MINISTERSTWO POLITYKI SPOŁECZNEJ PROPOZYCJE DZIAŁAŃ W CELU STWORZENIA KOMPLEKSOWEJ POLITYKI INTEGRACJI CUDZOZIEMCÓW W POLSCE r.
I. Unia Europejska wobec kwestii integracji imigrantów. W związku z wstąpieniem do Unii Europejskiej Polska stanęła przed wyzwaniem dotyczącym rozwiązania problemu integracji imigrantów. Polityka integracji cudzoziemców jest częścią szeroko pojętej polityki migracyjnej, która pozostaje w gestii Wspólnoty. Traktat Amsterdamski z 1997 r. określając zakres kompetencji Wspólnoty zawiera również wyłączenia i zastrzeżenia. Na ich podstawie aspekty dotyczące polityki integracji cudzoziemców zostały pozostawione państwom członkowskim. Jednak ze względu na szerokie powiązania tej kwestii z różnymi sferami życia społecznego, zagadnienia te przewijały się nieustannie w działaniach Wspólnoty. Przez dłuższy czas nie udało się jednak wypracować powszechnie obowiązującego zbioru standardów, które byłyby wiążące dla krajów unijnych w tym zakresie. Przełom odnośnie zaangażowania Unii Europejskiej w problematykę integracji migrantów nastąpił w pierwszej połowie 2003r., kiedy to Prezydencję sprawowała Grecja. W czerwcu 2003r. Komisja Europejska przedstawiła komunikat o migracji, integracji i zatrudnieniu. Komunikat przedstawia ideę całościowego podejścia do problemu integracji imigrantów; określa problemy i wyzwania dla polityki integracyjnej, jak również przedstawia dotychczasowe działania Unii Europejskiej w tej dziedzinie. Problematyka integracji cudzoziemców była również jednym z priorytetów Prezydencji niderlandzkiej. W dniach 4-5 listopada 2004r. Rada Europejska przyjęła tzw. Program haski, czyli nowy program rozwoju i umacniania Unii jako obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Program ten ma być podstawą rozwoju współpracy w tym zakresie na najbliższe 5 lat. Kwestie integracji imigrantów umiejscowiono jako w nim odrębny punkt. W dniu 19 listopada 2004r. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych przyjęła dokument pt. Wspólne podstawowe zasady polityki integracji imigrantów wraz z konkluzjami, które- w formule politycznej- stanowią pierwsze wyraźne określenie kierunku prowadzenia w tym zakresie działań w ramach UE. Mają one stanowić podstawę kompleksowych ram dotyczących integracji imigrantów, z uwzględnieniem prawnego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturowego zróżnicowania Państw Członkowskich. Rozwijane mają być poprzez wymianę wspólnych doświadczeń z zakresu polityki integracyjnej oraz o najlepszych praktykach w ramach UE. II. Integracja w Polsce. 1. Integracja uchodźców. W Polsce z roku na rok przybywa imigrantów i coraz większego znaczenia nabiera ich integracja ze społeczeństwem polskim. Działania w obszarze polityki integracji cudzoziemców powinny być adekwatne do polityki imigracyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, która dopiero powstaje. Aktualne przepisy prawne dotyczące cudzoziemców w Polsce w dużej mierze różnicują działania o charakterze integracyjnym w zależności od statusu prawnego cudzoziemca. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi status cudzoziemca na terenie Polski są: Ustawa z dnia 13 czerwca 2003r. o cudzoziemcach i Ustawa z dnia 13 czerwca 2003r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W chwili obecnej działania integracyjne w Polsce, w ramach specjalnych indywidualnych programów integracji kierowane są tylko do jednej grupy osób do osób posiadających status uchodźcy. Grupa ta nie jest liczna- obecnie przebywa w Polsce ok. 1300 uznanych uchodźców. Rozdział 5 ustawy o pomocy społecznej jest w całości poświęcony społecznej integracji uchodźców. W ciągu 14 dni od daty uzyskania statusu uchodźca składa wniosek o udzielenie mu pomocy we właściwym, ze względu na miejsce zamieszkania, urzędzie starosty. Pomoc ta przysługuje uchodźcy od tego miesiąca kalendarzowego, w którym został złożony wniosek, a obejmuje ona świadczenia pieniężne na utrzymanie i pokrycie kosztów nauki języka polskiego (obecnie od 420 