że to nierozważne, toteż radzi, by zatrzymać Aidę z ojcem jako zakładników. Faraon aprobuje tę radę, Radamesowi zaś, jako specjalny znak łaski, ofiaruje rękę Amneris. Aida jest w rozpaczy, także Radames, który nie może zlekceważyć gestu Faraona. Teatr Wielki w Łodzi 10

Aida 11

Akt III Amneris z Ramfisem i orszakiem kapłanek udaje sie do świątyni Izydy nad brzegiem Nilu. Ma tam spędzić na modłach ostatnią noc przed poślubieniem Radamesa. Nad rzeką pojawia się Aida. Ma się tu po raz ostatni spotkać z ukochanym. Jest w rozdarciu: trudno jej się pogodzić z utratą ukochanego, mocno też tęskni za ojczyzną (aria O Patria mia). Pojawia się Amonastro. Słyszał, że Radames znów ma ruszyć przeciw Etiopom i chce, by Aida przeciągnęła go na przeciwną stronę, a przynajmniej wydobyła, gdzie granice Egiptu są najmniej strzeżone. Aida najpierw się opiera, potem ulega. (duet Ciel! Mio padre!). Gdy nadchodzi Radames, Amonastro kryje się w zaroślach. Między Aidą i Radamesem powstaje spór: ona odtrąca jego wyznania, przypominając mu o małżeństwie z Amneris, on zrazu nawet nie wyobraża sobie, że mógłby uciec z Egiptu, w końcu jednak miłość bierze górę. Rozważając drogę ucieczki, mimowolnie zdradza tajemnice wojskowe. To, co odkrywa, wystarcza Amonastro, który ujawnia się nagle i ku zgrozie wodza daje się poznać jako wrogi król. W tej samej chwili pojawia się Amneris z Ramfisem. Aidzie z Amonastrem udaje się uciec, natomiast Radames w poczuciu winy oddaje się w ręce arcykapłana. Akt IV Amnesris po raz kolejny próbuje wzbudzić uczucia Radamesa. Przyrzeka wyjednać mu łaskę uniewinnienia, jeśli przyrzeknie, że ją poślubi i na zawsze odsunie Aidę. Radames odmawia. Odkąd Aida przepadła, chce tylko umrzeć. Na przesłuchaniu, które prowadzi Ramfis, uporczywie milczy. W ten sposób potwierdza swa winę, za którą skazany zostaje na śmierć przez zamurowanie żywcem. Dopiero ten wyrok uprzytomnia Amneris, do czego doprowadziła jej dumna zazdrość. Radames jest już zamknięty w grobowcu. Przekonany, że tkwi tam sam, z przerażeniem, ale i radością widzi, jak naraz z głębokiej ciemności wyłania się Aida. Miała szczęście i udało jej się ujść cało, słyszała jednak o wyroku, jaki na Radamesa wydał sąd, i postanowiła podzielić jego los. Kiedy w oczekiwaniu na śmierć oboje oddają się marzeniom o przyszłym, wiecznym szczęściu (duet O terra addio), Amneris, nad kryptą, szuka ukojenia w modlitwie. Teatr Wielki w Łodzi 12

JULES MASSENET WERTHER TEATR WIELKI IM. ST. MONIUSZKI W POZNANIU Dyrektor Muzyka Werther Libretto Michał Znaniecki Jules Massenet Opera Dramat muzyczny w czterech aktach Edmond Blau, Paul Milliet, Georges Hartmann Według Cierpień młodego Wertera Johanna Wolfganga Geothego Prapremiera Wiedeń, 16 lutego 1892 (w niemieckim tłumaczeniu Maxa Kalbecka) Premiera francuskiego oryginału Paryż, 16 stycznia 1893 Premiera Poznań, 27 marca 2010 Kierownictwo muzyczne Reżyseria Dekoracje Kostiumy Światła i projekcje Kierownictwo chóru Asystent dyrygenta Asystent reżysera Postaci i wykonawcy Werther Charlotte Sophie Johann Albert Brühlman Schmidt Sędzia Käthchen Dyrygent Roberto Tolomelli Ignacio García Carnina Valencia Tamayo Kornelia Piskorek Bogumił Palewicz Mariusz Otto Aleksander Gref Wiesław Bednarek Jeongki Cho Irina Zhytynska Małgorzata Olejniczak Tomasz Mazur Imants