Zemsta za mur graniczny" 1833 r. Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba. Idź serdeńko, bo Cię trzepnę! Rejent Miiczek Jeśli nie chcesz mojej zguby. krrrokodyla daj mi luby. Papkin (parafrazujqc Klar~) )a z nim w zgodzie? - Mocium Panie. Wprzody słońce w miejscu stanie! Prędzej w morzu v.yschnie woda. niż tu u nas będzie zgoda! Hej! Serwacy! daj gwintówkę! Niechaj strącę tę makówkę! Cześnik Bo ja rzadko kiedy myślę, alem za to chyża w dziele. Podstolina Por/rei Aleksandra Fredro. Aleksander Raczyński, olej na plólnie, Muzeum Pałac w Wilanowie Tak jest - zgoda, A Bóg wtedy rękę poda. Wacia w 2 3
Aleksander hrabia Fredro 1793-1876 Czy wiesz, że. Wybitny polski komediopisarz i poeta. autor bajek. aforysta, pamiętnikarz. Uczestniczył w kampanii napoleońskiej jako żołnierz armii Księstwa Warszawskiego. Zbiegł z niewoli rosyjskiej. Po upadku powstania listopadowego aktywnie uczestniczył w życ iu sp o łecznym i politycznym Galicji. Twórczość Fredry. o wyraźnie realistycznym charakterze. rozwijała się niezależnie od współczesnych mu prądów literackich. Obok obserwacji rycia duże znaczenie miało dla jej kształtu obcowanie Fredry z paryskimi teatrami podczas obu pobytów we Francji. a także ze sceną lwowską. w repertuarze której obok dramatów Szekspira i Schillera znajdowały się także sztuki : Moliera. Marivaux. zaś z początkiem lat trzydziestych postoświeceniowe komedie, opery i wodewile. W centrum tych komedii znajdują się postaci - typy. określone znaczącymi nazwiskami: Raptusiewicz. Milczek, Birbancki tak. jak u Moliera: Skąpiec czy Świętoszek. W utworach Fredry (nie romantyka. ale komediopisarza okresu romantyzmu. z jego zainteresowaniem głębią indywidualności) zanika jednoznaczność ludzkich charakterów. człowiek i świat są bardziej skomplikowane niż w tradycji klasycystyczno-oświeceniowej czy plebejskiej. Niejednoznacznościom służą wprowadzane często niedopowiedzenia. Zasłynął przede wszystkim jako autor znakomitych komedii. Za najlepsze uważa się "Zemstę". "Śluby panieńskie. czyli magnetyzm serca". "Pana lowialskiego", "Dożywocie". "Damy i huzary". "Męża i żonę". które cieszą się niesłabnącym powodzeniem na polskich scenach teatralnych. Popularne są również bajki Fredry. np.: "Paweł i Gaweł", "Małpa w kąpieli". "cygan i baba". W pamiętniku "Trzy po trzy" opisał autor swoje przeżycia z okresu dzieciństwa i służby wojskowej u boku Napoleona. Był także twórcą aforyzmów i sentencji zebranych w tomie Zapiski starucha ". \l\ydanym dopiero pośmiertnie. Aleksander Fredro zaciągnął się na ochotnika do armii Księstwa Warszawskiego. gdy miał zaledwie szesnaście lat. Za swoje zasługi wojenne otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari w 1812. dwa lata później odznaczony został Krzyżem Legii Honorowej. Roman Polański jako Papkin. reż. Andrzej Wajda Po powrocie z wojen napoleońskich zakochał się w mężatce - Zofii z Jabłonowskich Skarbkowej. Pozostawał wierny tej miłości przez I I lat. nim się pobrłlli po jej rozwodzie. W zaborze rosyjskim "Zemsta" została wydana i v\ystawiona pt. "Zemsta za mur graniczny". Cenzura carska uznała bowiem. że tytuł "Zemsta" jest nazbyt dwuznaczny i może kojarzyć się z zemstą polityczną. Fredro spotkał się kilkakrotnie z Adamem Mickiewiczem. Nieprawdą jest. że byli skłóceni, różnili się poglądami Fredro był na pogrzebie Celiny. żony Mickiewicza. Wiktor Zborowski I Marian Kociniak - Teatr Ateneum Zemsta" należy do najczęściej \!\)'Stawianych sztuk teatralnych. Niektóre inscenizacje cieszyły się takim powodzeniem. że grano je po kilkaset razy. np. Zemstę" w warszawskim Teatrze Polskim z I 988 roku w reżyserii grano 2 3 9 razy. Kazimierza Dejmka 4 5