zł do 1149 zł miesięcznie na osobę), opłacanie za uchodźcę składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz specjalistyczne poradnictwo. Uchodźca powinien zdeklarować swoją chęć zamieszkania na danym obszarze oraz gotowość do podjęcia realizacji programu integracyjnego, który zostanie opracowany z uwzględnieniem sytuacji życiowej uchodźcy. Ponadto składa pisemne oświadczenie, że nie zwrócił się z podobnym wnioskiem do urzędu w innym województwie. Do wniosku powinny być załączone kopie decyzji o nadaniu statusu uchodźcy oraz wydanej w związku z tym karty pobytu, dokumentu podróży zgodnego z Konwencją Genewską z 1951r. Uchodźca może również dołączyć kopie innych dokumentów, które mogą być przydatne podczas opracowania dla niego indywidualnego programu integracyjnego. Program ten jest uzgadniany pomiędzy pracownikiem (tzw. realizatorem programu ) powiatowego centrum pomocy rodzinie (PCPR) a samym uchodźcą, może trwać nie dłużej niż rok kalendarzowy oraz zobowiązuje PCPR do udzielania uchodźcy informacji odnośnie zaplanowanej pomocy, warunków jej odmowy lub wstrzymania, do wspierania uchodźcy w kontaktach ze środowiskiem lokalnym, do pomocy w znalezieniu mieszkania, do prowadzenia z uchodźcą pracy socjalnej oraz działań wynikających z sytuacji życiowej uchodźcy. Natomiast uchodźca jest zobowiązany do zameldowania w miejscu zamieszkania, zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy i aktywnego poszukiwania pracy, do 2
uczęszczania na kursy języka polskiego (jeśli jest taka potrzeba), do współpracy i kontaktu, przynajmniej dwa razy w miesiącu, z realizatorem programu, do wykonywania działań wynikających z jego sytuacji życiowej, a uzgodnionych z realizatorem. Ten uzgodniony z uchodźcą program wraz z kosztorysem realizacji zostaje przesłany przez PCPR do wojewody, który po akceptacji programu przekazuje środki na realizację. W kwestii znalezienia mieszkania dla uchodźcy PCPR współpracuje z właściwym wojewodą i gminą, uwzględniając w miarę możliwości wybór miejsca zamieszkania dokonany przez uchodźcę. Jeśli uchodźca zrezygnuje z zamieszkania w miejscu wskazanym przez wojewodę podczas programu integracyjnego, oznacza to równocześnie rezygnację uchodźcy z realizacji programu. Zmiana miejsca zamieszkania podczas realizacji programu jest możliwa jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Jeśli uchodźca nie będzie się wywiązywał ze swoich zobowiązań, możliwe jest wstrzymanie udzielanej pomocy, zwłaszcza w przypadku braku aktywnego udziału uchodźcy w procesie swojej integracji, uporczywego i zawinionego niewykonywania zobowiązań przez uchodźcę, wykorzystania pomocy niezgodnie z celem, w jakim została udzielona, podania nieprawdziwych danych odnośnie sytuacji życiowej (do czasu wyjaśnienia okoliczności udzielenia takich informacji). Udzielanie pomocy wstrzymuje się również wówczas, gdy uchodźca przebywa ponad 60 dni w zakładzie opieki zdrowotnej (do czasu opuszczenia zakładu) oraz gdy przeciwko uchodźcy jest wszczęte postępowanie karne (do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, chyba że uchodźca został skazany prawomocnym wyrokiem sądu). Jeśli uchodźca zostanie pozbawiony statusu uchodźcy, następuje odmowa udzielenia pomocy w formie zasiłku na pokrycie kosztów utrzymania (wymienione poniżej) oraz nauki języka polskiego. W roku 2003 indywidualnymi programami integracji objęto w Polsce 415 uchodźców, w pierwszej połowie 2004r. 298 osób posiadających status uchodźcy. 