MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 300 PLANOWANIE BADANIA SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej). SPIS TREŒCI Paragraf Zakres standardu... 1 Rola i ramy czasowe planowania... 2 Data wejœcia w ycie... 3 Cele... 4 Wymogi Udzia³ kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie... 5 Wstêpne czynnoœci dotycz¹ce zlecenia... 6 Planowanie czynnoœci... 7-11 Dokumentacja... 12 Dodatkowe czynnoœci w razie przeprowadzania badania po raz pierwszy... 13 Zatosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Rola i ramy czasowe planowania... Udzia³ kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie... Wstêpne czynnoœci dotycz¹ce zlecenia... Planowanie czynnoœci... Dokumentacja... Dodatkowe czynnoœci w razie przeprowadzania badania po raz pierwszy... Za³¹cznik: Wskazówki dotycz¹ce ustalania ogólnej strategii badania A1-A3 A4 A5-A7 A8-A15 A16-A19 A20 Miêdzynarodowy Standard Rewizji Finansowej (MSRF) 300 Planowanie badania sprawozdañ finansowych nale y odczytywaæ w powi¹zaniu z MSRF 200 Ogólne cele niezale nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej. MSRF 300 169
Wprowadzenie Zakres standardu 1. Przedmiotem niniejszego Miêdzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) jest odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za planowanie badania sprawozdañ finansowych. Niniejszy standard zosta³ opracowany z myœl¹ o badaniach powtarzalnych. Dodatkowe czynnoœci wykonywane w razie przeprowadzania zlecenia badania po raz pierwszy, omówiono osobno. Rola i ramy czasowe planowania 2. Planowanie badania polega na ustaleniu ogólnej strategii badania oraz opracowaniu planu badania. Odpowiednie planowanie przynosi liczne korzyœci dla badania sprawozdañ finansowych, w szczególnoœci: (Zob. par. A1-A3) Pomaga bieg³emu rewidentowi zwróciæ odpowiedni¹ uwagê na wa ne obszary badania. Wspiera bieg³ego rewidenta w rozpoznaniu i przeciwdzia³aniu na czas potencjalnym problemom. Pomaga bieg³emu rewidentowi tak organizowaæ i kierowaæ zleceniem badania, aby zosta³o ono wykonane w sposób efektywny i wydajny. Pomaga przy doborze cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie, o poziomie umiejêtnoœci i kompetencji odpowiednim dla zareagowania na ocenione ryzyko oraz przy w³aœciwym podziale pracy miêdzy nimi. U³atwia kierowanie i nadzór nad cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badanie oraz przegl¹d wykonanej przez nich pracy. Pomaga, gdzie ma to zastosowanie, w koordynowaniu pracy bieg³ych rewidentów czêœci grupy oraz ekspertów. Data wejœcia w ycie 3. Niniejszy standard stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej. Cele 4. Celem bieg³ego rewidenta jest takie zaplanowanie badania, aby badanie zosta³o przeprowadzone w sposób efektywny. Wymogi Udzia³ kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie 5. Partner odpowiedzialny za badanie i inni kluczowi cz³onkowie zespo³u wykonuj¹cego badanie uczestnicz¹ w planowaniu badania, w tym w zaplanowaniu i w dyskusji miêdzy cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badanie. (Zob. par. A4) 170 MSRF 300