Erdmans Lech Algusiewicz Karol Bochański Andrzej Ogórkiewicz Joanna Kleinszmidt Chór żeński i Orkiestra Teatru Wielkiego w Poznaniu oraz statyści Roberto Tolomelli Akt I Zapobiegliwy Sędzia Le Bailli próbuje z dziećmi kolędę, choć wokół słoneczny lipiec. Johann i Schmidt, przyjaciele domu, kłaniają się uprzejmie młodszej córce Sędziego, ślicznej Sophie, choć szukają wzrokiem starszej Charlotty. Przed wielkim balem w Wetzlar wszyscy plotkują o młodym i melancholijnym panu Wertherze, faworycie księcia. Gdy scena pustoszeje, staje na niej pogrążony w marzeniach Werther, zachwycony widokiem Charlotty wychodzącej z domu w towarzystwie dzieci. Sędzia przedstawia córkę młodzieńcowi, który oczu oderwać nie może od tej wizji domowego szczęścia. Werther zabiera pięknie przystrojoną Charlottę na bal, podczas gdy Sędzia idzie z Johannem i Schmidtem do oberży. Wówczas w ogrodzie pojawia się Albert, którego Sophie wita z radością jako swego przyszłego szwagra. Charlotta i Werther powracają z balu; wystarczyło kilka godzin spędzonych razem, by serce młodzieńca ogarnęła żarliwa namiętność. Sędzia przerywa idyllę, ogłaszając powrót Alberta, którego zmarła matka Charlotty wybrała sobie na zięcia. Werther nie posiada się z rozpaczy. Akt II Trzy miesiące później w Wetzlar Johann i Schmidt siedzą przy stole w oberży, podziwiając Charlottę i Alberta idących do kościoła. Z dala obserwuje ich również blady z bólu Werther. Po mszy Albert i Sophie bezskutecznie próbują rozweselić młodzieńca, ich słowa jednak ledwo do niego docierają. Gdy pojawia się Charlotta, Werther próbuje do niej przemówić, ona jednak nie chce go słuchać, wyznaczając mu spotkanie na Boże Narodzenie. Werther poczyna myśleć o samobójstwie. Przechodzącej Sophie mówi, że wybiera się w długą, daleką podróż, a ton ma tak przejmujący, że dziewczyna wybucha płaczem. Na tę wiadomość Charlottę przeszywa dreszcz, Albert zaś pojmuje nareszcie przyczynę rozpaczy młodzieńca. Werther 13

Teatr Wielki im. St. Moniuszki w Poznaniu 14

Akt III W dzień Wigilii Charlotta czyta stare listy Werthera, odkrywając ze wzruszeniem, jak dalece nie jest on jej obojętny. Trzeci list zawiera ledwo zawoalowaną pogróżkę: jeżeli nie pojawi się na Boże Narodzenie, to znak, że trzeba go opłakiwać. Widząc wchodzącą Sophie, Charlotta spiesznie ukrywa listy. Sophie opowiada, jaki smutek ogarnął cały rodzinny dom, odkąd Werther wyjechał, Charlotta zaś nie może powstrzymać łez. Sophie wydziera jej przyrzeczenie, że spędzi święta z rodziną, skoro Albert wyjeżdża. Samotna Charlotta szuka pociechy w modlitwie, gdy w drzwiach staje nagle Werther. Charlotta przypomina mu wówczas wiersze Osjana, które zaczął kiedyś tłumaczyć a on dobrze je pamięta. Nie mogąc się oprzeć, Charlotta pada mu w ramiona, po czym wyrywa się, przerażona tą chwilą słabości i ucieka. Werther również odchodzi, pogrążony w rozpaczy. W pustym pokoju pojawia się wówczas Albert, uprzedzony o nagłym powrocie Werthera. Nadbiega roztrzęsiona Charlotta, której służący wręczył list do Alberta: przed podróżą młodzieniec prosi przyjaciela, by mu pożyczył swoje rewolwery. Albert rozkazuje spokojnie, by mu je zaniesiono, Charlotta zaś dopiero po chwili rozumie sens tej prośby i wybiega. Akt IV Pierwsza odsłona. Noc Wigilijna. Druga odsłona. Gabinet roboczy Werthera. Śmiertelnie ranny młodzieniec leży przy swoim biurku, gdzie go znajduje oszalała z bólu Charlotta. Po raz pierwszy wyznaje mu miłość i całuje go namiętnie. Werther wydaje ostatnie tchnienie, podczas gdy w oddali dzieci śpiewają kolędę. Piotr Kamiński, w: Tysiąc i jedna opera Werther 15

