Sprawozdanie z realizacji Narodowego Programu Zdrowia w województwie podlaskim w roku 2011 Podlaski Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej Białystok, marzec 2013 r.
Spis treści: I. Uwagi ogólne...3 Cel główny Narodowego Programu Zdrowia...3 Strategiczne cele zdrowotne...3 Cele dotyczące czynników ryzyka i działania w zakresie promocji zdrowia...4 Cele operacyjne dotyczące wybranych populacji...4 Niezbędne działania ze strony ochrony zdrowia i samorządu terytorialnego...4 II. Realizacja Narodowego Programu Zdrowia w 2011 r. w województwie podlaskim...5 1. Realizacja celów Narodowego Programu Zdrowia w gminach województwa podlaskiego, wg powiatów...5 2. Działania podejmowane w ramach realizacji poszczególnych celów operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia...11 Cel operacyjny 1...11 Cel operacyjny 2...12 Cel operacyjny 3...14 Cel operacyjny 4...16 Cel operacyjny 5...17 Cel operacyjny 6...18 Cel operacyjny 7...20 Cel operacyjny 8...21 Cel operacyjny 9...24 Cel operacyjny 10...25 Cel operacyjny 11...26 Cel operacyjny 12...28 Cel operacyjny 13...28 Cel operacyjny 14...29 Cel operacyjny 15...31 3. Wnioski...32
I. Uwagi ogólne Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015 został przyjęty Uchwałą Nr 90/2007 Rady Ministrów dnia 15 maja 2007. Treść Programu jest dostępna na stronie internetowej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w zakładce Informacje Wydziałów/Wydział Polityki Społecznej/Informacje Wydziału/Ochrona Zdrowia/Programy Zdrowotne. Cel główny Narodowego Programu Zdrowia Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości Ŝycia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu osiągany przez: Kształtowanie prozdrowotnego stylu Ŝycia społeczeństwa; Tworzenie środowiska Ŝycia, pracy i nauki sprzyjającego zdrowiu; Aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia. Zakłada się, Ŝe między innymi do roku 2015 nastąpi: Zmniejszenie się odsetka kobiet umierających przed 64 rokiem Ŝycia o 7 %, Zmniejszenia się odsetka męŝczyzn umierających przed 64 rokiem Ŝycia o 20%, Nastąpi spadek współczynnika zgonów na 100 000 mieszkańców z powodu nowotworów o 15%, Nastąpi spadek liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach samochodowych z 5600 do liczby 2600 w roku 2015 (o 54%) Szczegółowe zadania do realizacji określają strategiczne i operacyjne STRATEGICZNE CELE ZDROWOTNE cele NPZ. Cel strategiczny 1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowosercowych, w tym udarów mózgu. Cel strategiczny 2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych. Cel strategiczny 3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków. Cel strategiczny 4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne Cel strategiczny 5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostnostawowego. 3
Cel strategiczny 6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego. Cel strategiczny 7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakaŝeniom. Cel strategiczny 8. Zmniejszenie róŝnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji. CELE DOTYCZĄCE CZYNNIKÓW RYZYKA I DZIAŁANIA W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA Cel operacyjny 1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu. Cel operacyjny 2. Zmniejszenie i zmiana struktury spoŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem. Cel operacyjny 3. Poprawa sposobu Ŝywienia ludności i jakości zdrowotnej Ŝywności oraz zmniejszenie występowania otyłości. Cel operacyjny 4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności. Cel operacyjny 5. Ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych. Cel operacyjny 6. Zmniejszenie naraŝenia na czynniki szkodliwe w środowisku Ŝycia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju CELE OPERACYJNE DOTYCZĄCE WYBRANYCH POPULACJI Cel operacyjny 7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem. Cel operacyjny 8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieŝy. Cel operacyjny 9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego Ŝycia osób starszych. Cel operacyjny 10. Tworzenie warunków dla aktywnego Ŝycia osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieŝy. NIEZBĘDNE DZIAŁANIA ZE STRONY OCHRONY ZDROWIA I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Cel operacyjny 12. 4
Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych na rzecz zdrowia społeczeństwa. Cel operacyjny 13. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta. Cel operacyjny 14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagroŝonymi chorobami układu krąŝenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej. A. Choroby układu krąŝenia. B. Udary mózgowe. C. Choroby nowotworowe. D. Choroby układu oddechowego. E. Choroby reumatyczne. Cel operacyjny 15. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Ι. Realizacja Narodowego Programu Zdrowia w 2011 r. w województwie podlaskim Informację o realizacji Narodowego Programu Zdrowia w 2011 r. ( monitorowanie na podstawie ujednoliconych druków sprawozdawczych) uzyskano od 133 jednostek samorządu terytorialnego województwa podlaskiego. Jedynie w 3 jednostkach nie podjęto Ŝadnych działań w zakresie realizacji NPZ w roku 2011 (Urząd Gminy Nowy Dwór - powiat sokólski, Urząd Gminy Szypliszki powiat suwalski, Urząd Gminy Szumowo powiat zambrowski). 1. REALIZACJA CELÓW NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA W GMINACH WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO, WG. POWIATÓW POWIAT AUGUSTOWSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miejski w Augustowie 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 15 2. Urząd Gminy Augustów 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12 3. Urząd Gminy Bargłów Kościelny 1, 2, 3, 4, 5, 6, 12 4. Urząd Miejski w Lipsku 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12 5
