SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ.

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. przewodnik www.okolicegrodziska.mazowsze.pl Bartosz Krupa

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. przewodnik Bartosz Krupa www.okolicegrodziska.mazowsze.pl WERSJA 7.1 08.02.2014

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 4 Okolice Grodziska Mazowieckiego Dworek dr.chełmońskiego w Adamowiźnie Tereny te leżą na południowy zachód od Warszawy. Północna część jest równinna, gęsto zaludniona. Na południe od Równiny Łowicko - Błońskiej wznoszą tereny Wysoczyzny Rawskiej. Mają tam źródła liczne rzeki, m. in. Mrowna, Pisia Tuczna i Utrata. We wschodniej części znajduje się Las Młochowski z dwoma rezerwatami przyrody. W miejscowościach otaczających las możemy zobaczyć pałace klasycystyczne w Młochowie i Rozalinie oraz gotycki kościół w Żelechowie i dworek w Ojrzanowie. Do najpiękniejszych fragmentów okolic należy wieś Skuły, w której znajduje się drewniany kościółek - jeden z najładniejszych na Mazowszu. Niedaleko dwa kompleksy leśne: rez. Las Skulski i oraz las z rezerwatem Skulskie Dęby. W pobliskich miejscowościach dwory w Grzmiącej i Grzegorzewicach. Najwartościowsze zabytki regionu znajdują się w Radziejowicach. Są to m. in. Pałac z XVII w. z zameczkiem z XVI w. i pięknym parkiem oraz kościół klasycystyczny. W pobliżu znajduje się również Las Radziejowski, który jest pozostałością dawnej Puszczy Jaktorowskiej - ostatniej ostoi turów w Europie. W Jaktorowie możemy obejrzeć unikatowy Pomnik Tura. Z Jaktorowa, wzdłuż rzeki Pisi Kościół w Żelechowie Tucznej, wiedzie szlak żółty ku Kuklówce Zarzecznej, gdzie mieszkał znany malarz Józef Chełmoński. Jego grób znajduje się w Żelechowie, a dworek jego brata, dr. Adama Chełmońskiego znajduje się w Adamowiźnie. Warto zwiedzić też sam Grodzisk Mazowiecki. Najcenniejszym zabytkiem miasta jest dworek Mokronowskich, gdzie obecnie znajduje się szkoła muzyczna. Warty obejrzenia jest też dworzec kolejowy, willa Foksal i kościół św. Anny. Przed dworcem PKP możemy podziwiać pomnik Józefa Chełmońskiego oraz jego obrazy prezentowane wzdłuż deptaka. WYJAŚNIENIE PRZYPISÓW UŻYTYCH W PRZEWODNIKU kursywą zaznaczono niepolecane odcinki szlaku 2 proponowane ominięcia polecane w okresie wiosennym (okresowe bagienko) 3 proponowane ominięcia polecane dla turystów rowerowych - brak możliwości jazdy (szlak prowadzi przez pole, jednak możliwe jest przejście) 4 proponowane ominięcia polecane o każdej porze roku (bagno, przeprawa bez kładki przez rzeczkę, brak drogi) 5 brak możliwości przejścia w okresie wiosennym (okresowe bagienko) Most w parku w Młochowie

Str. 5 MAPKA OKOLIC SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ.

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 6 Szlakiem Józefa Chełmońskiego (Znaki niebieskie) Radziejowice (0.0 km) - Grzymek (7.8 km) - Adamowizna (14.6 km) - Grodzisk Maz. PKP (19.6 km) - Grodzisk Maz. ul. Batorego (20.9 km) - Przeszkoda (30.9 km) - gajówka Rozalin (33.6 km) - Rozalin las (35.4 km) - gajówka Krakowiany (39.8 km) - Tarczyn* - Łoś* - Głosków Zielone* dziewiętnastowiecznym parkiem. Przed rezydencją znajduje się staw, często wykorzystywany jako tło do zdjęć par młodych. W pałacu ciekawe wystawy, m. in. malarstwa Józefa Chełmońskiego. Siedziba Domu Pracy Twórczej artystów. Po prawej stronie pałacu (patrząc od strony stawu) przejście do drugiej części kompleksu parkowego, gdzie znajdują się: Dworek Modrzewiowy, kawiarnia oraz Nowy Dom Sztuki. *opis trasy tylko do Krakowian Szlak prowadzi przez dwie malownicze krainy mazowieckie: Równinę Łowicko - Błońską i Wysoczyznę Rawską. Pozwala poznać wiele malowniczych rzek, m. in. Pisię Gągolinę, Pisię Tuczną, Mrowną, Rokiciankę, Utratę, Tarczynkę i Jeziornę. Przebiega przez tereny rekreacyjne i wypoczynkowe w okolicach Radziejowic i Grzymka, tereny rolnicze wokół Kuklówki, park dworku dr. Chełmońskiego w Adamowiźnie. Rejon Lasu Młochowskiego jest szczególnie interesujący przyrodniczo. Znajdują się tam dwa rezerwaty: Młochowski Grąd oraz Młochowski Łęg oraz liczne drzewa pomnikowe. Trasa dla piechurów i rowerzystów, najładniejsza latem i jesienią. RADZIEJOWICE Jedna z ciekawszych miejscowości na zachodnim Mazowszu. Przez wieś przepływa rzeka Pisia Gągolina, zwana dawniej Radziejówką. W okolicy Las Radziejowicki, w którym napotkamy zarówno cenne drzewostany liściaste, jak i te bardziej pospolite, iglaste. Najcenniejszy jest jednak XVIIwieczny pałac otoczony Pałac w Radziejowicach Dojście do pałacu: na rondzie w lewo (w kierunku na Żyrardów) i w lewo w bramę do parku. Przystanek PKS w pobliżu (kursy do Żyrardowa, Grodziska Maz., Mszczonowa). Początek w centrum Radziejowic, szosą w kierunku Grodziska Mazowieckiego, pół kilometra dalej szlakiem niebieskim w prawo i drogami gruntowymi do Adamowa. Gdy szlak dojdzie do asfaltu, skręcamy w prawo. Dalej za znakami przecinamy główną drogę, przy kapliczce w lewo w zachwaszczoną alejkę. Gdy dołączy z lewej piaszczysta

