SUFITY PODWIESZANE [Z nami zrealizujesz swoje pomys y.] CI/SfB (35) Xy Wrzesień 2006 PRZEWODNIK PO AKUSTYCE Definicje ogólne KOMFORT AKUSTYCZNY BEZPIECZNY I ZDROWY KOMFORT WIZUALNY DOBRE SAMOPOCZUCIE OTOCZENIE
Podstawowe kryteria akustyczne podlegajàce regulacjom Dla ustalenia, czy dane pomieszczenie spe nia normy i zalecenia akustyczne wykorzystywane sà trzy podstawowe kryteria akustyczne: pochłanianie dźwięku wewnątrz pomieszczenia izolacyjność akustyczna (dźwiękoizolacyjność) pomiędzy pomieszczeniami czas pogłosu Zasadniczo, zalecane wartoêci majà zastosowanie do pomieszczeƒ, które zosta y ju wykoƒczone, lecz nie przebywajà jeszcze w nich u ytkownicy, a sprz t biurowy nie jest w àczony, natomiast wszystkie instalacje cieplne i wentylacyjne sà sprawne i dzia ajà. W optymalnym klimacie akustycznym pomieszczenie charakteryzowaç si b dzie wystarczajàco spokojnym Êrodowiskiem akustycznym, nie podlegajàc przy tym zmianie w bezduszne wn trze bez to samoêci bàdê charakteru. Wi cej informacji na ten temat w dalszej cz Êci dokumentu.
Charakterystyka a Poch anianie dêwi ku w pomieszczeniu Ka da rozmowa odbywajàca si w pomieszczeniu wytwarza fale dêwi kowe o okreêlonej energii. Fale te rozchodzà si od êród a dêwi ku w kierunku sufitu, Êcian, pod ogi i wszystkich przedmiotów znajdujàcych si we wn trzu. Cz Êç tej energii jest poch aniana przez te elementy, podczas gdy jej reszta podlega odbiciom. JeÊli pomieszczenie jest ma e, a przy ka dym odbiciu poch aniana jest du a iloêç dêwi ku, sprawi to, e uzyskamy cichsze Êrodowisko, charakteryzujàce si krótszym czasem pog osu. Z drugiej strony, jeêli pomieszczenie jest du e, a przy ka dym odbiciu dêwi ku poch aniana jest jego niewielka iloêç, powstaje g oêniejsze, bardziej ha aêliwe Êrodowisko, cechujàce si d u szym czasem pog osu. Czas pog osu Jest on miarà tego, jak d ugo zanikajàcy dêwi k utrzymuje si w pomieszczeniu, i mówi nam o tym jak bardzo dynamiczne (lub wprost przeciwnie, jak matowe bàdê st umione) b dzie jego Êrodowisko akustyczne, oraz jak b dà w nim brzmieç dêwi ki g oêne i ciche. Dla ka dego pomieszczenia, w zale noêci od jego rozmiaru oraz przeznaczenia (mowa, muzyka) istnieç b dzie optymalna rozpi toêç czasów pog osu. Na przyk ad, dla potrzeb mowy czas pog osu nie mo e byç zbyt d ugi (0,8 sek. to odpowiednia górna granica), w innym przypadku nast pujàce po sobie dêwi ki mowy b dà si na siebie nak adaç, skutkiem czego b dzie utrata mo liwoêci rozumienia. Jednak e, jeêli czas pog osu b dzie zbyt krótki (poni ej 0,4 sek.) to pomieszczenie wydawaç si b dzie martwe, ze wzgl du na brak wzmocnienia dêwi ku ze strony przestrzeni. To z kolei sprawi, e rozmowa w takim pomieszczeniu b dzie bardzo utrudniona, zw aszcza w przypadku mówienia do grupy osób z pewnej odleg oêci, jak to ma miejsce w przypadku klas lekcyjnych bàdê sal konferencyjnych. Dla nauczycieli prowadzàcych zaj cia przez 5 do 6 godzin dziennie tego typu martwe Êrodowisko akustyczne mo e oznaczaç zm czenie, ból gard a i utrat ch ci do pracy. Z kolei w przypadku muzyki d u szy czas pog osu jest korzystniejszy. W takim wypadku kolejne nuty zlewajà si ze sobà, co daje wra enie pe noêci dêwi ku. JeÊli jednak czas pog osu jest zbyt d ugi, dêwi k docierajàcy do s uchacza traci przejrzystoêç i wydaje si rozmyty. Z kolei jeêli jest on zbyt krótki, dêwi k odbierany jest jako suchy, muzycy wydawaç si b dà odlegli od s uchacza, zaê dêwi kowi brakowaç b dzie ciep a i powietrza. Tak wi c, dla ka dego z pomieszczeƒ, bez wzgl du na jego przeznaczenie, czas pog osu powinien byç zoptymalizowany, tak by nie by on ani zbyt krótki, ani zbyt d ugi. Zbyt du a i zbyt ma a wartoêç poch aniania dêwi ku, o ile nie sà one równe wielkoêciom oczekiwanym, sà w równym stopniu nie do zaakceptowania.
