Kontroler jakości wyrobów elektronicznych (311405) Technicy i inny średni personel

Kontroler jakości wyrobów elektronicznych (311405) Technicy i inny średni personel

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Kontroler jakości wyrobów elektronicznych (311405) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-084-9 (84) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2

Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 7 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 8 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 8 2.7. Zadania zawodowe... 8 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 9 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 9 3. Opis kompetencji zawodowych... 10 3.1. Składowanie wyrobów elektronicznych Kz1... 10 3.2. Kontrolowanie i klasyfikowanie wyrobów elektronicznych Kz2... 11 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 12 4. Profil kompetencji kluczowych... 13 5. Słownik... 14 3

1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 311405 Kontroler jakości wyrobów elektronicznych Grupa wielka 3 Technicy i inny średni personel (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 4). Grupa elementarna 3114 Technicy elektronicy i pokrewni (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 3114 Electronics engineering technicians). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja M. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, Dział 71. Działalność w zakresie architektury i inżynierii; badania i analizy techniczne, 71.20.B. Pozostałe badania i analizy techniczne. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie z wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 5 przedsiębiorstwach (średnie 2, małe 3, w tym produkcyjne 3, produkcyjno-handlowe 1, inne (produkcyjno-usługowo-handlowe) 1), przeprowadzonych w marcu 2013 r. Zespół Ekspercki: Michał Derendarz WITKO Sp. z o.o. w Łodzi, Jacek Pilecki RADWAG Wagi elektroniczne w Radomiu, Marzena Niebojewska MN-SOFT Marzena Niebojewska w Warszawie, Sławomir Duch Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie. Ewaluatorzy: Sławomir Stańczyk SEKRET SERWIS w Radomiu, Sławomir Torbus Wydział Telekomunikacji i Elektrotechniki Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. 4

Recenzenci: Grzegorz Grosskreutz, Slican Sp. z o.o. w Bydgoszczy, Marcin Chrzan Wydział Transportu i Elektrotechniki Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu. Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Mirosław Prokocki (przewodniczący) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Zabezpieczeń Technicznych i Zarządzania Bezpieczeństwem POLALARM w Warszawie, Grzegorz Sołtysiak Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w Warszawie, Renata Pawłowska Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza w Warszawie. Data zatwierdzenia: 07.10.2013 r. 5

2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Kontroler jakości wyrobów elektronicznych składuje i przygotowuje wyroby elektroniczne do kontroli, kontroluje wyroby elektroniczne oraz klasyfikuje je pod względem jakościowym. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, miejsca, obszary występowania zawodu Celem pracy kontrolera jakości wyrobów elektronicznych jest skontrolowanie wyrobów elektronicznych zgodnie z określonymi normami produkcji, eksploatacji i usług. Kontroler przyjmuje, przechowuje oraz przygotowuje do kontroli wyroby elektroniczne. Do zadań kontrolera jakości wyrobów elektronicznych należy również obsługa urządzeń, przyrządów i narzędzi wykorzystywanych do kontroli tych wyrobów. Do obowiązków kontrolera należy sprawdzanie poprawności działania wyrobów elektronicznych na podstawie wyników pomiarów i obserwacji pracy oraz porównanie z wymaganiami technicznymi. Kontroler klasyfikuje zbadane wyroby elektroniczne, odpowiada za identyfikowanie i opisywanie rodzaju wad, prowadzi dokumentację z przeprowadzonych procesów kontrolnych oraz prawidłowo przechowuje wyroby elektroniczne po kontroli. Kontroler jakości wyrobów elektronicznych pracuje w różnych miejscach. Mogą to być zarówno budynki biurowe, jak i hale produkcyjne, laboratoria, magazyny. Od rodzaju kontrolowanego wyrobu bądź usługi zależą szczegółowe warunki jego pracy, takie jak np. styczność z substancjami toksycznymi. Zawód ten ma charakter samodzielny, szczególnie na etapie projektowania oraz oceny i podejmowania decyzji. W pracy bardzo często kontaktuje się z innymi pracownikami firmy lub instytucji, w której pracuje, ale także z osobami odpowiedzialnymi za pakowanie, transport czy niezadowolonymi konsumentami, którzy zgłoszą reklamacje. 6