Str. 7 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. droga, skręcamy w prawo i następnie w lewo, po czym na prawo przez zagajnik sosnowy. Po jego przejechaniu w lewo, następnie w prawo w asfaltową drogę. Za zakrętem typowa zabudowa letniskowa. Przy transformatorze w prawo (możemy pójść prosto - dalej w prawo w główną drogę i w dolince w lewo 4 ). Po pewnym czasie w prawo. Krętą drogą przekraczamy dolinkę wąskiej strugi. Gdy wyjdziemy z lasku, skręcamy w lewo, po czym lekko w lewo kilka razy. Po jakimś czasie (UWAGA na znaki!) szlak odbije lekko w prawo. W pewnej chwili znaki wywiodą nas z dróżki (za mocno powiedziane) lekko w lewo w pokrzywy i chwasty. Nie wychodzimy za bardzo w lewo na pole, tylko trzymamy się przecinki (która istniała tam wiele lat temu) i grubych drzew. Po chwili przejście przez bagienko z rzeczką i koniec koszmaru. Gdy dojdziemy do drogi w lewo i jeszcze raz w lewo w asfalt. Mijamy wjazd do dawnego ośrodka SPEC w Grzymku i kąpieliska. W dolince w prawo. Przez blaszaną kładkę na drugi brzeg Pisi Tucznej. GRZYMEK Tabliczki kierunkowe. Na chwilę łapiemy szlaki żółty i czerwony. Gdy dojdziemy do głównej drogi, skręcamy w lewo. Gubimy szlak czerwony. Dalej skręcamy w prawo, gubimy szlak żółty, idziemy wśród pól i zagajników. Po pewnym czasie znowu dołącza szlak czerwony. Po długiej wędrówce po polu lekko w prawo za starym drzewem po lewej. Gdy dojdziemy do Makówki, skręcamy w prawo, gubimy szlak czerwony (do przystanku PKS w lewo - kursy do Czarnego Lasu, Radziejowic, Grodziska Maz., Książenic, Żelechowa, Siestrzeni i Mszczonowa). Dalej aleją przez las, potem w lewo (w prawo kilkanaście metrów do kamiennej kapliczki) i następnie w prawo. Dochodzimy do stawów śródleśnych. Szlak prowadzi zerwaną groblą, więc najlepiej jest ominąć wodę skręcając w lewo, potem w pierwszą w prawo. Następnie w lewo w dół. Znaki wiodą lekko w lewo, potem lekko w prawo (za drugim razem możemy skręcić lekko w lewo i w lewo w główną drogę). Po pewnym czasie w lewo w maliny i w prawo wzdłuż pola. Gdy dojdziemy do drogi w lewo. Idziemy żwirową drogą przez wieś Adamowizna. To tam mieszkał Adam Chełmoński, brat Józefa, znanego malarza mieszkającego niegdyś w okolicach Kuklówki. Skręcamy w prawo w ul. Pawią, przez mostek do zapuszczonego parku nad rzeką Mrowną. Dwór dr. Chełmońskiego w Adamowiźnie ADAMOWIZNA To tu mieszkał Adam Chełmoński, brat Józefa, znanego malarza mieszkającego niegdyś w okolicach Kuklówki. Wokół dworku dr. Chełmońskiego znajduje się czekający na rewitalizację park nad rzeką Mrowną. Nad stawem znajduje się kolejny dwór, tym razem z okresu międzywojennego, należący do potomków dawnego właściciela - Mateusza Chełmońskiego. Wychodzimy z parku. Za szkołą skręcamy w lewo (przed nami

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 8 przystanek PKS - kursy do Grodziska Maz., Radoń, Żabiej Woli, Skuł i Grzegorzewic PKP) i jeszcze raz w lewo w ul. Niedźwiedzią. Za mostkiem w prawo, wzdłuż rzeczki. Po pewnym czasie w prawo (UWAGA na znaki!). Gdy dojdziemy do ul. Przesmyk, skręcamy w prawo, dalej przez mostek, idziemy ul. Daleką. Wkraczamy w zabudowę miejską Grodziska, po lewej Szpital Zachodni im. Jana Pawła II. Grodzisk ma prawa miejskie od 1522r., lecz jak wykazały badania archeologiczne, okolice były ważnym ośrodkiem wytopu żelaza już na samym początku naszej ery. Pierwotna nazwa Grodzisko związana była z grodziskiem znajdującym się w polu, nad Mrowną w pobliskiej Chlebni. Obecnie miasto jest znacznym ośrodkiem przemysłowym. Gdy dojdziemy do ul. Sadowej, skręcamy w prawo, następnie w lewo w ul. Grunwaldzką. Potem w prawo w ul. Cichą i następnie w lewo w ul. Kościelną. Dochodzimy do kościoła, skręcamy w lewo i w prawo w kierunku deptaka. Po prawej widoczny kościół barokowy z II połowie XVII w., przebudowany, o wyposażeniu renesansowym i barokowym. Dochodzimy do dworca PKP i PKS. Kierujemy się na prawo. W pobliżu Willa Foksal, mylnie uważana za budynek dworca kolei warszawsko - wiedeńskiej. GRODZISK MAZ. PKP Przez miasto za znakami niebieskimi ku wschodowi ulicą 1 maja, dalej na skos przez park Hr. Skarbków do ul. 3 maja. Następnie w prawo w ul. Okulickiego. Po lewej dwór Mokronowskich z 1782 r., później przebudowany, w środku polichromia Jana Bogumiła Plersha. Za dworkiem w prawo ku stawom Goliana. Kierujemy się na lewo, potem na prawo pomiędzy stawami, następnie w lewo. Idziemy ku ul. Batorego. Przed torami WKD tabliczki kierunkowe na słupie energetycznym po prawej. Dworek Skarbków w Grodzisku GRODZISK MAZ. UL. BATOREGO Za przejazdem w lewo w ul. Na Grobli, potem lekko w prawo. Dalej pomiędzy płotami nad Stawy Walczewskiego na rzeczce Rokiciance. W przyszłości planowana jest rewitalizacja stawów i uporządkowanie terenów dookoła (przebieg szlaku może ulec zmianie). Następnie w lewo w zakrzaczoną ścieżkę prowadzącą przez wyschnięty staw. Gdy dojdziemy do ul. Warszawskiej, skręcamy w prawo, następnie w lewo w ul. Radońską. Cały czas wśród zwartej zabudowy, aż do wsi Radonie. Na zakręcie widoczna brama do dworu klasycystycznego. Po lewej pętla autobusów miejskich z Grodziska Maz. Po chwili szlak skręca w lewo w ul. Konarową, wchodzi w kompleks Lasów Książenickich. Po przejściu lasu docieramy do asfaltu, idziemy nim aż do Zalesia, gdzie za rzeczką skręcamy w lewo w polną drogę. Pod lasem skręcamy w lewo w ul. Pod Sosnami, następnie w prawo w las. Szlak wiedzie w lewo, ku rzeczce Mrownej, lecz nie warto tam skręcać. Możemy spokojnie pójść prosto. Dochodzimy do wsi Przeszkoda. Przed laty były tu tabliczki kierunkowe. PRZESZKODA Idziemy w prawo, wzdłuż trasy Katowickiej, przechodzimy przez