Wstêpne czynnoœci dotycz¹ce zlecenia 6. Bieg³y rewident podejmuje na pocz¹tku bie ¹cego badania, nastêpuj¹ce czynnoœci: (a) Przeprowadza wymagane przez MSRF 220 procedury dotycz¹ce kontynuacji wspó³pracy z klientem i przyjêcia okreœlonego zlecenia badania 1. (b) Ocenia zgodnoœæ z okreœlonymi wymogami etycznymi, w tym dotycz¹cymi niezale noœci, stosownie do MSRF 220 2 oraz (c) Zapewnia zrozumienie warunków zlecenia badania, zgodnie z wymogami zawartymi w MSRF 210 3. (Zob. par. A5-A7) Planowanie czynnoœci 7. Bieg³y rewident ustala ogóln¹ strategiê badania wyznaczaj¹c¹ zakres, roz³o enie w czasie i kierunek badania oraz stanowi¹c¹ podstawê do opracowania planu badania. 8. Bieg³y rewident ustalaj¹c ogóln¹ strategiê badania: (a) Rozpoznaje charakterystykê zlecenia badania, która okreœla jego zakres. (b) Upewnia siê co do celów sprawozdawczych zlecenia, aby zaplanowaæ harmonogram badania i rodzaj informacji, które nale y zakomunikowaæ. (c) Rozpatruje czynniki, które, z punktu widzenia zawodowego os¹du, s¹ znacz¹ce dla kierowania wysi³kami zespo³u wykonuj¹cego badanie. (d) Rozpatruje wyniki wstêpnych dzia³añ zwi¹zanych ze zleceniem i, je eli ma to zastosowanie, przydatnoœæ dla danego zlecenia wiedzy uzyskanej przez partnera odpowiedzialnego za badanie przy realizacji innych zleceñ oraz (e) Ustala rodzaj, czas wykorzystania i wielkoœæ zasobów niezbêdnych do wykonania zlecenia badania. (Zob. par. A8-A11) 9. Bieg³y rewident opracowuje plan badania, który obejmuje opis: (a) Rodzaju, roz³o enia w czasie i zakresu planowanych procedur oceny ryzyka, zgodnie z MSRF 315 4. (b) Rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu dalszych procedur badania na poziomie stwierdzeñ, zgodnie z MSRF 330 5. (c) Innych planowanych procedur badania, których przeprowadzenie jest niezbêdne, aby zlecenie by³o wykonane zgodnie z MSRF. (Zob. par. A12) 1 MSRF 220 Kontrola jakoœci badania sprawozdañ finansowych, paragrafy 12 13. 2 MSRF 220, paragrafy 9 11. 3 MSRF 210 Uzgadnianie warunków zlecenia badania, paragrafy 9 13. 4 MSRF 315 Rozpoznanie i ocena ryzyka istotnego zniekszta³cenia dziêki poznaniu jednostki i jej otoczenia. 5 MSRF 330 Postêpowanie bieg³ego rewidenta w odpowiedzi na ocenê ryzyka. MSRF 300 171
10. Bieg³y rewident, jeœli to konieczne, aktualizuje i zmienia ca³oœciow¹ strategiê badania i plan badania w toku trwania badania. (Zob. par. A13) 11. Bieg³y rewident planuje rodzaj, czas przeprowadzenia oraz zakres kierowania i nadzorowania cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie, a tak e przegl¹d ich pracy. (Zob. par. A14-A15) Dokumentacja 12. Bieg³y rewident w³¹cza do dokumentacji badania 6 : (a) Ogóln¹ strategiê badania. (b) Plan badania oraz (c) Wszelkie znacz¹ce zmiany ogólnej strategii badania lub planu badania, dokonane podczas badania oraz powody tych zmian. (Zob. par. A16-A19) Dodatkowe czynnoœci w razie przeprowadzania badania po raz pierwszy 13. Bieg³y rewident przed rozpoczêciem pierwszego badania podejmuje nastêpuj¹ce dzia³ania: (a) Przeprowadza procedury wymagane przez MSRF 220 dotycz¹ce wspó³pracy z klientem oraz przyjêcia okreœlonego zlecenia badania 7 oraz (b) Nawi¹zuje kontakt z poprzednim bieg³ym rewidentem, je eli nast¹pi³a zmiana bieg³ych rewidentów, zgodnie z odpowiednimi wymogami etycznymi. (Zob. par. A20) *** Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Rola i ramy czasowe planowania (Zob. par. 2) A1. Rodzaj i zakres planowania ró ni siê zale nie od wielkoœci i stopnia z³o onoœci jednostki, wczeœniejszych doœwiadczeñ z t¹ jednostk¹ kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie i zmian okolicznoœci, jakie nast¹pi³y podczas przeprowadzania badadnia. A2. Planowanie nie jest odrêbnym etapem badania, ale raczej stanowi sta³y i powtarzalny proces, który czêsto rozpoczyna siê krótko po zakoñczeniu poprzedniego badania (lub w powi¹zaniu z nim) i trwa a do zakoñczenia aktualnego zlecenia badania. Planowanie obejmuje tak e roz³o enie w czasie okreœlonych czynnoœci i przeprowadzenie procedur badania, które powinny byæ zakoñczone przed wykonaniem dalszych procedur badania. Na przyk³ad planowanie 6 MSRF 230 Dokumentacja badania, paragrafy 8 11oraz paragraf A6. 7 MSRF 220, paragrafy 12 13. 172 MSRF 300
