BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH

ŻYWNOŚĆ. Nuk. Technologi. Jkość, 2009, 4 (65), 250 258 KRYSTYNA A. SKIBNIEWSKA 1, MONIKA RADZYMIŃSKA¹, MARIA M. JAWORSKA¹, EWA BABICZ-ZIELIŃSKA² BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH Streszczenie Znjomość preferencji dotyczących różnych grup produktów spożywczych, jk również określenie czynników je wrunkujących, jest rdzo istotn zrówno z punktu widzeni oceny sposou żywieni, jk i stnowi wżne źródło informcji dl producentów i hndlowców. Celem prcy yło porównnie wyrnych zwyczjów żywieniowych dotyczących spożyci mięs, wrzyw, ry orz używek wśród polskich i elgijskich studentów. Ciekwym jest, że większość studentów ou krjów ocenił swój sposó odżywini się jko poprwny. Polscy istotnie częściej deklrowli spożycie kwy i herty, ntomist elgijscy wrzyw orz potrw zgrnicznych kuchni. Respondenci z Polski zdecydownie preferowli orókę termiczną, zrówno mięs jk i ry, związną ze smżeniem, podczs gdy Belgowie njchętniej jdli potrwy pieczone. Słow kluczowe: zwyczje żywieniowe, Wprowdzenie Bdni opinii pulicznej, w tym preferencji i gustów konsumentów stnowią rdzo wżne źródło informcji dl hndlowców i producentów. M to szczególne znczenie w doie glolnej konkurencji, w której preferencje klientów zmieniją się rdzo szyko. Jednk pomir preferencji konsumentów dotyczący konkretnego produktu spożywczego nie jest prosty, gdyż oejmują one zrówno odczuci pozytywne jk i negtywne. 1 Dr h. K. A. Skiniewsk prof. UWM, dr inż. M. Rdzymińsk, mgr inż. M. M. Jworsk, Ktedr Towroznwstw i Bdń Żywności Uniwersytetu Wrmińsko-Mzurskiego, ul. pl. Cieszyński 1, 10-719 Olsztyn, 2 Prof. dr h. E. Bicz-Zielińsk, Ktedr Hndlu i Usług, Akdemi Morsk, ul. Morsk 81/87, 81-225 Gdyni

BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH 1 251 W literturze możn odnleźć wiele modeli uwzględnijących czynniki wpływjące n preferencje. Kompleksowe zestwienie czynników reprezentuje model Khn zgodnie z którym, n preferencje wpływją czynniki osoowe, socjoekonomiczne, edukcyjne, iologiczne, psychologiczne, kulturowe orz cechy zewnętrzne i wewnętrzne dotyczące produktu. Studenci stnowią szczególną grupę ludzi udzącą szczególne zinteresownie żywieniowców. Z jednej strony okres studiów to czs dużej ktywności umysłowej i fizycznej, któr powinn yć wspomgn odpowiednio dorną dietą. Z drugiej, nieregulrny try życi i podtność n nowinki mogą prowdzić do utrwlni niewłściwych nwyków żywieniowych [1]. Wykzno, że n preferencje żywieniowe młodych ludzi w późniejszych ltch mogą mieć znczący wpływ rodzice i ich metody wychowywni [5, 15], zś Huel i in. dowiedli, że również nrodowość istotnie wpływ n decyzje żywieniowe [4]. Celem przeprowdzonych dń yło porównnie wyrnych zwyczjów żywieniowych dotyczących spożyci mięs, wrzyw, ry orz używek wśród studentów polskich i elgijskich. Mterił i metody dń Podmiotem dń yli czwrtego i piątego roku studiów wydziłów nuki o żywności Uniwersytetu Wrmińsko-Mzurskiego w Olsztynie orz Ghent University. w Belgii (2 x 100 osó). Bdni przeprowdzono metodą sondżu pomirowego, techniką wywidu ezpośredniego. Kwestionriusz wywidu oejmowł moduły temtyczne dotyczące: liczy posiłków zwyczjowo spożywnych w ciągu dni, preferownych form spożyci wyrnych produktów żywnościowych, częstotliwości spożywni wyrnych produktów żywnościowych. Otrzymne wyniki przenlizowno z wykorzystniem progrmu do nlizy sttystycznej SSPS 13.0. Interpretcję sttystyczną otrzymnych wyników wykonno w oprciu o test zgodności χ². Wyniki i dyskusj Większość studentów zrówno polskich (86% wskzń) jk i elgijskich (79% wskzń) deklrowł, że str się zdrowo odżywić. Różnice w ilości spożywnych posiłków w ciągu dni przez studentów ou nrodowości yły sttystycznie nieistotne. Spożywnie trzech i czterech posiłków w ciągu dni deklrowło odpowiednio 41% i 38% studentów polskich orz 46% i 39% studentów elgijskich. Z dń Sznjder i Przyweckiej przeprowdzonych w Uniwersytecie Wrmińsko-Mzurskim w Olsztynie w 2004 r. wynik, że większość społeczeństw polskiego oceni swój sposó odżywini się jko rczej zdrowy (69%) i zdrowy (15%). Z kolei merykńscy dcze wykzli [6], iż pomimo zpewnień o zdrowym odżywiniu pod wpływem stresu około 30% studentek odżywi się zdrowo.