Str. 9 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. GAJÓWKA ROZALIN W lewo odbija szlak czarny do Kostowca. Niezbyt ciekawy krajoznawczo, prowadzi do przystanku PKS przy trasie Katowickiej. Szlak niebieski wyznakowany jest bez zarzutu na obszarze Lasów Młochowskich, toteż nie będę opisywać szczegółowo dalszej trasy. Ogromny dąb w Przeszkodzie jezdnię. Po przejściu drogi, skręcamy w lewo i kilka metrów za znakiem skrętką w prawo. Jeżeli nie możemy odnaleźć dróżki, kierujemy się na duże, rozłożyste drzewo z monstrualnym znakiem szlaku. Dalej prosto, przez pole, po obu stronach pojawiają się brzózki. Przechodzimy przez rów odwadniający (jest mostek), po czym prosto (choć może być zarośnięte). Trafiamy na drzewo ze znakiem, przechodzimy małą rzeczkę ze źródełkiem, skręcamy w lewo. Gdy dojdziemy do Mrownej, skręcamy w prawo. Wzdłuż rzeczki do prywatnej posesji, przy płocie w lewo, przez kładkę na drugi brzeg. UWAGA! Kładka jest niszczona przez okolicznych mieszkańców. Potem bezdrożem przez las, za znakami w prawo, po pewnym czasie wychodzimy na pole, znowu kawałek przez zagajnik, docieramy do motelu Mak (noclegi, restauracja). Skręcamy w prawo w asfalt, po pewnym czasie w lewo w kompleks Lasów Młochowskich. Podążając przez las docieramy do gajówki Rozalin. ROZALIN LAS Skrzyżowanie ze szlakiem żółtym. Możemy nim dojść (aleja z powykrzywianymi drzewami) do dworu, najprawdopodobniej wybudowanego w latach 1847-57. Jego właścicielką była Rozalia z Lubomirskich Rzewuska. Prosto możemy wydłużyć sobie wycieczkę, podążając za żółtymi znakami przez rezerwat Młochowski Grąd. Szlak niebieski skręca w prawo. Po kilku kilometrach dochodzimy do rozstaju szlaków. W prawo: szlak czarny - skrót do szlaku zielonego w kierunku Żelechowa. Prosto: szlak zielony przez rezerwat Młochowski Łęg. W lewo: szlaki niebieski i zielony do gajówki Krakowiany. GAJÓWKA KRAKOWIANY Docieramy do końca naszej wycieczki. Szlak prowadzi jeszcze dalej, w kierunku Tarczyna. Do przystanku PKS kawałek szlakiem niebieskim, po czym w lewo w asfaltową drogę. Kursy do Warszawy i Młochowa. Szlakiem Józefa Chełmońskiego (Znaki niebieskie) Głosków Zielone* - Łoś* - Tarczyn* - gajówka Krakowiany (0.0 km) - Rozalin las (4.4 km) - gajówka Rozalin (6.2 km) - Przeszkoda (8.9 km) - Grodzisk Maz. ul. Batorego (18.9 km) - Grodzisk Maz. PKP (20.2 km) - Adamowizna (25,2 km) -

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 10 Grzymek (32.0 km) - Radziejowice (39.8 km) *opis trasy od Krakowian Szlak prowadzi przez dwie malownicze krainy mazowieckie: Równinę Łowicko - Błońską i Wysoczyznę Rawską. Pozwala poznać wiele malowniczych rzek, m. in. Pisię Gągolinę, Pisię Tuczną, Mrowną, Rokiciankę, Utratę, Tarczynkę i Jeziornę. Przebiega przez tereny rekreacyjne i wypoczynkowe w okolicach Radziejowic i Grzymka, tereny rolnicze wokół Kuklówki, park dworku dr. Chełmońskiego w Adamowiźnie. Rejon Lasu Młochowskiego jest szczególnie interesujący przyrodniczo. Znajdują się tam dwa rezerwaty: Młochowski Grąd oraz Młochowski Łęg oraz liczne drzewa pomnikowe. Trasa dla piechurów i rowerzystów, najładniejsza latem i jesienią. GAJÓWKA KRAKOWIANY Początek naszej wycieczki. Szlak dociera tu z Tarczyna. Do przystanku PKS kawałek szlakiem niebieskim cofają się, po czym w lewo w asfaltową drogę. Kursy do Warszawy i Młochowa. Po pewnym czasie dochodzimy do rozstaju szlaków. Prosto: szlak czarny - skrót do szlaku zielonego w kierunku Żelechowa. W lewo: szlak zielony przez rezerwat Młochowski Łęg. W prawo: szlak niebieski. Szlak niebieski wyznakowany jest bez zarzutu na obszarze Lasów Młochowskich, toteż nie będę opisywać szczegółowo dalszej trasy. Pałac w Rozalinie (zamknięty, wł. prywatna) Grąd. Szlak niebieski skręca w lewo. Po kilku kilometrach dochodzimy do rozstaju szlaków. GAJÓWKA ROZALIN W prawo odbija szlak czarny do Kostowca. Niezbyt ciekawy krajoznawczo, prowadzi do przystanku PKS przy trasie Katowickiej. Skręcamy w prawo w asfalt, po pewnym czasie w lewo za motelem Mak (noclegi, restauracja). Po pewnym czasie wchodzimy w zagajnik, kawałek przez pole, znów docieramy do lasu. Potem bezdrożem przez las, za znakami w lewo, przez kładkę na drugi brzeg rzeczki Mrownej, skręcamy w lewo. Wzdłuż rzeczki do końca pola, skręcamy w lewo, wzdłuż małej rzeczki do drzewa ze znakiem. Skręcamy w prawo, przez rzeczkę i dalej prosto, przez rów odwadniający (jest mostek). Następnie polem, po obu stronach pojawiają się ROZALIN LAS Skrzyżowanie ze szlakiem żółtym. Możemy nim dojść (aleja z powykrzywianymi drzewami) do dworu, najprawdopodobniej wybudowanego w latach 1847-57. Jego właścicielką była Rozalia z Lubomirskich Rzewuska. W prawo możemy wydłużyć sobie wycieczkę, podążając za żółtymi znakami przez rezerwat Młochowski Pola w Przeszkodzie

