Franciszek Somionka Maria Lemańczyk DZIEJE RODZINY SOMIONKÓW

Franciszek Somionka Maria Lemańczyk DZIEJE RODZINY SOMIONKÓW

Skład komputerowy: Krystian Somionka Andrzej Gustyn Drzewo genealogiczne: Krystian Somionka Maria Lemańczyk Projekt okładki: Andrzej Gustyn 2

Podziękowania Pragniemy w tym miejscu podziękować wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do ukończenia niniejszego opracowania. Przede wszystkim jego adresatom, a więc wszystkim członkom rodu, którzy zechcieli się podzielić z nami szczegółowymi informacjami na temat swoich rodzin. Tym, którzy udostępnili nam rodzinne dokumenty i fotografie. Jesteśmy wdzięczni pracownikom Archiwum Państwowego w Bydgoszczy za umożliwienie wglądu do ksiąg U.S.C z drugiej połowy XIX wieku i uzyskanie kopii poszukiwanych akt. Szczególnie chcemy podziękować pani kier. Urzędu Stanu Cywilnego w Brusach za przekazanie nam kserokopii dokumentów z lat 1903 1925 i okresu po 1945 r., a dotyczących rodziny Jana i Józefiny Somionków. Oddając w Wasze ręce to skromne opracowanie, gorąco zachęcamy do dalszego gromadzenia wszelkich dokumentów, zdjęć i pamiątek rodzinnych. Niech znajomość własnych korzeni pozostanie w pamięci obecnych i przyszłych pokoleń. 3

Krótki szkic historyczny Dzieje rodu Somionków sięgają początków XIX wieku. Wcześniejszych informacji o naszych przodkach nie udało się odnaleźć w materiałach archiwalnych, ponieważ dopiero od roku 1873 ewidencja ludności znalazła się w gestii urzędów administracji państwowej. Wiadomo jedynie, na podstawie ustnych przekazów, że wywodzą się oni z terenów Wileńszczyzny. Z dostępnych dokumentów wynika, że założycielami rodu są cieśla Franciszek Somionka (brak danych dot. daty urodz.) i Zuzanna Prądzińska ur. w roku 1832. Do połowy roku 1863 mieszkali w niewielkiej miejscowości oddalonej około 11 km od Wilna (jej nazwy nie udało się ustalić). Latem 1873 r. wieś została zniszczona przez oddziały kozackie. Spłonęły doszczętnie zabudowania, zginęło wielu mieszkańców. Był to prawdopodobnie odwet za czynny udział ludności w powstaniu styczniowym. Prababka Zuzanna zdołała pod osłoną ciemności schronić się wraz z pięciorgiem dzieci w sąsiedniej miejscowości. Jej małżonek Franciszek zaginął bez wieści. Pozbawieni mienia i środków do życia, wyruszyli w pieszą wędrówkę na zachód i po kilkunastu dniach, dzięki pomocy życzliwych ludzi, dotarli do miejscowości Czarniż w pow. chojnickim. Z tej wsi prawdopodobnie pochodzili rodzice Zuzanny. Wraz z nią do Czarniża przybyli dwaj synowie 19 letni Michał i 3 letni Jan, późniejszy kontynuator rodu Somionków oraz 3 córki: 13 letnia Marianna, licząca 1 roczek Julianna i najstarsza z nich (jej danych osobowych nie udało się ustalić), o której wiadomo, że wyszła za mąż za Kosiedowskiego. Związek małżeński zawarła przed rokiem 1872, dlatego brak danych w aktach Urzędu Stanu Cywilnego w Brusach. Najstarszy syn Michał wyemigrował w r. 1864 do Ameryki i nieznane są jego dalsze losy. W dniu 8 sierpnia 1875 r., 25 letnia wówczas Marianna zawarła związek małżeński z Józefem Szczepańskim, ur. w 1847 r., synem Łukasza Szczepańskiego i Marianny z domu Plata. Z tego związku przyszło na świat pięcioro dzieci: Julianna ur. 01.02.1877 r., Antonina ur. 12.09.1879 r., Paulina ur. 15.08.1884 r., Józef ur. 27.12.1886 r. i Franciszek ur. 28.06.1890 r. Urodzona 16.09.1862 r. Julianna poślubiła w dniu 20.02.1884 r. Leona Singera ur. 11.10.1858 r. w Czarniżu, syna Pawła i Barbary z d. Lewińskiej. Urodziło im się troje dzieci: Jan ur. w 1886 r., Stefan ur. w 1889 r. i Angelika ur. w 1900r. Przy życiu pozostał tylko Jan. Stefan i Angelika zmarli w rok po urodzeniu. O dalszych potomkach brak wzmianki w dokumentach archiwalnych. Najmłodszy syn Franciszka i Zuzanny Jan zawarł w dniu 22 stycznia 1887 r. związek małżeński z Józefiną Wałdoch i zamieszkał początkowo u jej rodziców w Kinicach. Wkrótce odziedziczył gospodarstwo rolne w Kosobudach (ówczesna nazwa Friedrichsbruch) i tam osiedlił się na stałe wraz z żoną Józefiną i matką Zuzanną. Zuzanna zmarła w dniu 10 marca 1906 roku przeżywszy 74 lata. We wszystkich urzędowych dokumentach odnoszących się do rodziny Franciszka i Zuzanny Somionków brak jest informacji dotyczących poprzedniego miejsca 4