252 Krystyn A. Skiniewsk, Monik Rdzymińsk, Mri M. Jworsk, Ew Bicz-Zielińsk Istotne znczenie w zdrowym odżywiniu się kżdego człowiek m licz posiłków i ich wrtość energetyczn dostrczn w ciągu dni. Zsdą rcjonlnego żywieni jest regulrne i odpowiednio częste spożywnie posiłków. Kżdy dorosły człowiek powinien przyjmowć cztery do pięciu posiłków dziennie, njlepiej w jednkowych odstępch czsowych, co zpewni zchownie ciągłości procesów metolicznych [14]. Bdni potwierdzją [11], ze osoy studiujące spożywją przewżnie trzy orz cztery posiłki dziennie. N rys. 1. i 2. przedstwiono formy orz częstotliwość spożyci mięs przez studentów polskich i elgijskich. Stwierdzono sttystyczne istotne różnice (p<0,05) w preferownych formch spożyci mięs gotownego, duszonego i smżonego wśród Polków i Belgów (rys. 1). Generlnie polscy wskzywli n wszystkie formy spożywnego mięs, przy czym njczęstszą ył form smżon (70% wskzń), podczs gdy przez elgijskich pieczon (66%). Ntomist częstość spożyci mięs (rys. 2) w ou grupch ksztłtowł się n podonych poziomch. gotowne/oiled duszone/stewed Belgijscy/Belgin Polscy/ Polish smżone/fried pieczone/rost 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Rys. 1. Formy spożywni mięs przez młodzież polską i elgijską (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 1. Form of met consuming y the Polish nd Belgin (% indictions) W porównniu do zleceń żywieniowych, diet Polków chrkteryzuje się niedoorem większości skłdników minerlnych orz ndmirem fosforu i sodu Wiąże się to ze zyt dużym spożywniem mięs i jego przetworów orz zyt młym spożyciem mlek, produktów mlecznych, wrzyw, owoców orz pieczyw i produktów zożowych [2, 3, 7]. Pondto wykzno (16), że polscy jedzą zyt duże, powyżej zlecnych norm żywieniowych, ilości tłuszczu. Również według hiszpńskich utorów [13] rcje pokrmowe studentów chrkteryzują się zyt dużą ilością tłuszczy przekrczjącą zleceni żywnościowe w Hiszpnii.

BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH 1 253 rzdko/rrely czsmi/sometimes Belgijscy/Belgin Pols cy/ Polish, sttisticlly significnt differences t p<0,05 Rys. 2. Częstotliwość spożywni mięs przez studentów polskich i elgijskich (% wskzń) Fig. 2. Frequency of met consuming y Polish nd Belgin (% indictions) surowe/rw gotowne/oiled duszone/stewed smżone/fried pieczone/rost Belgijscy/Belgin Polscy/ Polish Rys. 3. Formy spożywni wrzyw przez młodzież polską i elgijską (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 3. Form of vegetles consuming y the Polish nd Belgin (% indictions), sttisticlly significnt differences t p<0,05 N rys. 3. przedstwiono wskzywne przez dnych formy spożywni wrzyw, ntomist częstotliwość ich spożyci zorzowno n rys. 4. Z przeprowdzonych dń wynik (rys. 3), że zdecydown większość studentów polskich istotnie wyżej preferuje wrzyw surowe (72% wskzń), ntomist Belgów (68%) wrzyw gotowne orz duszone (36%). Deklrown częstotliwość spożyci wrzyw ył istotnie wyższ (p<0,05), w grupie studentów elgijskich (92% wskzń). Z dń przeprowdzonych wcześniej wynik [5], że około 12% młodzieży. W Polsce i konsumuje wrzyw kilk rzy dziennie, ntomist 25% jeden rz dziennie. Ntomist