5. Urząd Gminy Nowinka 2 6. Urząd Gminy Płaska 2, 3, 4, 8 7. Urząd Gminy Sztabin 2, 3, 4, 5, 8, 9, 12, 15 8. Starostwo Powiatowe w Augustowie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 15 POWIAT BIAŁOSTOCKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miejski w Choroszczy 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 12, 14, 15 2. Urząd Miejski w Czarnej Białostockiej 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 15 3. Urząd Gminny Dobrzyniewo DuŜe 2, 3, 4, 8, 14 4. Urząd Gminy Gródek 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12, 14 5. Urząd Gminy Juchnowiec Kościelny 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11 6. Urząd Miejski w Łapach 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11 7. Urząd Miejski w Michałowie 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 14 8. Urząd Gminy Poświętne 2, 3, 4, 8, 10, 12, 15 9. Urząd Miejski w Supraślu 1, 2, 3, 4, 6, 8 10. Urząd Miejski w SuraŜu 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11, 12, 15 11. Urząd Gminy Turośń Kościelna 2, 3, 4, 6 12. Urząd Miejski w Tykocinie 2, 3, 4, 5, 10, 11, 12, 15 13. Urząd Miejski w Wasilkowie 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15 14. Urząd Miejski w Zabłudowie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 15 15. Urząd Gminy Zawady 2, 14 16. Starostwo Powiatowe w Białymstoku 2, 4, 6, 10, 12, 15 POWIAT BIELSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Bielsk Podlaski 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 14 2. Urząd Gminy Bielsk Podlaski 1, 2, 3, 4, 6, 10 3. Urząd Miasta Brańsk 1, 2, 3, 4, 5, 8 4. Urząd Gminy Brańsk 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 15 5. Urząd Gminy Boćki 2, 3, 4, 5, 6, 10 6. Urząd Gminy Orla 1, 2, 5 7. Urząd Gminy Rudka 2, 4, 6, 10 8. Urząd Gminy Wyszki 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10 9. Starostwo Powiatowe w Bielsku Podlaskim 1, 2, 3, 4, 10, 12, 15 POWIAT GRAJEWSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Grajewo 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 15 2. Urząd Gminy Grajewo 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14 6
3. Urząd Gminy Radziłów 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10 4. Urząd Miejski w Rajgrodzie 1, 2, 4, 5, 9, 14 5. Urząd Miejski w Szczuczynie 2, 3, 4, 5, 6, 10 6. Urząd Gminy Wąsosz 2, 4, 10 7. Starostwo Powiatowe w Grajewie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 14, 15 POWIAT HAJNOWSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Hajnówka 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12 2. Urząd Gminy Hajnówka 2, 3, 4, 6, 10 3. Urząd Gminy BiałowieŜa 1, 2, 3, 4, 5 4. Urząd Gminy Czeremcha 2, 3, 4, 8, 11 5. Urząd Gminy CzyŜe 2, 4, 9 6. Urząd Gminy Dubicze Cerkiewne 2, 3, 4, 6, 10, 12 7. Urząd Miejski w Kleszczelach 2, 3, 4, 15 8. Urząd Gminy Narew 2, 3, 4, 6, 11, 14 9. Urząd Gminy Narewka 2, 3, 4, 9 10. Starostwo Powiatowe w Hajnówce 1, 2, 4, 6, 8, 9, 10, 14, 15 POWIAT KOLNEŃSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Kolno 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 15 2. Urząd Gminy Kolno 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15 3. Urząd Gminy Grabowo 1, 2, 3, 4, 5, 11, 14 4. Urząd Gminy Mały Płock 2, 10 5. Urząd Miejski w Stawiskach 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11 6. Urząd Gminy Turośl 1, 2, 3, 4, 5, 12, 14, 15 7. Starostwo Powiatowe w Kolnie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 13, 14 POWIAT ŁOMśYŃSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Gminy ŁomŜa 2, 4, 5, 8, 15 2. Urząd Miejski w Jedwabnem 1, 2, 3, 4, 5, 6 3. Urząd Gminy Miastkowo 1, 2, 3, 4, 6, 8, 10 4. Urząd Miejski w Nowogrodzie 2, 3, 4, 6, 8, 9, 11 5. Urząd Gminy Piątnica 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 12 6. Urząd Gminy Przytuły 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11 7. Urząd Gminy Śniadowo 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 14, 15 8. Urząd Gminy Wizna 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 14 7
9. Urząd Gminy Zbójna 1, 2, 4, 8 10. Starostwo Powiatowe w ŁomŜy 2, 4, 5, 6, 10, 14, 15 POWIAT MONIECKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miejski w Mońkach 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 2. Urząd Miejski w Goniądzu 2, 4, 5, 6, 11, 15 3. Urząd Gminy Jasionówka 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 13, 14 4. Urząd Gminy Jaświły 1, 2, 3, 4, 11 5. Urząd Miejski w Knyszynie 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12 6. Urząd Gminy Krypno 2, 4, 6, 8, 11 7. Urząd Gminy Trzcianne 1, 2, 4, 5, 8 8. Starostwo Powiatowe w Mońkach 2, 4, 5, 6, 9, 10, 12, 13 POWIAT SEJNEŃSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Sejny 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 14 2. Urząd Gminy Sejny 2, 3, 4, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 15 3. Urząd Gminy Giby 1, 2, 8 4. Urząd Gminy Krasnopol 2, 3, 5 5. Urząd Gminy Puńsk 1, 2, 3, 4, 6, 9, 11, 12 6. Starostwo Powiatowe w Sejnach 1, 3, 4, 8, 10, 11, 12, 15 POWIAT SIEMIATYCKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Siemiatycze 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11 2. Urząd Gminy Siemiatycze 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10 3. Urząd Miejski w Drohiczynie 2, 3, 4, 8, 10, 1 4. Urząd Gminy Dziadkowice 2, 3, 4, 9 5. Urząd Gminy Grodzisk 2, 4 6. Urząd Gminy Mielnik 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15 7. Urząd Gminy Milejczyce 1, 2, 3, 4, 5, 8, 11 8. Urząd Gminy Nurzec-Stacja 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11 9. Urząd Gminy Perlejewo 2, 4, 6, 10, 14 10. Starostwo Powiatowe w Siemiatyczach 1, 4, 10, 12, 14, 15 POWIAT SOKÓLSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miejski w Sokółce 2, 3, 4, 6, 9, 10, 14 8