JACQUES FROMENTAL ŻYDÓWKA LITEWSKI NARODOWY HALEVY TEATR OPERY I BALETU Dyrektor Gintautas Kévisâs Żydówka Opera La Juive Muzyka Jacques Fromental Halévy opera w 5 aktach (i 2 częściach) po francusku Libretto Augustin Eugène Scribe Prapremiera Paryż, 23 lutego 1835 Premiera Wilno, 15 października 2004 roku Kierownictwo muzyczne Martynas Staškus Reżyseria i scenografia Günter Krämer Kostiumy Isabel Ines Glathar Przygotowanie chóru Česlovas Radžiūnas Postaci i wykonawcy Eudoxie Rachel Eleazar Kardynał Brogny Leopold Ruggiero Albert Oficer Dyrygent Regina Šilinskaitė Joana Gedmintaitė John Uhlenhopp Vladimiras Prudnikovas Edmundas Seilius Arūnas Malikėnas Deividas Staponkus Deividas Staponkus Orkiestra, Chór Litewskiego Narodowego Teatru Opery i Baletu oraz statyści Martynas Staškus Synopsis Akt I Rok 1414. Konstancja nad Jeziorem Bodeńskim w czasie soboru. Właśnie nadeszła wiadomość, że wojska cesarskie, pod dowództwem księcia Leopolda pokonały husytów. Z katedry rozbrzmiewa Te Deum, raduje się lud, na uroczystości ściąga tłum. Tylko z jednego z złotniczych warsztatów dochodzi stuk młotka: to Eleazar, Żyd, który nie czuje się członkiem chrześcijańskiej wspólnoty, zamiast świętować jak inni, pracuje jak co dzień. Oburzony tłum wywleka go z domu z córką Rachelą, a burmistrz Konstancji ogłasza go winnym zbezczeszczenia świątecznego dnia i skazuje na śmierć. W tym momencie na placu zjawia się kardynał de Brogni. Twarz Żyda wydaje mu się znajoma, zamieszanie zaś tak duże, że dopytuje o powód. Kiedy nie był jeszcze kapłanem, znany ze swojej religijnej surowości de Brogni skazał w Rzymie na stos dwu synów Eleazara, jego samego zaś wygnał z miasta. Krótko potem dom de Brogniego strawił pożar, bez śladu też zaginęły jego żona i córka. Zrozpaczony ojciec i mąż uznał to za karę Bożą, zmiękł, przywdział szaty duchowne, stał się ludzki i czuły na cierpienia i nieszczęścia ludzkie, w końcu został kardynałem. Teraz Żyda, którego prosi o zapomnienie krzywd, bierze z córką w obronę, a wszystkich obecnych wzywa do miłosierdzia (aria Si, la rigueur). W odpowiedzi słyszy od Eleazara kategoryczne: przenigdy! Trochę później Eleazar z Rachelą przypatrują się uroczystej procesji ze stopnia katedry. Ktoś naraz zwraca na to uwagę, podburza tłum, który znowu się burzy i wzywa straże. Oboje ratuje z opresji ukochany Racheli, którego ona zna jako młodego malarza Samuela. Ku jej zdumieniu oficer straży na jedno tylko skinienie ukochanego puszcza ją z ojcem wolno, Samuelowi zaś jakby oddaje honory Bo malarz nie jest tym, za kogo się podał, tylko samym księciem Leopoldem, który tu, w Konstancji ma poślubić siostrzenicę cesarza, Eudoksję. Rachelę kocha, ale wie, że wkrótce będzie musiał się z nią na zawsze rozstać. Tymczasem nastaje najważniejsza chwila uroczystości: przejazd przez miasto cesarza Zygmunta. Akt II Wieczerza paschalna w domu Eleazara, w której prócz domowników uczestniczy Samuel. Uroczystość przerywa księżniczka Eudoksja. Przybywa, żeby zamówić u złotnika łańcuch, który nazajutrz chce zawiesić na piersi pogromcy husytów. Samuelowi udaje się prze nią ukryć, ponieważ jednak męczą go wyrzuty sumienia, przyznaje sie potem Racheli, że jest chrześcijaninem. Rachela z przerażeniem pojmuje, że mimo różnicy wiary, nie umiałaby bez niego żyć, toteż gotowa jest nawet na wspólną ucieczkę. Uniemożliwia ją zbudzony hałasem Eleazar. On też dowiadu- Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu 16