Str. 11 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. brzózki. Kierujemy się na duże, rozłożyste drzewo ze znakiem szlaku. Skręcamy w lewo, wzdłuż trasy Katowickiej, przechodzimy przez jezdnię. Po przejściu drogi, skręcamy w prawo i następnie w lewo za znakami. PRZESZKODA Przed laty były tu tabliczki kierunkowe. W lesie szlak wiedzie w prawo, ku rzeczce Mrownej, lecz nie warto tam skręcać. Możemy spokojnie pójść prosto. Za lasem skręcamy w lewo w ul. Pod Sosnami, następnie w prawo. W Zalesiu skręcamy w prawo w asfaltową drogę. Idziemy przez wieś Musuły. Na ostrym zakręcie za wsią (nie ul. Ku Rzece), skręcamy lekko w prawo. Szlak wchodzi w kompleks Lasów Książenickich. Wychodzimy z lasu, skręcamy w lewo. Po lewej pętla autobusów miejskich z Grodziska Maz. Na zakręcie widoczna brama do dworu klasycystycznego w Radoniach. Cały czas wśród zwartej zabudowy, aż do Grodziska Maz. Gdy dojdziemy do ul. E. Plater, skręcamy w prawo, następnie w lewo przed rzeczką w zakrzaczoną ścieżkę prowadzącą przez wyschnięty staw. W przyszłości planowana jest rewitalizacja stawów i uporządkowanie terenów dookoła (przebieg szlaku może ulec zmianie). Dalej nad Stawy Walczewskiego na rzeczce Rokiciance, następnie w lewo pomiędzy płotami w ul. Na Grobli. Po dojściu do asfaltu, w prawo w ul. Batorego. GRODZISK MAZ. UL. BATOREGO Za torami WKD tabliczki kierunkowe na słupie energetycznym po lewej. Wkraczamy w zwartą zabudowę miejską miasta. Grodzisk ma prawa miejskie od 1522r., lecz jak wykazały badania archeologiczne, okolice były ważnym ośrodkiem wytopu żelaza już na samym naszej ery. Pierwotna nazwa Grodzisko związana była z grodziskiem znajdującym się w polu, nad Mrowną w pobliskiej Chlebni. Obecnie miasto jest znacznym ośrodkiem przemysłowym. Przechodzimy przez ul. Sienkiewicza, idziemy lekko w prawo, pomiędzy stawami, następnie w lewo i w prawo przez mostek, następnie wąską drogą przed siebie. Następnie w lewo w ul. Okulickiego. Po prawej dwór Mokronowskich z 1782 r., później przebudowany, w środku polichromia Jana Bogumiła Plersha. Na światłach w Polichromie w westybulu Dworku Skarbka lewo w ul. 3 maja, następnie za mostkiem w prawo przez park Hr. Skarbków do ul. Bartniaka. Po prawej Willa Foksal, mylnie uważana za budynek dworca kolei warszawsko - wiedeńskiej. Skręcamy w lewo w ul. 3 maja. Dochodzimy do dworca PKP i PKS. GRODZISK MAZ. PKP Kierujemy się na lewo na deptak. Po przejściu przez ul. Sienkiewicza widoczny kościół barokowy z II połowie XVII w., przebudowany, o wyposażeniu renesansowym i barokowym. Za kościołem skręcamy w lewo i w prawo w ul. Kościelną. Potem w prawo w ul. Cichą i następnie w lewo w ul. Grunwaldzką. Gdy dojdziemy do ul. Sadowej, skręcamy w prawo, następnie w lewo w ul. Daleką. Po prawej Szpital Zachodni im. Jana Pawła II. Gdy przejdziemy przez mostek, skręcamy w lewo, idziemy wzdłuż rzeki,

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 12 aż do ul. Niedźwiedziej, gdzie skręcamy w lewo. Gdy dojdziemy do drogi, skręcamy w prawo. Za szkołą skręcamy w prawo (po lewej przystanek PKS - kursy do Grodziska Maz., Radoń, Żabiej Woli, Skuł i Grzegorzewic PKP). Przez mostek do zapuszczonego parku nad rzeką Mrowną. ADAMOWIZNA To tu mieszkał Adam Chełmoński, brat Józefa, znanego malarza mieszkającego niegdyś w okolicach Kuklówki. Wokół dworku dr. Chełmońskiego znajduje się czekający na rewitalizację park nad rzeką Mrowną. Nad stawem znajduje się kolejny dwór, Dwór Mateusza Chełmońskiego tym razem z okresu międzywojennego, należący do potomków dawnego właściciela - Mateusza Chełmońskiego. Wychodzimy z parku, przechodzimy przez mostek, skręcamy w lewo. Idziemy żwirową drogą przez wieś Adamowizna. Szlak skręca w zarośniętą aleję, prowadzi wzdłuż pola (możemy też skręcić w prawo w równoległą drogę żwirową przed szlakiem - omijamy chaszcze). Następnie w lewo w maliny, kiedy dojdziemy do dróżki, w prawo. Dochodzimy do stawów śródleśnych. Szlak prowadzi zerwaną groblą, więc najlepiej jest ominąć wodę skręcając w prawo, potem w pierwszą w lewo. Następnie w prawo w drogę ze szlakiem. Po pewnym czasie skręcamy w lewo i następnie w prawo (w lewo i prosto kilkanaście metrów do kamiennej kapliczki). Gdy dojdziemy do Makówki, skręcamy w lewo, łapiemy szlak czerwony (do przystanku PKS prosto - kursy do Czarnego Lasu, Radziejowic, Grodziska Maz., Książenic, Żelechowa, Siestrzeni i Mszczonowa). Gdy dojdziemy do prostopadłej drogi skręcamy w lewo. Wchodzimy na pola. Po prawej widoczne zabudowania wsi Kuklówka Zarzeczna. Po wkroczeniu w lasek, gubimy szlak czerwony. Gdy dojdziemy do asfaltowej drogi, skręcamy w lewo. Łapiemy szlak żółty, po chwili znowu czerwony. W dolince skręcamy w prawo w ul. Nad Zalew. GRZYMEK Tabliczki kierunkowe. Gubimy szlak żółty. Przez blaszaną kładkę na drugi brzeg Pisi Tucznej, skręcamy w lewo (możemy skręcić w prawo i w lewo w asfaltową drogę 4 ). Gubimy szlak czerwony. Mijamy wjazd do dawnego ośrodka SPEC w Grzymku i kąpieliska. Za zakrętem skręcamy w prawo i jeszcze raz w prawo w dróżkę pod lasem. Po chwili przejście przez bagienko z rzeczką i początek koszmaru. W pewnej chwili znaki wywiodą nas na dróżkę (za mocno powiedziane), wtedy lekko w lewo z pokrzyw i chwastów. Idziemy wzdłuż dolinki wąskiej strugi. Gdy dotrzemy do głównej drogi, skręcamy w prawo. Krętą drogą przekraczamy dolinkę, za znakami skręcamy w lewo. Następnie jeszcze raz w lewo przy transformatorze. Za łukiem drogi skręcamy w brzozową alejkę w lewo. Wzdłuż lasku w prawo i lekko w prawo obok prywatnej posesji. Za zagajnikiem sosnowym w lewo i następnie w prawo. Za chwilę w lewo i prosto w niepozorną drogę. Przy kapliczce w prawo. Przekraczamy asfaltową drogę. Za kilkaset metrów w