SEZON JUBILEUSZOWY 1950-1975 - 2005 ALEKSANDER hrabia FREDRO ZEMSTA Premiera I 7 grudnia 2005 roku Reżyseria Scenografia i kostiumy Ewa Marcinkówna Katarzyna Gabrat - Szymańska Opracowanie muryczne Prrygotowanie nagrania Realizacja światła, Asystent refysera Zbigniew Krasny Dariusz tapkowski Kazimierz Kowalski Marcin Tomasik \ Cześnik Raptusiewicz OBSADA: Klara Rejent Milczek Wacław Podstolina Papkin Dynda Iski Śmiga Iski Perełka Mularz Drugi Mularz Mariusz Michalski Monika Andrzejewska Wojciech Prryboś Tomasz Czajka Nel[y Sozańska - Prryboś Lesław Ostaszkiewicz Marek Chronowski Marcin Tomasik Jerry Przewło cki Krrysztof Bartoszewicz Witold Burakowski hajduki i pachołki: Piotr Begej. Zbigniew Gałązka, M ieczysław Hajduk. Karol Limperg Por/rei Augusta Ili w slroiu polskim Inspicjent Wioletta Adamska 6 7
Ewa Marcinkówna SEZON JUBILEUSZOWY 1950-1975 - 2005 Kartka z Teatralnego Kalendarza: Ewa Marcinkówna - teatrolog. dramaturg. autor licznych adaptacji scenicznych. Ukończyła Uniwersytet Jagielloński w 1983. W 1968 roku założyła Studencki Teatr U/, istniejący do roku 1971. Równocześnie działała w klubie Nawojka", z którym była związana od 1967 roku. Po odejściu z Nawojki", w latach 1974-76 działa w Studenckim Centrum Kultury Rotunda" jako zastępca dyrektora d/s programowych, organizując m.in. przegląd spektakli PWST. Była kierownikiem literackim Teatru Maski i Aktora Groteska" w Krakowie, dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Lalki i Aktora Rapcio" w Rabce oraz zastępcą dyrektora artystycznego w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie. Od lat jest związa~a z Londyńskim Teatrem Syrena. Współpracuje z wieloma polskimi scenami. W 2004 w rankingu Rzeczpospolitej" Tr;y teatralne piqtki zdobyła tytuł Reżysera Roku za spektakl Cwietajewa" zrealizowany w Teatrze im. Witkacego w Zakopanem. Zemsta" jest jej czwarta realizacją sceniczną w Teatrze Dramatycznym w Elblągu. Spektakle Kolacja dla głupca" i Papierowe kwiaty" w reżyserii E"'Y Marcinkówny są bardzo wysoko oceniane przez widzów i krytyków teatralnych w kraju oraz zagranica. jestem wier'!.ym widzem teatru. który realizuf1c klalfkę, nie stara się na silę jej uwspólcześniać - MJ'jaśnia Ewa Marcinkówna. - Nie będzie w moim przedstawieniu telefonów komórko""j'ch ani laptopów. będ1 tradyryjne sarmackie kontusze i szable, zaś aktor;y będ1 mówić wierszem ze średniówkq, tak jak chcial Fredro. Elblć1ska Zemsta" będzie komediq charakterów Chcę powiedzieć t_ym przedstawieniem, że od czasów Fredry prakt_ycznie nic się w tej mierze nie zmieni/o - podobne s1 nasze sklonności do pieniactwa. knucia, intrygowania. 8 I 990 - Pierwsza inscenizacja Zemsty" w Teatrze Dramatycznym w Elblągu. Reżyser Andrzej Walden. 1996 - jubileusz dwudziestolecia Teatru Dramatycznego w Elblągu uczczono kolejną inscenizacją Zemsty". Reżyser Józef Jasielski. 2005 - Trzecia inscenizacja Zemsty" w Teatrze Dramatycznym w Elblągu. Reżyser Ewa Marcinkówna. 15 lat na elbląskiej scenie Lesław Ostaszkiewicz Do I 990 w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie Od I 990 w Teatrze Dramatycznym w Elblągu Kuba -..Wesele'" Stanisław 'A)'spiański - re ż. lerry Wróblewski Hermes - Noc listopadowa" Stanisław 'A)'spiański- reż. Roman Kordziński i Hrabia -,.Pan Tadeusz" Adam Mickiewicz - reż. iózef jasielski Kuba-.. Opera za trry grosze" Bertolt Brecht- reż. iózefjasielski Artur -.. Tango" Sławomir Mrożek - reż. Józef Jasielski Tartuffe - Świętoszek" Molier - reż. Józef Jasielski Rotmistrz -..Damy i Huzary" Aleksander Fredro - reż. Antoni Baniukiewicz Ciumkała -..Trans-Atlano/k '" Witold Gombrowicz reż. Wiesław Górski iohn Smith -.. Mayday" Ray Cooney- reż. Stefan Szaciłowski Richard Willey- "Okno na parlament" Ray Cooney- reż. Stefan Szaciłowski Radost - Śluby panieńskie" Aleksander Fredro - reż. Henryk Rozen Ben - Tajem nic:iy ogród'" Eliza Burnett Hodgson Frances - reż. Cezary Domagała Stomil - Tango" Sławomir Mrożek- reż. Waldemar Wolański Pan Czesio - Cafe Sax'" wg Agnieszki Osieckiej - reż. Cezary Domagała Spól I Lew - "Sen nocy letniej" William Szekspir - re ż. Mirosław Siedler Iwan Wasiliewicz tomow ("Oświadc:iynj') I tuka ("Niedźwiedź") - "Niedźwiedź i Oświadc:iynj' Antoni Czechow - re ż. Wiaczesław Żyła Zagubiony Amant - "Pod niebem Paryża w Cafe Sax'' - reż. Dorota Furman W.Zemście'" kreował: Mularz - w 1983 - reż. Janusz Kozłowski Perełka - w 1990 - reż. Andrzej Walden Mularz Michał Kafar - w 1996 - reż. Józef Jasielski Papkin - w 2005 - reż. Ewa Marcinkówna 9
SPEKTAKLE W REPERTUARZE TEATRU DRAMATYCZNEGO:, ZESPOŁ TEATRU DRAMATYCZNEGO W ELBLĄGU: Duża Scena: Na pełnym morzu" Sławomir Mrożek reż. Giovanny Castellanos (Kolumbia) Sen nocy letniej" William Szekspir re ż. Mirosław Siedler Kolacja dla głupca" Francis Veber re ż. Ewa Marcinkówna Tango" Sławomir Mrożek reż. Waldemar Wolański Tajemnicq ogród" wg Fran ces Hodgson Burnett reż. Cezary Domagała Ś luby panieńskie" Aleksander hr. Fredro reż. Henryk Rozen Okno na parlament" Ray Cooney reż. Stefan Szaciłowski O dwóch takich. co ukradli księfyc" wg Kornela Makusqńskiego reż. Cezary Domagała Skarby złotej kaczki" Mirosław Łebkowski/ Stanisław Werner reż. Adam Dzieciniak Mała Scena: Pod niebem Paryża w CaFe Sax" re ż. Dorota Furman Baśnie braci Grimm" Grażyna Wydrowska i Bogdan Wąsiel reż. Grafyna Wydrowska Niedźwiedź i Oświadcqny" Antoni Czechow reż. Wiaczesław Żiła (Ukraina) Samotny zachód" Martin Me Donagh re ż. Grzegorz Kempinsky Cafe Sax" wg Agnieszki Osieckiej reż. Cezary Domagała Pętla" wg Marka Hłaski reż. Marek Chronowski Papierowe kwiatf' Egon Wolff opieka art. Ewa Marcinkówna Konopielka bis" wg Edwarda Redlińskiego reż. Jerzy Nowacki Psychoterapia cqli seks w fyciu człowieka" Jacek thmielnik reż. Jacek Chmielnik Scenariusz dla trzech aktorek" Bogusław Schaeffer reż. Bogusław Semotiuk Szelmostwa lisa Witalisa" wg Jana Brzech"'.)" reż. Ewa Marcinkówna Zbrodnia i kara" wg Fiodora Dostojewskiego reż. Edward Żentara Narkomanka" wg Barbary Rosiek reż. Bartłomiej Wyszomirski Dyrektor Naczelny i Arrysryczny: Kierownik literacki: Główna księgowa: Kierownik administracyjno-techniczny: Kierownik Biura Obsługi Widzów: Kierownik Ośrodka Kultury Teatralnej: Asystent dyrektora: Pracownia akuso/czna: Pracownia oświetleniowa-elektryczna: Pracownia malarsko-butaforska: Pracowni a charakteryzatorska: i Pracownia krawiecka: Pracownia stolarska: Garderobiane: Brygadier obsługi sceny: Obsługa sceny: Rekwizytor: Zaopatrzenie: Organizatorzy widowni: Kasjer-bileter: Opracowanie programu: Mirosław SIEDLER Hanna MOTYKA Irena TONKOWICZ Kazimierz KOWALSKI Grażyn a URBANOWSKA Tomasz WALCZAK Magdalena FEIRAL Zbigniew PIOTRZKOWSKI Józef RATAJCZYK Michał SEIBERT Witold PRZYBYŁ Mariusz BUDZIŃSKI Elżbieta DYMISZKIEWICZ Ewa SOBOLEWSKA Ha nna ROKITA Marianna ALBRECHT Władysław PROKOPOWICZ Jaro sław ANISZEWSKI Gra:żyna GÓRNA Katarzyna KOPEĆ Mieczysław HAJDUK Zbigniew GAŁĄZKA Karol LIMPERG Piotr BEGE) Piotr KOPEĆ Leokadia SAJDA Żanetta SZVMANOWSKA Marta MAKOWSKA-GNYP Halina Ż URKOWSKA Hanna MOTYKA Tomasz WALCZAK Opracowanie graficzne programu: Rafał PRZYBYLSKI IO ZE ZB IORÓW Instytutu Teatralnego Biuro Obsługi Widzów: tel. OSS 641 97 OO wew. 226 i 326 Kasa Teatru: tel. OSS 641 97 OO wew. 392 www.teatr.elblag.pl 11
DIALOG ~- V Plus 1jl /'Il h «c \.\ --' PATRONAT MEDIALNY: