ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI Fot. 14 Drzewo nr 147 Fot. 15 Drzewo nr 153 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 24/35
Rysunek 2 Wizualizacja Rośliny okrywowe W miejscach szczególnie zacienionych należy całkowicie zrezygnować z trawnika, a runo wzbogacić w cieniolubne rośliny okrywowe takie jak bluszcz pospolity, barwinek pospolity /północna i wschodnia część parku/. Stosowanie roślinności okrywowej posiada liczne zalety takie jak: małe wymagania w stosunku do siedliska, niewielka liczba zabiegów pielęgnacyjnych, korzystny wpływ na napowietrzanie wierzchniej warstwy gleby. Trawnik Dodatkowo przewiduje się obsianie terenu parku mieszanką traw, zwłaszcza w centralnym punkcie parku przed budynkiem administracji. Mieszanka ta charakteryzuje się wytrzymałością na zacienienie i okresowy niedobór wody, ale nie jest zbyt odporna na deptanie. Taki trawnik można kosić rzadziej (3-4-krotnie w sezonie) i wyżej (5-7 cm). W skład takiej mieszanki wchodzą trawy odporne na niesprzyjające warunki. 6.2. ZESTAWIENIE ROŚLINNOŚCI PROJEKTOWANEJ ORAZ ILOŚCI I POWIERZCHNI POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW ZAGOSPODAROWANIA PARKU Poniższe tabele przedstawiają zestawienia szaty roślinnej, ilości i powierzchni poszczególnych rodzajów zagospodarowania parku. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 28/35
Tabela 1 Wykaz roślinności Lp. Nazwa gatunkowa 1 Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 2 Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 3 Kalina hordowina Viburnum lantana 4 Jaśminowiec wonny Philadelphus coronarius 5 Migdałek trójklapowy Prunus triloba 6 Laurowiśnia wschodnia Otto Luyken Prunuus laurocerasus Otto Luyken 7 Cis pospolity Fastigiata Aurea Taxus baccata Fastigiata Aurea 8 Bluszcz pospolity Hedera helix 9 Barwinek pospolity Vinca minor 10 Tawuła japońska Goldmuond Spiraea japonica Goldmound 11 Bergenia sercowata Bergenia cordifolia 12 Kosaciec syberyjski Iris sybirica 13 Funkia Siebolda Hosta sieboldiana 14 Żabiściek pływający Hydroharis morsus ranae Wys./ szer. /cm/ Forma pokrojowa 2000 Kopulasty 2000 300 400/ 300 200 300/ 250 Często powyginana Krzewiasta Wyprostowa ny 200/ 200 Krzewiasta 100/ 100 Kopulasta Dekoracyjn ość Rozstaw a Ilość /szt./ Kwiaty, kasztany - 2 pokrój - 2 Drzewa razem: 4 Kwiaty, owoce - 6 Kwiaty - 3 Pokrój, - 5-2 Krzewy liściaste razem: 16 120 kolumnowy pokrój - 2 Krzewy iglaste razem: 2 20 Płożąca Liście 30x30 1104 10 20/ Płożąca 30x30 1728 50 50/ 60 Kopulasta 50x50 72 Roślinność okrywająca razem: 2904 40/ 40 Kopulasta 80 Wyprostowa ny 30x30 108 30x30 175 50/ Kopulasta Liście 50x50 69 Roślinność przybrzeżna razem: 352 - - Liście - 30 Roślinność pływająca razem: 30 Tabela 2 Mieszanka traw Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Udział % 1 Kostrzewa owcza Festuca ovina 40 2 Mietlica pospolita Agrostis capillaris 30 3 Wiechlina łąkowa Poa pratensis 30 4 Życica trwała Lolium perenne 30 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 29/35