Str. 13 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. lewo w polną drogę. Dalej krętą drogą do Radziejowic. Gdy dojdziemy do asfaltu, skręcamy w lewo. RADZIEJOWICE Jedna z ciekawszych miejscowości na zachodnim Mazowszu. Przez wieś przepływa rzeka Pisia Gągolina, zwana dawniej Radziejówką. W okolicy Las Radziejowicki, w którym napotkamy zarówno cenne drzewostany liściaste, jak i te bardziej pospolite, iglaste. Najcenniejszy jest jednak XVIIwieczny pałac otoczony dziewiętnastowiecznym parkiem. Przed rezydencją znajduje się staw, często Pałac w Radziejowicach - zameczek wykorzystywany jako tło do zdjęć par młodych. W pałacu ciekawe wystawy, m. in. malarstwa Józefa Chełmońskiego. Siedziba Domu Pracy Twórczej artystów. Po prawej stronie pałacu (patrząc od strony stawu) przejście do drugiej części kompleksu parkowego, gdzie znajdują się: Dworek Modrzewiowy, kawiarnia oraz Nowy Dom Sztuki. Dojście do pałacu Radziejowskich: na rondzie w prawo i w lewo w bramę do parku. Przystanek PKS w pobliżu (kursy do Żyrardowa, Grodziska Maz., Mszczonowa). Dolinką Pisi Tucznej (Znaki żółte) Jaktorów (0.0 km) - Kuklówka PKS (11.0 km) - Grzymek (12.3 km) - Grzmiąca (15.6 km) - Skuły (19.1 km) - Grzegorzewice PKP (22.1 km). Szlak wiedzie wzdłuż doliny Pisi Tucznej, niegdyś słynnej ze względu na ilość zalewów i młynów. Do dziś zachowały się tylko nieliczne. Szlak o sporych walorach krajoznawczych. Przebiega przez tereny dawnej Puszczy Jaktorowskiej, gdzie w 1627 r. zginął ostatni tur na świecie. Na trasie zobaczyć można dom, w którym mieszkał na przełomie XIX i XX wieku Józef Chełmoński, wybitny malarz realista, który uwieczniał okolice na swoich obrazach. W Skułach przepiękny kościółek otoczony pomnikowymi modrzewiami. Szlak interesujący nie tylko latem, ale także zimą. JAKTORÓW Ze stacji PKP za znakami żółtymi kilkaset metrów przez wieś wzdłuż drogi 719, do pomnika, upamiętniającego ostatniego tura, który padł w Puszczy Jaktorowskiej w 1627 r. Za mostkiem należy skręcić w lewo. Znaki prowadzą dalej boczną drogą przez osiedle. Po pewnym czasie należy skręcić w lewo w ul. Matejki. Gdy dojdziemy do rzeczki Pisi Tucznej skręcamy w prawo. Przed wojną nad Pisią czynnych było kilka młynów, obok nich znajdowały się stawy rybne; większość uległa zniszczeniu za czasów PRL-u. Szlak skręca w lewo, przekracza rzeczkę. Dalej w główną drogę w prawo, po czym w lewo w piaszczystą drogę (UWAGA! Zniszczone znaki). W prawo przez

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 14 sosnowy zagajnik, po czym jeszcze raz w prawo. Przekraczamy asfalt i następnie rzeczkę. Po lewej stronie widoczne ruiny młyna. Dalej za znakami żółtymi w lewo (po prawej kapliczka), przez pola do Kuklówki Radziejowickiej. Przy szkole w lewo w ruchliwą drogę. Po lewej stronie widoczny sklep i hotel z restauracją Gościniec Kuklówka. kościoła z II połowy XVII w., wewnątrz którego unikalne, XVIII-wieczne iluzjonistyczne polichromie na płótnie przedstawiające sceny z Biblii. W KUKLÓWKA PKS Nieopodal przystanek autobusowy (kursy do Grodziska Maz., Radziejowic i Mszczonowa). Następnie w prawo ku Kuklówce Zarzecznej. Podążamy asfaltem przez wieś. Po prawej stronie współczesny kościół, potem widoczna aleja do dworku w którym w latach 1889-1914 mieszkał Józef Chełmoński. Malował okoliczne krajobrazy i tutejszą ludność. Po kilku kilometrach dołącza szlak niebieski, potem czerwony. W dolince rzeczki Wężyk skręcamy w prawo. GRZYMEK Rozstaj szlaków, tabliczki kierunkowe. Szlak skręca w lewo, prowadzi przez zagajniki sosnowe z domkami letniskowymi. Przekraczamy trasę Katowicką. Po pewnym czasie skręcamy lekko w lewo w boczną drogę. GRZMIĄCA W parku dwór z XIX w., obecnie zaniedbany i zamknięty. Przy wejściu do parku kapliczka przydrożna z figurką Matki Boskiej. Znaki żółte wiodą w prawo wzdłuż płotu do pozostałości młyna i na drugi brzeg Pisi. Nad rzeczką tabliczki kierunkowe. Gdy dojdziemy do drogi - w lewo, następnie jeszcze raz w lewo na rozstaju dróg. Kościół p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Skułach otoczeniu stare modrzewie oraz przystanek autobusowy (kursy do Grodziska Maz., Żabiej Woli i Grzegorzewic PKP). Można podejść jeszcze kawałek (po wyjściu z kościółka w lewo) do sklepu. Po około 1 km, szlak skręca z drogi w lewo w las. Po dojściu do asfaltu, przecinamy główną drogę, kierujemy się ku kolejnej asfaltowej drodze. Gdy do niej dojdziemy - skręcamy w prawo. GRZEGORZEWICE PKP Nieczynna stacja kolejowa i końcowy przystanek autobusu do Skuł, Żabiej Woli i Grodziska Maz. Koniec znaków żółtych. Warto także udać się dalej do dworu w pobliskich Petrykozach. SKUŁY Przy szkole szlak skręca w prawo, ale możemy pójść prosto do drewnianego