zamieszkania, czyli Wileńszczyzny, tymczasem w dostępnych aktach ślubu Jana i jego sióstr wymienia się jako miejsce ich urodzenia Kosobudy. Wydaje się, że ze strony Zuzanny i jej dzieci było to działanie zamierzone, wszak przekroczyli w r. 1863 granicę rosyjsko-pruską bez wymaganego zezwolenia. Z tego powodu mieli uzasadnioną obawę nieprzychylnej reakcji władz pruskich i ewentualnej groźby deportacji do poprzedniego miejsca zamieszkania. Może próbowali w ten sposób wymazać z pamięci wspomnienia tragicznych wydarzeń z przeszłości. Istnieje również przypuszczenie, że w czasie sporządzania dokumentów w USC podano inne imię małżonka Zuzanny. W dokumentach tych za każdym razem wymienia się imię Franciszek (Franz), natomiast w akcie zgonu jego syna Jana z dnia 22 maja 1923 r. stwierdza się, że Jan Somionka jest synem cieśli Szymona Somionki i jego żony Zuzanny z domu Prądzińska. Może to świadczyć również o posiadaniu dwóch imion używanych zamiennie. Żona Jana Józefina dożyła sędziwego wieku 84 lat i jej zasługą jest przekazanie wielu cennych informacji o dziejach naszego rodu. Zmarła w dniu 27 sierpnia 1952 r. Oboje małżonkowie spoczywają na cmentarzu parafialnym w Brusach. Józefina i Jan Somionkowie 5