2. Szczegółowe rozwiązania prawne dotyczące integracji cudzoziemców. W Polsce są jednak również inne grupy cudzoziemców, objęte prawami i obowiązkami nałożonymi przez przepisy prawa polskiego, które stanowią bazę do działań o charakterze integracyjnym lub do działań będących integracją. Grupy te wyłaniają się podczas analizy ustaw, które dotyczą obywateli polskich, ale także cudzoziemców spełniających określone warunki: a) Ustawa z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej. Przepisy ustawy gwarantują równy dostęp do świadczeń z pomocy społecznej dla obywateli polskich oraz cudzoziemców mających miejsce zamieszkania i przebywających na terytorium RP posiadających zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt tolerowany lub status uchodźcy nadany w RP. b) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych uprawnieni są cudzoziemcy, którzy: Posiadają wizę pobytową w celu wykonywania pracy, Posiadają zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, Posiadają zezwolenie na osiedlenie się, Posiadają zgodę na pobyt tolerowany, Posiadają status uchodźcy w RP, Korzystają z ochrony czasowej na terytorium RP; jeżeli podlegają zgodnie z art. 66 ww. ustawy obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczają się dobrowolnie na zasadach określonych w art. 68 ww. ustawy. Powyższa regulacja dotyczy osób nieposiadających obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do przebywających na terytorium RP obcokrajowców. Natomiast uchodźcy objęci indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie art. 66 ust.1 pkt 27 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. c) Ustawa z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych. Ustawa określa uprawnienia cudzoziemców związane z otrzymywaniem świadczeń rodzinnych. Uprawnienia te, na takich samych zasadach jak obywatele polscy, posiadają cudzoziemcy przebywający na terytorium RP posiadający zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy jeżeli zamieszkują łącznie z członkami rodzin. Mogą więc otrzymywać zasiłek rodzinny i dodatki a także świadczenia opiekuńcze. 3
d) Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty. Na warunkach dotyczących obywateli polskich ustawa gwarantuje dzieciom cudzoziemców prawo do nauki i opieki w publicznych przedszkolach, publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, publicznych szkołach artystycznych oraz w placówkach, w tym placówkach artystycznych. Natomiast z nauki w publicznych szkołach ponadgimnazjalnych, a także dotychczasowych publicznych szkołach ponadpodstawowych, publicznych szkołach artystycznych, publicznych zakładach kształcenia nauczycieli i publicznych placówkach, na warunkach dotyczących obywateli polskich, mogą korzystać: Pracownicy migrujący, będący obywatelami państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)- strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli są lub byli zatrudnieni w Polsce, a także członkowie ich rodzin, o ile zamieszkują na terytorium RP, Osoby pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisów o repatriacji, Osoby posiadające zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, Osoby, dla których uprawnienie takie wynika z umów międzynarodowych, Osoby posiadające status uchodźcy, Osoby posiadające zgodę na pobyt tolerowany, Osoby korzystające z ochrony czasowej na terytorium RP. e) Ustawa z dnia 12 września 1990r. o szkolnictwie wyższym. Na takich samych zasadach jak obywatele polscy mogą podejmować i odbywać studia oraz uczestniczyć w badaniach naukowych i szkoleniach cudzoziemcy, którzy : Posiadają zezwolenie na osiedlenie się, Posiadają status uchodźcy nadany w RP, Korzystają z ochrony czasowej na terytorium RP, Są pracownikami migrującymi, będącymi obywatelami państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)- strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli są lub byli zatrudnieni w Polsce, a także członkowie ich rodzin, o ile zamieszkują na terytorium RP, Są obywatelami państw członkowskich UE lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a także członkowie ich rodzin, i posiadają środki finansowe niezbędne na pokrycie kosztów utrzymania podczas studiów (osobom przysługuje prawo do stypendium socjalnego). f) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ustawa ma zastosowanie do cudzoziemców poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium RP, którzy posiadają status uchodźcy, posiadają zezwolenie na osiedlenie się, posiadają zgodę na pobyt tolerowany lub korzystają z ochrony