Tabela 3 Zestawienie powierzchni Lp. Rodzaj Powierzchnia m² Udział % 1. Staw ze skarpami 2127,3 15,8 2. Ciek wodny 46,5 0,4 3. Aleje parkowe 610,2 4,5 4. Istniejący plac betonowy z posadowioną altaną 65 0,5 5. Powierzchnia biologicznie czynna /trawnik, drzewa, krzewy/ 10551 78,8 Razem 13400 100 7. ZASADY SADZENIA I PIELĘGNACJI ROŚLIN Przygotowanie gleby Najważniejszym elementem poprzedzającym urządzenie nowej szaty roślinnej na omawianym terenie jest przeprowadzenie prac porządkowych po założeniu alejek parkowych. Należy odpowiednio przygotować glebę do posadzenia nowej roślinności. Po założeniu alejek parkowych ziemia nie może być ubita i zniszczona, dlatego też zalecane jest przeprowadzenie orki mechanicznej z dwukrotnym bronowaniem, zakończoną grabieniem i odpowiednim wymodelowaniem powierzchni gruntu. Do najważniejszych czynności związanych z przygotowaniem gleby jest stworzenie odpowiednich warunków glebowych, czyli zapewnienia niezbędnej ilości składników pokarmowych, właściwej struktury, poziomu wilgotności oraz odczynu gleby. Zabiegi te można przeprowadzić na całej powierzchni do obsadzania lub dla poszczególnych sadzonek tylko w miejscach ich sadzenia. Najprostszym sposobem poprawienia warunków glebowych jest zabieg zwany zaprawianiem dołów, polegający na dodawaniu do gleby ilości żyznej ziemi lub kompostu, które następnie miesza się z ziemią rodzimą. Wypełnienie całego dołu tylko żyznym kompostem może spowodować zahamowanie rozwoju korzeni poza obręb dołu co może grozić wywróceniem drzewa, ponieważ zostanie zachwiana równowaga między częścią nadziemną a podziemną. Bardzo ważne jest sprawdzenie odczynu gleby i doprowadzenie go do stanu odpowiedniego dla roślin. Większość drzew i krzewów wymaga odczynu obojętnego lub lekko kwaśnego (ph 6,5 7,0). Większość roślin drzewiastych wykazuje dość dużą tolerancję wobec odczynu gleby. Materiał szkółkarski Należy uważnie dobierać materiał roślinny w szkółkach i sklepach ogrodniczych, aby nie narazić się na dodatkowe koszty w przypadku złej jakości roślin. Dlatego też należy zwrócić uwagę czy rośliny wykazują właściwy pokrój dla danego gatunku, czy odmiany są prawidłowo ukształtowane (z zachowaniem pokroju charakterystycznego dla gatunku i odmiany), przewodnik jest prosty, a pędy boczne korony równomiernie rozłożone oraz czy system korzeniowy nie jest uszkodzony. Rośliny nie Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 30/35
powinny zawierać obłamanych i usychających gałązek oraz nie powinny mieć plam czy śladów żerowania szkodników. Liście nie powinny być zwiędnięte, zwijające się, zabarwione właściwie dla danego gatunku, bez plamek i nienormalnych odbarwień. Drzewa powinny być sadzone w formie naturalnej i mieć ukształtowaną koronę na wysokości ok. 170 cm o obwodzie pnia 16 18 cm, gdyż taki rozmiar sadzonych drzew daje większe szanse na przyjęcie i przeżycie pierwszych lat. Krzewy muszą mieć minimum 3 pędy i dobrze rozwinięty system korzeniowy. Pędy powinny być równomiernie rozmieszczone wokół szyjki korzeniowej. Wszystkie kupowane drzewa i krzewy powinny być wyraźnie oznakowane, tzn. mieć etykiety zawierające nazwę. 7.1. SADZENIE DRZEW I KRZEWÓW Pora sadzenia Okres sadzenia drzew i krzewów wybiera się zależnie od stanu fizjologicznego rośliny oraz panujących lub spodziewanych warunków atmosferycznych i glebowych. Stanu roślin sprzyjające sadzeniu to: spoczynek, nie zmniejszony system korzeniowy, brak liści, część nadziemna zmniejszona w stosunku do systemu korzeniowego. Warunkami zewnętrznymi sprzyjającymi sadzeniu są: umiarkowana temperatura powietrza gleby, ocienienie, duża wilgotność powietrza, dostateczna wilgotność gleby, pogoda bezwietrzna. Ustalając porę sadzenia należy brać pod uwagę przewidywane warunki atmosferyczne przynajmniej przez okres najbliższych 2 tygodni. Najlepiej sadzić drzewa w terminie wiosennym (20 marzec 