Potomkowie rodziny Jana Somionki i Józefiny z d. Wałdoch 1. Augustyna Somionka Najstarsza córka Jana i Józefiny. Urodziła się dnia 6 stycznia 1888 r. w Kinicach (ówczesna nazwa Kinitz) gmina Brusy. W wieku 19 lat wychodzi za mąż za Maksymiliana Drążkowskiego ur. 08.11.1888 r. Swego męża poznała podczas pracy zarobkowej w Niemczech i tam również pobrali się. Z tego związku przyszło na świat siedmioro dzieci: Marta 1908 r. (zmarła w wieku 6 lat) Alfons 25.01.1910 r. Marian 1916r. (zginął podczas II wojny światowej) Zofia 1917 r. Henryk 17.10.1920 r. Zyta 01.12.1922 r. Magnus 24.07.1925 r. W okresie międzywojennym Maksymilian służy jako wachmistrz w policji państwowej, początkowo na terenie Chojnic, a następnie w Czersku. Do połowy lat trzydziestych mieszka wraz z rodziną w Chojnicach, przy ulicy Warszawskiej, a potem w Brusach. Po roku 1946 osiedla się w Charzykowach, później w Nieżywięciu. Tam zajmuje się uprawą roli, głównie zaś ogrodnictwem. Rodzina znana jest wśród krewnych i przyjaciół z wielkiej gościnności, pogodnego oraz życzliwego usposobienia. W trudnych sytuacjach życiowych zawsze można było liczyć na wsparcie i pomoc z ich strony. Augustyna i Maksymilian spędzili ostatnie lata życia w Chojnicach w domu przy ulicy Orkana 5, wspólnie z synem Henrykiem i synową Anną, którzy przyjęli ich pod swój dach z ogromną życzliwością i zapewnili troskliwą opiekę. Maksymilian zmarł 25 marca 1962 r., Augustyna 7 lat później, w dniu 03.04.1969 r. Oboje spoczywają na cmentarzu parafialnym w Chojnicach. Augustyna i Maksymilian Drążkowscy 6

Od lewej: Marian, Magnus, Augustyna, Henryk, Maksymilian, Zyta Od lewej: drugi u góry Henryk, obok Zyta, pod nimi Marian Za stołem: Maksymilian, Augustyna, Magnus i Zosia 7

2. Teofila Somionka Urodziła się w dniu 26 maja 1889 r. w Kinicach gm. Brusy jako druga córka Jana i Józefiny. W dniu 28.01.1912 r. zawarła związek małżeński z Andrzejem Prochowiczem (synem Jana i Otyli z d. Skwirawskiej) ur. 14.11.1886 r. w Brusach. W roku 1914 wybuchła I wojna światowa, więc mąż Teofili został przymusowo wcielony do armii pruskiej i wkrótce poległ na froncie zachodnim. Byli małżeństwem bezdzietnym. Teofila zmarła w roku 1970. Pochowana na Cmentarzu parafialnym w Barcinie. Teofila Prochowicz z d. Somionka 3. Marta Somionka Urodzona dnia 10.11.1891r. w Kosobudach gm. Brusy jako trzecia córka Jana i Józefiny. W dniu 16 listopada 1919 r. wyszła za mąż za Andrzeja Brunkę ur. 07.11.1888 r. (syna Jana i Elizy z d. Skiba) Potomkowie Marty i Andrzeja Brunki: Aniela 25.12.1921 r. Agata 05.02.1924 r. Jadwiga 29.11.1927 r. Leokadia 1930 r. Hipolit Antoni 13.08.1932 r. Maria Krystyna 30.05.1940 r. Jan Alfons Zmarli jako dzieci Alojzy Andrzej Brunka zmarł w dniu 22.11.1944 r., żona Marta 28.06.1961 r. 8

Marta i Andrzej Brunka Aniela Agata Hipolit Maria Krystyna Od prawej, siedzą: 1 Józefina Somionka, 2 Marta Brunka, 3 Aniela z mężem, 5 Andrzej Brunka, 6 Zofia Sokołowksa, stoją: 1 Helena Sokołowska, 2 Franciszek Weltrowski, 3 Leokadia, 6 Jadwiga, 7 Agata. 9