2. Urząd Miejski w Dąbrowie Białostockiej 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12 3. Urząd Gminy Janów 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11 4. Urząd Gminy Korycin 2, 3, 4, 6, 8, 9, 11, 14, 15 5. Urząd Miejski w Krynkach 2, 4, 5, 6, 10, 11, 14 6. Urząd Gminy Kuźnica 2, 3, 4, 7, 8, 9, 11, 12, 14 7. Urząd Gminy Nowy Dwór Nie realizowano 8. Urząd Gminy Sidra 2, 3, 10, 15 9. Urząd Miejski w Suchowoli 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 10. Urząd Gminy Szudziałowo 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11 11. Starostwo Powiatowe w Sokółce 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15 POWIAT SUWALSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Gminy Suwałki 2, 4, 5, 6, 7, 8, 14 2. Urząd Gminy Bakałarzewo 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 14, 15 3. Urząd Gminy Filipów 2, 3, 4, 6, 8, 10, 11, 15 4. Urząd Gminy Jeleniewo 1, 2, 3, 4, 6, 8, 11, 12 5. Urząd Gminy Przerośl 1, 2, 3, 8 6. Urząd Gminy Raczki 2, 3, 4, 5 7. Urząd Gminy Rutka-Tartak 2, 3, 4, 5, 8, 11, 14 8. Urząd Gminy Szypliszki Nie realizowano 9. Urząd Gminy WiŜajny 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12, 14, 15 10. Starostwo Powiatowe w Suwałkach 2, 4, 10 POWIAT WYSOKOMAZOWIECKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Wysokie Mazowieckie 2, 3, 4, 5, 9, 10, 11 2. Urząd Gminy Wysokie Mazowieckie 2, 3, 6 3. Urząd Miejski w Ciechanowcu 2, 3, 4, 6, 8, 11, 15 4. Urząd Miejski w CzyŜewie 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15 5. Urząd Gminy Klukowo 2, 3, 4, 9, 15 6. Urząd Gminy Kobylin-Borzymy 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 14 7. Urząd Gminy Kulesze Kościelne 2, 3, 4, 6 8. Urząd Gminy Nowe Piekuty 1, 2, 3, 4, 6, 8, 11, 12, 14 9. Urząd Gminy Sokoły 2, 3, 4, 6, 8, 10 10. Urząd Miejski w Szepietowie 2, 4, 6, 8, 9, 10, 14, 15 9
11. Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem 2, 3, 4, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 15 POWIAT ZAMBROWSKI REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miasta Zambrów 2 2. Urząd Gminy Zambrów 2, 3, 4, 5, 10 3. Urząd Gminy Kołaki Kościelne 1, 2, 3, 4, 6, 8, 10, 11 4. Urząd Gminy Rutki 2, 3, 4, 8, 10, 12 5. Urząd Gminy Szumowo Nie realizowano 6. Starostwo Powiatowe w Zambrowie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 14 MIASTO BIAŁYSTOK REALIZOWANE CELE NPZ 1. Urząd Miejski w Białymstoku 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 14, 15 MIASTO ŁOMśA 1. Urząd Miejski w ŁomŜy 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 14 MIASTO SUWAŁKI 1. Urząd Miejski w Suwałkach 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15 Informację o realizacji Narodowego Programu Zdrowia w 2011 r. otrzymano równieŝ z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego ( realizacja 4 celów operacyjnych: 1, 4, 12, 14) oraz z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Białymstoku (jednostki podległej Marszałkowi Województwa), który realizował 2, 5, 9, 14 i 15 cel operacyjny NPZ. Analizy danych nadesłanych w roku 2011, dokonano na podstawie sprawozdawczości jednostek samorządu terytorialnego z województwa podlaskiego. Wyniki porównywano do roku 2010 i przedstawiono w formie wykresów. W celu operacyjnym 7 populacja, do której były kierowane działania Narodowego Programu Zdrowia objęła: kobiety cięŝarne, matki, noworodki i niemowlęta oraz dzieci w wieku do 6 lat. W 8 celu operacyjnym oraz 11, populacja, do której kierowano działania, objęła mieszkańców województwa podlaskiego, w wieku od 0 do 18 lat. Mieszkańcy województwa podlaskiego powyŝej 65 roku Ŝycia są odbiorcami 9 celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia. W celu operacyjnym 15 porównano środki finansowe przeznaczone na działalność związaną z realizacją Narodowego Programu Zdrowia w województwie podlaskim w latach 2010-2011. 10
2. Działania podejmowane w ramach realizacji poszczególnych celów operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia Cel operacyjny 1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu. Działania w ramach realizacji celu: programy z zakresu profilaktyki tytoniowej objęto nimi 40 223 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli ), edukacja zdrowotna w zakresie profilaktyki tytoniowej (wykłady, szkolenia, seminaria, prelekcje, porady, materiały edukacyjne) działania skierowano do 57 548 osób ( dzieci, młodzieŝ, dorośli), finansowanie medycznych działań na rzecz rzucenia palenia włączono do działań 473 osoby. Ww. działania były realizowane na obszarze wszystkich powiatów, przy udziale zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych, instytucji rządowych oraz innych podmiotów. W województwie podlaskim w ramach realizacji celu 1, wśród miast na prawach powiatu wyróŝniło się Miasto ŁomŜa, które działaniami w ramach tego celu objęło 28 419 mieszkańców, wśród gmin - Gmina Wizna: 3 663 osób. Wśród powiatów naleŝy podkreślić aktywność powiatu bielskiego; w róŝnych formach profilaktyki antytytoniowej zorganizowanych przez Starostwo Powiatowe w Bielsku Podlaskim uczestniczyło 19 886 osób. 11
Realizacja 1 celu operacyjnego w latach 2010-2011 98 244 2010 2011 143 406 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 1 celu operacyjnego w latach 2010 oraz 2011. W 2011 roku odnotowano znaczący spadek liczby odbiorców tego celu operacyjnego: o 45 162 osób w stosunku do roku 2010. Tendencja spadkowa liczby odbiorców tego celu (z 97 237 do 57 548 osób) dotyczy szczególnie edukacji zdrowotnej w zakresie profilaktyki tytoniowej. W mniejszym stopniu (ok. 6 tys. osób), lecz równieŝ spadła w 2011r. liczba osób objętych programami z zakresu profilaktyki tytoniowej. Cel operacyjny 2. Zmniejszenie i zmiana struktury spoŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych piciem alkoholu. Działania podejmowane w ramach realizacji celu: programy profilaktyczne - liczba odbiorców /uczestników - 30 231 (dzieci, młodzieŝ, dorośli), obozy/kolonie socjoterapeutyczne liczba uczestników 3 685 (dzieci, młodzieŝ, dorośli), szkolenia dla wybranych zawodów w zakresie problematyki alkoholowej przeszkolono 2 247 osób, 12