czasowej. Cudzoziemcy ci posiadają nieograniczony dostęp do rynku pracy. Oznacza to że nie są objęci obowiązkiem posiadania zezwolenia na pracę. Takie same prawo przysługuje członkom rodziny ww. cudzoziemców (nawet jeżeli posiadają inny status pobytowy) pod warunkiem, że zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony wydane zostało w związku z zawarciem związku małżeńskiego. Cudzoziemcy, którzy posiadają status uchodźcy, zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt tolerowany lub korzystają z ochrony czasowej mogą uzyskać także status osoby poszukującej pracy i na mocy ww. ustawy korzystać z form przeciwdziałania bezrobociu w niej przewidzianych (pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe). Przepisy zakazują także jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na rasę, pochodzenie etniczne czy narodowość. g) Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej. Działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy mogą podejmować i wykonywać na terytorium RP cudzoziemcy, którzy otrzymali: Zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, Zgodę na pobyt tolerowany, Status uchodźcy nadany w RP, oraz cudzoziemcy korzystający z ochrony czasowej w RP. 4
III. Dotychczasowe działania podejmowane przez resort polityki społecznej w obszarze integracji cudzoziemców. 1. W latach 2003-2004 wraz z partnerem holenderskim realizowało projekt MATRA mający na celu wypracowanie założeń polityki integracji uchodźców w Polsce. W toku realizacji projektu przeszkolono kadrę pracującą bezpośrednio z uchodźcami w 3 województwach w Polsce wytypowanych do realizacji projektów pilotażowych (województwo mazowieckie, podlaskie, lubelskie). Opracowano także końcowy dokument projektu pt. Polityka w zakresie integracji uchodźców w Polsce, zawierający ramy koncepcyjne polityki integracyjnej, krótką analizę sytuacji w Polsce, kwestie dotyczące strategii integracji uchodźców oraz opis modelu integracji tej grupy osób w Polsce. Propozycje i rekomendacje zawarte w dokumencie końcowym stanowią niezwykle cenną wskazówkę dla budowania polityki integracyjnej wobec cudzoziemców w Polsce. Przygotowano także podręcznik kierowany do osób bezpośrednio opracowujących wraz z uchodźcami indywidualne programy integracyjne. 2. W ramach programu twinningowego we współpracy ze stroną niemiecką przeprowadzono szkolenia dla kadry pomocy społecznej pracującej z uchodźcami w niektórych województwach, aktualnie trwają prace nad przygotowaniem podręcznika kierowanego do uchodźców (w trzech wersjach językowych) zawierającego informacje o prawach, obowiązkach i możliwościach uzyskania pomocy przez różne kategorie cudzoziemców. Określono wstępny skład Zespołu Redakcyjnego, który określił na spotkaniu w grudniu 2004r. obszary tematyczne, które znajdować się będą w podręczniku. Kolejne spotkanie Zespołu przewidziane jest na styczeń br. 3. W ramach współpracy z organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz integracji cudzoziemców Departament Pomocy i Integracji Społecznej jest współorganizatorem konferencji i narad dotyczących przedmiotowej problematyki. W dniu 3 listopada 2004r. zorganizowano konferencję pt. Imigranci w Polsce wyzwania dla polityki społecznej wspólnie z Biurem Informacji Rady Europy oraz Stowarzyszeniem na rzecz ochrony i integracji cudzoziemców Proxenia. 4. W dniach 14 17 grudnia 2004r. Departament Pomocy i Integracji Społecznej we współpracy z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji IOM zorganizował w siedzibie Ministerstwa Polityki Społecznej dwa 2-dniowe szkolenia dla interdyscyplinarnych zespołów służb różnych instytucji z poszczególnych województw. W skład tych zespołów wchodzą: przedstawiciel wojewódzkiego urzędu pracy, przedstawiciel kuratorium oświaty, wydziału polityki społecznej urzędu wojewódzkiego, wydziału spraw obywatelskich i migracji urzędu wojewódzkiego a także przedstawiciel urzędu miasta. Podczas szkoleń omówione zostały podstawowe pojęcia związane z integracją imigrantów (m.in. asymilacja, segregacja, marginalizacja). Przedstawiono także założenia polityki integracyjnej w różnych krajach europejskich, trendy w migracjach do Polski, kwestie związane z integracją imigrantów w świetle prawa polskiego, unijnego i międzynarodowego. Część szkolenia poprowadzili eksperci z Czech przedstawiając kwestie integracji imigrantów w Republice Czeskiej, pozytywne i negatywne doświadczenia oraz kierunki rozwoju polityki integracyjnej w Czechach. 