kustyczna...d IzolacyjnoÊç akustyczna pomi dzy pomieszczeniami Dêwi koizolacyjnoêç dotyczy redukcji dêwi ku przenoszonego pomi dzy pomieszczeniami. JeÊli chodzi o sufity podwieszane, to w aênie przestrzeƒ ponadsufitowa, czyli przestrzeƒ pomi dzy stropem a sufitem podwieszanym, jest wa nà Êcie kà przenoszenia dêwi ku. IzolacyjnoÊç akustyczna zale y od gruboêci i g stoêci elementów, które majà stanowiç ochron przed przenoszeniem fal dêwi kowych. Im ci szy (grubszy) jest dany element, tym cichszy b dzie dêwi k przez niego przenoszony, a co za tym idzie, tym lepsza b dzie jego zdolnoêç redukcji dêwi ku. SzczelnoÊç po àczeƒ tak e znaczàco wp ywa na skutecznoêç dêwi koizolacyjnoêci. JeÊli w lub wokó materia u przenoszàcego dêwi k wyst pujà du e szpary lub p kni cia to poprawie ulegnie przenoszenie dêwi ku, pogorszy si zaê znaczàco potencjalna izolacyjnoêç akustyczna. PomyÊlmy o otwartym oknie i o tym jak atwo przenika przez nie dêwi k. Niezwyk à cechà sufitów podwieszanych jest fakt, i ich zdolnoêç izolacji akustycznej mo na mierzyç na dwa zupe nie ró ne sposoby, w zale noêci od umiejscowienia êród a dêwi ku. Wskaênik izolacyjnoêci akustycznej (R lub SRI) jest miarà przenikania fal dêwi kowych, gdy dêwi k przechodzi przez struktur sufitu podwieszanego jeden raz, na przyk ad, gdy êród o dêwi ku znajduje si w przestrzeni ponadsufitowej, lub na wy szym pi trze. R IzolacyjnoÊç akustyczna wzd u na (Dnc) jest zaê miarà, gdy êród o dêwi ku znajduje si w przylegajàcym pomieszczeniu, a dêwi k przenoszony jest w poziomie, poprzez dwukrotne przejêcie przez wspólny sufit podwieszany, znajdujàcy si nad oboma pomieszczeniami. W wi kszoêci przypadków, podana wartoêç (w db) dla sufitów podwieszanych okreêla ich charakterystyk dotyczàcà izolacyjnoêci akustycznej wzd u nej. Dnc W praktyce, powszechnie u ywa si izolacyjnoêci akustycznej wzd u nej z uwagi na fakt, i najcz Êciej stosuje si sufity podwieszane na du ych powierzchniach, dzielonych nast pnie na mniejsze pomieszczenia. Po àdany poziom izolacyjnoêci zale y zarówno od tego jak du a jest potrzeba dyskrecji rozmowy pomi dzy u ytkownikami wn trza, a tak e od ha asu pochodzàcego z otoczenia, w którym odbywa si rozmowa. Najlepszym podejêciem jest stworzenie równowagi pomi dzy charakterystykà akustycznà Êcian i sufitów. Lekkie konstrukcje sufitowe zapewniajà bardzo niski poziom izolacyjnoêci, dlatego te nale y zwróciç szczególnà uwag na wartoêç Dnc sufitu, tak by mo liwe by o osiàgni cie po àdanej wartoêci dêwi koizolacyjnoêci pomi dzy pomieszczeniami.