je się od młodzieńca, że jest chrześcijaninem. Choć zrazu jest tym tak oburzony, że aż sięga po sztylet, potem mając na względzie szczęście Racheli, przystaje nawet na jej związek z chrześcijaninem. Leopold pojmuje, że posunął się za daleko, a ponieważ nie wie, jak z kłopotu wyjść, ucieka. Rachela płacze, w Eleazarze zaś ponownie budzi się pragnienie zemsty i rzuca na goja przekleństwo. Akt III Uczta w pałacowych ogrodach. W obecności cesarza księżniczka Eudoksja ma odznaczyć narzeczonego złotym łańcuchem wykonanym i dostarczonym przez Eleazara. Rachela, która przybywa z nim, rozpoznaje w Leopoldzie swego ukochanego malarza. We wzburzeniu, nad którym nie umie zapanować, głośno zarzuca niewiernemu zdradę. Ponieważ wie, że za związek chrześcijanina z Żydówką prawo każe śmiercią, zdaje sobie sprawę, że przyniesie to zgubę jej, Samuelowi-Leopoldowi i jej ojcu. Tak też się dzieje: wszyscy troje zostają uwięzieni, a kardynał Brogni rzuca na nich klątwę. Akt IV By ocalić ukochanego, Eudoksja udaje się do więzienia i błaga Rachelę, by przejęła winę na siebie. Żydówka zrazu odmawia, potem silniejsza okazuje się jej miłość do Leopolda. Oskarżonych próbuje ratować również kardynał, namawiając Eleazara, by przyjął z córką chrzest. Eleazara ta propozycja oburza i obraża. Śmierci, powiada, już się nie boi, co do córki, to nie jest jego rodzoną córką, tylko sierotą uratowaną z pożaru; choć wie o niej dużo więcej, do śmierci nie zdradzi, kim jest. Już po wyjściu kardynała popada jednak w watpliwości, czy godzi mu się skazywać na śmierć isotę, która nie wie kim jest, i ma go za ojca, on zaś wie, że nie jest ani jego córką, ani Żydówką. Poza tym kocha ją jak rodzone dziecko (aria Rachel, Quand du Seigneur ). Jest bliski zmiany decyzji. Zza okna dochodzą go wrogie okrzyki fanatycznego tłumu. To utwierdza go w pragnieniu zemsty, nawet jeśli ceną za to jest życie jego i przybranej wprawdzie, lecz bliskiej mu córki. Akt V Plac straceń. Tłum czeka na makabryczne widowisko. Zgodnie z prawem winnych czeka śmierć przez ugotowanie żywcem. Z wyroku, który czyta burmistrz, wynika, że spotka to tylko Eleazara i Rachelę; dzięki zeznaniom Racheli Leopold wychodzi z opresji cało, karą dla niego jest wygnanie z kraju i wyklęcie ze społeczności chrześcijan. Eleazar znów popada w rozterkę. Chce ratować Rachelę, pyta, czy nie przyjęłaby chrztu, ta jednak czuje się prawowierną Żydówką i chce dzielić los z ojcem. Sama też rusza ku katom. Brogni prosi Eleazara, by wyjawił mu, co się stało i gdzie może być jego zaginiona córka, na co Żyd odpowieda mu krótko: tam! w chwili, gdy kaci wrzucają Rachelę do kotła. Żydówka 17

Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu. Większą część repertuaru operowego wypełnia kanon światowej literatury jak Don Giovanni Mozarta, Rigoletto, Bal maskowy, Aida, Moc przeznaczenia Verdiego, Dama pikowa Czajkowskiego, Holender tułacz Wagnera, Żydówka Halévy- ego. Zespół baletu, obok klasycznych pozycji (Jezioro łabędzie, Śpiąca królewna, Giselle, Don Kichot), ukierunkowany jest na wykonywanie choreografii XX-wiecznych twórców; na afiszu często goszczą realizacje Borysa Ejfmana Rosyjski Hamlet, Czerwona Giselle, Lorki Massina Grek Zorba. Romeo i Julia Prokofiewa w choreografii Wladimira Vasiljewa pozostaje wizytówką artystycznych tournées. Aby podkreślić narodowy charakter, teatr ma w repertuarze dzieła rodzimych twórców: balet Acid City Mindaugasa Urbaitisa oraz opery: Pilenai Vytautasa Klova, Niedźwiedź Broniusa Kutaviciusa, Dalia Balysa Dvarionasa. W sezonie artystycznym Teatr gra zwykle 15 tytułów z repertuaru bieżącego i przygotowuje 4 premiery. Zespoły zapraszane są na występy gościnne i na najsłynniejsze festiwale. W ciągu ostatniej dekady litewski balet występował m.in.w Evian, w Waszyngtonie, Osace, Kairze, Londynie, Moskwie, Bolonii. Zespół operowy prezentował się na festiwalach w Roncole i Rawennie (Włochy), w Savonlinne (Finlandia), w Anglii, Polsce, Słowenii, na Węgrzech i na Tajwanie. Lata 2004-2005 przyniosły znakomite realizacje, które zyskały międzynarodowy rozgłos: Holender tułacz reż. Francesca Zambello (USA) Żydówka reż. Günter Krämer (Niemcy) Madama Butterfly reż. Anthony Minghella (USA) Saloma reż. David Aldon Walkiria reż. Eimuntas Nekrosius Pasja wg św. Jana reż. Robert Wilson Mały książę Rachel Portman, opera dla dzieci, na zlecenie Houston Grand Opera. W 2008 r. Borysa Godunowa wyreżyserował na scenie LTOiB Mariusz Treliński. http://www.opera.lt Günter Krämer, reżyser. Studiował historię i filozofię na uniwersytetach uniwersytetach Heidelbergu i Freiburgu. Karierę reżyserską rozpoczął w 1970 r. Jego dorobek artystyczny obejmuje realizacje dla Deutsche Oper w Berlinie, Opery w Kolonii, Staatsoper w Wiedniu, Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Semperoper w Dreźnie, Théâtre Chatelet w Paryżu oraz scen w Monachium, Hamburgu, Lyonie, Wenecji, Wilnie, Tokio. Reżyseruje na słynnych Festiwalach w Salzburgu i Spoleto. Wiele z jego realizacji zostało uhonorowanych nagrodami. Produkcje były rejestrowane przez telewizje w Niemczech, Francji i Austrii oraz na DVD. Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu 18

DANZA CONTEMPORANEA DE CUBA DEMO N-CR AZY SULK ARY Choreografía Muzyka Kostiumy Światła Wykonawcy Rafael Bonachela Razones Bebe, Early That Summer Julia Wolfe, Ne me quitte, Nina Simon, Pas Estrella Morente Arsenal Of Democracy Julia Wolfe. Carlos Díaz, Rafael Bonachela Manolo Garriga Michel Avalos, Heidy Batista, Lisvet Barcia, George Céspedes, Daileidys Carrazana, Yosmell Calderón, Edson L. Cabrera, Norge Cedeño, Osnel Delgado, Wuilleys Estacholi, Alberto González, Yelda Leyva, Daylis López, Jennifer Martín, Jenny Nocedo, Marta Ortega, Yaday Ponce, Abel Rojo, Joel Suárez, Jennifer Tejeda, Aymara Vila. Choreografia Muzyka Kostiumy Światla Wykonawcy Eduardo Rivero Yorubá cubana con arreglo de la orqussta de percusión de Danza Contemporanea de Cuba Eduardo Arrocha Ramiro Maseda Michel Avalos, Yoerlis Brunet, Heidy Batista, Osnel Delgado, Jenny Nocedo, Yaday Ponce. Choreografia Muzyka Kostiumy i dekoracje Asystent scenografa Światla Wykonawcy CASI CASA Mats Ek Fläskkvartetten Fluke, Appartement