Str. 15 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Dolinką Pisi Tucznej (Znaki żółte) Grzegorzewice PKP (0.0 km) - Skuły (3.0 km) - Grzmiąca (6.5 km) - Grzymek (9.8 km) - Kuklówka PKS - (12.6 km) - Jaktorów (22.1 km) Szlak wiedzie wzdłuż doliny Pisi Tucznej, niegdyś słynnej ze względu na ilość zalewów i młynów. Do dziś zachowały się tylko nieliczne. Szlak o sporych walorach krajoznawczych. Przebiega przez tereny dawnej Puszczy Jaktorowskiej, gdzie w 1627 r. zginął ostatni tur na świecie. Na trasie zobaczyć można dom, w którym mieszkał na przełomie XIX i XX wieku Józef Chełmoński, wybitny malarz realista, który uwieczniał okolice na swoich obrazach. W Skułach przepiękny kościółek otoczony pomnikowymi modrzewiami. Szlak interesujący nie tylko latem, ale także zimą. GRZEGORZEWICE PKP Nieczynna stacja kolejowa i końcowy przystanek autobusu do Skuł, Żabiej Woli i Grodziska Maz. Początek znaków żółtych. W okolicach warty zobaczenia dwór w Petrykozach. Pierwsze kilkaset metrów asfaltem, następnie w pierwszą drogę w lewo, a gdy dojdziemy do asfaltu - za przystankiem autobusowym w prawo, w las. Po pewnym czasie w lewo w wąską dróżkę leśną, po czym w prawo w asfaltową drogę do Skuł. SKUŁY Przy szkole szlak skręca w lewo, ale możemy pójść w prawo do drewnianego kościoła z II połowy XVII w., wewnątrz którego unikalne, XVIII-wieczne iluzjonistyczne polichromie na płótnie przedstawiające sceny z Biblii. W otoczeniu stare modrzewie oraz przystanek autobusowy (kursy do Grodziska Maz., Żabiej Woli i Grzegorzewic PKP). Można podejść jeszcze kawałek (po wyjściu z kościółka w lewo) do sklepu. Podążamy polnymi drogami za żółtymi znakami. W pewnym momencie w prawo, następnie w prawo, w lasek w wąską ścieżkę, gdy główna droga skręci w lewo. GRZMIĄCA Nad rzeczką tabliczki kierunkowe. Przy wejściu do parku pałacowego skręcamy w lewo. W parku dwór z XIX w., obecnie zaniedbany i zamknięty. Przy wejściu do parku kapliczka przydrożna z figurką Matki Pałac w Grzmiącej Boskiej. Po pewnym czasie przekraczamy trasę Katowicką, po czym skręcamy lekko w lewo w boczną drogę, idziemy przez zagajniki sosnowe z domkami letniskowymi. GRZYMEK Rozstaj szlaków, tabliczki kierunkowe. Szlak skręca w prawo, następnie w dolince rzeczki Wężyk w

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 16 lewo. Podążamy asfaltem przez wieś. Po lewej widoczna aleja do dworku w którym w latach 1889-1914 mieszkał Józef Chełmoński. Malował okoliczne krajobrazy i tutejszą ludność. Jaktorowskiej w 1627 r. Za parkiem podążamy wzdłuż drogi 719. Na światłach w lewo do stacji PKP (pociągi do Skierniewic, Żyrardowa, Grodziska Maz. i Warszawy). Koniec szlaku. KUKLÓWKA PKS Gdy dojdziemy do drogi 579 skręcamy w lewo. Po prawej stronie widoczny sklep i hotel z restauracją Gościniec Kuklówka. Nieopodal przystanek autobusowy (kursy do Grodziska Maz., Radziejowic i Mszczonowa). Przy szkole w prawo w boczną drogę. Dalej za znakami żółtymi przez pola i wieś Budy - Grzybek. Gdy w polu, na rozstaju dróg po lewej stronie będzie widoczna kapliczka, skręcamy w prawo. Przekraczamy rzeczkę, po prawej stronie widoczne ruiny młyna. Następnie przekraczamy asfalt, w sosnowym zagajniku skręcamy w lewo (UWAGA! Zniszczone znaki). Po przejechaniu lasku, skręcamy w lewo. Gdy dojdziemy do głównej drogi skręcamy w prawo. Po kilku minutach skręcamy w lewo w boczną, asfaltową drogę. Przekraczamy rzeczkę Pisią Tuczną, po czym skręcamy w prawo w dróżkę prowadzącą przy rzeczce. Przed wojną nad Pisią czynnych było kilka młynów, obok nich znajdowały się stawy rybne; większość uległa zniszczeniu za czasów PRL-u. Dalej szlak gubi się, więc najlepiej jest skręcić w lewo przy pierwszej możliwej okazji (ul. Matejki). Gdy dojdziemy do głównej drogi skręcamy w prawo. JAKTORÓW Pod koniec asfaltu zbaczamy w prawo do pomnika, upamiętniającego ostatniego tura, który padł w Puszczy Wzdłuż krawędzi Wysoczyzny Rawskiej (Znaki zielone) Młochów (0.0 km) - Las Młochowski (1.5 km) - Gajówka Krakowiany (4.2 km) - Żelechów (9.5 km) - Pieńki Zarębskie (13.2 km) - Skuły (19.5 km) - Grzegorzewice las (24.2 km) - Grzegorzewice wieś (25.3 km) - Kaczków (29.4 km) - Radziejowice (34.7 km) - Rochna* (?) *opis trasy tylko do Radziejowic Pałac w Młochowie Trasa, którą powinien przebyć każdy miłośnik Mazowsza, jego przyrody i kultury. Przepiękne pejzaże czynią ten szlak jednym z najciekawszych w regionie. Na Wysoczyźnie Rawskiej rozpoczynają bieg takie rzeki, jak Utrata, Karczunek, Pisia Tuczna oraz Pisia Gągolina. Trasa mocno urozmaicona, możemy zobaczyć lasy liściaste, cztery z nich będące rezerwatami. Na