254 Krystyn A. Skiniewsk, Monik Rdzymińsk, Mri M. Jworsk, Ew Bicz-Zielińsk elgijscy dcze [12] wykzli, że około 40% młodzieży elgijskiej spożyw wrzyw codziennie. rzdko/rrely czsmi/sometimes Belgijscy/Belgin Polscy/ Polish 100 Rys. 4. Częstotliwość spożywni wrzyw przez studentów polskich i elgijskich (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 4. Frequency of vegetles consuming y Polish nd Belgin (%indictions), sttisticlly significnt differences t p<0,05 gotowne/oiled duszone/stewed smżone/fried Belgijscy/Belgin Polsc y/ Polish pieczone/rost 100 Rys. 5. Formy spożywni ry przez młodzież polską i elgijską (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 5. Form of fish consuming y the Polish nd Belgin (% indictions), sttisticlly significnt differences t p<0,05

BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH 1 255 rzdko/rrely Belgijscy/Belgin Polscy/ Polish czsmi/sometimes Rys. 6. Częstotliwość spożywni ry przez studentów polskich i elgijskich (% wskzń) Fig. 6. Frequency of fish consuming y Polish nd Belgin (% indictions) rzdko/rrely czsmi/sometimes Belgijscy/Belgin Polsc y/ Polish Rys. 7. Częstotliwość spożywni kwy przez studentów polskich i elgijskich (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 7. Frequency of coffee consuming y Polish nd Belgin (%indictions) Stwierdzono istotne różnice (rys. 6) w preferencjch dotyczących formy spożywni ry wśród studentów polskich i elgijskich. Polscy w większości wyierli ryy smżone (93% odpowiedzi), ntomist Belgowie ryy pieczone (64%), przy czym większość dnych (rys. 7) w oydwu grupch deklrowł, iż czsmi spożyw ryy. Z dnych literturowych wynik [9], że Polcy wykorzystują smżenie jko njczęściej stosowną orókę kulinrną ry, choć powszechnie uwż się ją z niezdrową. Rzdziej konsumuje się ryy gotowne, pieczone lu surowe. Konsumenci posidją wiedzę potwierdzjącą pozytywny wpływ ry n zdrowie człowiek, le

256 Krystyn A. Skiniewsk, Monik Rdzymińsk, Mri M. Jworsk, Ew Bicz-Zielińsk spożywją ryy rzdko. Jko riery ich konsumpcji podje się wysoką cenę, nieumiejętność przygotowni, rk nrodowych trdycji kulturowych. rzdko/rrely czsmi/sometimes s tudenci Belgijscy/Belgin s tudents Polscy/ Polish 100 Rys. 8. Częstotliwość spożywni herty przez studentów polskich i elgijskich (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 8. Frequency of te consuming y Polish nd Belgin (%indictions), sttisticlly significnt differences t p<0,05 rzdko/rrely Belgijscy/Belgin Polscy / Polish czsmi/sometimes Rys. 9. Częstotliwość spożywni potrw innych kuchni (% wskzń), istotnie różne przy p<0,05 Fig. 9. Frequency of the dishes of foreign countries consuming y Polish nd Belgin (% indictions), sttisticlly significnt differences t p<0,05 Przeprowdzone dni wykzły różnice w częstotliwości spożywni kwy (rys. 8) orz herty (rys. 9) przez studentów polskich i elgijskich (p<0,05). Zdecydown większość studentów z Polski deklrowł, że pije hertę i kwę często (od-