Peder Freiij Katrin Brännström Eric Berglund Michel Avalos, Heidy Batista, Daileidys Carrazana, Yosmell Calderón, Edson L. Cabrera, Norge Cedeño, Osnel Delgado, Wuilleys Estacholi, Alberto González Yelda Leyva, Daylis López, Jenny Nocedo, Marta Ortega, Gabriela Piñeiro, Yaday Ponce, Abel Rojo, Joel Suárez, Jennifer Tejeda, Aymara Vila. Dyrektor Marketing Reżyser Pedagodzy tańca Stali choreografowie Choreografowie gościnni Rzecznik prasowy Produkcja i szef sceny Dźwięk Miguel Ángel Iglesias Ferrer Jorge Brooks Gremps Isidro Rolando Thondike Luís Roblejo, Dulce María Vale, Isabel Blanco, Margarita Vilela, Luz M. Collazo, Yoerlis Brunet Isidro Rolando, Jorge Abril, George Céspedes, Julio César Iglesias, Osnel Delgado. Jan Linkens, Joaquín Sabaté, Gianni di Cicco, Kenneth Kvamström, Samir Akika, Cathy Marston, Rafael Bonachela, Mats Ek. Fernando García Federico Romillo Ernesto de Armas Danza Contempor anea de Cuba 19

Danza Contemporanea de Cuba Dyrektor Miguel Ángel Iglesias Ferrer Swą obecną nazwę zespół nosi dopiero od 1987 roku, istnieje jednak o wiele dłużej. Powstał bowiem, żeby rzecz ująć ściśle - 25 września 1959 roku i zrazu przyjął nazwę Conjunto de Danza Moderna. Niedługo potem kompania jeszcze dwukrotnie zmieniała nazwę: od 1962 roku występowała jako Conjuto Nacional de Danza Moderna, a od 1974 jako Danza Nacional de Cuba. Od samego początku zespół zyskał międzynarodowe uznanie. W ciągu półwiecza jego artyści- tancerze przygotowali ponad dwieście osiemdziesiąt premier. Ich występy spotykały się z owacyjnym przyjęciem publiczności i entuzjazmem krytyki, nieodmiennie wysoko oceniającej kolejne produkcje. Zespół dał się poznać w całym świecie: kubańskich tancerzy podziwiali widzowie w Teatrze Sarah Bernhardt w Paryżu, gdy zespół dawał występy w ramach V Festiwalu Narodów, oklaskiwała ich również publiczność Canadian Art Center w Ottawie oraz słynnego centrum Sztuk Pięknych i Narodowego Audytorium w Meksyku. Do słynnych miejsc, gdzie fetowano tancerzy kubańskich, dodać wypada: Théâtre de La Monnaie w Brukseli, Teatro La Fenice i Teatro Malibran w Wenecji, The Sadler s Well oraz Colisseum w Londynie. Wielkim sukcesem były też występy przed parotysięczną międzynarodową widownią Festiwalu Arena di Verona. Zespół uprawia różne style tańca. Chętnie i stale sięga tak do najlepszych tradycji kubańskiego baletu jak i dziedzictwa afrykańskich przodków. Jego rozległy i różnorodny repertuar daje szerokie spectrum interpretacyjnych możliwości. Poprzez swój stylistyczny eklektyzm, w najlepszym tego słowa znaczeniu, zespół Danza Contemporanea de Cuba jest jedną z najbardziej wszechstronnych kompanii w świecie. W repertuarze kubańskich artystów są balety utrzymane w poetyce neoklasycyzmu, jak na przykład Folia, dzieła kontemplacyjne, jak El Resgo del Placer oraz choreograficzne obrazy o wyjątkowej dynamice do tej kategorii przynależą takie tytuły jak Nayara***, Demon-m/Crazy, Restaurante El Paso, El Peso de una Isla. Specjalne miejsce zajmują wielkie spektakle odzwierciedlające najnowsze tendencje w sztuce tańca: Compas oraz Carmina burana. Danza Contemporanea de Cuba 20

