SEKTORY I KOMITETY TECHNICZNE NORMALIZACJI ELEKTRYCZNEJ (stan na dzień 1 stycznia 2012 r.)

SEKTORY I KOMITETY TECHNICZNE NORMALIZACJI ELEKTRYCZNEJ (stan na dzień 1 stycznia 2012 r.) 1. Wstęp Elektryka była w Polsce jedną z najwcześniej znormalizowanych dziedzin techniki. I tak, warto wspomnieć, że w roku 1923 został utworzony Polski Komitet Elektrotechniki, w ramach Stowarzyszenia Elektryków Polskich SEP. W tym samym roku Polski Komitet Elektrotechniki został członkiem Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC. Dopiero w rok później, w roku 1924, został powołany Polski Komitet Normalizacyjny. Zatem elektryka była dziedziną techniki obecną od samego początku istnienia PKN. SEP nadal współpracuje z PKN na mocy Porozumienia o stałej współpracy dla rozwoju i upowszechniania normalizacji w dziedzinie elektryki z dnia 3 lipca 2003 r. Prace normalizacyjne Komitetów Technicznych prowadzone są przez Sektory. Prace normalizacyjne wykonywane przez Komitety Techniczne prowadzone przez Sektory w 2011 roku uległy zmianom. 2. Zmiany w Sektorach 2.1. Sektor Elektryki (SEL) Sektor Elektryki prowadził 18 komitetów Technicznych. W skrócie obejmowały one zagadnienia takie jak: 1. Zagadnienia podstawowe dotyczące elektryki (elektrotermia bezpieczeństwo urządzeń, metody badań, wymagania); 2. Bezpieczeństwo użytkowania (sprzęt powszechnego użytku, sprzęt rolniczy, narzędzia elektryczne ręczne, bezpieczeństwo maszyn); 3. Bezpieczeństwo pracy pod napięciem (specjalistyczny sprzęt, narzędzia i urządzenia); 4. Energetyka (linie napowietrzne i kablowe, transformatory, kondensatory, przekładniki, aparatura rozdzielcza wysokiego napięcia, osprzęt sieciowy, automatyka zabezpieczeniowa i ograniczniki przepięć); 5. Podzespoły elektryczne (sprzęt elektroinstalacyjny, bezpieczniki, chemiczne źródła prądu, źródła światła, osprzęt oświetleniowy, regulatory); 6. Materiały (elektroizolacyjne różnych typów i rodzajów); 7. Instalacje (w obiektach, wymagania dla urządzeń, ochrona instalacji). Prowadzone przez SEL Komitety Techniczne obejmują tematycznie: a) Zagadnienia podstawowe dotyczące elektryki: Elektrotermii Przemysłowej (KT 78). b) Bezpieczeństwo użytkowania: Elektrycznego Sprzętu Powszechnego Użytku (KT 63), Maszyn Elektrycznych Wirujących oraz Narzędzi Ręcznych i Przenośnych o Napędzie Elektrycznym (KT 56), 100

Elektrycznego Sprzętu Rolniczego oraz Elektrycznego Sprzętu dla Zakładów Zbiorowego Żywienia (KT 267), Bezpieczeństwa Maszyn pod Względem Elektrycznym (KT 281). c) Bezpieczeństwo pracy pod napięciem: Projektowania i Eksploatacji Urządzeń Elektroenergetycznych o Napięciu Powyżej 1 kv Prądu Przemiennego (1,5 kv Prądu Stałego) oraz Ograniczników Przepięć (KT 73), Elektrycznego Wyposażenia Trakcyjnego (KT 61), Aparatury Rozdzielczej i Sterowniczej Wysokonapięciowej (KT 74), Elektroenergetycznego Sprzętu Ochronnego i do Prac pod Napięciem (KT 72). d) Energetyka: Ogólnych w Sieciach Elektroenergetycznych (KT 80), Bezpieczników Elektroenergetycznych (KT 75), Transformatorów Energetycznych (KT 79), Przekładników i Transformatorów Małej Mocy (KT 81), Przekaźników Elektrycznych i Elektroenergetycznej Automatyki Zabezpieczeniowej (KT 70). e) Podzespoły elektryczne: Techniki Świetlnej (KT 4), Chemicznych Źródeł Prądu (KT 54). f) Materiały elektroizolacyjne: Izolatorów (KT 76). g) Instalacje: Sprzętu Elektroinstalacyjnego (KT 62). 2.2. Sektor Elektrotechniki (SET) Do końca marca 2011 r. normalizacją w obszarze elektryki, częściowo elektroniki i elektrotechniki zajmował się SEL, czyli Sektor Elektryki. 1 kwietnia 2011 roku po wyodrębnieniu z Sektora Elektryki (SEL) tematyki dotyczącej elektrotechniki został powołany Sektor Elektrotechniki (SET). Sektor Elektrotechniki (SET) prowadzi 9 Komitetów Technicznych. W skrócie obejmują one zagadnienia takie jak: zagadnienia podstawowe (terminologia, dokumentacja, schematy elektryczne, symbole graficzne, badania środowiskowe, koordynacja izolacji, elektryczność statyczna), bezpieczeństwo pracy pod napięciem (specjalistyczny sprzęt, narzędzia i urządzenia oraz techniki badań i pomiarów wysokonapięciowych), energetyka (aparatura rozdzielcza i sterownicza niskiego napięcia, inteligentna infrastruktura przesyłu energii), kable i przewody (energetyczne, elektryczne, telekomunikacyjne), instalacje (w obiektach budowlanych, ochrona instalacji). Nr 148-149 101

Wymienionymi wyżej zagadnieniami zajmują się wyszczególnione niżej komitety techniczne: a) W zakresie zagadnienień podstawowych: KT 8 (Terminologii, Dokumentacji i Symboli Graficznych, Oznaczeń Wielkości i Jednostek Miar w Elektryce), KT 303 (Materiałów Elektroizolacyjnych), KT 65 (Prób Środowiskowych Wyrobów Elektrycznych), KT 143 (Elektryczności Statycznej). b) W zakresie Energetyki i bezpieczeństwa pracy pod napięciem: KT 68 (Pomiarów i Badań Wysokonapięciowych), KT 304 (Aspektów Systemowych Dostawy Energii Elektrycznej), KT 77 (Aparatury Rozdzielczej i Sterowniczej Niskonapięciowej). c) W zakresie Kabli i przewodów: KT 53 (Kabli i Przewodów). d) W zakresie Instalacji: KT 55 (Instalacji Elektrycznych i Ochrony Odgromowej Obiektów Budowlanych). 2.3. Sektor Elektroniki (SEK) Do końca marca 2011 r. normalizacją w obszarze elektryki, częściowo elektroniki i elektrotechniki zajmował się SEL, czyli Sektor Elektryki. 1 kwietnia 2011 r. po wyodrębnieniu z Sektora Elektryki (SEL) i z Sektora Informatyki (SIT) tematyki dotyczącej elektroniki został powołany Sektor Elektroniki (SEK). Sektor Elektroniki (SEK) prowadzi 12 Komitetów Technicznych. W skrócie obejmują one zagadnienia takie jak: Bezpieczeństwo użytkowania: urządzenia pomiarowe, urządzenia laserowe, urządzenia medyczne, aparatura jądrowa, reaktorowa, ochrona radiologiczna, Podzespoły elektroniczne i elektromechaniczne: półprzewodnikowe, piezoelektryczne, magnetyczne, kondensatory, rezystory, obwody drukowane, próżniowe itp., Techniki i ich wykorzystanie: technika i urządzenia multimedialne, technika światłowodowa i lasery, technika próżni, nadprzewodnictwo, ochrona katodowa, automatyczna regulacja elektryczna w sprzęcie powszechnego użytku, elektryczne i elektroniczne urządzenia i przyrządy pomiarowe, techniki montażu elementów elektronicznych (obwody drukowane), mikro- i nanoelektronika. Wymienionymi wyżej zagadnieniami zajmują się wyszczególnione niżej komitety techniczne: a) W zakresie bezpieczeństwa użytkowania aparatury elektronicznej: KT 67 (Elektrycznej Aparatury Medycznej), KT 291 (Urządzeń Laserowych i Bezpieczeństwa przy Promieniowaniu Optycznym), KT 266 (Aparatury Jądrowej), KT 69 (Bezpieczeństwa Urządzeń Pomiarowych, Sterujących i Sprzętu Laboratoryjnego). 102