Str. 17 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. trasie zabytki architektury sakralnej oraz dworskiej w Żelechowie, Skułach, Grzegorzewicach i Radziejowicach. MŁOCHÓW Początek szlaku przy wejściu do parku. Po prawej pałac klasycystyczny z XIX w. (na wprost oranżeria - obecnie kościół) zbudowany według projektu Jakuba Kubickiego, prawdopodobnie dla Walerego Sobolewskiego, szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Park krajobrazowy z końca XIX w. z wyraźną osią widokową pomiędzy pałacem a stawami. Znaki zielone wiodą za pałacem w prawo, przez mostek do bramy wyjściowej z parku. Gdy brama jest zamknięta, możemy pójść w prawo, wzdłuż płotu do furtki - powinna być otwarta. Dalej aleją lipową do węzła szlaków. pierwszym skrzyżowaniu po skończeniu się asfaltu. 2. Prosto szlakiem czarnym, gdy dojdziemy do drogi, skręcamy w prawo 4. W lewo w asfaltową drogę (ul. Krakowiańska) w kierunku Żelechowa. Dalej w lewo w ul. Chełmońskiego. ŻELECHÓW Po lewej kościół gotycki z XVI w., przebudowany. Na cmentarzu grób malarza Józefa Chełmońskiego. Nieopodal przystanek PKS (kursy do Ojrzanowa, Grodziska Maz., Makówki i Kuklówki). Za kościołem w prawo, następnie w lewo w ul. Tarczyńską i w LAS MŁOCHOWSKI W prawo: szlak żółty do Rozalina. Prosto: szlak żółty do Krakowian. Lekko w prawo: szlak zielony. Las Młochowski - jeden z większych kompleksów leśnych na trasie szlaku zielonego oraz jeden z piękniejszych w okolicy. Dwie jego części są rezerwatami: Młochowski Grąd oraz Młochowski Łęg. W okolicy liczne pałace oraz zabytkowy kościół i cmentarz w Żelechowie. Szlak dochodzi leśnymi drogami do gajówki Grabów. Tam w lewo i drogą aż do gajówki Krakowiany. Po lewej rezerwat Młochowski Grąd. GAJÓWKA KRAKOWIANY W okolicy staw młyński i przystanek linii ZTM Warszawa. Skręcamy w prawo. Gdy dojdziemy do rozwidlenia mamy dwie możliwości: 1. W lewo szlakiem zielonym przez rezerwat Młochowski Łęg zachwaszczoną dróżką. Dalej w prawo w asfaltową drogę, następnie znowu w prawo, na Pałac w Ojrzanowie - dojście z Żelechowa: kilkaset metrów w kierunku na Tarczyn prawo w ziemną drogę (możemy nie skręcać w lewo, tylko pójść prosto asfaltem, następnie skręcić na Lisówek. Na zakręcie w prawo - łapiemy szlak 3 ). Pod koniec drogi skręcamy w lewo, omijamy gospodarstwo prawą stroną, idziemy skrajem pola - na prawo. Gdy natrafimy na uprawy zboża, omijamy je z lewej strony, uważając na rzekę Utratę. Kiedy dotrzemy do asfaltowej drogi, skręcamy w prawo. Na zakręcie w lewo, następnie w prawo. Szlakiem wśród zagajników dochodzimy do wsi Pieńki Zarębskie. Skręcamy w lewo w asfaltową drogę.

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 18 PIEŃKI ZARĘBSKIE W pewnym momencie znaki odbiją na prawo (możemy iść cały czas prosto. Gdy natkniemy się na (możemy skręcić w prawo, następnie w lewo w asfalt, przy sklepie w prawołapiemy szlak 4 ), dalej bez mostka przez rzeczkę Karczunek, w prawo w główną drogę w kierunku Skuł. Dochodzimy do centrum wsi Skuły. SKUŁY Po prawej drewniany kościół z II połowy XVII w., wewnątrz którego unikalne, XVIII-wieczne iluzjonistyczne Wejście do rezerwatu Skulski Las - w okresie wiosennym często podtapiane rozwidlenie skręcamy w prawo i następnie w pierwszą w lewo. Gdy droga się skończy skręcamy w prawo 2. W lesie naszą drogę przecina szlak zielony. Możemy do niego dołączyć skręcając w lewo, kiedy napotkamy drogę - w prawo. DALSZE OMINIĘCIE: Gdy napotkamy asfalt, skręcamy w lewo i przy sklepie w prawo. Łapiemy z powrotem szlak zielony 4 ). Idziemy obok domu, skrajem pola. Gdy dojdziemy do lasu, w lewo, następnie w prawo, przez rzeczkę po spróchniałej kładce. Uwaga! Dalszy odcinek możliwy do przejścia tylko latem - BAGNO. Wchodzimy do rezerwatu Skulski Las. Skulski las - leśny i krajobrazowy rezerwat przyrody. Unikatowe w środkowej Polsce zbiorowisko lasów liściastych, głównie grąd, łęg i ols. Bogate runo, zwłaszcza wczesnowiosenne nagromadzenie różnokolorowych kwiatów. Szlak skręca najpierw lekko w prawo, potem w prawo, dalej w lewo. Gdy wyjdziemy z lasu, skręcamy w lewo, następnie znowu w las - w lewo. Gdy za leśniczówką dotrzemy do drogi, przecinamy ją, wchodzimy w pokrzywy Kościół w Skułach polichromie na płótnie przedstawiające sceny z Biblii. W otoczeniu stare modrzewie oraz przystanek autobusowy (kursy do Grodziska Maz., Żabiej Woli i Grzegorzewic PKP). Na rondzie skręcamy w lewo i jeszcze raz w lewo w asfaltową drogę. Następnie w pierwszą w prawo (Możemy również skręcić w prawo w ul. Świerkowa Polana, gdy dojdziemy do szlaku - w lewo 2 ). Przy cmentarzu w lewo. Obok, w zagajniku pozostałości cmentarza prawosławnego. Idziemy prosto wzdłuż płotka wąską ścieżką. Dalej pomiędzy krzakami. Nie schodzimy na prawo w kierunku ruin domu, tylko cały czas zachwaszczoną alejką. Gdy wyjdziemy na pole, kierujemy się na lewo - pomiędzy brzózkami. Po pewnym czasie widoczne wejście do lasu. Najpierw na lewo, potem w prawo bez widocznych ścieżek. Dochodzimy do wiekowego drzewa. Za znakami do widocznej już drogi.