obejmuje potrzebê ustalenia, przed rozpoznaniem i ocen¹ przez bieg³ego rewidenta ryzyka istotnego zniekszta³cenia, takich spraw jak: Procedury analityczne, jakie nale y zastosowaæ jako procedury oceny ryzyka. Uzyskanie ogólnej wiedzy o prawie i regulacjach obowi¹zuj¹cych jednostkê i ich przestrzeganiu przez jednostkê. Okreœlenie poziomu istotnoœci. Powo³anie eksperta. Przeprowadzenie innych procedur oceny ryzyka. A3. Bieg³y rewident mo e zdecydowaæ siê na omówienie z kierownictwem jednostki elementów planowania w celu u³atwienia przeprowadzenia i pokierowania zleceniem badania (na przyk³ad dla skoordynowania niektórych planowanych procedur badania z prac¹ personelu jednostki). Mimo, e czêsto takie omówienie ma miejsce, za ustalenie ogólnej strategii oraz opracowanie planu badania odpowiedzialny pozostaje bieg³y rewident. Gdy nastêpuje omówienie spraw zawartych w ogólnej strategii lub planie badania, konieczne jest do³o enie starañ, aby nie podwa y³o to skutecznoœci badania. Na przyk³ad omawianie rodzaju i czasu szczegó³owych procedur badnia z kierownictwem mo e podwa yæ skutecznoœæ badania wobec uczynienia procedur badania zbyt przewidywalnymi. Udzia³ kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie (Zob. par. 5) A4. Udzia³ partnera odpowiedzialnego za badanie oraz innych kluczowych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie w planowaniu badania, pozwala wykorzystaæ ich doœwiadczenie i znajomoœæ zagadnieñ s³u ¹c zwiêkszeniu efektywnoœci i wydajnoœci procesu planowania 8. Wstêpne czynnoœci dotycz¹ce zlecenia (Zob. par. 6) A5. Przeprowadzenie okreœlonych w paragrafie 6, wstêpnych czynnoœci na pocz¹tku badania pomaga bieg³emu rewidentowi w rozpoznaniu i ocenie zdarzeñ lub okolicznoœci, które mog³yby niekorzystnie wp³yn¹æ na jego zdolnoœæ do zaplanowania i wykonania zlecenia badania. A6. Przeprowadzenie tych wstêpnych czynnoœci umo liwia bieg³emu rewidentowi zaplanowanie zlecenia badania, w przypadku którego na przyk³ad: Bieg³y rewident zachowuje niezbêdn¹ niezale noœæ i zdolnoœæ wykonania zlecenia. 8 Paragraf 10 MSRF 315, ustala wymogi i dostarcza wytycznych w sprawie dyskusji zespo³u wykonuj¹cego badanie na temat podatnoœci jednostki na istotne zniekszta³cenia sprawozdañ finansowych. Paragraf 15 MSRF 240 Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta podczas badania sprawozdañ finansowych dotycz¹ca oszustw dostarcza wytycznych dotycz¹cych nacisku, jaki podczas dyskusji nale y k³aœæ na podatnoœæ sprawozdañ finansowych jednostki na istotne zniekszta³cenie spowodowane oszustwem. MSRF 300 173