la zapewnienia komf Rozumienie mowy Chc by mnie rozumiano Rozumienie mowy odnosi si do koniecznoêci rozumienia komunikacji werbalnej, wyst pujàcej zarówno w postaci bezpoêredniej rozmowy, jak i mowy emitowanej przez system g oêników, na danej przestrzeni. Miary rozumienia mowy zale ne sà od norm i przepisów, które mogà byç ró ne dla ró nych krajów i segmentów rynku, jednak e dla okreêlenia poziomu rozumienia mowy powszechnie u ywany jest wspó czynnik sygna -szum. Wyra a on ró nic w decybelach pomi dzy poziomem mowy a poziomem ha asu dochodzàcego z otoczenia (wielkoêç wyznaczona w miejscu, gdzie znajduje si s uchacz). Dla zapewnienia jak najlepszego rozumienia mowy, zaleca si aby ró nica ta wynosi a nie mniej ni 10 15 db dla osób o dobrym s uchu, a 20 30 db dla osób o s uchu upoêledzonym, oraz dla u ytkowników aparatów s uchowych (wielkoêç wyznaczona w miejscu, gdzie znajduje si s uchacz) Poziom mowy T o akustyczne Wspó czynnik sygna - szum = poziom mowy - t o akustyczne (zobacz s owniczek poj ç) Przybli one poziomy rozumienia mowy zwiàzane ze wspó czynnikem sygna - szum Osoby obdarzone Wspó czynnik sygna Osoby o upoêledzonym s uchu dobrym s uchem - szum oraz u ytkownicy aparatów s uchowych - 30 db Znakomity - 20 db Dobry Znakomity 15 db Zadowalajàcy Dobry 10 db Niewielki Zadowalajàcy 5 db S aby Niewielki 0 db Brak rozumienia mowy S aby - 5 db - Brak rozumienia mowy - 10 db -
ortu akustycznego Dyskrecja rozmów: Nie chc, by s yszano, o czym rozmawiam" Dyskrecja rozmów jest miarà okreêlajàcà stopieƒ, w jakim nie mo na us yszeç treêci danej rozmowy. Dla zapewnienia dyskrecji pomi dzy przylegajàcymi do siebie pomieszczeniami konieczne jest skoncentrowanie si zarówno na dêwi koizolacji pomi dzy pomieszczeniami jak i na poziomie ha asu dochodzàcego z otoczenia. Na otwartych przestrzeniach biurowych brak przeszkód fizycznych oraz bliskoêç stref roboczych prowadzi do zmniejszenia dyskrecji rozmów; problemu tego nie da si rozwiàzaç jedynie przez zastosowanie tradycyjnych metod budownictwa: nale y si skupiç na minimalizacji ha asu dochodzàcego z otoczenia. Dla mierzenia stopnia dyskrecji rozmów, tak e w Europie zacz to stosowaç normy i wytyczne ASTM, stosowane w USA. Obecnie tak e wspó czynnik sygna - szum jest stosowany w Europie. Dla zapewnienia dobrej dyskrecji rozmów zaleca si by wspó czynnik sygna - szum wynosi -5 db, lub mniej dla osób obdarzonych normalnym s uchem. T o akustyczne Poziom mowy Na otwartej przestrzeni biurowej dla zapewnienia dyskrecji rozmów konieczne jest zachowanie du ej odleg oêci. Wspó czynnik sygna - szum Poziom dyskrecji rozmów Rezultat Przynajmniej - 10 db Zapewniona dyskrecja - 5 db Dobry Mowa s yszalna, lecz nie rozumiana Konieczny wysi ek w celu rozumienia 5 db 10 db Niewielki / S aby Mowa atwo zrozumia a Ponad 10 db Brak dyskrecji rozmów Pe ne rozumienie (ca kowity brak dyskrecji mowy) Koncentracja: Nie chc, by mi przeszkadzano" Koncentracja mo e byç zaburzona przez ró ne rodzaje dêwi ków: g osy innych osób, dêwi k telefonów, wentylacji, klawiatury, sprz tu, kolizje, ruch uliczny, dêwi k przelatujàcych samolotów... Ha as o sta ym charakterze nie przeszkadza o ile jego poziom i rozpi toêç cz stotliwoêci sà doêç szerokie, zaê pasywne Êrodki walki z ha asem sà wystarczajàce. Intensywny ha as z pewnoêcià b dzie przeszkodà w koncentracji, dlatego te nale y go uznaç za jeszcze jeden istotny czynnik w projektowaniu Êrodowiska akustycznego. T o akustyczne Poziom mowy Bariery fizyczne poprawiajà dyskrecj mowy i wspomagajà koncentracj.