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Podstawowymi narzędziami pracy kontrolera jakości wyrobów elektronicznych są urządzenia i przyrządy wykorzystywane do kontroli: mierniki, stacje testowe, sprzęt optyczny (lupy, mikroskopy), a także komputer ze specjalistycznymi aplikacjami testowymi (z dostępem do Internetu) i telefon. Typowym miejscem pracy jest stanowisko kontroli, zlokalizowane w obszarze hali produkcyjnej. Jednym z poważniejszych zagrożeń w pracy kontrolera jakości wyrobów elektronicznych jest hałas. Istotnym czynnikiem na stanowisku pracy jest dobre oświetlenie, odpowiednio dobrane do wykonywanych czynności. Długotrwała praca przy komputerze wiąże się z obciążeniem narządu wzroku i kręgosłupa. Pracownik jest narażony na urazy mechaniczne oraz porażenia prądem elektrycznym. Zawód wykonywany jest samodzielne, jednak nie wyklucza to kontaktu z innymi pracownikami. Czas pracy zwykle wynosi 8 godzin dziennie, możliwa jest również praca w trybie zmianowym. 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Wykonywanie zawodu kontroler jakości wyrobów elektronicznych wymaga kompetencji pozwalających poprawnie klasyfikować wyroby elektroniczne, umiejętności analitycznych oraz interpersonalnych. Ze względu na specyfikę zawodu kontroler powinien cechować się umiejętnością posługiwania się dokumentacją techniczną, pracy w stresie oraz podejmowania decyzji pod presją czasu. Kontroler jakości wyrobów elektronicznych powinien być osobą odpowiedzialną, obiektywną, otwartą na innowacyjne rozwiązania. Dodatkowymi cechami w tym zawodzie powinna być dobra pamięć, podzielność uwagi, spostrzegawczość i systematyczność, a także umiejętność syntezy i analizy, przekazywania wiedzy i przekonywania. Istotne są też umiejętności współpracy z ludźmi oraz konsekwencja w działaniu. Ponadto kontroler jakości powinien być cierpliwy i skrupulatny oraz posiadać szeroką wiedzę z zakresu wyrobów elektronicznych. Pożądane są też umiejętności: podejmowania szybkich decyzji, inicjatywa, dokładność oraz zainteresowanie nauką i techniką. Kontroler jakości powinien cechować się dobrą ogólną kondycję fizyczną. Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu są wady wzroku i słuchu, których nie można skorygować. Zawód ten mogą wykonywać osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich. 7

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Kontroler jakości wyrobów elektronicznych powinien posiadać wykształcenie co najmniej średnie techniczne, preferowane jest wykształcenie wyższe z zakresu elektroniki, automatyki, elektrotechniki, informatyki. Pożądana jest znajomość języków obcych (przynajmniej jednego) na poziomie podstawowym oraz obsługi komputera (m.in. aplikacji biurowych typu edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny oraz aplikacji diagnostycznych). Do wykonywania zawodu wskazane jest doświadczenie w dziale produkcji. Kontroler jakości wyrobów elektronicznych powinien posiadać świadectwo kwalifikacyjne na poziomie eksploatacji w zakresie kontrolno-pomiarowym. 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Praca w zawodzie kontrolera wymaga ciągłego doskonalenia się w zakresie kursów zawodowych, szkoleń organizowanych przez producentów i dystrybutorów wyrobów elektronicznych oraz poprzez uczestnictwo w konferencjach, seminariach oraz targach branżowych. Kontroler powinien zapoznawać się z nowymi rozwiązaniami technicznymi zawartymi w czasopismach fachowych. Kontroler jakości wyrobów elektronicznych może również pracować na równorzędnych stanowiskach w zawodach: 311408 Technik elektronik; 311303 Technik elektryk; 311411 Technik elektroniki i informatyki medycznej; 311410 Technik mechatronik; 311504 Technik mechanik; 351103 Technik teleinformatyk. Konieczne jest uzyskanie przez osoby pracujące na tym stanowisku dodatkowego świadectwa kwalifikacyjnego oraz ukończenie kursów BHP. Naukę można kontynuować na studiach w zakresie elektroniki, automatyki, elektrotechniki lub informatyki. Kontroler jakości wyrobów elektronicznych może awansować na stanowisko kierownika działu kontroli jakości, dyrektora działu kontroli jakości, pełnomocnika zarządu ds. zapewnienia jakości. 2.7. Zadania zawodowe Z1. Przyjmowanie i przechowywanie przeznaczonych do kontroli wyrobów elektronicznych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z2. Przygotowywanie wyrobów elektronicznych do kontroli (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z3. Wykonywanie pomiarów i oględzin wyrobów elektronicznych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). 8

