Spis treści 1. Farmakologia ogólna Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Maria Pytlik... 21 2. Leki wpływające na autonomiczny układ nerwowy Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak... 37 2.1. Leki wpływające na przekazywanie bodźców we współczulnym układzie nerwowym... 38 2.1.1. Efekty pobudzenia układu współczulnego... 38 2.1.2. Transmisja synaptyczna we współczulnym układzie nerwowym... 38 2.1.3. Leki pobudzające układ współczulny... 41 2.1.3.1. Leki pobudzające receptory a-adrenergiczne... 41 2.1.3.2. Leki pobudzające receptory b-adrenergiczne... 43 2.1.3.3. Leki pobudzające receptory a- i b-adrenergiczne... 45 2.1.4. Leki hamujące układ współczulny... 47 2.1.4.1. Leki blokujące receptory a-adrenergiczne... 47 2.1.4.2. Leki blokujące receptory b-adrenergiczne... 49 2.1.4.3. Leki blokujące receptory a- i b-adrenergiczne... 51 2.1.4.4. Leki hamujące czynność presynaptycznych struktur w zakończeniach nerwów współczulnych... 51 2.2. Leki wpływające na przekazywanie bodźców w przywspółczulnym układzie nerwowym... 53 2.2.1. Efekty pobudzenia układu przywspółczulnego... 53 2.2.2. Transmisja synaptyczna w przywspółczulnym układzie nerwowym... 54 2.2.3. Leki pobudzające układ przywspółczulny... 55 2.2.3.1. Leki pobudzające bezpośrednio receptory cholinergiczne... 55 2.2.3.2. Inhibitory acetylocholinoesterazy... 56 2.2.4. Leki hamujące układ przywspółczulny... 57 2.3. Leki ganglioplegiczne... 60 3. Leki psychotropowe Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik... 61 3.1. Leki anksjolityczne... 61 3.1.1. Leki stosowane krótkotrwale w leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych... 62 3.1.1.1. Pochodne benzodiazepiny... 62 3.1.1.2. Inne leki stosowane krótkotrwale w leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych... 65 3.1.2. Leki stosowane długotrwale w leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych... 66 3.1.2.1. Pochodne azaspironu... 67 3.1.2.2. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu stanów lękowych... 68 3.2. Leki neuroleptyczne... 68 3.2.1. Neuroleptyki o budowie dwupierścieniowej... 72 3.2.2. Neuroleptyki o budowie trójpierścieniowej... 73 3.2.2.1. Pochodne fenotiazyny... 73 3.2.2.2. Pochodne tioksantenu... 74 3.2.2.3. Pochodne azepiny, oksapiny i tiepiny... 75 3.2.3. Neuroleptyki o innej budowie wielopierścieniowej... 77 7
3.2.3.1. Pochodne butyrofenonu... 77 3.2.3.2. Pochodne difenylobutyloaminy... 78 3.2.3.3. Pochodne benzamidu... 78 3.2.3.4. Pochodne indolu i piperazyny... 79 3.2.4. Neuroleptyki atypowe... 80 3.3. Leki przeciwdepresyjne... 81 3.3.1. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników.... 83 3.3.1.1. Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego.... 83 3.3.1.2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)... 87 3.3.1.3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (SNRI)... 89 3.3.2. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników o działaniu receptorowym... 90 3.3.2.1. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny blokujące receptory serotoninergiczne... 90 3.3.2.2. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny blokujące receptory noradrenergiczne... 90 3.3.3. Leki o działaniu receptorowym... 91 3.3.4. Leki o atypowym mechanizmie działania.... 92 3.3.5. Inhibitory oksydazy monoaminowej (IMAO)... 92 3.3.5.1. Nieselektywne inhibitory oksydazy monoaminowej... 92 3.3.5.2. Selektywne inhibitory oksydazy monoaminowej... 93 3.3.6. Leki normotymiczne... 94 4. Środki psychodysleptyczne i środki psychostymulujące. Leki nootropowe i prokognitywne Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik... 95 4.1. Środki psychodysleptyczne... 95 4.2. Środki psychostymulujące... 96 4.3. Leki nootropowe... 97 4.4. Leki prokognitywne... 97 5. Leki nasenne i uspokajające Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik... 99 5.1. Leki nasenne............................................................................. 99 5.1.1. Pochodne benzodiazepiny... 99 5.1.2. Pochodne cyklopirolonu... 100 5.1.3. Pochodne imidazolopirydyny... 100 5.1.4. Pochodne pirazolopirymidyny... 101 5.1.5. Pochodne kwasu barbiturowego... 101 5.1.6. Pochodne tiazolu... 102 5.1.7. Pochodne tetrahydroindenofuranu... 102 5.2. Leki uspokajające... 102 6. Leki przeciwpadaczkowe Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik... 103 6.1. Leki blokujące kanały sodowe... 104 6.2. Leki blokujące kanały wapniowe... 107 6.3. Leki aktywujące kanały potasowe... 109 6.4. Leki aktywujące neuroprzekaźnictwo GABA-ergiczne... 110 6.5. Leki blokujące neuroprzekaźnictwo glutaminergiczne... 111 7. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik.... 114 7.1. Leki pobudzające przekaźnictwo dopaminergiczne... 117 7.1.1. Lewodopa i inhibitory metabolizmu lewodopy... 117 7.1.2. Inhibitory monoaminooksydazy typu B... 120 7.1.3. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne... 120 7.1.4. Leki zwiększające uwalnianie dopaminy... 121 7.2. Leki hamujące przekaźnictwo cholinergiczne... 122 8. Leki przeciwbólowe działające na receptory opioidowe Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik.... 123 8.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe... 126 8.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym... 126 8.1.1.1. Fenantrenowe alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne... 126 8