PodejÊcie do akustyki zalecane w codziennym funkcjonowaniu Rozumienie mowy, dyskrecja mowy i koncentracja Standardy akustyczne nie determinują ani praktycznych wyników ani subiektywnej percepcji, które są związane z warunkami pracy oraz sposobem wykorzystania wnętrza. U ytkownicy ka dego wn trza, bez wzgl du na to czy jest to biuro, sala szkolna/wyk adowa, sklep, szpital lub podobne pomieszczenie, potrzebujà: Zrozumienia mowy Dyskrecji mowy Koncentracji W ka dym u ytkowanym wn trzu, przenoszenie dêwi ku zmienia si w zale noêci od parametrów, zwiàzanych ze êród em, Êcie kà rozchodzenia si dêwi ku i odbiorcà: Âcie ka rozchodzenia si dêwi ku Ścieżka Źródło Poziom mowy Rozkład częstotliwości głosu Mowa naturalna bądź wzmocniona Odległość Bariera Pogłos Tło akustyczne System transmisji dźwięku Odbiorca Stopień uwagi / znajomość Zdolność słyszenia Informacja wizualna i umiejscowienie mówiącego Współczynnik sygnał - szum Parametry akustyczne zwiàzane z rozumieniem mowy dla êród a, Êcie ki rozchodzenia si dêwi ku oraz odbiorcy. (Aby uzyskaç wi cej informacji zobacz S owniczek poj ç)
S owniczek poj ç Mowa wzmocniona Rozk ad cz stotliwoêci g osu Sygna System transmisji dêwi ku T o akustyczne Wspó czynnik sygna - szum ZdolnoÊç s yszenia Wzmocnienie mowy jest wynikiem przetworzenia naturalnego g osu przez kilka elementów audio, takich jak np. mikrofony czy korektory graficzne, przed jego emisjà do wn trza pomieszczenia za pomocà systemu g oêników. Ka dy z tych komponentów audio wp ywa zarówno na ostateczny rozk ad cz stotliwoêci g osu jak i na jego poziom g oênoêci. Zakres cz stotliwoêci ludzkiego g osu mieêci si w przedziale od 100 Hz do 4000 Hz, jednak e te cz stotliwoêci nie sà jednakowo wa ne dla rozumienia mowy. Wi kszoêç energii g osu skupia si w paêmie poni ej 1000 Hz, które jest pasmem w którym samog oski charakteryzujà si najwi kszà energià. Z drugiej strony, spó g oski wykazujà najwi kszà energi powy ej 1000 Hz. Chocia samog oski cechuje wi ksza energia ni spó g oski, sà one mniej wa ne ni spó g oski jeêli chodzi o rozumienie mowy. Poniewa spó g oski wymawiane sà z mniejszà energià, zostanà one zag uszone przez ha as pokrywajàcy du à cz Êç pasma cz stotliwoêci. Sygna oznacza êród o dêwi ku, które chcemy zrozumieç w ka dej z pozycji odbiorcy. Sygna em jest zazwyczaj: Naturalny g os (bezpoêrednia rozmowa) G os wzmocniony Muzyka Poj cie to odnosi si do pe nego procesu transmisji pomi dzy êród em a odbiorcà, który mo e odbywaç si z wykorzystaniem powietrza, sta ych elementów konstrukcji lub systemu elektronicznego (lub te dowolnej kombinacji wszystkich z nich), i mo