POZNAŃ LOTNICTWO DLA OBRONNOŚCI Konferencja naukowa z okazji 10-lecia eksploatacji samolotów F-16 i Centralnych Obchodów Święta Lotnictwa Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej 2016
Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany ani rozpowszechniany za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich Materiały konferencyjne wydano bez redakcji językowej i technicznej na podstawie prac nadesłanych przez Autorów. Za publikowane treści odpowiedzialność ponoszą Autorzy materiałów. Czytelność rysunków i zdjęć zależy od jakości nadesłanych dokumentów źródłowych. ISBN 978-83-7775-428-3 Copyright by Politechnika Poznańska, Poznań 2016 WYDAWNICTWO POLITECHNIKI POZNAŃSKIEJ ul. Piotrowo 5, 61-138 Poznań tel. +48 (61) 665 3516, faks +48 (61) 665 3583 e-mail: office_ed@put.poznan.pl www.ed.put.poznan.pl Adres organizatorów: Politechnika Poznańska pl. M. Skłodowskiej-Curie 5 60-965 Poznań www.put.poznan.pl www.lotnictwodlaobronnosci.put.poznan.pl Druk i oprawa Drukarnia 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego
Honorowy Patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja DUDY PREZYDENT.pl
SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE... 11 1. Stanisław BAHŁAJ, Franciszek MACIOŁA 4. Korpus Lotniczy... 13 2. Ryszard BIENIEK, Zdzisław KOBOS, Jerzy BERTRANDT Psychoprofilaktyka zdrowotna w lotnictwie poprzez aprowizację... 35 3. Adam BONDARUK Zastosowanie szkoleniowych urządzeń symulacji lotu w szkoleniu personelu latającego w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie... 49 4. Wojciech BONENBERG Budowanie marki armii na przykładzie Logo Eskadry Lotniczej 31. Bazy Lotnictwa Taktycznego Poznań-Krzesiny... 61 5. Michał CIAŁKOWSKI, Łukasz SEMKŁO, Agnieszka WRÓBLEWSKA Rozwój lotnictwa w Katedrze Techniki Cieplnej... 71 6. Leszek CWOJDZIŃSKI Dlaczego Polska wybrała F-16?... 97 7. Leszek CWOJDZIŃSKI Probabilistyczny model bojowej misji lotniczej... 133 8. Tomasz DREWNIAK Lotnictwo wojskowe Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej... 143 9. Bogdan GRENDA Przeżywalność samolotu wielozadaniowego F-16 na współczesnym polu walki... 145 10. Rafał GRZEGORCZYK Możliwości wykorzystania bezzałogowych statków powietrznych w gospodarce leśnej... 161 11. Ryszard HAĆ, Roman KOZŁOWSKI Muzeum Sił Powietrznych w DĘBLINIE... 173
8 Spis treści 12. Wojciech JUDT, Rafał URBANIAK, Michał CIAŁKOWSKI Wykorzystanie stanowiska modelującego zjawisko odwróconego wahadła do badania metod stabilizacji położenia masztu anteny... 191 13. Stanisław KACHEL, Adam KOZAKIEWICZ Model prognozowania rozwoju statków powietrznych... 197 14. Ryszard KĘDZIA TMG motoszybowiec turystyczny statek powietrzny o niezwykłym potencjale... 211 15. Zdzisław KOBOS Predykcja niezawodności funkcjonowania układu człowiek technika lotnicza otoczenie poprzez ocenę stanu zdrowia personelu lotnictwa... 225 16. Adam KOZAKIEWICZ, Olga GRZEJSZCZAK Wpływ uszkodzeń eksploatacyjnych łopatki na pracę stopnia wirnikowego sprężarki osiowej... 241 17. Wojciech KRUPA, Radosław GÓRZEŃSKI AeroSafetyShow Demonstrator PL. Inteligentny systemu nadzoru i bezpieczeństwa operacji lotniczych w czasie rzeczywistym... 251 18. Wojciech KRUPA, Anita LINKA, Michał CIAŁKOWSKI, Agnieszka WRÓBLEWSKA Bezpieczeństwo operacji lotniczych w szkoleniu, zawodach oraz pokazach akrobacyjnych... 273 19. Jerzy LEWITOWICZ Od F-16 do F-35. Przyczynek do historii samolotów F-16 w polskich siłach powietrznych... 289 20. Mariusz LIPIŃSKI, Robert KŁOSOWIAK, Jarosław BARTOSZEWICZ Modernizować doposażyć czy złomować?... 297 21. Franciszek MACIOŁA Lotnicy polscy w bitwie o Anglię... 301 22. Hanna MICHALAK, Aleksandra HOFFMANN, Marcin JANULEWICZ, Patryk JASKULSKI, Magdalena PRIEFER Piękno F-16... 307