15 kwiecień). Technika sadzenia Przed przystąpieniem do sadzenia końce korzeni należy starannie przyciąć ostrym sekatorem prostopadle do osi korzenia, tak aby powierzchnia cięcia była jak najmniejsza. Sadząc rośliny należy pamiętać, że osiadanie ziemi może spowodować spłycenie lub zagłębienie ich położenia. Rozmiary dołów, a więc głębokość i szerokość, powinny umożliwiać swobodne umieszczenie i rozłożenie korzeni. Materiał roślinny powinien być sadzony do dołów o wymiarach: szerokość i długość głębokość drzewa 0,7 x 0,7 m 0,5 m krzewy 0,4 x 0,4 m 0,3 m Ogólnie przyjmuje się, że rośliny powinny być sadzone tak głęboko, jak rosły w szkółce dół powinien mieć głębokość mniej więcej równą wysokości bryły korzeniowej, a szerokość około trzy razy większą od średnicy tej bryły. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 31/35
Doły należy wykopać przed dostarczeniem roślin na miejsce sadzenia, by korzenie nie miały możliwości wyschnięcia. Drzewa po posadzeniu przywiązać do palików, wcześniej przygotowanych, zaimpregnowanych środkiem grzybobójczym i wkopanych w dół. Przy palikowaniu drzew należy zastosować 2 3 paliki o dł. 250 cm i Ø min. 6 cm dla każdego drzewa. Pień drzewa należy luźno umocować do palików taśmą parcianą w ósemkę. Korony drzew przycinamy po posadzeniu. Jest to zabieg konieczny po wykopaniu drzew ze szkółki, kiedy to utraciły dużo włoskowatych korzeni. Przycinamy je usuwając zupełnie gałęzie i gałązki słabsze i cieńsze, a skracając silniejsze. Schemat sadzenia drzew bez bryły korzeniowej przyciąć sekatorem zgniecione i porozszczepiane końce korzeni prostopadle do osi korzenia wykopać dół o wymiarach dostosowanych do wielkości bryły korzeniowej ustawić roślinę pionowo w dole, na właściwej głębokości, tak aby korzenie nie zawijały się ku górze zasypać dół do ok. 1/3 wysokości sypką ziemią co jakiś czas delikatnie potrząsać rośliną w kierunku pionowym, aby ziemia wypełniła wolne przestrzenie między korzeniami ziemię dokładnie, ale nie zbyt mocno ubić, np. udeptać (zaczynając od ścianek dołu) lub obficie podlać i zaczekać aż osiądzie dół całkowicie zasypać i ponownie ubić obficie podlać powierzchnię wokół drzewa uformować w misę Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 32/35
7.2. ZAKŁADANIE TRAWNIKÓW Teren opracowania przeznaczony pod powierzchnię trawiastą należy przekopać na głębokość 10-15 cm, oczyścić z chwastów, rozbić bryły, zagrabić przekopaną glebę i wyprofilować. Teren pod trawnik należy wyrównywać ręcznie tak, aby wierzchnia warstwa była jednorodna i miała strukturę gruzełkowatą. Szczególną uwagę należy zwrócić aby przed rozpoczęciem siewu powierzchnia gleby nie była zanieczyszczona różnymi kamieniami, kawałkami gruzu lub drutem. Przed siewem należy glebę uwałować tak by ziemia dokładnie przykryła nasiona i stworzy lepsze warunki ich kiełkowania. Mieszankę traw należy wysiać w ilości 25 g/m 2, uwałować lekkim wałem. Po siewie stosuje się przykrycie ziemią za pomocą wału kolczastego, tzw. kolczatki oraz wałowanie wałem gładkim w celu umożliwienia podsiąkania. Po uwałowaniu trawniki koniecznie trzeba podlać używając zraszaczy. Najlepszy okres wysiewu nasion traw trwa od kwietnia do połowy września. Wysiew powinien odbyć się w dni bezwietrzne. Wybrana mieszanka traw charakteryzuje się prostym składem gatunkowym, złożona jest z nasion roślin odpornych na niekorzystne warunki wegetacyjne i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. 