Nr 148-149 O normach i normalizacji b) W zakresie podzespołów elektronicznych i ich stosowania: KT 293 (Podzespołów RC, Obwodów Drukowanych i Montażu Powierzchniowego), KT 294 (Przyrządów Piezoelektrycznych, Podzespołów Magnetycznych i Materiałów Ferrytowych), KT 60 (Energoelektroniki i Przyrządów Półprzewodnikowych), KT 105 (Elektroakustyki oraz Rejestracji Dźwięku i Obrazu), KT 282 (Techniki Światłowodowej), KT 290 (Technik Specjalnych w Elektryce), KT 71 (Elektrycznych Przyrządów Pomiarowych do Pomiaru Wielkości Elektromagnetycznych), KT 241 (Podzespołów Elektromechanicznych). 2.4. Sektor Techniki informacyjne i komunikacja (STIK) Tematyka Sektora to zagadnienia dotyczące: systemów informatycznych, zabezpieczeń przesyłanych danych analogowych i cyfrowych, metod kodowania, identyfikacji danych, systemów radiofonicznych i telewizyjnych oraz kompatybilności elektromagnetycznej. Komitety Techniczne wchodzące w skład Sektora *: a) Bezpieczeństwa Urządzeń Informatycznych, Telekomunikacyjnych i Biurowych (KT 183): Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń techniki informatycznej, elektrycznych urządzeń techniki biurowej i urządzeń podłączonych do sieci telekomunikacyjnych, zdalne sterowanie i ochrona oraz związane urządzenia telekomunikacyjne dla systemów elektroenergetycznych. b) Interfejsów i Budynkowych Systemów Elektronicznych (KT 173): Struktura logiczna i funkcjonalna systemów, opisy systemów okablowania strukturalnego, opisy magistrali systemowych do przesyłania danych oraz zagadnienia z zakresu domowych i budynkowych systemów elektronicznych, aparatura sterownicza do użytku domowego, automatyzacja projektowania elektronicznego oraz prace w zakresie terminologii w wyżej wymienionych obszarach. c) Identyfikacji Osób, Podpisu Elektronicznego, Kart Elektronicznych oraz Powiązanych z nimi Systemów i Działań (KT 172): Charakterystyki fizyczne i metody badań kart identyfikacyjnych, maszyny do czytania paszportów i dokumentów podróży, karty elektroniczne, karty bezstykowe, karty optyczne i czytnik oraz procedury zarządzania i rejestracji kart identyfikacyjnych. d) Kompatybilności Elektromagnetycznej (KT 104): Zaburzenia i zakłócenia elektromagnetyczne. Kompatybilność elektromagnetyczna; zagadnienia techniczne (urządzenia i metody pomiarowe), oddziaływanie pól elektromagnetycznych na organizmy żywe. e) Multimediów (KT 288): Kodowanie: obrazów statycznych, dźwięku i obrazów ruchomych, informacji multimedialnych i hipermedialnych; komunikacja wizualna i przetwarzanie *) Według szeroko rozumianej elektryki. 103

obrazów; komunikacja multimedialna i prezentacja multimediów; grafika komputerowa; zdalne nauczanie. f) Ochrony Informacji w Systemach Teleinformatycznych (KT 182): Zagadnienia systemowe i strategiczne dotyczące rozwoju zabezpieczeń systemów informatycznych, a w szczególności architektury i zarządzania zabezpieczeniem systemów oraz mechanizmów zabezpieczenia systemów informatycznych ze szczególnym uwzględnieniem technik kryptograficznych i mechanizmów uwierzytelniania i kontroli dostępu wraz z mechanizmami zarządzania tożsamością, a także bezpieczeństwo i testowanie technik biometrycznych. Zagadnienia związane z opisem i przetwarzaniem dokumentów elektronicznych, w tym architekturą i formatami przetwarzania, mechanizmami podpisu cyfrowego i szyfrowaniem dokumentów elektronicznych. Zagadnienia związane ze standaryzacją rozpowszechnianych platform aplikacyjnych w dziedzinie