e obejmowaç redukcj bàdê wzmocnienie poziomu dêwi ku (db) które mogà zachodziç pomi dzy êród em a odbiorcà. Sk adowe t a akustycznego to êród a dêwi ku o charakterze zewn trznym lub o charakterze zwiàzanym z miejscem pracy : Zewn trzne: Zwiàzane z miejscem pracy: Ha as inwazyjny, taki jak np. ruch Wentylatory komputerów uliczny/przelatujàce samoloty Ha as mechaniczny Dêwi k dzwoniàcych telefonów Kserokopiarki G osy innych osób Zachowanie si u ytkowników wn trza (otwieranie okien dla zachowania w aêciwej temperatury powietrza) Ka de ze êróde ha asu mo e mieç charakter albo krótkotrwa y (przerywany) albo d ugotrwa y (sta y jeêli chodzi o cz stotliwoêç i czas). èród a dêwi ku emitujàce ha as krótkotrwa y zwykle bardziej nam przeszkadzajà. Wspó czynnik sygna - szum jest wkaênikiem akustycznym, wyra onym w db, który jest miarà rozumienia mowy w danym miejscu w którym znajduje si odbiorca. Poziom sygna u (w db) odnosi si do treêci wiadomoêci, którà odbiorca bàdê s uchacz próbuje zrozumieç. Poziom ha asu (w db) odnosi si do wszystkich pozosta ych êróde dêwi ku, których s uchacz nie chce s yszeç (ha as zwiàzany z miejscem pracy/ha as inwazyjny), lub do takich êróde, których wy àcznym zadaniem jest zak ócanie pewnych sygna ów, tak jak ma to miejsce w przypadku elektronicznie generowanego dêwi ku t a stosowanego dla wzmocnienia dyskrecji rozmów (maskowanie dêwi ku). Wspó czynnik sygna - szum odpowiada arytmetycznej ró nicy pomi dzy poziomem sygna u w decybelach oraz poziomem ha asu w decybelach. Ludzkie ucho jest z o onym systemem mechanicznym przenoszàcym informacje zawarte w fali dêwi kowej do mózgu. Chocia uznaje si, e rozpi toêç cz stotliwoêci odbieranych przez ludzkie ucho wynosi od 20Hz do 20000Hz, w praktyce tak du a rozpi toêç wyst puje doêç rzadko z uwagi na wp yw nast pujàcych czynników: Permanentnej utraty s uchu Dzieci i doroêli mogà cierpieç na chwilowà utrat s uchu (choroba) Post pujàcej utraty s uchu (S uch w sposób naturalny pogarsza si wraz z wiekiem. Poczàwszy od wieku 30 lat zaczyna si pogarszaç nasza zdolnoêç s yszenia wysokich dêwi ków. Mo e to skutkowaç utratà zrozumienia, gdy wi kszoêç energii spó g osek, koniecznej do zrozumienia mowy, umiejscowiona jest w wy szych cz stotliwoêciach.) Tak wi c ucho dzia a jak filtr dêwi kowy, który mo e wp ywaç negatywnie na zrozumienie. ARMSTRONG: bez wątpienia najlepszy dostawca aktywnych i pasywnych rozwiązań akustycznych spełniających wszelkie wymagania. PX2611/1 - Drukowane w UE na niechlorowanym papierze pochodzącym z materiałów wtórnych. tel: +48223378610, -11, -13 faks: +48223378612 www.armstrong.pl/sufity