Nie ma zastrze eñ do uczciwoœci kierownictwa, co mo e wp³ywaæ na chêæ bieg³ego rewidenta do kontynuacji zlecenia. Nie ma niezporozumieñ z klientem co do warunków zlecenia. A7. Bieg³y rewident rozpatruje kontynuowanie wspó³pracy z klientem oraz wymogi etyczne, w tym zachowanie niezale noœci podczas ca³ego badania, w miarê jak nastêpuj¹ zmiany warunków i okolicznoœci. Przeprowadzenie wstêpnych procedur dotycz¹cych zarówno kontynuacji wspó³pracy z klientem jak i oceny wymogów etycznych (w tym niezale noœci) na pocz¹tku bie ¹cego zlecenia badania oznacza, e procedury te zosta³y ukoñczone przed przeprowadzeniem innych znacz¹cych dzia³añ w ramach bie ¹cego zlecenia badania. W przypadku kontynuowanych (powtarzalnych) zleceñ badania takie wstêpne procedury s¹ czêsto przeprowadzane krótko po zakoñczeniu poprzedniego badania (lub w powi¹zaniu z nim). Planowanie czynnoœci Ogólna strategia badania (Zob. par. 7-8) A8. Proces ustalania ogólnej strategii badania pomaga bieg³emu rewidentowi, pod warunkiem zakoñczenia przez niego procedur oceny ryzyka, okreœliæ nastêpuj¹ce sprawy: Rozmieszczenie zasobów miêdzy poszczególne obszary badania, jak na przyk³ad anga owanie odpowiednio doœwiadczonych cz³onków zespo³u do badania obszarów wysokiego ryzyka lub powo³anie ekspertów do skomplikowanych zagadnieñ. Wielkoœæ zasobów wykorzystywanych do poszczególnych obszarów badania, jak np. liczba cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie wyznaczonych do obserwacji spisu z natury zapasów w istotnych lokalizacjach, zakres przegl¹du pracy innych bieg³ych rewidentów w przypadku badañ grupy kapita³owej lub bud et godzin pracy badania, przypisanych do obszarów wysokiego ryzyka, Kiedy zasoby te maj¹ zostaæ u yte, np. w poszczególnych etapach badania lub na wêz³owe daty oraz Sposób zarz¹dzania i kierowania tymi zasobami oraz ich nadzorowania, jak przyk³adowo terminy przekazywania informacji do i uzyskiwania ich od zespo³u, sposób przeprowadzenia kontroli przez partnera odpowiedzialnego za badanie i kierownika badania (np. na miejscu lub zdalnie) oraz czy zakoñczyæ przeprowadzanie kontroli jakoœci wykonania zlecenia. A9. Za³acznik zawiera przyk³ady wskazówek do ustalania ogólnej strategii badania. 174 MSRF 300
A10. Po ustaleniu ogólnej strategii badania, mo e zostaæ opracowany plan badania dotycz¹cy ró nych spraw uwzglêdnionych w ogólnej strategii badania, maj¹cy na uwadze potrzebê osi¹gniêcia celów badania dziêki wydajnemu wykorzystaniu zasobów bêd¹cych do dyspozycji bieg³ego rewidenta. Ustalenie ogólnej strategii badania i szczegó³owego planu badania niekoniecznie s¹ odrêbnymi lub nastêpuj¹cymi po sobie procesami, ale œciœle wi¹ ¹ siê ze sob¹, poniewa zmiany w jednym mog¹ w konsekwencji powodowaæ zmiany w drugim. Uwagi szczególne dotycz¹ce mniejszych jednostek A11. W przypadku ma³ych jednostek ca³e badanie mo e byæ przeprowadzone przez bardzo ma³y zespó³ wykonuj¹cy badanie. W badaniu wielu ma³ych jednostek uczestniczy partner odpowiedzialny za badanie, którym mo e byæ osoba prowadz¹c¹ samodzieln¹ praktykê pracuj¹ca z jednym cz³onkiem zespo³u wykonuj¹cego badanie (lub bez niego). W mniejszym zespole skoordynowanie prac i przep³ywu informacji miêdzy cz³onkami zespo³u jest ³atwiejsze. Ustalenie ogólnej strategii badania ma³ej jednostki nie musi byæ przedsiêwziêciem z³o onym ani czasoch³onnym; zale y ono od wielkoœci jednostki, stopnia z³o onoœci badania oraz wielkoœci zespo³u wykonuj¹cego badanie. Na przyk³ad krótka notatka, sporz¹dzona na zakoñczenie poprzedniego zlecenia badania na podstawie przegl¹du dokumentów roboczych, podkreœlaj¹ca sprawy rozpoznane w trakcie wykonywania w³aœnie zakoñczonego badania, zaktualizowana w okresie bie ¹cym na podstawie rozmów przeprowadzonych z w³aœcicielem-kierownikiem, mo