Str. 19 SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Skręcamy w lewo, potem w prawo. Mijamy kilka miejsc wyrębów leśnych (Uwaga na znaki!). Za jednym z nich w lewo. Następnie przekraczamy główną drogę na nasypie. Za wąską stróżką mokradła, na szczęście na krótkim odcinku 5. Za bagienkiem w prawo, następnie w lewo w mylną ścieżkę. Po pewnym czasie lekko w prawo, następnie lekko w lewo. Gdy napotkamy drogę, skręcamy w prawo, po kilkuset metrach w lewo (możemy za pierwszym razem skręcić w lewo. Gdy wyjdziemy na łąkę, prosto, wzdłuż szpaleru drzew. Tabliczki kierunkowe. 2 ). Po prawej rezerwat Skulskie Dęby. Za W rezerwacie Skulskie Dęby rezerwatem w lewo przeważnie zalaną drogą. Za rozlewiskiem w lewo, wychodzimy na łąkę. Po prawej stawy Ekofarm. Po chwili tabliczki kierunkowe. Skręcamy w prawo. GRZEGORZEWICE LAS Wzdłuż szpaleru drzew idziemy w kierunku stawów. Drogą przez zagajnik do wiejskiego sklepu. GRZEGORZEWICE WIEŚ Skręcamy w prawo. Na zakręcie szlak skręca w lewo, ale możemy pójść prosto, aby zobaczyć pałac z XIX w., położony w zapuszczonym parku. Obecnie zamknięty. Za pałacem droga do stawów. Możemy Pałac w Grzegorzewicach pospacerować, kupić lub zjeść rybkę albo połowić za drobną opłatą. Gdy dojdziemy do głównej drogi, skręcamy w prawo, następnie za mostkiem przez rzeczkę Pisią Gągolinę w lewo. Na prawo piękny widok na stawy. Przez las do malowniczo położonych stawów Św. Anny. Nazwa pochodzi od kapliczki z figurką Matki Boskiej, mylnie uważanej za figurkę Św. Anny. Za znakami zielonymi prosto, leśną drogą. W pewnym momencie w prawo. Za lasem przecinamy asfalt, po kilkunastu metrach grób nieznanego żołnierza z II wojny światowej. Pół kilometra dalej w prawo, następnie w lewo i znowu w lewo opuszczając las. Drogą do wsi Kaczków. KACZKÓW Przy krzyżu w lewo, po prawej widoczny rezerwat Stawy Gnojna. Następnie w prawo w polną drogę, na jej końcu znowu w prawo. Za znakami w lewo (przy kapliczce), ku zarośniętym stawom. Za trzcinowiskiem przez las, do Radziejowic. Przechodzimy przez trasę S8, następnie w prawo, wzdłuż głównej drogi do klasycystycznego kościoła. Powstał on w I połowie XIX w., zbudowany na planie krzyża greckiego wg. projektu Jakuba Kubickiego. Od kościoła zabytkową aleją lipową w kierunku ronda.

SZLAKI TURYSTYCZNE OKOLIC GRODZISKA MAZ. Str. 20 RADZIEJOWICE Jedna z ciekawszych miejscowości na zachodnim Mazowszu. Przez wieś przepływa rzeka Pisia Gągolina, zwana dawniej Radziejówką. W okolicy Las Radziejowicki, w którym napotkamy zarówno cenne drzewostany liściaste, jak i te bardziej pospolite, iglaste. Najcenniejszy jest jednak XVIIwieczny pałac otoczony dziewiętnastowiecznym parkiem. Przed rezydencją znajduje się staw, często wykorzystywany jako tło do zdjęć par młodych. W pałacu ciekawe wystawy, m. in. malarstwa Józefa Chełmońskiego. Siedziba Domu Pracy Twórczej artystów. Po prawej stronie pałacu (patrząc od strony stawu) przejście do drugiej części kompleksu parkowego, gdzie znajdują się: Dworek Modrzewiowy, kawiarnia oraz Nowy Dom Sztuki. Dojście do pałacu: na rondzie prosto i w lewo w bramę do parku. Przystanek PKS w pobliżu (kursy do Żyrardowa, Grodziska Maz., Mszczonowa). Wzdłuż krawędzi Wysoczyzny Rawskiej (Znaki zielone) Rochna* (?) - Radziejowice (0.0 km) - Kaczków (5.3 km) - Grzegorzewice wieś (9.4 km) - Grzegorzewice las (10.5 km) - Skuły (15.2 km) - Pieńki Zarębskie (21.5 km) - Żelechów (25.2 km) - Gajówka Krakowiany (30.5 km) - Las Młochowski (33.2 km) - Młochów (34.7 km) *opis trasy od Radziejowic Trasa, którą powinien przebyć każdy miłośnik Mazowsza, jego przyrody i kultury. Przepiękne pejzaże czynią ten szlak jednym z najciekawszych w regionie. Na Wysoczyźnie Rawskiej rozpoczynają bieg takie rzeki, jak Utrata, Karczunek, Pisia Tuczna oraz Pisia Gągolina. Trasa mocno urozmaicona, możemy zobaczyć lasy liściaste, cztery z nich będące rezerwatami. Na trasie zabytki architektury sakralnej oraz Kościół w Radziejowicach dworskiej w Żelechowie, Skułach, Grzegorzewicach i Radziejowicach. RADZIEJOWICE Opis: patrz wyżej. Dojście do pałacu: na rondzie w kierunku Żyrardowa, w lewo w bramę do parku. Przystanek PKS w pobliżu (kursy do Żyrardowa, Grodziska Maz., Mszczonowa). Szlakiem w kierunku kościoła klasycystycznego zabytkową aleją lipową. Powstał on w I połowie XIX w., zbudowany na planie krzyża greckiego wg. projektu Jakuba Kubickiego. Dalej na prawo, w kierunku głównej drogi. Przekraczamy trasę S8. Najpierw lasem, potem wśród zarośniętych stawów dochodzimy do wsi Kamionka. Skręcamy w prawo, potem w lewo za zagajnikiem