23. Tadeusz MIKUTEL Spis treści 9 Bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej... 317 24. Wojciech MISZTAL Charakterystyka systemu sterowania lotem samolotu wielozadaniowego F-16 Block 52+... 337 25. Wojciech OLEJNIK, Łukasz KISZKOWIAK, Robert ROGÓLSKI Identyfikacja charakterystyk aerodynamicznych samolotu F-16 metodami numerycznymi i doświadczalnymi... 347 26. Zbigniew PILARCZYK Wielkopolskie Lotnictwo Wojskowe w II Rzeczypospolitej... 373 27. Andrzej POŻARYCKI, Jakub FENGIER, Dariusz WARIAS, Tomasz MORALEWSKI Identyfikacja odcinków nawierzchni lotniskowych o zmiennych właściwościach przeciwpoślizgowych urządzeniem CSR... 483 28. Wojciech PROKOPOWICZ Badanie odpowiedzi wibroakustycznej struktury kompozytowej skrzydła samolotu FALRIS LAR 1 pod kątem lokalizacji uszkodzeń... 495 29. Adam ROJEWSKI, Jarosław BARTOSZEWICZ Analiza numeryczna wpływu efektu przypowierzchniowego na zmianę współczynnika siły nośnej w płatowcu... 519 30. Wojciech SATKOWSKI, Jarosław BARTOSZEWICZ, Marcin KICIŃSKI Hydrazyna jako paliwo do systemu awaryjnego zasilania wielozadaniowych samolotów F-16... 527 31. Krzysztof SZYMANIEC Wybrane aspekty współpracy w załodze jako narzędzia poprawy bezpieczeństwa lotów... 535 32. Krzysztof SZYMANIEC Wybrane elementy współpracy w załodze i zarządzania ryzykiem operacyjnym w celu poprawy bezpieczeństwa lotu... 545 33. Grzegorz ŚLUSARZ Historia eksploatacji samolotu F-16 w Polsce... 557
10 Spis treści 34. Maciej TRELKA, Jarosław BARTOSZEWICZ, Rafał URBANIAK Analiza pracy i główne parametry silnika odrzutowego RD-33... 565 35. Maciej TRELKA, Jarosław BARTOSZEWICZ, Rafał URBANIAK Główne problemy eksploatacyjne silników lotniczych związane z zasysaniem ciał obcych na przykładzie silnika RD-33... 571 36. Rafał URBANIAK, Wojciech JUDT, Agnieszka WRÓBLEWSKA Projekt stanowiska do badania automatycznych systemów pozycjonowania anten reflektorowych... 577 37. Edwin WNUK Europejski system wykrywania i śledzenia obiektów satelitarnych... 583
POZNAŃ LOTNICTWO DLA OBRONNOŚCI Wojciech SATKOWSKI * Jarosław BARTOSZEWICZ ** Marcin KICIŃSKI *** HYDRAZYNA JAKO PALIWO DO SYSTEMU AWARYJNEGO ZASILANIA WIELOZADANIOWYCH SAMOLOTÓW F-16 W artykule poruszono zagadnienia związane z operacjami związanymi z paliwem lotniczym hydrazyną (H-70) przeznaczonym do systemu awaryjnego zasilania (EPU) wielozadaniowych samolotów myśliwskich F-16 będących na wyposażeniu Sił Zbrojnych RP. Autorzy przedstawili charakterystyczne cechy tego związku chemicznego, istotne z punktu widzenia działań prowadzonych w bazie sił powietrznych w Krzesinach koło Poznania. Przedstawiono potencjalne zagrożenia dla człowieka wynikające z magazynowania, jak i obsługi samolotów F-16. Autorzy scharakteryzowali wybrane elementy, takie jak: obiekt magazynowy, środki transportu oraz opakowania charakterystyczne dla działań, obejmujących transport i magazynowanie hydrazyny. Słowa kluczowe: hydrazyna, paliwo lotnicze, EPU, bezpieczeństwo 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się zagadnieniom bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Dotyczy to działań cywilnych [10, 14, 15], jak i wojskowych [3, 4, 17 21], zarówno w czasach pokoju, jak i występowania potencjalnej sytuacji konfliktowej. Samo słowo bezpieczeństwo według Słownika Języka Polskiego definiowane jako stan niezagrożenia pochodzi od łacińskich słów sine cura = securitas, czyli bez pieczy. Z uwagi na interdyscyplinarność tego terminu badacze różnych dziedzin nauki uwzględniają odmienne aspekty bezpieczeństwa [8, 12, 22]. I tak w lotnictwie, bezpieczeństwo odkreślane jest jako [15] stan, w którym możliwość uszkodzenia * 31 Baza Lotnictwa Taktycznego Poznań-Krzesiny. ** Katedra Techniki Cieplnej, Politechnika Poznańska. *** Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych, Politechnika Poznańska.