e s³u yæ jako udokumentowana strategia bie ¹cego zlecenia badania, jeœli obejmuje zagadnienia wymienione w paragrafie 8. Plan badania (Zob. par. 9) A12. Plan badania jest bardziej szczegó³owy ni ogólna strategia badania poniewa okreœla rodzaj, roz³o enie w czasie i zakres procedur badania, które maj¹ byæ przeprowadzone przez cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie. Planowanie tych procedur badania nastêpuje w toku badania w miarê realizacji kolejnych etapów planu badania. Na przyk³ad planowanie procedur oceny ryzyka przeprowadzanych przez bieg³ego rewidenta nastêpuje na pocz¹tku procesu badania. Jednak zaplanowany rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres dalszych procedur badania zale ¹ od wyniku przeprowadzonych procedur oceny ryzyka. Dodatkowo bieg³y rewident mo e rozpocz¹æ wykonywanie dalszych procedur badania niektórych grup transakcji, sald kont i ujawnieñ przed zaplanowniem wszystkich pozosta³ych procedur badania. Zmiany decyzji dotycz¹cych planowania w toku badania (Zob. par. 10) A13. W rezultacie nieprzewidzianych zdarzeñ, zmian warunków lub dowodów badania uzyskanych w rezultacie przeprowadzonych procedur badania, bieg³y re- MSRF 300 175
wident, na podstawie skorygowanej analizy oceny ryzyka, mo e byæ zmuszony do skorygowania ogólnej strategii i planu badania, a tym samym planowanego rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu dalszych procedur badania. Tak mo e byæ w przypadku, gdy bieg³y rewident uzyskuje informacje znacz¹co ró ni¹ce siê od informacji dostêpnych mu przy planowaniu procedur badania. Na przyk³ad dowody badania uzyskane dziêki przeprowadzeniu badañ wiarygodnoœci mog¹ byæ sprzeczne z dowodami badania uzyskanymi podczas przeprowadzania testów kontroli. Kierowanie, nadzór i przegl¹d (Zob. par. 11) A14. Rodzaj, czas trwania i zakres kierowania i nadzoru nad cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badanie oraz przegl¹d ich pracy ró ni¹ siê w zale noœci od wielu czynników, w tym: Wielkoœci i z³o onoœci jednostki. Obszaru badania. Ocenionego ryzyka istotnych zniekszta³ceñ (na przyk³ad wzrost ocenionego ryzyka istotnych zniekszta³ceñ dla danego obszaru badania zwykle wymaga odpowiedniego zwiêkszenia zakresu i ram czasowych kierowania i nadzoru nad cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badnie oraz bardziej szczegó³owego przegl¹du ich pracy). Zdolnoœci i kompetencji poszczególnych cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie. MSRF 220 zawiera szczegó³owe wytyczne dotycz¹ce kierowania, nadzoru i przegl¹du prac rewizyjnych 9. Uwagi szczególne dotycz¹ce mniejszych jednostek A15. W przypadku, gdy badanie przeprowadza wy³¹cznie partner odpowiedzialny za badanie, nie powstaj¹ kwestie kierowania i nadzoru cz³onków zespo³u wykonujacego badanie oraz przegl¹du ich pracy. W takich przypadkach partner odpowiedzialny za badanie przeprowadziwszy osobiœcie wszystkie etapy prac, bêdzie œwiadomy wszystkich wa nych spraw. Je eli ta osoba sama przeprowadzi³a ca³e badanie, to praktyczne trudnoœci mo e nastrêczaæ wyrobienie sobie przez ni¹ obiektywnego pogl¹du na odpowiednioœæ os¹dów sformu³owanych podczas badania. W szczególnoœci, je eli podczas badania przeprowadzanego przez osobê prowadz¹c¹ samodzieln¹ praktykê, wy³aniaj¹ siê szczególnie z³o one lub nietypowe zagadnienia, po ¹dane mo e byæ skonsultowanie siê z innymi odpowiednio doœwiadczonymi bieg³ymi rewidentami lub z organizacj¹ zawodow¹ zrzeszaj¹c¹ bieg³ych rewidentów. 9 MSRF 220, paragrafy 15-17. 176 MSRF 300
Dokumentacja (Zob. par. 12) A16. Dokumentacja ogólnej strategii badania stanowi zapis kluczowych decyzji niezbêdnych dla w³aœciwego zaplanowania badania i przekazania znacz¹cych spraw cz³onkom zespo³u wykonuj¹cego badanie. Na przyk³ad, bieg³y rewident mo e streœciæ ogóln¹ strategiê badania w formie notatki (memorandum) zawieraj¹cej kluczowe decyzje podjête odnoœnie ogólnego zakresu, czasu przeprowadzenia i przebiegu badania. A17. Dokumentacja planu stanowi zapis planowanego rodzaju, roz³o enia w czasie i zakresu procedur oceny ryzyka i dalszych procedur badania na poziomie stwierdzeñ jako reakcja na ocenione ryzyko. S³u y równie jako zapis w³aœciwego zaplanowania procedur badania, które mog¹ zostaæ poddane przegl¹dowi i zatwierdzeniu przed ich przeprowadzeniem. Bieg³y rewident mo e korzystaæ ze standardowych programów badania lub formularzy kontrolnych badania dostosowanych w miarê potrzeby do szczególnych okolicznoœci badania. A18. Zapis znacz¹cych zmian ogólnej strategii i planu badania oraz spowodowanych w ich wyniku, zmian rodzaju, roz³o enia w czasie zakresu planowanych procedur badania, wyjaœnia przyczyny dokonania znacz¹cych zmian i pokazuje ostatecznie zastosowan¹ ogóln¹ strategiê i plan badania przyjête na potrzeby badania. Odzwierciedla równie odpowiedni¹ reakcjê na znacz¹ce zmiany powsta³e podczas badania. Uwagi szczególne dotycz¹ce mniejszych jednostek A19. Jak to omówiono w paragrafie A11, odpowiednia, krótka notatka mo e pos³u yæ jako udokumentowanie strategii badania mniejszej jednostki. Do planu badania mog¹ byæ wykorzystane standardowe programy badania lub formularze kontrolne (zob. par. A17) oparte na za³o eniu dzia³ania tylko niewielu odpowiednich kontroli, tak jak jest to zazwyczaj w mniejszej jednostce, pod warunkiem, e s¹ one dostosowane do okolicznoœci zlecenia, w tym do oceny ryzyka bieg³ego rewidenta. Dodatkowe czynnoœci w razie przeprowadzania badania po raz pierwszy (Zob. par. 13) A20. Zadania i cel planowania badania s¹ takie same zarówno wtedy, gdy badanie jest pierwszym jak i powtarzaj¹cym siê zleceniem. W przypadku jednak pierwszego zlecenia badania mo e byæ konieczne rozszerzenie przez bieg³ego rewidenta czynnoœci zwi¹zanych z planowaniem, poniewa zazwyczaj nie posiada on wczeœniej nabytego doœwiadczenia dotycz¹cego danej jednostki, wykorzystywanego przy planowaniu powtarzaj¹cych siê zleceñ. Przeprowadzaj¹c bada- MSRF 300 177
nie po raz pierwszy, bieg³y rewident mo e, ustalaj¹c ogóln¹ strategiê badania i opracowuj¹c plan badania, wzi¹æ pod uwagê nastêpuj¹ce dodatkowe sprawy: Ustalenia poprzedniego bieg³ego rewidenta, na przyk³ad przegl¹d jego dokumentacji roboczej, je eli nie zabrania tego prawo lub regulacje. Omówienie z kierownictwem, w zwi¹zku z wyborem bieg³ego rewidenta, wszystkich znacz¹cych kwestii (w tym stosowanych zasad rachunkowoœci lub standardów rewizji i sprawozdawczoœci finansowej), ustalenie zagadnieñ wymagaj¹cych przekazania osobom sprawujacym nadzór i okreœlenie wp³ywu, jaki te sprawy wywieraj¹ na ogóln¹ strategiê i plan badania. Procedury badania nieodzowne do uzyskania wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania stanów pocz¹tkowych 10. Inne pocedury, których zastosowania wymaga system kontroli jakoœci badania firmy audytorskiej w przypadku przeprowadzania badania po raz pierwszy (na przyk³ad, system kontroli jakoœci badania firmy przewiduje zaanga owanie innego partnera lub osobê wy szego szczebla do przegl¹du ogólnej strategii badania przed rozpoczêciem znacz¹cych procedur badania lub przeprowadzenia przegl¹du sprawozdania bieg³ego rewidenta przed jego wydaniem). 10 MSRF 510 Zlecenie badania po raz pierwszy stany pocz¹tkowe. 178 MSRF 300
