Inwentaryzacja ornitologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach Zamawiający: Gmina Prusice Ratusz 1 55-110 Prusice Igor Bandrowicz burmistrz Konrad Buczek skarbnik Wykonawca: Marta Borowiec Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego Ul. Sienkiewicza 21 50-335 Wrocław Wrocław, sierpień 2011 1
WSTĘP Inwentaryzacje ornitologiczną i ocenę oddziaływania na ptaki, planowanej renowacji kamienic przy ulicy Wrocławskiej 5, Rynek 27, Rynek 29, Rynek 32, Rynek 34, Powstańców Śląskich 1 w Prusicach (woj. Dolnośląskie), przeprowadzono w celu stwierdzenie, czy na/w wyżej wymienionych budynkach (elewacji, dachu, strychu, piwnicy) nie ma gniazd ptaków chronionych (Ustawa o ochronie przyrody Dz. U. nr 92 z 16 kwietnia 2004, poz. 880; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 28 września 2004 r. Dz. U. nr 220 z 2004 r., poz. 2237 oraz Prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994 Dz. U. nr 156 z 2006 r., poz. 1118, z późniejszymi zmianami). W celu ograniczenia wpływu inwestycji na chronione gatunki ptaków zaproponowano działania minimalizujące dla obiektów, w których stwierdzono ich występowanie. Opracowanie sporządzono na podstawie wizji terenowej. Budynki obchodzono ze wszystkich stron a elewację, oglądano przy użyciu lornetki (10x50). Zwracano uwagę na wlatujące lub wylatujące z budynków ptaki, obecność szczelin, szpar i dziur w murze, zabrudzonych odchodami ptaków lub z wystającym materiałem gniazdowym. Strychy i poddasza oglądano również od środka, obchodząc wszystkie ich części w poszukiwaniu obecności ptaków, gniazd, pozostałości po gniazdach, odchodów czy wyplówek sów. PODSTAWOWE INFORMACJE O PTAKACH ZASIEDLAJĄCYCH BUDYNKI: Ptaki występujące w miastach możemy podzielić na gatunki związane z budowlami będącymi wytworem działalności człowieka oraz z terenami otwartymi i zadrzewionymi w miastach. Gatunki ptaków zasiedlające budynki to gatunki gnieżdżące się na strychach, stropodachach i w różnego rodzaju niszach - są to gołąb miejski, pustułka, pójdźka, jerzyk, wróbel domowy, mazurek, kopciuszek, rzadziej puszczyk. Na elewacji w niewielkich otworach umieszczają gniazda - szpak, kopciuszek, sikora bogatka i sikora modra. Na elewacji budynku przyczepiają swoje gniazda jaskółki oknówki. Wewnątrz budynków gniazda mogą budować jaskółki dymówki. W większych niszach oraz na parapetach rzadko otwieranych okien często usiłują gnieździć się gołębie miejskie i sierpówki, a czasami kosy i pustułki. Pośród wyżej wymienionych gatunków gołąb miejski, sierpówka, jerzyki, jaskółka oknówka i wróbel domowy praktycznie nie występują poza terenami zurbanizowanymi, dlatego tak ważna jest ochrona ich siedliska lęgowego. Konieczność ochrony w/w gatunków i ich miejsc lęgowych poza przesłankami przyrodniczymi wynika również z przepisów prawa ( 6 rozporządzenia Ministra Środowiska z 2
dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną prawną). Obecnie, na skutek koniecznych remontów i ociepleń budynków, przeprowadzanych szczególnie intensywnie w ostatnich latach a także na skutek stosowania nowych materiałów i technologii budowlanych, liczba miejsc gniazdowych dla tych gatunków zaczęła drastycznie spadać. POTENCJALNE ZAGROŻENIA INWESTYCJĄ: Sześć obiektów w Prusicach objętych inwentaryzacją ornitologiczną będzie poddane działaniom rewitalizacyjnym polegającym na: Ul. Powstańców Śląskich 1 renowacja wspólnych części budynku mieszkaniowego Ul. Rynek 27 renowacja części wspólnych budynku mieszkaniowego (remont dachu papowego, remont elewacji frontowej, szczytowej i tylnej, remont klatki schodowej, wstawienie drzwi wewnętrznych, montaż domofonu) Ul. Rynek 34 - renowacja wspólnych części budynku mieszkaniowego (remont dachu ceramicznego, remont elewacji frontowej, szczytowej i tylnej) Ul. Rynek 32 - renowacja wspólnych części budynku mieszkaniowego (remont dachu ceramicznego, remont elewacji frontowej i tylnej, odtworzenie drzwi wejściowych, wymiana drzwi tylnych) Ul. Rynek 29 - renowacja wspólnych części budynku mieszkaniowego (remont dachu ceramicznego, remont elewacji frontowej i tylnej, remont klatki schodowej, odtworzenie drzwi wejściowych, wymiana drzwi tylnych) Ul. Wrocławska 5 - renowacja wspólnych części budynku mieszkaniowego (remont elewacji frontowej, szczytowej i tylnej, remont klatki schodowej, odtworzenie drzwi wejściowych, wymiana drzwi tylnych) Stwarza to potencjalne zagrożenie dla gatunków ptaków gniazdujących na i wewnątrz budynków, powodując zniszczenie ich miejsc gniazdowych, a wykonywanie prac w sezonie lęgowym tych gatunków, może także spowodować niszczenie jaj i młodocianych osobników. Dlatego w dalszej części opracowania wskazano na konieczne działania minimalizujące straty w przyrodzie ożywionej 3