usług sieciowych. g) Sieci Komputerowych i Oprogramowania (KT 171): Wdrażanie modelu odniesienia współdziałania otwartych systemów informacyjnych (OSI), uwzględniającego szeroki zakres funkcjonowania sieci komputerowych, różnorodność środków transmisji danych, różne warunki eksploatacji, testowanie i ocena zgodności implementacji; projektowanie, języki programowania, ich środowisko i interfejsy systemowe. h) Telekomunikacji (KT 11): Zagadnienia sieciowe, telekomunikacja komercyjna, protokoły sygnalizacyjne i komutacja, transmisja i zwielokrotnienie, urządzenia końcowe, metody pomiarowe, urządzenia radiowe i systemy, radiokomunikacja ruchoma, telewizja i radiofonia cyfrowa, naziemne stacje satelitarne, wpływy zewnętrzne, czynniki ludzkie, kablowe systemy rozdzielcze. i) Terminologii Informatycznej, Kodowania Informacji i Techniki Biurowej (KT 170): Terminologia dla potrzeb informatyki dla projektantów, producentów i użytkowników sprzętu informatycznego i oprogramowania oraz terminologia i klasyfikacja, metody badań i wymagania techniczno-eksploatacyjne dla maszyn i urządzeń biurowych. j) Urządzeń i Systemów Audio, Wideo i Podobnych (KT 103): Urządzenia odbiorcze radiofoniczne i telewizyjne, magnetowidy i kamery wizyjne, wzmacniacze, urządzenia i systemy elektroakustyczne wysokiej wierności odtwarzania, przetworniki elektroakustyczne, elektroniczne urządzenia edukacyjne i rozrywkowe oraz parametry przyłączeniowe. Interfejsy i protokoły systemów cyfrowych, systemy multimedialnego serwera domowego, multimedialne e-książki i e-publikacje. k) Zastosowania Informatyki w Ochronie Zdrowia (KT 302): Modele informatyczne w opiece zdrowotnej, terminologia baz danych w systemie opieki zdrowotnej, systemy łączności (przesyłanie danych) i komunikaty w ochronie zdrowia, informacja wizyjna i multimedia w systemie ochrony zdrowia, jakość, bezpieczeństwo i ochrona systemów w opiece zdrowotnej i urządzenia połączeń wzajemnych. 104

2.6. Sektor Budownictwo i konstrukcje budowlane Zakres tematyczny Sektora obejmuje m.in. zagadnienia dotyczące: ochrony cieplnej budynków; bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych; ciepłownictwa, ogrzewnictwa i wentylacji budynków. O normach i normalizacji 2.5. Sektor Obronność i bezpieczeństwo powszechne (SOBP) Sektor Obronności i Bezpieczeństwa Powszechnego obejmuje zagadnienia związane z krajową i międzynarodową normalizacją w zakresie obronności, bezpieczeństwa państwa, bezpieczeństwa powszechnego, ochrony ludności i jej mienia. Obszar ten zajmuje wysokie miejsce na liście spraw, nad którymi w głównej mierze pieczę sprawują władze państwowe i lokalne, zwłaszcza poprzez działalność różnego rodzaju służb, w tym służb mundurowych. Szczególny charakter mają sprawy związane z normalizacją obronności i bezpieczeństwa europejskiego oraz bezpieczeństwa międzynarodowego. Zakres znormalizowania ww. obszarów (w ramach normalizacji powszechnej) powiększa się z każdym rokiem, co ma odzwierciedlenie w Sektorze Obronności i Bezpieczeństwa Powszechnego *. W ramach Sektora w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa działają: a) W zakresie bezpieczeństwa powszechnego oraz ochrony ludności i jej mienia: KT 52 Systemów Alarmowych Włamania i Napadu, KT 244 Sprzętu, Środków i Urządzeń Ratowniczo-Gaśniczych, KT 264 Systemów Sygnalizacji Pożarowej, KT 306 Bezpieczeństwa Powszechnego