7.3. PIELĘGNACJA ROŚLIN W PIERWSZYM ROKU PO POSADZENIU Zabiegi pielęgnacyjne, zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu, mają bardzo istotny wpływ na dalszy rozwój i wzrost roślin. Należy pamiętać, że drzewa miały zmniejszony system korzeniowy i proces regeneracji u młodych roślin trwa przez cały sezon, a u starszych nawet 2 3 lata. Cięcie Czyli zmniejszenie części nadziemnej przez ucinanie części pędów i gałęzi. Stosuje się je w celu doprowadzenia do równowagi między zmniejszonym systemem korzeniowym a koroną. W tym celu usuwa się (zależnie od stopnia zmniejszenia systemu korzeniowego) 20 60% gałęzi. Powoduje to proporcjonalne ograniczenie transpiracji, a przez to i strat wody, która nie może być dostarczona w odpowiedniej ilości przez zmniejszony system korzeniowy. Podlewanie Niekorzystne dla roślin jest zarówno podlewanie zbyt obfite i gwałtowne, jak i nawilżanie tylko kilkucentymetrowej warstwy gleby. Rośliny należy podlewać rzadziej, natomiast obficiej. Dla roślin płytko ukorzeniających się gleba powinna zostać zwilżona na głębokość ok. 15 20 cm, a dla roślin głęboko ukorzeniających się do 35 cm. Aby zwilżyć przesuszoną glebę do podanych głębokości należy dostarczyć wody w przybliżeniu: dla warstwy 15-20 cm ok. 15-20 litrów na 1 m 2 gruntu, dla warstwy 35 cm ok. 35 litrów na 1 m 2 gruntu. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 33/35
Systematycznego podlewania przez cały okres wegetacyjny wymagają rośliny młode w pierwszym roku po posadzeniu, czyli w fazie intensywnego rozwoju systemu korzeniowego. Podlewanie należy wykonywać w określonych porach dnia. Najkorzystniejsze są godziny ranne (do godz. 10 00 ) lub popołudniowe (po godzinie 16 00 ). Podlewając w tych porach, ogranicza się straty wody wynikające z jej parowania, unika się uszkadzania delikatnych liści oraz szoku termicznego na skutek różnicy temperatur powietrza i wody. Nie wolno czekać na widoczne objawy niedoboru wody takie jak: więdnięcie czy przysychanie młodych liści, itp. Ściółkowanie Ściółkowanie powierzchni gleby wokół rośliny (misa wokół drzewa) 5 centymetrową warstwą materiału organicznego, typu mielona kora sosnowa, wióry, ściółka z liści, igliwia, itp., chroni przed nadmiernym parowaniem wody z podłoża, zaskorupianiem się gleby, ogranicza rozwój konkurencyjnej roślinności, a także stanowi rodzaj zabezpieczenia przed przemarzaniem korzeni w okresie zimowym. Odchwaszczanie Zabieg polegający na zapobieganiu zachwaszczeniu i zwalczaniu chwastów. Zapobieganie polega przede wszystkim na sadzeniu roślin w glebę wolną od podziemnych organów chwastów trwałych, nie używaniu kompostów z dużą ilością nasion chwastów, ściółkowaniu i stosowaniu profilaktycznie środków chwastobójczych. Dopuszczenie do zachwaszczenia gleby wokół rośliny jest zawsze poważnym zagrożeniem dla jej wzrostu i prawidłowego rozwoju. W warstwie roślin okrywowych w pierwszych latach ważne jest ręczne odchwaszczanie ich powierzchni. Opracowała: Marzena Tkaczyk Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 34/35
8. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW CZĘŚĆ GRAFICZNA 0.1 Plan orientacyjny, skala 1: 10 000 1.1 Plan inwentaryzacji, skala 1: 500 2.1 Plan sytuacyjny, skala 1: 500 3.1 Szczegół - przekrój przez alejkę parkową, skala 1: 50 3.2 Szczegół - altana, tablica informacyjna, skala 1: 20 3.3 Szczegół - ławka, kosz, skala 1: 20 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 35/35