edukacja zdrowotna - konkursy, pogadanki, prelekcje, spektakle edukacyjne, konferencje, materiały edukacyjne - skierowana była do 82 206 (dzieci, młodzieŝ, dorośli), działalność ośrodków wsparcia (punkty konsultacyjne, zakłady lecznictwa odwykowego, ośrodki interwencji kryzysowej, punkty dla ofiar przemocy) skierowana była do 17 980 osób, inne działania skierowane do 37 770 osób (dzieci, młodzieŝ i dorośli). W realizację w/w działań zaangaŝowane były: instytucje prywatne, zakłady opieki zdrowotnej i inne podmioty. W 2011 r. wzrosła do 141 liczba organizacji pozarządowych (ze 128 w 2010r.), działających na rzecz osób i rodzin dotkniętych problemem alkoholowym oraz ofiar przemocy domowej, którym w ramach realizacji w/w celu operacyjnego jednostki samorządu terytorialnego udzieliły wsparcia finansowego, rzeczowego, organizacyjnego, prawnego, lokalowego, edukacyjno informacyjnego. Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Białymstoku organizował/dofinansował szkolenia przedstawicieli wybranych zawodów w zakresie problematyki alkoholowej i przeciwdziałania przemocy przeszkalając 380 osób, wspierał teŝ 22 organizacje pozarządowe działające na rzecz osób i rodzin dotkniętych problemem alkoholowym oraz ofiar przemocy domowej. Jest to najczęściej realizowany cel operacyjny przez wszystkie powiaty i niemalŝe wszystkie gminy. Najwięcej działań mających na celu zmniejszenie i zmianę struktury spoŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych piciem alkoholu wśród gmin podjęły: Miasto ŁomŜa - działania skierowane do 47 523 osób oraz Miasto Grajewo, które ww. działaniami objęło 8 486 osób. Wśród powiatów największą liczbę inicjatyw w tym zakresie podjął Powiat Sokólski, obejmując nimi 3 600 osób. 13
Realizacja 2 celu operacyjnego w latach 2010-2011 174 119 2010 2011 196 379 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 2 celu operacyjnego w latach 2010-2011. Pomimo wzrostu liczby organizacji pozarządowych, które otrzymały wsparcie finansowe na realizację tego celu od jednostek samorządu terytorialnego, miał miejsce spadek liczby jego odbiorców o 22 260 osób, w stosunku do roku 2010. W latach, które podlegają analizie, obserwujemy tendencję spadkową udziału odbiorców 2 celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia, szczególnie w zakresie uczestnictwa w programach profilaktycznych. Cel operacyjny 3. Poprawa sposobu Ŝywienia ludności i jakości zdrowotnej Ŝywności oraz zmniejszenie występowania otyłości. Działania w ramach realizacji celu: programy profilaktyczne - liczba odbiorców /uczestników 18 003 osoby (dzieci, młodzieŝ, dorośli), edukacja zdrowotna skierowana do 10 412 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli) - konkursy, pogadanki, prelekcje, konferencje, materiały edukacyjne skierowano do 9 308 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli), 14
dotacje gmin na doŝywianie - skorzystało: 146 osób bezdomnych, 5 561 - osoby w podeszłym wieku, 32 116 - inne osoby będące w trudnych warunkach socjalnobytowych. Cel operacyjny realizowany był przy współpracy z: zakładami opieki zdrowotnej, organizacjami pozarządowymi, instytucjami rządowymi, instytucjami prywatnymi oraz innymi podmiotami. Do największej liczby mieszkańców edukację Ŝywieniową skierowały: Miasto Białystok (8 470), wśród gmin Gmina Wizna ( 2 263 osób). Wśród powiatów wyróŝnił się Powiat Bielski, który tymi działaniami objął 7 264 osób. Największą liczbę osób doŝywianiem objął Urząd Miejski w Suwałkach (5 666 osób). Realizacja 3 celu operacyjnego w latach 2010-2011 75 546 2010 2011 103 232 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 3 celu operacyjnego w latach 2010 i 2011. W roku 2011 odnotowano znaczący spadek liczby odbiorców tego celu operacyjnego; o 27 686 osób stosunku do roku 2010. Największy spadek dotyczy ilości osób objętych edukacją zdrowotną (z 32 100 do 10 412 osób). W grupie osób objętych doŝywianiem dotowanym przez gminy zauwaŝalny jest wzrost ilości osób w podeszłym wieku ( z 3 950 w 2011r. do 5 561 osób w 2011r.). Liczba innych osób będących w trudnych warunkach socjalno- bytowych objętych programami doŝywiania pozostała na podobnym poziomie, co w roku 2011. 15
Cel operacyjny 4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności. Działania w ramach realizacji celu: organizowanie/dofinansowanie imprez rekreacyjno-sportowych i prozdrowotnych (wycieczki, imprezy sportowe, festyny) - skorzystało z tej formy 167 211 (dzieci, młodzieŝ, dorośli), organizowanie miejsc rekreacyjno-sportowych nowe inwestycje w 2011 roku: 39 obiekty, modernizacja w 2011 roku: 32 obiekty. W ramach realizacji w/w celu operacyjnego jednostki samorządu terytorialnego udzieliły wsparcia finansowego, rzeczowego, organizacyjnego, prawnego, lokalowego 325 organizacjom pozarządowym działającym w obszarze kultury fizycznej. Ww. działania były realizowane w niemal wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego (89%), przy udziale: zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych, instytucji prywatnych oraz innych podmiotów. Do największej liczby ludności, działania związane z realizacją celu 4, skierowały: Miasto Suwałki (29 087 osób) oraz Brańsk 22 725 osób. Wśród starostw na uwagę zasługuje Starostwo Powiatowe w Grajewie, które działania skierowało do 10 407 osób. Realizacja 4 celu operacyjnego w latach 2010-2011 167 211 2010 2011 197 067 16
Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 4 celu operacyjnego w latach 2010-2011. W ww. celu operacyjnym w 2011 r. nastąpił spadek liczby odbiorców o 29 856 osób w stosunku do 2010 r. W róŝnego rodzaju imprezach rekreacyjno-sportowych i prozdrowotnych uczestniczyła wprawdzie liczna grupa ok 167 tys. osób, liczba ta jest jednak o ok. 13 tys. osób niŝsza niŝ w roku 2010. Zrealizowano ponadto znacznie mniej (39) inwestycjiobiektów sportowo-rekreacyjnych ( w roku 2010-94 obiekty). Cel operacyjny 5. Ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych. Działania w ramach realizacji celu: programy profilaktyczne - liczba odbiorców /uczestników 23 688 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli), edukacja zdrowotna skierowana do 19 933 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli) - konkursy, pogadanki, prelekcje, konferencje, rozmowy indywidualne i grupowe, materiały edukacyjne skierowano do 28 927 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli),74 szkolenia przedstawicieli wybranych zawodów (lekarze, pielęgniarki, policja, pracownicy socjalni, nauczyciele, straŝnicy miejscy i inne zawody) dla 632 uczestników, kolonie, obozy socjoterapeutyczne dla 914 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli), inne działania skierowano do 2 290 osób. W ramach realizacji w/w celu operacyjnego jednostki samorządu terytorialnego udzieliły wsparcia finansowego, rzeczowego, organizacyjnego, prawnego, lokalowego, edukacyjno informacyjnego 27 organizacjom pozarządowym, działającym na rzecz osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych i ich rodzin. Ww. działania mające na celu ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych podejmowano na obszarze wszystkich powiatów. W ich realizację zaangaŝowane były: zakłady opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe, instytucje prywatne oraz inne podmioty. Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Białymstoku działaniami edukacyjnymi objął 11 034 osób oraz organizował/dofinansował szkolenia 68 osób. 17
Najwięcej działań w zakresie ograniczenia uŝywania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych podjęły : Miasto ŁomŜa ( 9 057 osób) i Miasto Białystok ( 8 105 osób ), zaś wśród gmin - Urząd Gminy Wizna, obejmując edukacją w tym zakresie 4 645 osób. Realizacja 5 celu operacyjnego w latach 2010-2011 2010 2011 76 384 75 587 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami celu operacyjnego 5 w latach 2010 2011. Liczba odbiorców w/w celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia wynosiła w 75 587 osób w 2010 r., natomiast w 2011 r. liczba wzrosła do 76 384 osób. Na uwagę zasługuje znaczny wzrost- z ok 17 tys. do 23,6 tys. osób- w 2011r. liczby odbiorców programów profilaktycznych mających na celu ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych. Cel operacyjny 6. Zmniejszenie naraŝenia na czynniki szkodliwe w środowisku Ŝycia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju. Działania podjęte w ramach realizacji celu: konkursy, szkolenia, pogadanki, prelekcje, rozmowy indywidualne; działania skierowano do 19 593 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli), 18
działania długookresowe związane z edukacją ekologiczną skierowano do 13 814 osób, inne działania związane z edukacją ekologiczną (polegające najczęściej na przekazywaniu materiałów edukacyjnych, i uczestnictwie mieszkańców w akcjach sprzątania świata), którymi objęto 18 920 osób, inne działania realizowane w miejscu pracy oraz na terenie działania samorządu (montaŝ ekranów dźwiękoszczelnych, likwidacja źródeł azbestu, budowa oczyszczalni ścieków); 1 321 tego typu działań, na terenie województwa zlikwidowano w 2011 r. 29 dzikich wysypisk śmieci. Ww. działania były realizowane przy współpracy z zakładami opieki zdrowotnej, organizacjami pozarządowymi, instytucjami prywatnymi oraz innymi podmioty. Najwięcej działań związanych z organizowaniem/dofinansowaniem edukacji ekologicznej podjęły: Starostwo Powiatowe w ŁomŜy (działaniami objęto 10 514 osób) oraz Urząd Miejski w Suwałkach (działaniami objęto 4 500 osób). Realizacja 6 celu operacyjnego w latach 2010-2011 52 327 2010 2011 97 776 Wykres obrazuje liczbę osób, do których dotarły działania 6 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W 2011 roku zaobserwowano spadek liczby odbiorców ww. celu operacyjnego o 45 449 osób w stosunku do roku 2010. Obserwujemy istotną tendencję 19
spadkową liczby odbiorców tego celu, szczególnie w zakresie działań związanych z edukacją ekologiczną (w 2010 r. - ok. 45,7 tys., w 2011 r.- ok. 32,87 tys. osób). Cel operacyjny 7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem. W ramach ww. celu programy profilaktyczne na rzecz matki i małego dziecka realizowało jedynie 9 jednostek samorządu terytorialnego (w 2010 r.- 11 jst). Były to następujące programy : Opieka nad dzieckiem i rodziną, Daj szansę swojemu dziecku. Nie daj szansy AIDS, Profilaktyka i promocji zdrowia Gminy Suwałki 2007-2012, Profilaktyka wad cewki moczowej kontynuacja, Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2005-2015, Piękne narodziny, Mamo chcę być na 5, Szkoła rodzenia, śywienie, PatronaŜ, Szczepienia. Programami profilaktycznymi objęto 939 osób (kobiety w ciąŝy, matki, noworodki, niemowlęta, dzieci w wieku 1-6 lat). W realizacje celu zaangaŝowały się: zakłady opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe oraz inne podmioty. Działania mające na celu poprawę opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem realizowane były zaledwie przez 6,77 % jednostek samorządu terytorialnego na obszarze województwa. NaleŜy tu podkreślić aktywność Starostwa Powiatowego w Kolnie, które realizowało program Piękne narodziny i objęło nim 546 osób, ( przy ogólnej liczbie 939 wszystkich osób w woj. podlaskim objętych ww. programami). 20
Realizacja 7 celu operacyjnego w latach 2010-2011 939 2010 2011 3 092 PowyŜszy wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 7 celu w latach 2010-2011. Nastąpił znaczny spadek liczby osób, do których skierowano w województwie podlaskim działania w ramach realizacji 7 celu operacyjnego w 2011 r. w stosunku do 2010 r. Cel operacyjny 8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieŝy. W ramach celu 8 realizowano następujące programy na rzecz rozwoju i zdrowia dzieci młodzieŝy: Szczęśliwa rodzina siłą młodego człowieka, Uczenie się przez doświadczenie, Program multimedialny,,słyszę i Widzę, Postaw na Rodzinę,,,śyj bezpiecznie, zdrowo i kolorowo, Zachowaj trzeźwy umysł, Świadome macierzyństwo, Trzymaj formę, Zdrowa szkoła to wesoła szkoła, Znajdź właściwe rozwiązanie, 21
Stres pod kontrolą, Program zapobiegania czynnikom ryzyka szyjki macicy na lata 2011-2013, Nauka pływania Pływać- juŝ umiem, Szkoła bez przemocy, Światowy Dzień Zdrowia, Razem Bezpieczniej, Zajęcia sportowe i edukacyjne, Powiatowy Konkurs Wiedzy o AIDS, Zapobieganie AIDS, Między nami kobietkami, Powiedz NIE trądzikowi, Bezpiecznie na wsi, Trzymaj formę ponad normę, Centrum Aktywności lokalnej zajęcia, W zdrowym ciele zdrowy duch, Papierosy to trucizna, Profilaktyka uzaleŝnień, Czyste powietrze wokół nas, Nie pal przy mnie, proszę, Szkodliwość Palenia Papierosów, Jestem wolny od nałogów, śyjmy zdrowo, MoŜna Ŝyć inaczej, Biegi uliczne, mityngi integracyjne, Owoce w szkole, Kleszcz mały czy duŝy nic dobrego nie wróŝy,,,zdrowe ząbki, Program - nie agresji. Ww. programami objęto 18 503 osoby, jest to o 5 190 osób mniej, niŝ w roku 2010. Programy były realizowane przy udziale zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych oraz innych instytucji. W ramach celu 8 - wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego oraz psychospołecznego i zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym, społecznym dzieci i młodzieŝyrealizowano wiele programów na obszarze wszystkich powiatów. W Programie Szklanka Mleka w szkołach woj. podlaskiego w 2011 r. uczestniczyło 33 335 uczniów, co stanowi spadek o 4 994 uczniów w stosunku do roku 2010, kiedy programem objęto 38 329 uczniów. Działania na rzecz ograniczenia sprzedaŝy w szkole produktów spoŝywczych wpływających niekorzystnie na zdrowie dzieci i młodzieŝy podejmowało 46 jednostek samorządu terytorialnego (o 9 jst więcej niŝ w 2010 r.). 22
W ramach realizacji ww. celu operacyjnego 14 samorządów podjęło współpracę z organizacjami pozarządowymi. Jedynie 4 samorządy opracowały program w zakresie prewencji wypadków w placówkach oświatowych. W realizacji lokalnych programów działań na rzecz rozwoju i zdrowia dzieci i młodzieŝy na wyróŝnienie zasługuje miasto ŁomŜa, które m.in. programami: Trzymaj formę objęło 1 468 osób, Znajdź właściwe rozwiązanie 1 444 osób zaś programem Zdrowe ząbki - 1 300 osób, pozostałymi zaś, równieŝ skierowanymi do dzieci i młodzieŝy objęto ogółem 40 625 osób. W realizacji ww. programów wyróŝniła się równieŝ Gmina Mońki, która w ramach 8 celu operacyjnego realizowała programy: Zachowaj Trzeźwy Umysł, Postaw na rodzinę" Biegi uliczne, mityngi integracyjne, Razem bezpieczniej, obejmując kaŝdym z nich po 1 000 osób. Podkreślić naleŝy takŝe aktywność Powiatu Sokólskiego, który programami w ramach 8. celu operacyjnego objął 2 443 osób. Realizacja 8 celu operacyjnego w latach 2010-2011 2010 2011 51 838 62 022 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 8 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W roku 2011 odnotowano spadek liczby odbiorców ww. celu operacyjnego, o 10 184 osób, w stosunku do roku 2010. Obserwujemy tendencję spadkową udziału odbiorców ww. celu. 23
Cel operacyjny 9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego Ŝycia osób starszych działania z zakresu aktywizacji fizycznej osób powyŝej 64 lat (zajęcia gimnastyczne, działania w ramach rehabilitacji ruchowej) - podjęto 52 działania, którymi objęto 2 234 osoby, działania na rzecz aktywizacji społeczno kulturalnej osób starszych (uniwersytety trzeciego wieku, kluby seniora) - podjęto 164 działania, którymi objęto 22 225 osób. Ww. działania były realizowane przy udziale zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów. Cel realizowany był na terenie większości powiatów, przy czym zaangaŝowanie jednostek samorządu terytorialnego w realizację tego celu było niewielkie. Najwięcej działań dotyczących aktywizacji osób starszych podjęło Miasto Suwałki, kierując je do 16 515 osób. Na wyróŝnienie zasługuje teŝ Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku, który swoimi działaniami w ramach realizacji 9 celu operacyjnego objął 3 300 osób. Realizacja 9 celu operacyjnego w latach 2010-2011 8 118 2010 2011 24 459 24
Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 9 celu operacyjnego w latach 2010-2011. W 2011 roku miał miejsce znaczący wzrost, (o 16 341 osób) liczby odbiorców ww. celu operacyjnego w 2011 roku stosunku do liczby odbiorców z 2010 roku. Cel operacyjny 10. Stwarzanie warunków umoŝliwiających funkcjonowanie osobom niepełnosprawnym. dofinansowano likwidację barier architektonicznych w miejscu zamieszkania osób niepełnosprawnych - dla 165 osób, dofinansowano zakup sprzętu ortopedycznego- liczba odbiorców 5 914 osób, organizacja i dofinansowanie zajęć rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych - liczba odbiorców 330 osób, dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych - liczba odbiorców 1 993 osoby, dofinansowanie warsztatów terapii zajęciowej - liczba odbiorców 910 osób, organizacja stanowisk / miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych liczba odbiorców 70 osoby, tworzenie klas integracyjnych - liczba odbiorców 499 osób, transport osób niepełnosprawnych - liczba odbiorców 1055 osób, poŝyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej - liczba odbiorców 17 osób. Ww. działania w 2011 r. były skierowane do 12 846 osób niepełnosprawnych Działania związane ze stwarzaniem warunków umoŝliwiających funkcjonowanie osobom niepełnosprawnym, prowadzone były na obszarze wszystkich powiatów Najwięcej inicjatyw w ramach ww. celu podjęło Miasto Białystok, obejmując nimi 3 230 osób niepełnosprawnych. Wśród powiatów na wyróŝnienie zasługuje Powiat Sokólski, który swoje działania w ramach ww. celu skierował do 936 osób oraz Powiat Hajnowski, który ww. działaniami objął 760 osób niepełnosprawnych. 25