8.1.1.2. Syntetyczne leki przeciwbólowe... 128 8.1.2. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym... 130 8.2. Leki o antagonistycznym działaniu na receptory opioidowe... 131 9. Środki znieczulenia ogólnego Waldemar Janiec, Ewa Podwińska, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 133 9.1. Anestetyki dożylne... 134 9.2. Anestetyki wziewne... 135 9.3. Opioidowe leki przeciwbólowe............................................................... 136 9.4. Środki zwiotczające... 137 9.4.1. Środek znoszący działanie niedepolaryzujących środków zwiotczających sugammadeks... 137 9.5. Środek wywołujący sen farmakologiczny w urazach mózgu... 137 9.6. Środki stosowane do znieczulenia dordzeniowego... 138 10. Środki znieczulające miejscowo Robert Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik... 139 10.1. Środki znieczulające miejscowo z grupy amidów... 139 10.1.1. Mechanizm znieczulającego działania związków amidowych... 140 10.1.2. Sposoby znieczulenia miejscowego... 140 10.1.3. Działania niepożądane... 141 10.1.4. Właściwości i zastosowanie środków znieczulających miejscowo z grupy amidów... 141 10.2. Analog ω-konopeptydu zikonotid... 145 10.3. Inne środki znieczulające miejscowo... 145 10.4. Kokaina... 145 10.5. Środki znieczulające miejscowo o działaniu drażniącym... 146 11. Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła... 147 11.1. Leki porażające płytkę motoryczną... 148 11.1.1. Leki porażające presynaptyczną część płytki motorycznej... 148 11.1.2. Leki porażające postsynaptyczną część płytki motorycznej... 149 11.1.2.1. Leki powodujące blok polaryzacyjny... 149 11.1.2.2. Leki powodujące blok depolaryzacyjny... 151 11.2. Leki stosowane w stanach spastycznych mięśni szkieletowych... 152 11.2.1. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie OUN i rdzenia kręgowego... 153 11.2.2. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie komórki mięśniowej... 154 12. Leki wpływające na czynność skurczową macicy w okresie porodu Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak, Joanna Folwarczna... 155 12.1. Leki tokolityczne... 156 12.1.1. Siarczan magnezu... 156 12.1.2. Leki pobudzające receptory b 2 -adrenergiczne... 156 12.1.2.1. Ritodryna... 156 12.1.2.2. Fenoterol... 157 12.1.3. Leki blokujące kanały wapniowe z grupy dihydropirydyny... 157 12.1.3.1. Nifedipina... 157 12.1.4. Leki blokujące receptory oksytocyny... 157 12.1.4.1. Atosiban... 157 12.2. Leki tokotoniczne stosowane podczas porodu... 158 12.2.1. Leki stosowane w I okresie porodu (okres preindukcji)... 158 12.2.1.1. Dinoproston... 158 12.2.2. Leki zwiększające kurczliwość macicy stosowane w II okresie porodu (okres indukcji)... 159 12.2.2.1. Oksytocyna... 159 12.2.2.2. Dinoprost... 160 12.2.3. Leki stosowane w III okresie porodu... 160 12.2.3.1. Oksytocyna... 161 12.2.3.2. Karbetocyna... 161 12.2.3.3. Metyloergometryna... 161 13. Leki moczopędne Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła... 162 13.1. Wstęp... 162 13.2. Podział leków moczopędnych... 164 13.2.1. Leki moczopędne działające na kanalik kręty bliższy... 164 9
13.2.2. Pętlowe leki moczopędne... 165 13.2.2.1. Pochodne sulfonamidowe... 165 13.2.2.2. Pochodne kwasu dichlorofenoksyoctowego... 166 13.2.3. Leki moczopędne działające na korowy odcinek kanalika krętego dalszego... 166 13.2.3.1. Tiazydy... 166 13.2.3.2. Leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów............................................ 168 13.2.4. Leki moczopędne działające na końcowe odcinki kanalików krętych dalszych i kanaliki zbiorcze (oszczędzające potas)... 169 13.2.4.1. Leki moczopędne działające antagonistycznie do aldosteronu... 169 13.2.4.2. Leki moczopędne blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych działające niezależnie od aldosteronu... 170 13.2.5. Leki moczopędne zwiększające przesączanie w kłębuszkach nerkowych... 170 13.2.5.1. Ksantynowe leki moczopędne... 170 13.2.5.2. Roślinne leki moczopędne... 170 13.2.6. Osmotyczne leki moczopędne... 170 13.3. Leki stosowane w zaburzeniach wodno-elektrolitowych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny... 171 13.3.1. Akwaretyki stosowane w zespole niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego (zespole SIADH) 172 13.3.2. Leki stosowane w moczówce prostej... 172 13.4. Leki stosowane w zaburzeniach w oddawaniu moczu... 173 13.4.1. Leki stosowane w utrudnionym oddawaniu moczu z powodu rozrostu gruczołu krokowego (prostaty)... 173 13.4.2. Leki stosowane w nietrzymaniu moczu... 173 14. Leki wpływające na naczynia krwionośne Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła 175 14.1. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego... 175 14.1.1. Leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego... 176 14.1.2. Leki b-adrenolityczne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego... 177 14.1.3. Inhibitory konwertazy angiotensyny I... 178 14.1.4. Antagoniści receptora angiotensynowego AT 1 (sartany)... 182 14.1.5. Leki blokujące kanały wapniowe... 184 14.1.5.1. Kanały wapniowe zależne od potencjału błonowego... 184 14.1.5.2. Podział leków blokujących kanały wapniowe... 185 14.1.5.3. Leki wybiórczo blokujące powolne kanały wapniowe... 185 14.1.5.4. Leki blokujące niewybiórczo powolne kanały wapniowe... 187 14.1.6. Inhibitory reniny... 188 14.1.7. Leki o ośrodkowym działaniu hipotensyjnym... 188 14.1.7.1. Leki hipotensyjne pobudzające w śródmózgowiu receptory a 2 -adrenergiczne... 188 14.1.7.2. Leki hipotensyjne pobudzające receptory imidazolowe w ośrodkowym układzie nerwowym... 189 14.1.7.3. Metyldopa... 189 14.1.7.4. Alkaloidy rauwolfii... 189 14.1.8. Leki hipotensyjne działające przez blokowanie receptorów a 1 -adrenergicznych... 190 14.1.9. Leki hipotensyjne bezpośrednio rozszerzające mięśnie gładkie naczyń krwionośnych... 191 14.1.9.1. Pochodne hydrazynoftalazyny... 191 14.1.9.2. Nitroprusydek sodu... 191 14.1.10. Leki hipotensyjne otwierające kanały potasowe................................................. 192 14.1.11. Inne leki hipotensyjne... 193 14.1.11.1. Postępowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego... 193 14.1.11.2. Leczenie hipotensyjne doraźne ze wskazań nagłych... 193 14.2. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego... 194 14.2.1. Analogi prostacykliny... 195 14.2.2. Analogi prostaglandyn... 195 14.2.3. Metyloksantyny... 196 14.2.4. Inne leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego... 196 14.3. Leki stosowane w zaburzeniach krążenia mózgowego... 196 14.3.1. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie receptorów a-adrenergicznych... 197 14.3.2. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie działania serotoniny... 197 14.3.3. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez niewybiórcze blokowanie kanałów wapniowych... 197 14.3.4. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych... 198 14.4. Leki stosowane w zaburzeniach erekcji... 198 14.5. Leki stosowane w leczeniu migreny... 199 10
14.5.1. Alkaloidy sporyszu stosowane w leczeniu migreny... 199 14.5.2. Leki pobudzające receptory serotoninowe 5-HT 1B/1D stosowane w leczeniu migreny... 200 14.5.3. Leki stosowane w zapobieganiu napadom migreny... 201 14.6. Leki stosowane w przewlekłej niewydolności naczyń żylnych kończyn dolnych... 201 14.7. Leki stosowane w obrzęku naczynioruchowym... 202 14.7.1. Inhibitor esterazy C 1 (C 1 -INH)... 203 14.7.2. Leki blokujące receptor bradykininy typu B 2... 203 14.7.3. Leki blokujące działanie kalikreiny... 203 15. Leki przeciwarytmiczne Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska... 204 15.1. Wstęp... 204 15.1.1. Przebieg pobudzenia w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca... 205 15.1.2. Przebieg potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia komór... 206 15.1.3. Rola jonów Ca 2+ w skurczu mięśnia sercowego... 207 15.1.4. Zaburzenia rytmu serca... 207 15.2. Leki przeciwarytmiczne grupy I blokujące kanał sodowy... 208 15.2.1. Leki przeciwarytmiczne grupy I A... 208 15.2.2. Leki przeciwarytmiczne grupy I B... 210 15.2.3. Leki przeciwarytmiczne grupy I C... 211 15.3. Leki przeciwarytmiczne blokujące receptory adrenergiczne b (grupa II)... 212 15.3.1. Działania niepożądane leków przeciwarytmicznych grupy II... 213 15.4. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały potasowe (grupa III)... 213 15.4.1. Kanały potasowe w sercu... 213 15.4.2. Leki blokujące kanały potasowe w sercu... 213 15.5. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały wapniowe (grupa IV)... 215 15.6. Inne leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca.............................................. 216 16. Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska... 218 16.1. Wstęp... 218 16.2. Leczenie przewlekłej niewydolności serca... 218 16.3. Podstawowe grupy leków stosowanych w leczeniu niewydolności serca... 219 16.3.1. Inhibitory konwertazy angiotensyny... 220 16.3.2. Leki blokujące receptor AT 1 angiotensyny II... 220 16.3.3. Leki moczopędne... 220 16.3.4. Leki blokujące receptory b-adrenergiczne... 221 16.3.5. Antagoniści aldosteronu... 221 16.4. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego (działające dodatnio inotropowo)... 221 16.4.1. Glikozydy nasercowe... 221 16.4.2. Inne leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego... 223 16.5. Przedsionkowe peptydy natriuretyczne......................................................... 223 16.6. Leki kardioprotekcyjne (osłaniające mięsień sercowy)... 224 17. Leki zwiększające przepływ wieńcowy Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska 225 17.1. Wstęp... 225 17.2. Azotany i azotyny... 226 17.3. Zastosowanie leków b-adrenolitycznych w chorobie wieńcowej... 227 17.4. Zastosowanie leków blokujących kanały wapniowe w chorobie wieńcowej... 228 17.4.1. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L stosowane w chorobie wieńcowej... 228 17.4.2. Leki niewybiórczo blokujące kanały wapniowe stosowane w chorobie wieńcowej... 228 17.5. Inne leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca... 229 17.5.1. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę... 229 17.5.2. Leki osłaniające komórki mięśnia sercowego.................................................... 229 17.5.3. Leki otwierające kanały potasowe zależne od ATP (K ATP ) w sercu... 230 17.5.4. Leki selektywnie hamujące prąd rozrusznikowy... 230 17.6. Leczenie zawału mięśnia sercowego... 230 11
18. Leki stosowane we wstrząsie Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła.............. 232 18.1. Wstęp... 232 18.2. Postępowanie we wstrząsie... 232 19. Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński... 234 19.1. Leki hamujące krzepliwość krwi (antykoagulanty)... 235 19.1.1. Leki przeciwpłytkowe... 236 19.1.1.1. Leki hamujące aktywność cyklooksygenazy w płytkach krwi... 236 19.1.1.2. Leki hamujące aktywację płytek krwi przez ADP... 236 19.1.1.3. Leki hamujące agregację płytek krwi przez camp... 237 19.1.1.4. Leki blokujące receptory płytkowe GP IIb/IIIa... 238 19.1.1.5. Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi... 239 19.1.2. Leki hamujące aktywność trombiny... 239 19.1.2.1. Antytrombina III... 239 19.1.2.2. Hirudyny... 239 19.1.2.3. Argatroban... 240 19.1.2.4. Dabigatran... 240 19.1.3. Leki potęgujące działanie antytrombiny III... 240 19.1.3.1. Heparyna... 240 19.1.3.2. Heparyny małocząsteczkowe... 241 19.1.3.3. Heparynoidy... 242 19.1.4. Wybiórcze inhibitory czynnika Xa... 242 19.1.5. Aktywne białko C... 243 19.1.6. Antagoniści witaminy K... 243 19.1.7. Leki defibrynujące... 244 19.1.8. Leki fibrynolityczne (trombolityczne)... 244 19.1.8.1. Leki fibrynolityczne I generacji... 245 19.1.8.2. Leki fibrynolityczne II generacji... 246 19.1.8.3. Leki fibrynolityczne III generacji... 246 19.1.9. Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro... 246 19.2. Leki zwiększające krzepliwość krwi... 247 19.2.1. Środki stosowane w niedoborach czynników krzepnięcia krwi... 247 19.2.1.1. Środki stosowane w pierwotnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi... 247 19.2.1.2. Środki stosowane we wtórnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi... 249 19.2.2. Leki stosowane w niedoborach płytek krwi... 249 19.2.3. Leki hamujące fibrynolizę... 250 19.2.4. Środki zwiększające krzepliwość krwi do stosowania miejscowego... 251 20. Leki wpływające na układ krwiotwórczy Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński... 252 20.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost kolonii komórek układu krwiotwórczego... 252 20.1.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie erytrocytów... 252 20.1.2 Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie komórek układu granulocytów i/lub makrofagów.............................................................................. 255 20.1.3. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost megakariocytów..................................... 256 20.2. Leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych... 256 20.2.1. Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza... 256 20.2.2. Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych... 258 20.2.2.1. Witamina B 12... 258 20.2.2.2. Kwas foliowy... 259 20.3. Inne leki wpływające na układ krwiotwórczy... 259 20.3.1. Leki służące do pozyskiwania komórek macierzystych przy przeszczepach szpiku... 259 21. Leki wpływające na układ oddechowy Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna.... 260 21.1. Leki przeciwkaszlowe... 260 21.1.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym... 260 21.1.1.1. Leki przeciwkaszlowe opioidowe... 260 21.1.1.2. Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe działające ośrodkowo... 262 12
21.1.2. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo... 262 21.2. Leki wykrztuśne... 262 21.2.1. Leki wykrztuśne o drażniącym mechanizmie działania... 263 21.2.1.1. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej oskrzeli... 263 21.2.1.2. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej układu pokarmowego... 264 21.2.2. Solne środki wykrztuśne... 264 21.2.3. Leki o działaniu mukolitycznym... 265 21.2.4. Detergenty... 266 21.3. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia w krążeniu płucnym.... 266 21.3.1. Pochodne prostacykliny... 266 21.3.2. Inhibitory fosfodiesterazy 5... 267 21.3.3. Leki blokujące receptory endoteliny... 267 21.4. Inne leki stosowane w schorzeniach układu oddechowego... 268 22. Leki stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej (astmy) Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna... 269 22.1. Glikokortykosteroidy stosowane w postaci wziewnej... 270 22.2. Kromony kromoglikan disodowy i nedokromil sodu... 273 22.3. Teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu... 273 22.4. Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne stosowane w dychawicy oskrzelowej... 274 22.5. Leki cholinolityczne stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej... 276 22.6. Antagoniści receptora leukotrienów i inhibitory syntezy leukotrienów stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej... 277 22.7. Inhibitor 5-lipooksygenazy leukotrienów... 279 22.8. Schemat leczenia astmy oskrzelowej... 281 22.9. Zasady postępowania w nagłym napadzie astmy... 281 23. Histamina i leki przeciwhistaminowe Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak.... 282 23.1. Histamina... 282 23.2. Leki przeciwhistaminowe... 283 23.2.1. Leki przeciwhistaminowe I generacji... 284 23.2.2. Leki przeciwhistaminowe II generacji... 286 23.3. Leki hamujące degranulację komórek tucznych... 287 24. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwreumatyczne oraz leki stosowane w fibromialgii, okresowych zespołach zależnych od kriopiryny i w miastenii Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska... 288 24.1. Wstęp... 288 24.1.1. Mechanizmy rozwoju stanu zapalnego... 288 24.1.2. Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych... 289 24.1.3. Wpływ niesteroidowych leków przeciwzapalnych na syntezę prostaglandyn... 289 24.1.4. Przeciwagregacyjne działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych... 290 24.1.5. Działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych... 290 24.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne............................................................ 290 24.2.1. Pochodne kwasu salicylowego... 291 24.2.2. Pochodne kwasu fenylooctowego... 292 24.2.3. Pochodne kwasu fenylopropionowego... 293 24.2.4. Pochodne kwasu fenamowego... 295 24.2.5. Pochodne kwasu piranokarboksylowego... 295 24.2.6. Pirolopirole... 295 24.2.7. Indole... 295 24.2.8. Pochodne pirazolonu... 296 24.2.9. Oksykamy... 296 24.2.10. Pochodne naftylobutanonu... 297 24.2.11. Chinazolinony... 297 24.2.12. Koksiby... 298 24.2.13. Inne niesteroidowe leki przeciwzapalne... 299 24.3. Leki przeciwreumatyczne... 299 13
24.3.1. Podział leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów... 299 24.3.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)... 299 24.3.3. Leki modyfikujące przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów... 300 24.3.3.1. Sulfasalazyna............................................................................. 300 24.3.3.2. Sole złota... 300 24.3.3.3. Penicylamina... 300 24.3.3.4. Lewamizol... 301 24.3.3.5. Pochodne 4-aminochinoliny... 301 24.3.4. Leki hamujące wytwarzanie cytokin... 301 24.3.4.1. Glikokortykosteroidy... 301 24.3.4.2. Metotreksat... 302 24.3.4.3. Leflunomid... 302 24.3.5. Leki hamujące działanie cytokin (antycytokiny)... 302 24.3.5.1. Leki hamujące działanie czynnika martwicy nowotworów (TNF)... 302 24.3.5.2. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 1... 304 24.3.5.3. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 6... 304 24.3.5.4. Leki hamujące aktywację cytotoksycznych limfocytów... 304 24.4. Leki przeciwgorączkowe... 305 24.4.1. Mechanizmy regulacji temperatury ciała... 305 24.4.2. Kwas acetylosalicylowy... 306 24.4.3. Pochodne p-aminofenolu... 306 24.4.4. Pochodne pirazolonu... 308 24.5. Leki stosowane w fibromialgii... 308 24.5.1. Milnacipran... 309 24.6. Leki stosowane w okresowych zespołach zależnych od kriopiryny... 309 24.6.1. Kanakinumab... 309 24.6.2. Rilonacept... 309 24.7. Leki stosowane w miastenii... 310 24.7.1. Amifampridyna... 310 25. Leki wpływające na czynność układu pokarmowego Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak... 311 25.1. Leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej... 311 25.1.1. Leki zmniejszające wytwarzanie kwasu solnego... 311 25.1.1.1. Antagoniści receptorów H 2 w leczeniu choroby wrzodowej... 312 25.1.1.2. Leki cholinolityczne stosowane w chorobie wrzodowej... 313 25.1.1.3. Inhibitory pompy protonowej stosowane w chorobie wrzodowej... 313 25.1.1.4. Analogi prostaglandyn stosowane w chorobie wrzodowej... 314 25.1.2. Środki zobojętniające... 314 25.1.3. Leki okrywające powierzchnię wrzodu trawiennego... 316 25.1.3.1. Koloidalne związki bizmutu... 316 25.1.3.2. Sukralfat... 316 25.1.4. Leki stosowane do eradykacji Helicobacter pylori... 317 25.2. Środki zwiększające wydzielanie soku żołądkowego lub jego kwaśność... 317 25.3. Leki przeciwwymiotne... 318 25.3.1. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów H 1... 319 25.3.2. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów muskarynowych... 319 25.3.3. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów serotoninergicznych 5-HT 3... 319 25.3.4. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dopaminergicznych D 2... 320 25.3.5. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dla substancji P (neurokininy 1) 321 25.3.6. Leki przeciwwymiotne o działaniu agonistycznym w stosunku do receptorów kanabinoidowych CB 1... 321 25.3.7. Inne leki przeciwwymiotne... 322 25.4. Leki pobudzające lub normalizujące motorykę przewodu pokarmowego... 322 25.5. Leki przeczyszczające... 322 25.5.1. Pęczniejące (masowe) leki przeczyszczające... 323 25.5.2. Osmotyczne leki przeczyszczające... 323 25.5.3. Leki przeczyszczające zmiękczające kał (poślizgowe środki przeczyszczające)... 324 25.5.4. Drażniące (kontaktowe, pobudzające perystaltykę) leki przeczyszczające... 325 25.5.5. Leki stosowane w zaparciach wywołanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi..................... 326 25.6. Leki przeciwbiegunkowe... 326 25.6.1. Leki łagodzące objawy biegunki... 326 25.7. Leki stosowane w zespole jelita drażliwego... 327 25.8. Leki stosowane w przewlekłych stanach zapalnych jelit... 328 25.9. Leki zwiększające wydzielanie żółci... 328 14
25.9.1. Leki żółciotwórcze... 328 25.9.2. Leki żółciopędne... 329 25.10. Leki stosowane do rozpuszczania cholesterolowych kamieni żółciowych.............................. 329 25.11. Leki działające spazmolitycznie na przewód pokarmowy... 330 25.12. Leki stosowane w uszkodzeniu miąższu wątroby... 331 25.13. Leki stosowane w niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki... 331 25.14. Leki działające przeciwko wzdęciom przewodu pokarmowego... 332 26. Hormony podwzgórza i przysadki Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna... 333 26.1. Hormony podwzgórza... 333 26.2. Analogi hormonów podwzgórza... 333 26.2.1. Analogi gonadoliberyny... 333 26.2.1.1. Leki hamujące działanie gonadoliberyny... 334 26.2.2. Analogi tyreoliberyny... 335 26.2.3. Somatostatyna i jej syntetyczne analogi... 335 26.2.3.1. Analogi somatostatyny... 335 26.3. Hormony przysadki... 336 26.3.1. Hormon tyreotropowy... 336 26.3.2. Hormon adrenokortykotropowy... 337 26.3.3. Hormon wzrostu... 337 26.3.3.1. Insulinopodobne czynniki wzrostowe IGF-1 i IGF-2 (somatomedyny)... 338 26.3.3.2. Leki hamujące receptory hormonu wzrostu (somatotropiny)... 339 26.3.4. Prolaktyna... 339 26.3.4.1. Leki hamujące wydzielanie prolaktyny... 340 26.3.5. Oksytocyna... 340 26.3.6. Hormon antydiuretyczny... 340 27. Hormony tarczycy i leki stosowane w chorobach tarczycy Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna.... 342 27.1. Trijodotyronina (T 3 ) i tyroksyna (T 4 )... 342 27.2. Leki stosowane w niedoczynności tarczycy... 343 27.3. Leki stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy... 343 27.3.1. Inhibitory wychwytu jodu.... 344 27.3.2. Pochodne tiouracylu... 344 27.3.3. Pochodne tioimidazolu... 344 27.4. Preparaty jodu stosowane w chorobach tarczycy... 345 28. Hormony kory nadnerczy Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak... 346 28.1. Receptory dla hormonów kory nadnerczy... 346 28.2. Mineralokortykosteroidy... 347 28.3. Glikokortykosteroidy... 348 28.4. Nadnerczowe hormony płciowe... 352 28.5. Leki hamujące syntezę i działanie hormonów kory nadnerczy... 352 29. Gonadotropiny i hormony płciowe Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak.... 354 29.1. Gonadotropiny.... 354 29.1.1. Gonadotropina FSH... 354 29.1.2. Gonadotropina LH... 355 29.1.3. Leki wykazujące działanie gonadotropin FSH i LH... 355 29.1.4. Leki hamujące wydzielanie gonadotropin w przysadce............................................. 356 29.2. Żeńskie hormony płciowe... 356 29.2.1. Estrogeny................................................................................ 356 29.2.1.1. Estrogeny naturalne... 356 29.2.1.2. Estrogeny syntetyczne... 359 29.2.1.3. Leki hamujące działanie estrogenów... 359 29.2.2. Progesteron i gestageny.... 360 29.2.2.1. Progesteron... 360 29.2.2.2. Gestageny... 361 29.2.2.3. Leki hamujące działanie progesteronu... 364 15
29.2.3. Doustne środki antykoncepcyjne... 364 29.2.4. Hormonalna terapia zastępcza.... 365 29.3. Męskie hormony płciowe... 365 29.3.1. Testosteron... 365 29.3.1.1. Testosteron i estry testosteronu... 366 29.3.1.2. Metylowe pochodne testosteronu... 367 29.3.2. Leki hamujące działanie androgenów.... 367 29.3.3. Leki anaboliczne... 368 29.4. Leki o łącznym działaniu estrogenowym, gestagenowym i androgenowym... 369 30. Hormony trzustki i leki stosowane w leczeniu cukrzycy Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna... 370 30.1. Leki stosowane w leczeniu cukrzycy... 370 30.2. Insulina... 371 30.2.1. Produkty lecznicze insuliny... 372 30.2.1.1. Insuliny ludzkie niemodyfikowane... 373 30.2.1.2. Insuliny modyfikowane... 373 30.2.1.3. Analogi insuliny ludzkiej... 373 30.3. Doustne leki przeciwcukrzycowe... 376 30.3.1. Pochodne biguanidu... 376 30.3.2. Glitazony (tiazolidynodiony)... 377 30.3.3. Pochodne sulfonylomocznika... 378 30.3.3.1. Pochodne sulfonylomocznika I generacji... 378 30.3.3.2. Pochodne sulfonylomocznika II generacji... 379 30.3.3.3. Pochodne sulfonylomocznika III generacji... 379 30.4. Meglitinidy (glinidy)... 380 30.4.1. Repaglinid... 381 30.4.2. Nateglinid... 381 30.5. Inkretyny... 381 30.5.1. Liraglutid... 381 30.5.2. Eksenatid... 382 30.6. Gliptyny (inhibitory dipeptydylopeptydazy 4)... 382 30.6.1. Sitagliptin i wildagliptin... 382 30.6.2. Saksagliptin... 382 30.7. Analogi amyliny uzupełniające działanie insuliny... 383 30.8. Inhibitory α-glukozydazy... 383 30.9. Inhibitory transporterów SGLT... 384 30.10. Glukagon... 384 31. Leki wpływające na układ kostny Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk Sedlak... 385 31.1. Procesy przebudowy kości... 385 31.2. Leki wpływające na procesy metaboliczne w kościach... 388 31.2.1. Parathormon... 388 31.2.2. Kalcytonina... 389 31.2.3. Witamina D 3... 390 31.2.4. Wpływ estrogenów na procesy metaboliczne w układzie kostnym... 392 31.2.4.1. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych w leczeniu osteoporozy... 393 31.2.5. Bisfosfoniany... 393 31.2.6. Leki hamujące receptor RANKL... 396 31.2.7. Ranelinian strontu... 396 31.2.8. Fluorek sodu... 396 31.2.9. Sole wapnia... 397 32. Leki wpływające na przemianę materii Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna... 400 32.1. Witaminy... 400 32.1.1. Witamina A... 400 32.1.1.1. β-karoten... 401 32.1.1.2. Retinoidy... 402 32.1.2. Witamina D... 402 16
32.1.3. Witamina E... 402 32.1.4. Witaminy K... 403 32.1.5. Witamina F... 404 32.1.6. Witamina B 1... 404 32.1.7. Witamina B 2... 405 32.1.8. Kwas pantotenowy... 405 32.1.9. Witamina B 6... 406 32.1.10. Witamina B 12... 406 32.1.11. Witamina C... 406 32.1.12. Witamina P... 408 32.1.13. Witamina PP... 408 32.1.14. Witamina H... 408 32.1.15. Kwas foliowy... 408 32.1.16. Leczenie wielowitaminowe... 409 32.2. Leki wpływające na przemianę puryn.......................................................... 409 32.2.1. Leki przerywające napady dny................................................................ 410 32.2.2. Leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego... 410 32.2.3. Leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem... 411 32.3. Leki wpływające na przemianę lipidów... 412 32.3.1. Leki o działaniu hipolipemicznym... 413 32.3.1.1. Żywice kationowe wiążące kwasy żółciowe..................................................... 414 32.3.1.2. Kwas nikotynowy i jego pochodne... 414 32.3.1.3. Statyny (inhibitory reduktazy hydroksymetyloglutarylo-coa)... 414 32.3.1.4. Pochodne kwasu fibrynowego................................................................ 416 32.3.1.5. Inne leki o działaniu hipolipemicznym... 417 32.4. Leki stosowane w genetycznie uwarunkowanych niedoborach enzymów... 417 32.4.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Gauchera... 417 32.4.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Fabry ego... 418 32.4.3. Leki stosowane w chorobie Pompego... 418 32.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydoz... 419 32.4.4.1. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu I (obejmującej zespoły: Hurler, Sheiego i Sheiego Hurler)... 419 32.4.4.2. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu II... 419 32.4.4.3. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VI... 420 32.4.5. Leki stosowane w leczeniu choroby Wilsona... 420 32.4.6. Leki stosowane w leczeniu tyrozynemii... 421 32.4.7. Leki stosowane w leczeniu fenyloketonurii... 421 32.4.8. Leki stosowane w leczeniu homocystynurii... 422 32.4.9. Leki stosowane w niedoborze karnityny... 422 32.4.10. Leki stosowane w leczeniu porfirii... 422 32.4.11. Leki stosowane w leczeniu hiperamonemii... 423 33. Leki układu immunologicznego (leki immunotropowe) Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła... 424 33.1. Immunoglobuliny... 425 33.1.1. Immunoglobuliny klasy A (IgA)... 425 33.1.2. Immunoglobuliny klasy D (IgD)... 426 33.1.3. Immunoglobuliny klasy E (IgE)... 426 33.1.4. Immunoglobuliny klasy G (IgG)... 426 33.1.5. Immunoglobuliny klasy M (IgM)... 426 33.1.6. Skład immunoglobulin we krwi... 426 33.1.7. Preparaty immunoglobulin... 427 33.1.7.1. Immunoglobuliny niespecyficzne... 427 33.1.7.2. Immunoglobuliny specyficzne skierowane przeciwko określonemu antygenowi... 427 33.1.7.3. Surowice immunizujące zawierające zwierzęce immunoglobuliny przeciwko określonym toksynom... 428 33.1.7.4. Przeciwciała monoklonalne... 428 33.2. Cytokiny... 430 33.2.1. Interleukiny... 432 33.2.1.1. Interleukina 2 (IL-2)... 432 33.2.2. Interferony... 433 33.2.2.1. Interferony α i β... 433 33.2.2.2. Interferony γ... 435 33.3. Leki immunosupresyjne... 435 17
33.3.1. Procesy immunologiczne warunkujące odrzucanie przeszczepu... 435 33.3.2. Glikokortykosteroidy... 437 33.3.3. Cyklosporyna... 437 33.3.4. Związki makrolidowe o działaniu immunosupresyjnym... 438 33.3.5. Cytostatyki stosowane jako leki immunosupresyjne... 439 33.3.6. Inne leki immunosupresyjne... 440 33.3.7. Przeciwciała monoklonalne stosowane do hamowania odrzucania przeszczepu... 441 33.3.8. Leki immunotropowe stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego... 442 33.4. Szczepionki... 443 33.5. Środki stosowane do immunomodulacji... 449 33.5.1. Związki otrzymywane syntetycznie (nieswoiste immunostymulatory syntetyczne)... 449 33.5.2. Preparaty pochodzenia roślinnego stosowane do immunomodulacji... 450 33.6. Leki dodatkowo pobudzające układ immunologiczny... 450 33.7. Hormony grasicy.... 450 34. Leki stosowane w leczeniu nowotworów Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik... 451 34.1. Leki cytostatyczne.... 451 34.1.1. Leki alkilujące... 454 34.1.1.1. Pochodne iperytu azotowego... 454 34.1.1.2. Pochodne nitrozomocznika... 455 34.1.1.3. Estry kwasu sulfonowego... 456 34.1.1.4. Triazeny... 456 34.1.1.5. Nieorganiczne kompleksy platyny... 456 34.1.2. Antybiotyki przeciwnowotworowe... 457 34.1.3. Pochodne kamptotecyny... 459 34.1.4. Lignany... 460 34.1.5. Antymetabolity... 460 34.1.5.1. Antymetabolity puryn... 460 34.1.5.2. Antymetabolity pirymidyn... 461 34.1.5.3. Antyfoliany... 463 34.1.6. Hydroksykarbamid... 464 34.1.7. Alkaloidy... 464 34.1.8. Taksany... 465 34.1.9. Epotilony... 466 34.1.10. Enzymy... 466 34.2. Inhibitory receptorowych kinaz tyrozynowych... 466 34.2.1. Inhibitory kinaz tyrozynowych ABL-BCR, c-kit i PDGFR... 467 34.2.2. Inhibitory kinaz tyrozynowych VEGFR, PDGFR i c-kit... 467 34.2.3. Inhibitory kinazy tyrozynowej EGFR... 468 34.2.4. Inhibitory kinazy tyrozynowej VEGFR... 468 34.3. Przeciwciała monoklonalne... 468 34.4. Leki hormonalne... 470 34.5. Inne leki stosowane w leczeniu nowotworów... 473 34.5.1. Inhibitory proteasomu... 473 34.5.2. Inhibitory deacetylaz histonów... 473 34.5.3. Inhibitory kinazy serynowo-treoninowej m-tor... 474 34.5.4. Inhibitory metaloproteinaz macierzy... 474 34.5.5. Leki modyfikujące wytwarzanie cytokin... 474 35. Leki stosowane w zakażeniach i chorobach inwazyjnych Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński... 476 35.1. Leki stosowane w zakażeniach bakteryjnych... 477 35.1.1. Antybiotyki hamujące syntezę ściany komórkowej bakterii... 477 35.1.1.1. Antybiotyki β-laktamowe... 477 35.1.1.2. Antybiotyki glikopeptydowe, glikolipopeptydowe i glikolipodepsypeptydowe... 488 35.1.1.3. Antybiotyki peptydowe: amfomycyna i bacytracyna... 489 35.1.1.4. Fosfomycyna... 490 35.1.1.5. Cykloseryna.............................................................................. 490 35.1.2. Antybiotyki uszkadzające błony cytoplazmatyczne bakterii... 490 35.1.2.1. Polimyksyny... 490 35.1.2.2. Antybiotyki peptydowe: gramicydyna i tyrotrycyna... 491 35.1.2.3. Antybiotyki polienowe... 491 35.1.2.4. Daptomycyna... 491 18