Wskazówki dotycz¹ce ustalania ogólnej strategii badania Za³¹cznik (Zob. par. 7-8, A8-A11) Za³¹cznik zawiera przyk³ady spraw, które bieg³y rewident mo e braæ pod uwagê ustalaj¹c ogóln¹ strategiê badania. Wiele tych spraw bêdzie mia³o równie wp³yw na opracowany przez bieg³ego rewidenta szczegó³owy plan badania. Przyk³ady obejmuj¹ szeroki zakres spraw pojawiaj¹cych siê w wielu zleceniach. O ile niektóre sprawy mog¹ byæ wymagane przez inne MSRF, to nie wszystkie z nich bêd¹ dotyczy³y ka dego zlecenia badania, a poni szy wykaz nie jest wyczerpuj¹cy. Charakterystyka zlecenia Ramowe za³o enia sprawozdawczoœci finansowej, na podstawie których sporz¹dzane s¹ informacje finansowe podlegaj¹ce badaniu, w tym potrzeba uzgodnienia z innymi ramowymi za³o eniami sprawozdawczoœci finansowej. Typowe dla bran y wymogi sprawozdawcze, takie jak raporty wymagane przez regulatorów bran owych. Oczekiwany zakres badania, uwzglêdniaj¹cy liczbê i siedzibê czêœci grupy, podlegaj¹cych badaniu. Rodzaj powi¹zañ kontrolnych zachodz¹cych pomiêdzy jednostk¹ dominuj¹c¹ i jej czêœciami, który okreœla sposób konsolidacji grupy. Zakres, w jakim czêœci grupy s¹ badane przez innych bieg³ych rewidentów. Rodzaj segmentów bran owych objêtych badaniem, w tym potrzeba posiadania specjalistycznej wiedzy. Stosowana waluta sprawozdawcza, w tym potrzeba przeliczeñ na walutê, w której bêd¹ wyra one informacje finansowe objête badaniem. Potrzeba przeprowadzenia ustawowego badania samodzielnych sprawozdañ finansowych, oprócz badania ich dla celów konsolidacji. Dostêpnoœæ wyników pracy audytorów wewnêtrznych i stopieñ zaufania, jakim mo e je obdarzyæ bieg³y rewident. Korzystanie przez jednostkê z organizacji us³ugowych i sposób, w jaki bieg³y rewident mo e uzyskaæ dowody dotycz¹ce zaprojektowania oraz dzia³ania stosowanych przez nie kontroli. Spodziewane wykorzystanie dowodów badania z wczeœniejszych badañ, na przyk³ad, dotycz¹cych procedur oceny ryzyka i testów kontroli. Wp³yw jaki technologia informatyczna wywiera na procedury badania, w tym dostepnoœæ danych i zamierzone korzystanie z wspomaganych komputerowo technik badania. MSRF 300 179
Koordynacja oczekiwanego zakresu i roz³o enia w czasie prac rewizyjnych z przegl¹dami œródrocznych informacji finansowych i wp³yw jaki na przebieg badania wywieraj¹ informacje uzyskane podczas takich przegl¹dów. Dostêpnoœæ personelu i danych zleceniodawcy. Cele sprawozdawczoœci, harmonogram badania i sposób komunikowania siê Harmonogram sprawozdawczoœci jednostki, tak œródrocznej jak i koñcowej. Organizacja spotkañ z kierownictwem i osobami sprawuj¹cymi nadzór w celu omówienia rodzaju, zakresu i roz³o enia w czasie prac rewizyjnych. Omówienie z kierownictwem i osobami sprawuj¹cymi nadzór ich oczekiwañ co do rodzaju i terminu opracowania sprawozdañ oraz innych spsobów komunikowania siê, zarówno w formie pisemnej jak i ustnej, w tym sprawozdania bieg³ego rewidenta, pisma do kierownictwa i informacji przekazywanych osobom sprawuj¹cym nadzór. Omówienie z kierownictwem