Dr hab. n. med. Ireneusz Babiak Lek. Jakub Janowicz INFEKCYJNE ZAPALENIA STAWÓW Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Z a p a l e n i e s t a w u p a t o f i z j o l o g i a Zakażenie egzogenne ( pourazowe ) Zakażenie endogenne ( krwiopochodne ) Kolonizacja błony maziowej Zapalenie błony maziowej w obecności bakterii
Diagnoza infekcyjnego zapalenia stawu Objawy kliniczne (wysięk, zaczerwienienie, podwyższona temperatura, ogólne złe samopoczucie, septyczna temperatura) USG, MR (wysięk w stawach głęboko położonych) RTG początkowo bez destrukcji, nast. destrukcja kości Badanie płynu stawowego
Objawy kliniczne
Cechy w USG zapalenia kości i stawów Projekcja podłużna boczna Obraz prawidłowy Obrzęk tkanek miękkich Poszerzenie torebki stawowej Płyn hipoechogeniczny w stawie
Punkcja i badanie płynu: biochemia i bakteriologia
Diagnostyka różnicowa infekcyjnego zapalenia stawu Prawidłowy Wysięk niezapalny Wysięk zapalny Zakażenie Krwiak Lepkość Duża Duża Mała Mała Różna Wygląd Leukocyty (10 9 L) Żółty, Przezroczysty Żółty, Przezroczysty Żółty, opalizujący Mętny Krwisty <2 2-10 <20 >50 Różnie % neutrofili <30 <30 <50 >75 Różnie Możliwa diagnoza Stan prawidłowy Pourazow wysięk Zmiany zwyrodnieniowe, Wolne ciało wewnątrzstawowe Zapalenie wywołane przez kryształy, Dna, pseudodna Rzs, zapalenie gruźlicze, grzybicze, wirusowe Zapalenie bakteryjne Uraz, Guz kości, Zapalenie kosmkowobarwnikowoguzkowe, Skaza krwotoczna
Algorytm rozpoznawania infekcyjnego zapalenia stawu Anamneza: przebyty uraz stawu, operacja, infekcja w innym narządzie Objawy kliniczne: wysięk w stawie, zaczerwienienie, podwyższona temperatura w okolicy stawu, gorączka Krew: wzrost leukocytozy, PCT, CRP, OB Płyn stawowy: stężenie glukozy w płynie stawowym niższe co najmniej 40mg% niż w surowicy, podwyższone stężenie LDH, leukocytoza powyżęj 50x10 9 /L Bakterie w preparacie bezpośrednim, Dodatni posiew RTG ( początkowo bez destrukcji stawu ) USG, MR ( rozdęcie torebki przez wysięk w głęboko położonym stawie) Infekcyjne zapalenie stawu
Leczenie septycznego zapalenia stawu WCZESNE STADIUM 1. Antybiotyki i.v. następnie p.o. 2. Punkcja / odbarczenie + krótkie unieruchomienie, następnie ruch 3. Artroskopia / drenaż płuczący + krótkie unieruchomienie, następnie ruch STADIUM PRZEWLEKŁE 1. Synowektomia + krótkie unieruchomienie, następnie ruch 2. Resekcja / artrodeza Sterydy+ ATB miejscowo?? Synowektomia izotopowa - Itrium???
Podział artroskopowy zapaleń stawu wg Gaechtera i Stutza (2000) aprobata ISAKOS ( International Society of Arthroscopy, Knee Surgery and Orthopaedic Sports Medicine ) oraz ESSKA ( European Society of Sports traumatology Knee surgery and Artroscopy). Stadium 1: mętny płyn, przekrwienie i pojedyncze wybroczyny w błonie maziowej, brak zmian w badaniu rentgenowskim stawu. Stadium 2: wyraźne cechy zapalenia z włóknikiem lub treścią ropną, brak zmian w badaniu rentgenowskim stawu. Stadium 3: pogrubienie błony maziowej, powstanie oddzielnych przestrzeni wewnątrz stawu, zgąbczenie chrząstki stawowej, brak zmian w badaniu rentgenowskim stawu. Stadium 4: agresywna łuszczka z naciekiem chrząstki, podminowanie chrząstki, radiologiczne objawy podchrzęstnej osteolizy, nadżerek i torbieli.
Stadium 1-2 wg Gaechtera z wyraźnym wysiękiem ropnym: 1. ATB podawane ogólnie ( nie do stawu) 2. punkcja diagnostyczno odbarczająca 3. następnie drenaż płuczący stawu założony w trakcie operacji lub płukanie artroskopowe i założenie drenażu z użyciem artroskopu 4. Krótkie unieruchomienie w czasie utrzymania drenażu i wczesna rehabilitacja Stadium 3 wg Gaechtera synowektomia Stadium 4 wg Gaechtera artrodeza / resekcja
A n t y b i o t y k o t e r a p i a 1. Małe stawy / liczne stawy ( mnoga lokalizacja = trudne do operacji np. w obrębie ręki, stopy ) 2. Uzupełnienie leczenia chirugicznego
D r e n a ż p ł u c z ą c y - w ostrym zapaleniu dużego stawu - Artroskopowo - Na otwarto
S y n o w e k t o m i a ( w podostrym / przewlekłym zapaleniu stawu )
R e s e k c j a s t a w u ( biodro, stawy palców stopy, MTP, łokieć, staw mostkowo-obojczykowy ) A r t r o d e z a ( kolano, staw skokowy górny, podskokowy, stępu, stawy palców ręki, nadgarstka )
R e s e k c j a s t a w u
R e s e k c j a s t a w u
A r t r o d e z a
A r t r o d e z a
Artrodeza kolana z powodu infekcji po zespoleniu złamania przezstawowego
Artrodeza piszczelowo-piętowa
Artrodeza piszczelowo-piętowa
Zapalenie z otwarciem stawu
Resekcja i artrodeza
Resekcja/artroplastyka i czasowa stabilizacja ap. Ilizarowa
Algorytm postępowania w infekcyjnym zapaleniu stawu Staw łatwodostępny do punkcji (kolanowy, barkowy) Szybkie odbarczenie stawu: Punkcja lub artroskopia Infekcyjne zapalenie stawu - okres wczesny Antybiotykoterapia ogólna początkowo empiryczna, następnie zgodna z posiewem dożylnie 5-7 dni, następnie doustnie dodatkowo3 tyg. Staw głęboko położony ( biodrowy ) Operacyjne odbarczenie stawu: Artroskopia / artrotomia Obfite płukanie roztworem Ringera bez antybiotyku, Drenaż płuczący 1-1/2L Ringera /h, 3-5 dni Czasowe unieruchomienie kończyny Obfite płukanie roztworem Ringera bez antybiotyku, Drenaż płuczący 1-1/2L Ringera /h, 3-5 dni Poprawa stanu ogólnego, miejscowego, spadek CRP Ćwiczenia stawu w odciążeniu Brak poprawy stanu ogólnego, miejscowego, nadal wysokie lub wzrost CRP, proces przewlekły Przewlekłe zapalenie stawu (destrukcja końców stawowych) - resekcja stawu / artrodeza Synowektomia Wczesne ćwiczenia stawu w odciążeniu