4. Leon Franciszek Somionka Urodził się 23.09.1893 roku w Kosobudach, gmina Brusy, jako pierwszy syn Jana i Józefiny. Obowiązkową służbę wojskową w armii pruskiej odbywa w elitarnej jednostce gwardii cesarskiej Wilhelma II. Dzięki temu unika wysłania na front i szczęśliwie przeżywa I wojnę światową. Kandydatów do tej jednostki dobierano spośród mężczyzn postawnych i dobrze zbudowanych. Po wyzwoleniu w 1920 roku, służy w wojsku polskim, prawdopodobnie w kawalerii. Zdemobilizowany podejmuje prace w PKP na stanowisku kontrolera II klasy oddział w Chojnicach. W roku 1919 zawiera związek małżeński z Marią Prochowicz, siostrą Andrzeja Prochowicza (męża Teofili). Z tego związku przychodzi na świat dwoje dzieci: Irena 1921 r. Zygmunt 1927 r. O rodzinie Leona i Marii nie udało się zebrać bliższych informacji. Nieznany jest adres USC, w którym brali ślub. Do 1939 roku mieszkali w Chojnicach przy ul. Warszawskiej. Wiadomo jedynie, że cała rodzina zginęła w wyniku nalotu bombowego, podczas ewakuacji na Wschód, w pierwszych dniach września 1939 roku. W tej ostatniej tragicznej podróży, zniszczeniu uległy wszystkie dokumenty rodzinne i zdjęcia. 5. Marianna Somionka Jest czwartą córką Jana i Józefiny ur. 27.11.1895 r. w Kosobudach gm. Brusy. W wieku 24 lat wychodzi za mąż za, zamieszkałego w tej samej miejscowości, Franciszka Weltrowskiego ur. 23.09.1894 roku syna Jana i Janiny z domu Pryba. Ślub Marianny i Franciszka odbył się w USC Brusy dnia 15.11.1919 roku. Mieli jednego syna ur. 30.07.1920 roku, który otrzymał imię Leon. Przez cały okres międzywojenny 1920-1939 Franciszek był pracownikiem PKP w rejonie stacji Chojnice. W wolnych chwilach z pasją zajmował się pszczelarstwem. 10

6. Józef Somionka Drugi syn Jana i Józefiny ur. 29.05.1898 r. w Kosobudach. Od roku 1920 służy w polskich formacjach wojskowych, a po zdemobilizowaniu w PKP Rejon stacji Chojnice. W dniu 22 maja 1922 roku zawiera związek małżeński z Heleną Czarnowską ur. 23.02.1902 roku, córką Wincentego i Julianny z domu Różek. Helena i Józef Somionkowie W wyniku systematycznego doskonalenia zawodowego awansuje stopniowo, aż do stanowiska dyżurnego ruchu. Od roku 1933 do 1939 pełni służbę na stacji kolejowej w Dziemianach pow. Kościerzyna. Podczas okupacji hitlerowskiej nie podejmuje pracy zawodowej, prowadząc w tym czasie gospodarstwo rolne odziedziczone po rodzicach. Od 1946, aż do przejścia na emeryturę, ponownie pracuje w PKP na stanowisku kontrolera w bydgoskim oddziale Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Umiera 27.02.1971 r. Potomkowie Józefa i Heleny: Barbara Rozalia Franciszek Aniela Antoni Józef 13.08.1923 r. 04.09.1924 r. 14.04.1926 r. 20.05.1927 r. 06.02.1929 r. 03.08.1930 r. Tadeusz Stanisław Jadwiga Jan Jerzy Joanna 19.08.1934 r. 20.12.1935 r. 17.04.1937 r. 03.11.1938 r. 09.08.1941 r. 12.01.1945 r. Barbara, Franciszek i Joanna ukończyli studia pedagogiczne i aż do osiągnięcia wieku emerytalnego pracowali w zawodzie nauczycielskim. Tadeusz wzorem ojca został kolejarzem. Jadwiga jako ekonomistka pracowała w bydgoskich placówkach oświatowych, a najmłodszy syn Jerzy wybrał zawód stolarza. Aniela, Stanisław i Józef prowadzili gospodarstwo rolne odziedziczone po rodzicach. 11

Barbara Rozalia Aniela Józef Stanisław Jadwiga Jerzy Franciszek Tadeusz Jan Joanna 12