i Ochrony Ludności. Prace normalizacyjne dotyczące i mające wpływ na obronność i bezpieczeństwo powszechne oraz ochronę ludności i jej mienia prowadzone są również w komitetach technicznych innych sektorów. Uwaga: Oddzielnym obszarem normalizacji jest Information and Communication Technologies (ICT), w ramach którego prowadzone są prace normalizacyjne z zakresu bezpieczeństwa. Więcej na ten temat można znaleźć na stronie internetowej CEN: www.cen.eu/cenorm/sectors/sectors/isss/index.asp. Prace normalizacyjne w wymienionych zakresach prowadzą Komitety Techniczne: a) KT 232 ds.zasad Sporządzania Dokumentacji Projektowej w Budownictwie (Zakres tematyczny: zasady sporządzania rysunków budowlanych, w tym komputerowego wspomagania projektowania; techniki CAD; zasady wykonywania planów zagospodarowania terenu, terminologia, forma graficzna dokumentów tekstowych oraz obliczanie powierzchni i kubatury budynków; zapobieganie przestępczości przez planowanie przestrzenne i projektowanie budowli, zasady koordynacji wymiarowej i modularnej oraz tolerowania wymiarów w budownictwie). b) KT 179 ds. Ochrony Cieplnej Budynków (Zakres tematyczny: przenoszenie energii przez komponenty budowlane oraz izolacja cieplna wyposażenia zainstalowa- *) Sektor związany z zakresem szeroko rozumianej elektryki. Nr 148-149 105

nego w budynkach. Zasady przedstawiania właściwości cieplnych i wymagań, metody obliczania i metody badań, dane wejściowe, dane klimatyczne, skutki działania wilgoci. Energetyczne właściwości użytkowe budynków). c) KT 180 ds. Bezpieczeństwa Pożarowego Obiektów (Zakres tematyczny: problematyka bezpieczeństwa pożarowego budynków i obiektów budowlanych obejmująca: metody badań i oceny zachowania wyrobów budowlanych, komponentów i elementów budowlanych w warunkach pożarowych; zasady klasyfikacji ogniowych wyrobów budowlanych, komponentów i elementów budowlanych; ocenę zagrożenia pożarowego i ryzyka pożaru w odniesieniu do ochrony życia i mienia; wpływ projektu, wyrobów budowlanych, komponentów i elementów budowlanych na bezpieczeństwo pożarowe oraz metody obniżania zagrożenia pożarowego i ryzyka pożaru przy wykorzystaniu ustalonych właściwości ogniowych wyrobów budowlanych, komponentów i elementów budowlanych). 2.7. Sektor Zagadnienia podstawowe i systemy zarządzania Zakres tematyczny Sektora obejmuje m.in. następujące dziedziny: informacja i dokumentacja, jednostki i symbole, metody statystyczne, niezawodność, ocena zgodności, odpowiedzialność społeczna, przyrządy pomiarowe, rysunek techniczny, symbole graficzne, zapewnienie jakości i zarządzania jakością, zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, zarządzanie innowacjami, zarządzanie ryzykiem, zarządzanie środowiskowe, zasady dotyczące terminologii. Prace normalizacyjne w wymienionych dziedzinach prowadzą Komitety Techniczne: a) KT 6 ds. Systemów Zarządzania (Zakres tematyczny: Terminologia dotycząca zarządzania jakością, systemy zarządzania jakością i techniki wspomagające, auditowanie systemów zarządzania, zarządzanie innowacjami, usługi konsultingowe w zakresie zarządzania, zagadnienia ogólne dotyczące zarządzania ryzykiem, ocena zgodności), b) KT 7 ds. Badań Nieniszczących (Zakres tematyczny: Zagadnienia dotyczące metod badań radiograficznych, ultradźwiękowych, magnetycznych, prądów wirowych, penetracyjnych, emisji akustycznej, badań szczelności oraz zagadnień ogólnych, w tym terminologii, kwalifikacji personelu i certyfikacji), c) KT 9 ds. Niezawodności (Zakres tematyczny: Terminologia niezawodnościowa, programy zapewnienia niezawodności i formułowanie wymagań niezawodnościowych; metody badań, oceny i kontroli niezawodności; metody poprawy poziomu niezawodności i ekonomicznych aspektów niezawodności, ocena niezawodności 106