Realizacja 10 celu operacyjnego w latach 2010-2011 12 846 2010 2011 13 456 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 10 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W 2011 roku nastąpił spadek osób niepełnosprawnych (o 610 osób), do których skierowano działania w ramach 10 celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia, w stosunku do 2010 roku. Cel operacyjny 11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieŝy. regularne czyszczenie zębów po posiłkach prowadzone było w 111 przedszkolach województwa podlaskiego, zorganizowano 2 377 działania edukacyjne (programy profilaktyczne; szkolenia, konkursy, prelekcje, pogadanki, rozdawnictwo materiałów edukacyjnych (ulotki, plakaty, broszury) skierowano do 42 874 osób (dzieci, młodzieŝ, dorośli), 13 samorządów dofinansowało/sfinansowało profilaktykę próchnicy zębów (przeglądy, fluoryzacja, lakowanie, lakierowanie) w/w działania skierowano do 2 899 osób (dzieci, młodzieŝ) Ww. działania były realizowane przy udziale: zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych, instytucji prywatnych oraz innych podmiotów. Prowadzono je na obszarze wszystkich powiatów. 26
W 2011 r. miał miejce niewielki spadek liczby przedszkoli (o 5 placówek), w których przedszkolaki regularnie czyszczą zęby po posiłkach. W 2011 r. w stosunku do roku poprzedniego w ramach tego celu zorganizowano teŝ o 1 416 mniej działań edukacyjnych, skierowanych do mniej licznej grupy odbiorców (o 15 278 osób), niŝ w roku 2010. Natomiast w 2011r. nastąpił wzrost liczby (o 306 osób) dzieci i młodzieŝy, które wzięły udział w programach profilaktyki próchnicy zębów dofinansowanych bądź sfinansowanych przez samorządy. Najwięcej działań związanych z organizacją i dofinansowaniem działań edukacyjnych w zakresie zdrowia jamy ustnej przeprowadziło Miasto Suwałki, kierując je do 13 922 osób oraz Miasto ŁomŜa, obejmując nimi 12 300 osób. NaleŜałoby teŝ wyróŝnić miasto Bielsk Podlaski, gdzie ww. działania skierowano do 3 074 osób oraz Miasto Siemiatycze, które swoimi działaniami objęło 3 004 osoby. Realizacja 11 celu operacyjnego w latach 2010-2011 47 328 2010 2011 60 745 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 11 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W ww. celu operacyjnym Narodowego Programu Zdrowia w 2011 roku miał miejsce spadek o 13 417 liczby odbiorców w stosunku do roku 2010. Łączna liczba osób (w 2011 roku) do, których dotarły działania to 47 328 osób. 27
Cel operacyjny 12. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych na rzecz zdrowia społeczeństwa. 36 samorządów współpracowało z innymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi, działającymi na terenie gminy/powiatu/województwa na rzecz zdrowia społeczności lokalnych, 6 samorządów wdraŝało w 2011 roku regionalny program profilaktyki i promocji zdrowia. W 2011 r. jedynie niewielka liczba jednostek samorządu terytorialnego (na obszarze 11 powiatów) włączyła się w działania na rzecz aktywizacji na rzecz zdrowia społeczeństwa. Niektóre samorządy (7) opracowały i wdraŝały (6) regionalny program profilaktyki i promocji zdrowia oraz aplikowały o środki UE w ramach projektów na rzecz ochrony zdrowia. Cel operacyjny 13. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta W 2011 r. 5 jednostek samorządu terytorialnego w tym: 3 Starostwa Powiatowe w: Wysokiem Mazowieckiem, Mońkach i Kolnie oraz Urząd Miejski Suchowola i Gmina Jasionówka zorganizowały badania dotyczące opinii społeczności lokalnej na temat jakości świadczeń opieki zdrowotnej; w badaniach wzięło udział ogółem 3 470 osób. NaleŜy wyróŝnić Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem, które zebrało opinie nt jakości ww. świadczeń wśród 2 444 osób. 28
Realizacja 13 celu operacyjnego w latach 2010-2011 2 622 2010 2011 3 470 Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 13 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W 2010 roku liczba odbiorców tego celu wynosiła 2 622 osób, w 2011 roku nastąpił niewielki wzrost liczby samorządów (do pięciu), realizujących ten cel operacyjny oraz wzrost liczby osób (o 848) uczestniczących w badaniach nt. jakości świadczeń opieki zdrowotnej. Cel operacyjny 14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagroŝonymi chorobami układu krąŝenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej przeprowadzono 21 926 działań na rzecz profilaktyki chorób układu krąŝenia, które były skierowane do 34 295 osób - badania profilaktyczne (pomiar ciśnienia tętniczego krwi, EKG, oznaczenie profilu lipidowego), porada lekarska, wykłady, seminaria, inne przeprowadzono 4 901 działań na rzecz profilaktyki chorób nowotworowych (cytologia, mammografia, badanie gruczołu krokowego u męŝczyzn, badanie PSA, prowadzono porady lekarskie, edukację zdrowotną). Ww. działaniami objęto 831 513 osób 29
przeprowadzono 4 142 działania na rzecz profilaktyki powikłań cukrzycy - porada lekarska; edukacja zdrowotna - wykłady, seminaria, inne pomiary glukozy, materiały edukacyjne. Działaniami objęto 7 316 osób przeprowadzono teŝ 4 542 działania na rzecz profilaktyki chorób reumatycznych: porada lekarska; edukacja zdrowotna - wykłady, seminaria, materiały edukacyjne, badania. Działaniami objęto 12 606 osób. Ogółem przeprowadzono 35 511 działań, które były skierowane do 885 730 osób. Organizatorami działań były jednostki samorządu terytorialnego przy udziale: zakładów opieki zdrowotnej, organizacji pozarządowych, instytucji prywatnych oraz innych podmiotów. Działania mające na celu usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagroŝonymi chorobami układu krąŝenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi były podejmowane na obszarze działania wszystkich powiatów przez niektóre tylko jednostki samorządu terytorialnego. Najwięcej działań w ramach realizacji ww. celu operacyjnego podjęło Miasto ŁomŜa, kierując je do 821 575 osób oraz Starostwo Powiatowe w Sokółce, które działaniami objęło 7 472 osoby. Wśród gmin na wyróŝnienie zasługuje gmina WiŜajny - tu działania skierowano do 7 470 osób. Realizacja 14 celu operacyjnego w latach 2010-2011 78 710 2010 2011 885 730 30