WYNIKI INWENTARYZACJI Kamienica przy ul. Powstańców Śląskich 1: Elewacja na elewacji nie stwierdzono czynnych w obecnym sezonie lęgowym gniazd ptaków. W jednym miejscu stwierdzono stare ślady (z przed kilku lat) gniazda oknówki, które odpadło, najprawdopodobniej na skutek opuszczenia przez ptaki. Oknówek nie stwierdzono też w pobliżu budynku. Strych zagospodarowany, często odwiedzany przez ludzi. Nie wykryto obecności ptaków. Kamienica przy Rynku 27: Elewacja - na elewacji od strony podwórka stwierdzono jedno gniazdo wróbla (Passer domesticus), pod rynną w miejscu styku rynny poziomej z pionową. Strych zagospodarowany, częściowo niedostępny, często odwiedzany przez ludzi. Nie wykryto śladów obecności ptaków. Kamienica przy Rynku 34: Elewacja elewacja uszkodzona w kilku miejscach jednak śladów gniazd ptaków nie stwierdzono. Strych nie stwierdzono obecności ani śladów gniazdowania ptaków. Kamienica przy Rynku 32: Elewacja elewacja frontowa i tylna uszkodzona w kilku miejscach jednak śladów gniazd ptaków nie stwierdzono. Elewacja boczna, nie otynkowana, od strony gruzowiska posiada liczne ubytki w murze, w których stwierdzono trzy gniazda wróbla domowego. Strych częściowo zagospodarowany, nie stwierdzono obecności ani śladów gniazdowania ptaków. Kamienica przy Rynku 29: Elewacja elewacja uszkodzona w kilku miejscach jednak śladów gniazd ptaków nie stwierdzono. Strych częściowo zagospodarowany, często odwiedzany przez ludzi. Nie wykryto śladów obecności ptaków. Korytarza wiodący na klatkę schodową i na podwórze stwierdzono gniazdowanie trzech par dymówki (Hirundo rustica). 4
Kamienica przy ulicy Wrocławskiej 5: Elewacja elewacja uszkodzona w kilku miejscach jednak śladów gniazd ptaków nie stwierdzono. Strych częściowo zagospodarowany, często odwiedzany przez ludzi. Nie wykryto śladów obecności ptaków. Piwnice we wszystkich budynkach zaadoptowane na pomieszczenia gospodarcze. Nie wykryto śladów obecności ptaków. ZALECENIA Obecność lęgowych gatunków ptaków stwierdzono tylko w budynkach: Kamienica przy Rynku 27: jedno gniazdo wróbla (Passer domesticus) na elewacji od strony podwórza Kamienica przy Rynku 32: trzy gniazda wróbla domowego (Passer domesticus) na bocznej części elewacji od strony podwórza. Kamienica przy Rynku 29: trzy pary dymówki (Hirundo rustica) gniazdujące wewnątrz korytarza prowadzącego z bramy wyjściowej na podwórze. W związku z powyższym zalecenia odnoszą się tylko do tych trzech budynków, na których stwierdzono gniazdowanie ptaków. W przypadku kamienicy przy Rynku 27 i kamienicy przy Rynku 32 zaleca się rozpoczęcie prac remontowych elewacji przed rozpoczęciem sezonu lęgowego ptaków i najlepiej zakończenie ich przed końcem marca (stwierdzony na budynkach wróbel rozpoczyna lęgi już w marcu), lub zabezpieczenie miejsc gniazdowania wróbla, zanim złożą one jaja. W ten sposób uniknie się niszczenia gniazd chronionych gatunków ptaków z jajami i pisklętami. W przypadku kamienicy przy Rynku 29, w której gniazduje dymówka zaleca się przeprowadzenie remontu klatki schodowej, a szczególnie korytarza prowadzącego na podwórze, poza sezonem lęgowym tych ptaków, a więc z pominięciem maja, czerwca i lipca. W lipcu można rozpocząć prace remontowe dopiero po wylocie młodych z gniazda. Jednocześnie, w celu zachowania miejsc lęgowych tych ptaków zaleca się zamontowanie drzwi tylnych z uchylną częścią górną, tak aby mogły one swobodnie wlatywać i wylatywać w okresie lęgowym. Dymówka jest ptakiem gniazdującym wewnątrz budynków, jednak musi 5
mieś wolny dostęp do pomieszczenia, w którym gniazduje, gdyż w przeciwnym razie pisklęta są narażone na śmierć głodową. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, jak postępować w konkretnym przypadku, gdy inwestor/wykonawca natknie się na czynne gniazdo ptaków, należy zwrócić się do ornitologa o pomoc. Nie dostosowanie się do tych zaleceń naruszy prawo, zgodnie z którym nie wolno niszczyć lęgów ptaków gnieżdżących się w budynkach np. przez zamknięcie dostępu do gniazd, ani ich płoszenie przy odbywających się lęgach np. przez ustawienie rusztowań lub prowadzenie prac (Ustawa o ochronie przyrody Dz. U. nr 92 z 16 kwietnia 2004, poz. 880; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 28 września 2004 r. Dz. U. nr 220 z 2004 r., poz. 2237 oraz Prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994 Dz. U. nr 156 z 2006 r., poz. 1118, z późniejszymi zmianami). Nie stwierdzono konieczności stosowania działań kompensacyjnych, np. poprzez wieszanie skrzynek lęgowych dla pozbawionych miejsc lęgowych ptaków po remoncie, gdyż mają one ich dostatek w okolicy. 6
LITERATURA: Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Uniwersytet Wrocławski, Zakład Ekologii ptaków. Gromadzki M. Ed. 2004. Poradnik Ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny. Ptaki część II. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność, zmiany. Tom I i II. PTPP pro Natura. Walasz K. Procedury postępowania w sytuacji prac remontowych w tym docieplania, prac termomodernizacyjnych budynków, w których znajdują się lub mogą znajdować się siedliska ptaków chronionych. http://mto-kr.pl/nfosigw/folder_procedur.pdf 7