Zjazd potomków Heleny i Józefa Somionków. Kosobudy, 12.07.2003 r. 13

7.Franciszek Somionka Jest czwartym synem Jana i Józefiny. Urodził się 10 października 1900 r. Zmarł przed ukończeniem pierwszego roku życia, w dniu 30 września 1901r. 8. Bolesław Somionka Urodzony dnia 3 września 1902r. w Kosobudach jako najmłodszy syn Jana i Józefiny. W wieku 20 lat, po uzyskaniu wymaganego wykształcenia, podjął pracę w zawodzie nauczycielskim. Od października 1922 r. do września 1925 r. pracował w szkołach powszechnych w gm. Brusy pow. chojnicki. W czerwcu 1925r. zwolnił się z pracy na własną prośbę i wkrótce wyjechał do Francji, gdzie zatrudnił się jako nauczyciel w polskiej osadzie w miejscowości Castelnaudary (południowa Francja). Tam zawarł związek małżeński z Joanną Centkowską ur. 04.07.1910 r. W dniu 20 lutego 1930 roku przyszła na świat ich córka Helena. Podczas II wojny światowej został zmobilizowany i służył w polskich formacjach wojskowych na terenie Francji. Po kapitulacji rządu francuskiego dostał się do obozu jenieckiego w Niemczech. Żona Joanna wraz z córką Heleną zostały również wywiezione do Niemiec i skierowane do pracy przymusowej. Pod koniec wojny udało mu się zbiec z obozu jenieckiego i szczęśliwie wrócić do wyzwolonej już Francji, gdzie w dotychczasowej placówce ponownie zatrudnił się w zawodzie nauczycielskim. Z relacji córki Heleny wynika, że bardzo tęsknił za krajem ojczystym i gorąco pragnął odwiedzić strony rodzinne. Ciężka choroba związana m.in. z przeżyciami obozowymi nie pozwoliła zrealizować jego marzeń. Zmarł w dniu 30 października 1950 roku i został pochowany na cmentarzu w Castelnaudary. Od lewej: Joanna, Bolesław, ich córka Helena z mężem Władysławem Laskowskim 14

9. Helena Somionka Urodziła się 30 października 1905 roku jako najmłodsza córka Jana i Józefiny. W wieku 20 lat wyszła za mąż za Hieronima Sokołowskiego. Ślub odbył się w dniu 28 września 1925 roku. Jako świadkowi wystąpili: Bolesław Somionka brat Heleny i Jan Sokołowski brat Hieronima. Z tego związku przyszło na świat dziewięcioro dzieci: Zofia Czesław Kazimierz Wiktoria Maria Barbara Henryk Lidia Lucyna Leszek 01.01.1926 r. 16.07.1927 r. zginął w czasie II wojny światowej 24.02.1930 r. pracował jako leśnik zmarła jako niemowlę 03.11.1935 r. 01.03.1940 r. 04.07.1942 r. 18.12.1945 r. 18.12.1945 r. 10.02.1949 r. Hieronim Sokołowski pracował w Polskich Kolejach Państwowych na stanowisku kierownika pociągów w rejonie stacji kolejowej Tczew, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, z wyłączeniem okresu okupacyjnego 1939 1945r. Helena i Hieronim Sokołowscy 15

Zofia Czesław Kazimierz Brak zdjęcia Marii Barbara Henryk Lucyna Lidia Leszek 16

Mapa okolic Chojnic sprzed roku 1939. Miejscowości wg nazewnictwa z końca XIX wieku. Na mapie kolorem niebieskim zaznaczono: Chojnice (Konitz), Nieżywięć (Niesewanz), Charzykowy (Muskendorf), Czarniż (Czarnisz), Kosobudy (Kossabude, część wsi nosiła nazwę Friedrichsbruch), oraz Brusy (Bruss). 17

Aktualna mapa okolic Chojnic. Na mapie kolorem niebieskim zaznaczono miejscowości wyróżnione na poprzedniej mapie, oraz Kinice. 18