5. aktywnie włączyło się do reprezentowania Polski w działaniach europejskich na rzecz integracji cudzoziemców w następujących formułach : przygotowywanie polskiego stanowiska na posiedzenia Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz Komitetów Stałych Przedstawicieli COREPER I i COREPER II udział przedstawiciela MPS w spotkaniach Grupy Krajowych Punktów Kontaktowych ds. Integracji współpraca w ramach prac Komitetu Strategicznego ds. Migracji, Granic i Azylu (SCIFA) IV. Aspekty polityki integracyjnej. Rozpiętość uprawnień cudzoziemców odzwierciedlona w poszczególnych aktach prawnych, dotychczasowe doświadczenia polskich instytucji i organizacji realizujących działania integracyjne a także doświadczenia międzynarodowe pokazują złożoność procesu integracji. Złożoność samego procesu integracji cudzoziemców znajduje swe odbicie także w wymiarze politycznym. Każdy bowiem obszar procesu integracyjnego wymaga zaangażowania sił państwa, które stanowić będą całościowy system pomocy integracyjnej. Koncentrując się nie na aspektach procesu integracyjnego, lecz na aspektach polityki integracyjnej wobec cudzoziemców wyłaniają się nowe obszary oraz pytania, na które należy odpowiedzieć tworząc politykę integracyjną wobec cudzoziemców: 1. Aspekt polityczny. Umiejscowienie polityki integracyjnej w kontekście innych polityk. 5
Pytanie dotyczy związków polityki integracyjnej wobec cudzoziemców z innymi politykami, takimi jak: polityka migracyjna, azylowa, polityka antydyskryminacyjna, zdrowotna, społeczna, zatrudnienia, polityka edukacyjna itd. Zdefiniowanie zależności, powiązań, wpływów i wzajemnych oddziaływań tych polityk wskazuje kierunki rozwoju polityki integracyjnej a także jej znaczenie. 2. Aspekt prawny. Wypracowanie przepisów prawnych do realizacji polityki integracyjnej. Przepisy umożliwiające cudzoziemcom korzystanie z praw i obowiązków w poszczególnych sferach funkcjonowania społecznego na takich samych zasadach jak obywatele polscy są przepisami umożliwiającymi integrację. Jednak konieczne są dodatkowe nowe przepisy, które będą stanowiły element ukierunkowanej polityki integracyjnej. Doprecyzowania lub poszerzenia wymagają istniejące przepisy prawne, które miałyby stać się instrumentami tej polityki. 3. Aspekt instytucjonalny. Określenie instytucji odpowiedzialnych za realizację działań integracyjnych wobec cudzoziemców. Podział kompetencji i zakresu zadań, utworzenie instytucji odpowiedzialnych za działania integracyjne, utworzenie forum współpracy z organizacjami pozarządowymi realizującymi pomoc dla cudzoziemców. 4. Aspekt merytoryczny. Poszerzanie wiedzy o zjawisku, procesach z nim związanych, obszarach, których dotyczy proces integracji, z którymi się łączy. Aspekt ten obejmuje zdefiniowanie grup, które powinny być objęte działaniami integracyjnymi, rodzajów tych działań wobec poszczególnych grup. W tym obszarze istotne są wszelkie merytoryczne informacje i wiedza dotycząca procesu integracji. Konstruowanie modelu działań integracyjnych wobec poszczególnych grup a także modelu polityki integracyjnej w kontekście samego procesu integracji stanowi istotę tego aspektu. 6