oczekiwanych sposobów komunikowania siê o stanie prac rewizyjnych podczas wykonywania zlecenia. Uzgodnienie z bieg³ymi rewidentami badaj¹cymi czêœci grupy rodzaju i terminu opracowania sprawozdañ i innych informacji zwi¹znych z badaniem czêœci grupy. Oczekiwany rodzaj i terminy komunikowania siê pomiêdzy cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badanie, w tym rodzaj i terminy spotkañ zespo³u oraz terminy przeprowadzenia przegl¹du wykonanej pracy. Czy oczekuje siê innych kontaktów ze stronami trzecimi, w tym z tytu³u ustawowych lub umownych obowi¹zków sprawozdawczych spowodowanych badaniem. Znacz¹ce czynniki, wstêpne czynnoœci dotycz¹ce zlecenia i wiedza uzyskana przy innych zleceniach Okreœlenie istotnoœci zgodnie z MSRF 320 11 oraz tam gdzie ma to zastosowanie: o Okreœlenie istotnoœci czêœci grupy i odpowiednie poinformowanie o tym bieg³ych rewidentów badaj¹cych czêœci grupy zgodnie z MSRF 600 12. o Wstêpne rozpoznanie znacz¹cych czêœci grupy i istotnych grup transakcji, sald kont i ujawnieñ informacji. Wstêpne okreœlenie obszarów, w których mo e byæ wy sze ryzyko istotnego zniekszta³cenia. Wp³yw ocenionego ryzyka istotnego zniekszta³cenia na poziomie sprawozdania finansowego na kierunek, nadzór i przegl¹d badania. 11 MSRF 320 Istotnoœæ przy planowaniu i przeprowadzaniu badania. 12 MSRF 600 Badanie sprawozdañ finansowych grupy (w tym praca bieg³ych rewidentów czêœci grupy) uwagi szczególne, paragrafy 21-23 oraz 40 (c). 180 MSRF 300
Sposób w jaki bieg³y rewident wskazuje cz³onkom zespo³u wykonuj¹cego badanie na potrzebê zachowania postawy cechuj¹cej siê dociekliwoœci¹ i kierowania siê zawodowym sceptycyzmem podczas zbierania i oceny dowodów badania. Rezultaty wczeœniejszych badañ, które obejmowa³y ocenê skutecznoœci dzia³ania kontroli wewnêtrznej, w tym rodzaj rozpoznanych s³aboœci i dzia³añ podjêtych w celu przeciwdzia³ania im. Omówienie z personelem firmy audytorskiej, odpowiedzialnym za œwiadczenie innych us³ug na rzecz jednostki, zagadnieñ, które mog¹ wp³ywaæ na przebieg badania. Dowody œwiadcz¹ce o zaanga owaniu kierownictwa w zaprojektowanie, wdro enie i dzia³anie solidnej kontroli wewnêtrznej, w tym istnienie stosownej dokumentacji kontroli wewnêtrznej. Liczba transakcji, co mo e powodowaæ, e dla bieg³ego rewidenta bardziej skutecznym podejœciem bêdzie zaufanie kontroli wewnetrznej. Znaczenie przywi¹zywane do kontroli wewnêtrznej, dzia³aj¹cej w jednostce, dla jej pomyœlnej dzia³alnoœci gospodarczej. Znacz¹cy rozwój gospodarczy wp³ywaj¹cy na jednostkê, w tym zmiany technologii informatycznej, procesów gospodarczych, kluczowego kierownictwa, przejêcia, po³¹czenia i sprzeda udzia³ów. Znacz¹ce zmiany w bran y, takie jak zmiany regulacji bran owych i nowe wymogi sprawozdawcze. Znacz¹ce zmiany ramowych za³o eñ sprawozdawczoœci finansowej, na przyk³ad standardów rachunkowoœci. Inne istotne zmiany, takie jak zmiany prawa wp³ywaj¹ce na jednostkê. Rodzaj, czas wykorzystania i wielkoœæ zasobów Dobór zespo³u wykonuj¹cego badanie (w tym gdy to konieczne osoby przeprowadzaj¹cej kontrolê jakoœci wykonania zlecenia) oraz przydzia³ prac rewizyjnych cz³onkom zespo³u, w tym skierowanie odpowiednio doœwiadczonych cz³onków zespo³u do obszarów o podwy szonym ryzyku istotnego zniekszta³cenia. Sporz¹dzenie bud etu zlecenia, uwzglêdniaj¹cego odpowiedni czas na zbadanie obszarów o podwy szonym ryzyku istotnego zniekszta³cenia. MSRF 300 181