systemów, optymalizacja systemu obsług technicznych i napraw, niezawodność oprogramowania, problemy związane z uwzględnieniem czynnika ludzkiego w programie zapewnienia niezawodności), d) KT 10 ds. Zastosowań Metod Statystycznych (Zakres tematyczny: Terminologia z dziedziny rachunku prawdopodobieństwa, statystyki matematycznej, statystycznego sterowania jakością i planowania doświadczeń; interpretacja danych statystycznych; metody statystyczne stosowane w normalizacji, w sterowaniu jakością i w związku z oceną wyników pomiarów; statystyczne metody kontroli odbiorczej), e) KT 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej (Zakres tematyczny: Koordynacja zasad opracowywania wszelkiego rodzaju dokumentacji technicznej, konstrukcyjnej i technologicznej wyrobów we wszystkich fazach przygotowania dokumentacji, włącznie z rysunkami technicznymi wykonywanymi ręcznie i automatycznie z zastosowaniem komputera a także reprodukcji, wymiany, użytkowania i przechowywania dokumentacji; symbole graficzne stosowane w dokumentacji technicznej: sprężyny), f) KT 242 ds. Informacji i Dokumentacji (Zakres tematyczny: Terminologia, kompozycja dokumentów, identyfikacja i opis dokumentów, kodowanie, konwersja pism, języków informacyjno-wyszukiwawczych, przechowywanie i konserwacja dokumentów oraz zastosowanie komputerów; usługi edukacyjne), g) KT 243 ds. Symboli i Znaków Graficznych (Zakres tematyczny: Ogólne zasady tworzenia symboli graficznych, symbole informacji publicznej, barwy i znaki bezpieczeństwa, znaki drogowe, koordynacja prac normalizacyjnych w zakresie symboli i znaków graficznych prowadzonych przez inne KT), h) KT 256 ds. Terminologii, Innych Zasobów Językowych i Zarządzania Treścią (Zakres tematyczny: Ogólne zasady i metody działalności terminologicznej; opracowywanie i sposób prezentacji norm i innych dokumentów terminologicznych; komputerowe wspomaganie działalności terminologicznej, w tym m.in. zasady tworzenia baz danych terminologicznych i zarządzania nimi, zastosowanie SGML w działalności terminologicznej), i) KT 257 ds. Metrologii Ogólnej (Zakres tematyczny: Terminologia; wielkości, jednostki miar i symbole; ocena procesu pomiarowego (w tym obliczanie oraz wyrażanie błędów i niepewności pomiarów); technika mierzenia; systemy pomiarowe; specyfikacja narzędzi pomiarowych; wzorce miar i odniesienia do wzorców), j) KT 270 ds. Zarządzania Środowiskowego (Zakres tematyczny: Terminologia dotycząca zagadnień zarządzania środowiskowego, systemy zarządzania środowiskowego, auditowanie i związane badania środowiskowe, etykietowanie środowiskowe, ocena wyników działalności środowiskowej, ocena cyklu życia), k) KT 276 ds. Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (Zakres tematyczny: Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, auditowanie systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, terminologia z zakresu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy). Nr 148-149 107