OPEROWE FORUM MŁODYCH Impreza towarzysząca XVII Bydgoskiemu Festiwalowi Operowemu Akademia Muzyczna we Wrocławiu OTTO NICOLAI WESOŁE KUMOSZKI Z WINDSORU 26.04.godz. 18:00 Reżyseria Ewa Kutryś Opieka pedagogiczna i ruch sceniczny Elżbieta Lejman-Krzysztyniak Kierownictwo muzyczne i instrumentacja Tadeusz Zathey Współpraca muzyczna i akompaniament Anna Danielewicz Współpraca muzyczna - asystent dyrygenta Anna Grabowska-Borys Współpraca muzyczna w przygotowaniu chóru Monika Tropper Kostiumy Bajka Tworek Postaci i wykonawcy Sir John Falstaff Marek Berkowicz, Jerzy Butryn Pani Fluth Anna Krzyżowska Kawałko, Joanna Prykiel Pani Reich Marta Ligocka, Magdalena Garbat Pan Fluth Krzysztof Kmieć, Radosław Rzepecki Pan Reich Szymon Wach Fenton Jakub Bieszczad, Adam Michalak Panicz Spärlich Damian Chróściński, Paweł Grund, Andrzej Zborowski Anusia Reich Elżbieta Nowotarska, Monika Piechaczek, Chantal Prymka Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy GIACOMO PUCCINI GIANNI SCHICCHI 28.04.godz. 18:00 Kierownictwo muzyczne Maja Metelska Reżyseria Paweł Łysak Scenografia Ewa Machnio Postaci i wykonawcy Gianni Schicchi Jakub Gąska, Marek Murawa Lauretta Krystyna Nowak, Monika Sadłowska, Karolina Maczek-Rynkowska Zita Małgorzata Niezborała, Dominika Paczkowska Rinuccio Przemysław Jendrzejewski, Paweł Krasulak, Adam Węgliński Gherardo Szymon Rona, Przemysław Cierzniewski, Marcin Gargała Nella Ewa Jagielska, Jadwiga Kot Guccio Jacek Wróbel Gherardino Katarzyna Konieczna Betto di Signa Janusz Stolarski., Michał Hajduczenia Simone Przemysław Baranek, Rafał Pawnuk Ciesca Anna Pawlak Marco Dominik Opaliński, Jakub Zarębski Spinelloccio Piotr Kujawiak, Dominik Opaliński, Rafał Pawnuk Notaro Dawid Komuda, Jakub Gąska, Marek Murawa Pinellino Paweł Doronowski Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie ADAM MICKIEWICZ STANISŁAW MONIUSZKO DZIADY (WIDMA) 29.04.godz. 18:00 Reżyseria Opieka reżyserska Scenografia Opieka scenograficzna Kierownictwo muzyczne - dyrygent Opieka wokalna Postaci i wykonawcy Partie śpiewane Guślarz Widmo Starzec Zosia i Dziewczyna Aniołek Partie mówione Zespół solistów (2 kwartety wokalne) soprany alty tenory basy Zespół muzyczny fortepian lira korbowa skrzypce altówka wiolonczele kontrabas Paweł Paszta, Karolina Kolendowicz Ryszard Peryt Anna Nurzyńska, Marta Zając Paweł Dobrzycki Marta Kluczyńska Jerzy Knetig, Ella Susmanek, Ryszard Karczykowski Dawid Biwo, Tomasz Raff Piotr Łapiński Piotr Jabłoński Ewelina Siedlecka, Aleksandra Klimczak, Aleksandra Orłowska Michał Sławecki, Paulina Łuba Angelika Kurowska, Arkadiusz Śliwa, Aleksandra Długosz Jan Staszczyk, Mateusz Sacharzewski, Jacek Beler, Natalia Sikora Marcin Januszkiewicz, Maciej Cierliński, Martyna Kowalik, Przemysław Wyszyński Klaudia Ziajkowicz, Marcelina Russak Ewa Thomas, Jadwiga Niebelska Song Uk Choi, Paweł Lipowski Eunbae Jeon, Piotr Jabłoński Miłosława Brzezińska Maciej Cierliński Julia Ciesielska, Helena Zambrano, Weronika Tadzik, Agnieszka Świgut, Angelika Środoń Marek Chojnacki Julia Biłat, Paulina Wiśniewska Jakub Langiewicz Spektakle w wykonaniu studentów polskich Akademii Muzycznych prezentowane są na Scenie Kameralnej im. prof. Felicji Krysiewiczowej Opera Nova w Bydgoszczy 21