Wykres obrazuje liczbę osób objętych działaniami 14 celu operacyjnego w latach 2010 2011. W 2011 r. na uwagę zasługuje fakt znaczący ( o 807 020 osób ) wzrost liczby odbiorców ww. celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia w stosunku do liczby odbiorców tego celu operacyjnego 2010 roku. Cel operacyjny 15. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. 1. Zatrudnienie pracowników ds. promocji zdrowia. W 2011 roku nie wykazano wzrostu zatrudnienia na etatach ds. promocji zdrowia, w 6 jednostkach samorządu terytorialnego pracownicy realizują zadania z zakresu promocji zdrowia, jako zadanie dodatkowe. 2. Dofinansowanie szkoleń edukatorów/liderów w zakresie promocji zdrowia. W 2011r. tylko w 1 jednostce samorządu terytorialnego dofinansowano szkolenia edukatorów/liderów w zakresie promocji zdrowia. 3. Wspieranie projektów i działań dotyczących promocji zdrowia opartych na siedliskowym podejściu. Zdrowe Miasto Program Zdrowe Miasto realizowany był przez Urząd Miasta Białystok. Zdrowa Gmina Pogram Zdrowa Gmina realizowany był przy udziale Urzędu Miejskiego w CzyŜewie i Urzędu Gminy Kolno. Szkoła Promująca Zdrowie Program Szkoła Promująca Zdrowie realizowany był przy wsparciu przez 6 jednostek samorządu terytorialnego. 2 z nich udzieliły wsparcia finansowego, 2 wsparcia rzeczowego oraz 3 - wsparcia organizacyjnego. Na działalność związaną z realizacją Narodowego Programu Zdrowia w 2011 r. jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały ogółem kwotę 47 629 185, 28 zł. 31
Środki finansowe przeznaczone na realizację NPZ w latach 2010 2011 55000,00 50 143,19 tys. 47 629,19 tys. Tysiące zł 50000,00 45000,00 40000,00 2010 2011 Kwoty wydane na działalność związaną z realizacją NPZ PowyŜsze dane wskazują na spadek wydatkowanych przez jednostki samorządu terytorialnego środków finansowych na realizację Narodowego Programu Zdrowia w roku 2011 w stosunku do roku 2010. 3. Wnioski Cele operacyjne Narodowego Program Zdrowia w 2011 roku realizowało 98% jednostek samorządu terytorialnego województwa podlaskiego. Wydatki poniesione przez jednostki samorządu terytorialnego na obszarze województwa podlaskiego na realizację Narodowego Programu Zdrowia w 2011r. wyniosły 47 629 185, 28 zł. i były o 5% niŝsze niŝ w roku 2010. Najwięcej celów operacyjnych było zrealizowanych przez: Urząd Gminy Mielnik 14 celów operacyjnych Urząd Gminy Kolno 13 celów operacyjnych, 32
Starostwo Powiatowe w Sokółce, Starostwo Powiatowe w Grajewie, Urząd Miejski w ŁomŜy, Urząd Miejski w Suwałkach, Urząd Miasta Bielsk Podlaski Urząd Miejski w Wasilkowie, Urząd Miejski w CzyŜewie, Urząd Gminy Śniadowo, Urząd Gminy Wizna 12 celów operacyjnych. Gmina Nowinka oraz Miasto Zambrów realizowały jedynie jeden cel operacyjny - Zmniejszenie i zmiana struktury spoŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem (2 cel operacyjny). Udział w realizacji 2 celów operacyjnych wykazały urzędy gmin: Zawady, Mały Płock, Grodzisk. Procentowy udział jednostek samorządu terytorialnego w realizacji poszczególnych celów operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia 95% 89% 77% 46% 53% 62% 57% 53% 44% 32% 32% 34% 31% 7% 4% Cel 1 Cel 2 Cel 3 Cel 4 Cel 5 Cel 6 Cel 7 Cel 8 Cel 9 Cel 10 Cel 11 Cel 12 Cel 13 Cel 14 Cel 15 W 2011 roku jednostki samorządu terytorialnego w województwie podlaskim najczęściej w 95% - uczestniczyły w realizacji 2 celu operacyjnego NPZ - Zmniejszenie i zmiana struktury spoŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem. 33
Nieco mniej jednostek - 89% - realizowało 4 cel operacyjny NPZ - Zwiększenie aktywności fizycznej ludności. Poprawa sposobu Ŝywienia ludności i jakości zdrowotnej Ŝywności oraz zmniejszenie występowania otyłości - 3 cel operacyjny - realizowało 77% jednostek samorządu terytorialnego. Najrzadziej był realizowany 13 cel operacyjny NPZ - Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta - realizacja 4%. Niewiele, bo 7 % jednostek realizowało 7 cel NPZ - Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem. Jedynie w przypadku 4 celów operacyjnych: celu 5- ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych, celu 9- tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego Ŝycia osób starszych, celu 13- poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta oraz celu 14- usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagroŝonymi chorobami układu krąŝenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej- miał miejsce wzrost wzrost liczby osób objętych działaniami w ramach danego celu. Biorąc pod uwagę docelowe wskaźniki załoŝone w Narodowym Programie Zdrowia podkreślić naleŝy, iŝ w województwie podlaskim w latach 2007-2011 miał miejsce spadek ilości zgonów (o 17,6 %) spowodowanych wypadkami komunikacyjnymi (w 2007 r. - 239; w 2011 r. 197). W zakresie umieralności kobiet/męŝczyzn przed 64 rokiem Ŝycia w tym samym okresie zauwaŝa się zmniejszenie o 7% umieralności męŝczyzn w tej grupie wiekowej. Zgony kobiet do 64 roku Ŝycia, jak równieŝ zgony z przyczyny nowotworów w latach 2007-2011 utrzymują się na podobnym poziomie. * W roku 2011 jednostki samorządu terytorialnego na terenie województwa podlaskiego wydatkowały na realizację Narodowego Programu Zdrowia środków finansowych o ok. 2,5 mln zł mniej niŝ roku 2010. * Źródło: Bank Danych Lokalnych kategoria Ludność/Stan ludności i ruch naturalny http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Dane opracowane na podstawie Karty statystycznej do karty zgonu. 34