Z4. Ocenianie działania wyrobów elektronicznych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z5. Identyfikowanie i opisywanie rodzaju wad i niezgodności wyrobów elektronicznych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z6. Klasyfikowanie skontrolowanych wyrobów elektronicznych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z7. Prowadzenie dokumentacji z przeprowadzonych procesów kontrolnych (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Składowanie wyrobów elektronicznych (potrzebne do wykonania zadań Z1, Z2, Z7). Kz2 Kontrolowanie i klasyfikowanie wyrobów elektronicznych (potrzebne do wykonania zadań Z2 Z7). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1 Z7). 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 4 właściwym dla wykształcenia średniego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 3 Technicy i inny średni personel jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód kontrolera jakości wyrobów elektronicznych: 1) w zakresie wiedzy: zna i rozumie poszerzony zbiór podstawowych faktów, umiarkowanie złożonych pojęć i teorii oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli, a także podstawowe uwarunkowania branży elektronicznej; 2) w zakresie umiejętności: potrafi wykonywać niezbyt złożone zadania w części bez instrukcji często w zmiennych warunkach; potrafi rozwiązywać niezbyt proste, w pewnej części nietypowe często w zmiennych warunkach; potrafi uczyć się samodzielnie w zorganizowanej formie; potrafi odbierać złożone wypowiedzi, tworzyć niezbyt złożone wypowiedzi dotyczące szerokiego zakresu zagadnień; potrafi odbierać i formułować proste wypowiedzi w języku obcym związane z jakością kontrolowanych wyrobów elektronicznych. 9

3. Opis kompetencji zawodowych Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z7 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Składowanie wyrobów elektronicznych Kz1 Wiedza zna i rozumie poszerzony zbiór podstawowych faktów, umiarkowanie złożonych pojęć i teorii oraz zależności a także podstawowe uwarunkowania branży elektronicznej związanej z zapewnienie odpowiednich warunków składowania wyrobów elektronicznych, a w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska pracy w składowaniu rodzaje i typy zasady przyjmowania i postępowania z wyrobami elektronicznymi; sposoby i metody składowania zasady przechowywania wyrobów elektronicznych przeznaczonych do kontroli; zasady sporządzania dokumentacji związanej ze składowaniem wyrobów elektronicznych. Umiejętności wykonuje niezbyt złożone zadania, w części bez instrukcji, często w zmiennych warunkach w zakresie składowania wyrobów elektronicznych, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP, ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie składowania wyrobów elektronicznych; dobierać metody i sposoby składowania prowadzić dokumentację składowania stosować normy jakościowe związane z odpowiednim przemieszczaniem składowanych zapewniać odpowiednie warunki składowania wyrobów elektronicznych; sporządzać dokumentację składowania, transportu i przechowywania wyrobów elektronicznych. 10

Wykonanie zadań zawodowych Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Kontrolowanie i klasyfikowanie wyrobów elektronicznych Kz2 Wiedza zna i rozumie poszerzony zbiór podstawowych faktów, umiarkowanie złożonych pojęć i teorii oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli, a także podstawowe uwarunkowania w zakresie kontrolowania i klasyfikowania elektronicznych wyrobów, a w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska pracy w procesie kontrolowania i klasyfikowania zasady przygotowania wyrobów elektronicznych do kontroli; urządzenia, przyrządy i narzędzia wykorzystywane podczas kontroli metody identyfikowania rodzaju wad wyrobów elektronicznych oraz zasady ich opisywania; normy i przepisy w produkcji, eksploatacji i usługach wyrobów elektronicznych; procedury i instrukcje przeprowadzenia kontroli wyrobów elektronicznych; zasady klasyfikowania skontrolowanych Umiejętności wykonuje niezbyt złożone zadania, w części bez instrukcji, często w zmiennych warunkach w zakresie kontrolowania i klasyfikowania wyrobów elektronicznych, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP, ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie kontrolowania i klasyfikowania przygotować wyroby elektroniczne do kontroli; stosować normy i przepisy w produkcji, eksploatacji i usługach obsługiwać urządzenia i przyrządy pomiarowe niezbędne do sprawdzenia poprawności kontrolowanego urządzenia elek- tronicznego; sprawdzać kompletność wyrobu elektronicznego, tj. integrację obudowy, stan tablic znamionowych; wykonywać pomiary wielkości nieelektrycznych i elektrycznych w wyrobach elektronicznych; wykonywać pełną kontrolę działania wyrobu elektronicznego uwzględniającą elementy peryferyjne, takie jak złącza, 11

zasady sporządzania dokumentacji pokontrolnej; specjalistyczne oprogramowanie wspomagające proces kontroli instrukcje obsługi urządzeń i przyrządów pomiarowych oraz interpretację wyników badań z ich użyciem. gniazda, wyświetlacze, klawiatury; rozpoznawać i opisywać wady wyrobu elektronicznego; nadawać wyrobom elektronicznym odpowiednie oznaczenie i status; prowadzić dokumentację pokontrolną; stosować programy komputerowe wspomagające kontrolę i dokumentowanie. Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych, wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: przewiduje skutki podejmowanych działań, ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje związane z właściwym działaniem kontrolowanych urządzeń elektronicznych, dostosowuje zachowanie do okoliczności podczas składowania i kontrolowania wyrobów elektronicznych, potrafi działać samodzielnie i współdziałać w zorganizowanym zakresie z pracownikami i kierownikami działów. 12

4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu kontrolera jakości wyrobów elektronicznych przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 311405 Kontroler jakości wyrobów elektronicznych 13

5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 14