V. Polityka integracyjna w Polsce próba określenia działań koniecznych do zbudowania koncepcji polityki integracji cudzoziemców. Rozpatrując aspekty polityki integracyjnej w Polsce należy podjąć konkretne działania w celu ich rozwinięcia i zespolenia wykorzystując modelowe propozycje wypracowane w toku realizowanych dotychczas działań. Odpowiedź na pytanie: Jak zbudować politykę integracyjną w Polsce? łączy się ze sposobem realizacji działań w poszczególnych aspektach. 1. Aspekt polityczny. Do wypracowania polityki integracyjnej w Polsce niezbędny jest udział wszystkich resortów. W tym celu Prezes Rady Ministrów powołuje Międzyresortowy Zespół do Spraw Integracji Cudzoziemców, który odpowiedzialny będzie za wypracowanie rozwiązań w tym obszarze. Aktualnie projekt Zarządzenia Prezesa RM w sprawie powołania Międzyresortowego Zespołu ds. Integracji Cudzoziemców został przekazany do konsultacji Międzyresortowych oraz do konsultacji z partnerami społecznymi. Natomiast działania Zespołu w tym zakresie obejmować będą m.in.: Zbieranie informacji, danych, sporządzanie analiz i opracowań dotyczących związków polityki integracyjnej z innymi działaniami prowadzonymi przez poszczególne resorty, Opracowywanie wniosków dotyczących kierunków rozwoju polityki integracyjnej, Łączenie elementów innych polityk z działaniami w ramach polityki integracyjnej tworzenie propozycji rozwiązań systemowych, Włączanie i monitorowanie rozwoju polskiej polityki integracyjnej w kontekście polityki integracyjnej Unii Europejskiej. 2. Aspekt prawny. Działania resortu polityki społecznej a także w niektórych kwestiach Międzyresortowego Zespołu do Spraw Integracji Cudzoziemców obejmować będą: Przygotowywanie propozycji rozwiązań prawnych w zakresie integracji cudzoziemców, Monitorowanie realizacji przepisów prawnych dotyczących integracji cudzoziemców, Nadzór nad spójnością i sprawnym funkcjonowaniem systemu prawnego w tym zakresie. 3. Aspekt instytucjonalny. W obszarze tym działania opierać się będą m.in. na wdrażaniu niektórych modelowych założeń wypracowanych w toku programu MATRA, dotyczących podziału kompetencyjnego instytucji i organizacji działających na rzecz uchodźców. Z uwagi na fakt, że propozycje wypracowane podczas realizacji tego programu odnoszą się do wąskiej grupy cudzoziemców, w tym obszarze należy wskazać instytucje włączane w działania o charakterze integracyjnym kierowane do innych grup cudzoziemców a także określić ich kompetencje. Działania podejmowane w tym zakresie obejmować będą zatem m.in.: Wskazanie instytucji biorących udział w realizacji zadań integracyjnych oraz przygotowanie propozycji podziału kompetencji, Konsultacje i dyskusje z instytucjami i organizacjami realizującymi zadania w zakresie integracji cudzoziemców, Badanie potrzeb szkoleniowych, realizacja szkoleń i spotkań dotyczących problematyki integracji cudzoziemców i związanych z nią obszarów, Organizowanie forum wymiany doświadczeń (np. konferencje, seminaria), Współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz cudzoziemców, Realizacja programów mających na celu tworzenie rozwiązań systemowych w zakresie polityki integracyjnej, Inne działania związane z organizacyjnymi kwestiami wdrażania założeń polityki integracyjnej. 4. Aspekt merytoryczny. Działania w tym aspekcie obejmować będą kwestie merytoryczne związane z procesem integracji cudzoziemców, zatem niezbędne będzie np. zdefiniowanie potrzeb w zakresie wiedzy o zjawisku, koniecznej do wypracowania właściwych i trafnych założeń polityki integracyjnej w Polsce, określenie metodologii działań integracyjnych, oraz modelu procesu integracyjnego najbardziej pożądanego w warunkach polskich. Konkretne działania, realizowane przez resort polityki społecznej oraz Międzyresortowy Zespół do Spraw Integracji Cudzoziemców będą więc dotyczyć m.in.: Wypracowania modelu procesu integracji uwzględniającego założenia polityki integracyjnej w Polsce, Doskonalenie metod i narzędzi pracy z osobami podlegającymi procesowi integracji, 7
Przygotowywanie propozycji działań integracyjnych dla różnych grup poddawanych procesowi integracji (uchodźcy, osoby posiadające zgodę na pobyt tolerowany) Przygotowywanie oferty integracyjnej dla specyficznych grup cudzoziemców objętych działaniami integracyjnymi (dzieci, kobiety, osoby niepełnosprawne) Inne działania związane z merytorycznymi kwestiami procesu integracji. 8