OPERA I EKRAN Twarzą w twarz ze Sławomirem Piertrasem Przegląd filmów z oferty Universal Music Polska w sali kameralnej im. Prof. F. Krysiewiczowej Środa 05.05.2010 r., godz. 18.00 Vincenzo Bellini Purytanie (I Puritani) Występują: Anna Netrebko, Eduardo Valdes, Maria Zifchak, Franco Vassallo, John Relyea, Eric Cutler, Valerian Ruminski, Raymond Hughes, Reżyseria: Gary Halvorson Dyrygent: Patrick Summers Metropolitan Opera Chorus, Ballet and Orchestra Piątek 07.05.2010 r., godz. 18.00 John Neumaier Dama Kameliowa (Die Kameliendame) do muzyki Fryderyka Chopina Występują Marcia Haydée, Ivan Liska, Lynne Charles, Jeffrey Kirk, François Klaus, Gigi Hyatt, Colleen Scott, Vladimír Klos, Beatrice Cordua, William Parton Reżyseria i choreografia: John Neumaier Dyrygent: Heribert Beissel Ballett der Hamburger Staatsoper, Sinfonieorchester des Norddeutschen Rundfunks Michał Batory Urodzony 25 sierpnia 1959 r. w Łodzi. Od września 1987 r. mieszka w Paryżu 1979-1985 Studia w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, wydział grafiki, specjalność plakat (w pracowni prof. Bogusława Balickiego ) 1986-1987 Stypendium polskiego Ministerstwa Kultury i Sztuki dla młodych artystów 1988-1993 praca w agencjach graficznych w Paryżu od 1994 grafik niezależny Realizacje 1994 Le fil d argent, wystawa w Cité des Sciences et de l Industrie, La Villette, Paryż 1994-1997 Plakaty i publikacje dla Théâtre National de la Colline, Paryż 1995 Espace, wystawa w Cité des Sciences et de l Industrie, La Villette, Paryż 1995 Realizacja broszur dla wystawy Nature vive, Musée National d Histoire Naturelle, Paryż 2001 Realizacja trzech kolekcji CD dla Radio France, Paryż 2001-2003 Plakaty do spektakli dla Arsenal, Metz, Francja 2001-2008 Realizacja linii graficznej dla Théâtre National de Chaillot, Paryż 2002 Victor Hugo, promeneur du Luxembourg, wystawa zorganizowana przez Senat i Bibliothèque Nationale de France, Paryż 2004 Książka Photos clic et pigeon vole, wyd. Dessain et Tolra, Paryż 2004 Książka 150 ans de Publicité, UCAD ( Union Centrale des Arts Décoratifs ) 2005 Kreacja linii graficznej dla CDA95 (Centre des Arts d Enghien-les-Bains) 2006 Kreacja linii graficznej dla Forum les Halles, Paryż Wystawy indywidualne 1991 Mévoire, galeria Philippe Gand, Paryż 1999 Galeria Typografica, Bruksela 2000 Uniwersytet PARIS X 2004 Galeria Anatome, Paryż 2004 FNAC St-Lazare, Paryż 2005 Muzeum Plakatu w Wilanowie 2005 Pekin i Chongqing (uniwersytet), Chiny 2005 Ośrodek kultury, Douarnenez, Francja 2006 Uniwersytet w Laval, Quebec, Kanada 2006 Mediathéque w Enghien-les-Bains, Francja Nagrody 1996 Nagroda Publiczności na Festiwalu plakatu w Chaumont, Francja ( za plakat La Femme sur le lit ) 1998 III nagroda w konkursie L enfance n est pas un jeu d enfant, Muzeum Plakatu w Essen, Niemcy 1998 I nagroda w konkursie francuskiego plakatu kulturalnego( za plakat Le Siège de Leningrad ) 1999 II nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Plakatu w Chaumont, Francja( za plakat IRCAM-EIC ) 2001 III nagroda na International Poster Triennial, Sofia, Bułgaria( za plakat Agora ) 2004 I nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Plakatu w Chaumont, Francja( za plakat Power Book ) 2008 Srebrny medal na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Chicago, USA( za plakat Piano-Folies ) 2008 III nagroda na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Meksyku ( za plakat Piano-Folies ) Wystawa prac autora w foyer Opery Nova w trakcie trwania festiwalu Opera Nova w Bydgoszczy 22