BADANIA ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW POLSKICH I BELGIJSKICH 1 257 powiednio 87% i 58%), podczs gdy prwie polow studentów elgijskich nigdy nie spożyw herty orz kwy. Różnice te wynikją prwdopodonie z ich upodoń kulturowych. W Polsce hert jest integrlną częścią codziennej rcji pokrmowej prwie wszystkich grup ludności [8]. Stwierdzono istotne różnice (rys. 9) w częstości spożywni potrw innych kuchni. Belgowie zdecydownie częściej sięgją po te potrwy innych kuchni. Poz uwrunkownimi społeczno-kulturowymi n preferencje i postwy woec kuchni etnicznych mją wpływ tkże czynniki indywidulne ędące formą indywidulnej utoekspresji kżdego człowiek [10]. Wnioski 1. Z deklrcji studentów elgijskich i polskich wynik, że strją się zdrowo odżywić. Oie grupy spożywją przewżnie trzy lu cztery posiłki w ciągu dni. 2. Polscy zdecydownie preferują orókę termiczną związną ze smżeniem, podczs gdy elgijscy z pieczeniem. Tendencj t dotyczył zrówno mięs jk i ry. Nie stwierdzono różnic w częstotliwości konsumpcji tych produktów. 3. Stwierdzono istotne różnice w częstotliwości spożyci kwy, herty orz potrw innych ludzi. Respondenci z Belgii istotnie częściej spożywją wrzyw, przy czym njrdziej preferują formy gotowne. Litertur [1] Bujko J., Myszkowsk-Rycik J., Nitk I.: Ocen spożyci skłdników minerlnych wśród studentów SGGW w Wrszwie, Żyw. Człow. Met., 2005; 32(1): 655-659. [2] Dykowsk E., Świderski F., Wszkiewicz-Rok B.: Ocen spożyci wyrnych skłdników odżywczych w diecie mieszkńców Wrszwy. Bromt. Chem. Toksykol, Supl., 2005; 38: 99-103. [3] Dykowsk E., Świderski F., Wszkiewicz-Rok B.: Spożycie skłdników minerlnych w polskiej diecie. Żyw. Człow. Met., 2005; 2(1): 200-204. [4] Huel R., Lessle R. G., Lehrke S., Jss J.: Lortory mesurement of cumultive food intke in humns: Results on reliility. Appetite., 2006; 46: 57-62. [5] Jeżewsk-Zychowicz M.: Wpływ czynników społecznych n zchowni żywieniowe. Żyw. Człow. Met., 2004; 31(1): 78-87. [6] Kndih J., Yke M., Jones J., Meyer M.: Stress influences ppetite nd comfort food preferences in college women. Nutrition Reserch, 2006; 26: 118-123. [7] Kleniuk R., Grel E.R., Semeniuk V.: Mleko jko źródło skłdników minerlnych. Żyw. Człow. Met., 2005; 32(1): 607-611. [8] Kłoukowski J., Ciorsk J.: Wpływ spożyci nprów hercinych n zwrtość skłdników minerlnych w surowicy krwi zdrowych dorosłych osó. Bromt. Chem. Toksykol, Supl., 2005; 38: 231-234. [9] Kosick M.: Aspekty żywieniowe w zkresie spożyci ry poziom wiedzy i preferencje konsumentów. Bromt. Chem. Toksykol, Supl., 2005; 38: 117-121. [10] Nrojek L.: Społeczno-kulturowe uwrunkowni żywieni. Żyw. Człow. Met., 1992; 19(1): 26-33.

258 Krystyn A. Skiniewsk, Monik Rdzymińsk, Mri M. Jworsk, Ew Bicz-Zielińsk [11] Olędzk R., Moczydłowsk I., Roglsk-Niedźwiedź M., Stwrsk A.: Ocen jkościow sposou żywieni studentów wydziłu chemicznego Politechniki Wrszwskiej w roku kdemickim 1999/2000. Bromt. Chem. Toksykol., 2002; 35(4): 309-314. [12] Pulus D., Sint-Remy A., Jenjen M.: Dietry hits during dolescence - results of the Belgin Adolux Study. Europ. J. Clin. Nutr., 2001; 55: 130-136. [13] Sorino J. M., Moltó J. C., Mñes J.: Dietry intke nd food pttern mong university. Nutrition Reserch. 2000; 20(9): 1249-1258. [14] Trflsk E., Figwer M., Grzyowski A.: Try żywieni i wrtość odżywcz posiłków w dietch młodzieży kdemickiej. Żyw. Człow. Met., 2005; 32 (1): 1051-1056. [15] Unusn N. University food preference nd prctice now nd during childhood. Food Qul Prefer, 2006; 17: 362-368. 16. Wądołowsk L., Przysłwski J., Cichon R., Dud G:. Dietry hits of from two universities. Pol. J. Food Nutr. Sci., 1998, 7/48 (3): 567-575. STUDIES ON DIETARY HABITS OF POLISH AND BELGIAN STUDENTS Summry Knowledge on consumer preferences connecting vrious food products, nd lso determintion fctors conditioning them, is very importnt oth to ssess nutrition pttern s to e n importnt source of informtion for producers nd usiness men. The im of the work ws to compre dietry hits of met, vegetle, fish nd spices nd everges y Polish nd Belgin. It ws interesting to find tht mjority of from oth countries considered their nutritionl hit s correct one. Polish declred coffee nd te consumption considerly often nd Belgins vegetles nd dishes of foreign countries. Poles liked mostly fried met nd fish nd Belgins preferred mostly rosted food. Key words: dietry hits,