35.1.3. Antybiotyki hamujące biosyntezę białek bakteryjnych... 491 35.1.3.1. Rifamycyny... 492 35.1.3.2. Antybiotyki aminoglikozydowe... 492 35.1.3.3. Tetracykliny... 495 35.1.3.4. Chloramfenikol... 497 35.1.3.5. Makrolidy... 497 35.1.3.6. Ketolidy... 499 35.1.3.7. Linkozamidy... 500 35.1.3.8. Streptograminy... 501 35.1.3.9. Fusydany... 501 35.1.3.10. Retapamulina............................................................................. 502 35.1.3.11. Mupirocyna... 502 35.1.4. Syntetyczne leki przeciwbakteryjne... 502 35.1.4.1. Sulfonamidy i ich połączenia... 503 35.1.4.2. Chinolony i fluorochinolony... 504 35.1.4.3. Pochodne oksazolidinonu... 505 35.1.4.4. Inne leki chemioterapeutyczne... 506 35.2. Leki stosowane w zakażeniach Mycobacterium... 507 35.2.1. Leki przeciwgruźlicze... 507 35.2.2. Leki przeciwtrądowe... 510 35.3. Leki stosowane w zakażeniach grzybiczych... 510 35.3.1. Antybiotyki przeciwgrzybicze... 510 35.3.1.1. Antybiotyki polienowe... 510 35.3.1.2. Antybiotyki o budowie spiranowej... 511 35.3.2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze... 511 35.3.2.1. Azole... 511 35.3.2.2. Pochodne alliloaminy... 513 35.3.2.3. Pochodne morfoliny... 514 35.3.2.4. Kandyny... 514 35.3.2.5. Inne leki przeciwgrzybicze... 514 35.3.3. Antyseptyki przeciwgrzybicze... 515 35.4. Leki stosowane w zakażeniach wirusami... 516 35.4.1. Leki hamujące wnikanie wirusów do komórek... 516 35.4.2. Leki hamujące uwalnianie genomu wirusowego... 517 35.4.3. Leki ingerujące w procesy replikacji wirusów wewnątrz zakażonych komórek... 518 35.4.3.1. Inhibitory polimerazy DNA... 518 35.4.3.2. Inhibitory odwrotnej transkryptazy... 521 35.4.3.3. Inhibitory integrazy... 523 35.4.3.4. Leki antysensowe... 524 35.4.3.5. Inhibitory proteazy... 524 35.4.3.6. Interferony... 525 35.4.4. Leki hamujące uwalnianie wirusów z zakażonych komórek... 526 35.4.5. Leki o innych mechanizmach działania... 526 35.5. Leki stosowane w zakażeniach pierwotniakami... 527 35.5.1. Leki stosowane w zimnicy (malarii)... 527 35.5.1.1. Chinina i pochodne 4-aminochinoliny... 528 35.5.1.2. Pochodne 8-aminochinoliny... 529 35.5.1.3. Pochodne diaminopirymidyny... 529 35.5.1.4. Pochodne fenantrenu... 529 35.5.1.5. Inne leki przeciwzimnicze................................................................... 529 35.5.2. Leki stosowane w zakażeniach świdrowcami (trypanosomozach)... 530 35.5.2.1. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy afrykańskiej... 530 35.5.2.2. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy amerykańskiej... 531 35.5.3. Leki stosowane w rzęsistkowicy... 531 35.5.3.1. Pochodne nitroimidazolu... 531 35.5.3.2. Leki o różnej budowie chemicznej... 532 35.5.4. Leki stosowane w pełzakowicy... 532 35.5.5. Leki stosowane w giardiazie (lambliozie)....................................................... 533 35.5.6. Leki stosowane w leiszmaniozach... 533 35.5.7. Leki stosowane w toksoplazmozie... 534 35.5.8. Leki stosowane w pneumocytozie... 534 35.6. Leki stosowane w zakażeniach organizmami wielokomórkowymi... 534 35.6.1. Leki stosowane w zakażeniach robakami obłymi... 534 35.6.2. Leki stosowane w zakażeniach robakami płaskimi... 535 35.7. Poszukiwania możliwości terapii chorób wywoływanych prionami... 536 19
36. Leki stosowane w okulistyce Waldemar Janiec, Barbara Nowińska......................... 538 36.1. Leki stosowane w stanach zapalnych narządu wzroku wywołanych drobnoustrojami chorobotwórczymi... 538 36.1.1. Leki przeciwbakteryjne... 538 36.1.2. Leki przeciwwirusowe... 539 36.1.3. Leki przeciwgrzybicze... 540 36.1.4. Inne leki przeciwbakteryjne i leki ściągające..................................................... 540 36.2. Leki stosowane w nieinfekcyjnych stanach zapalnych narządu wzroku... 540 36.2.1. Kortykosteroidy i ich połączenia... 540 36.2.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne............................................................ 541 36.2.3. Leki przeciwhistaminowe i przeciwalergiczne... 541 36.2.4. Leki pobudzające receptory α-adrenergiczne... 542 36.3. Leki stosowane w jaskrze... 542 36.3.1. Leki stosowane miejscowo w leczeniu jaskry... 543 36.3.1.1. Leki cholinomimetyczne... 543 36.3.1.2. Leki sympatykomimetyczne.... 543 36.3.1.3. Leki sympatykolityczne i adrenolityczne... 544 36.3.1.4. Inne leki stosowane miejscowo... 544 36.3.2. Leki stosowane ogólnie w leczeniu jaskry... 545 36.4. Leki stosowane w zaćmie... 545 36.5. Leki stosowane w związanym z wiekiem zwyrodnieniu plamki (AMD)... 546 36.5.1. Metody leczenia wysiękowej postaci AMD... 546 36.5.2. Leki wywierające działanie antagonistyczne do VEGF (anty-vegfy)... 547 36.5.3. Możliwości prewencji i terapii AMD... 548 36.6. Środki stosowane w zespole suchego oka... 548 36.7. Leki (środki) stosowane w diagnostyce chorób oka... 548 36.7.1. Środki znieczulające miejscowo... 549 36.7.2. Leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień rzęskowy... 549 37. Leki dermatologiczne Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna... 550 37.1. Leki stosowane w stanach zapalnych skóry... 550 37.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo w chorobach skóry... 550 37.1.2. Inhibitory kalcyneuryny... 553 37.1.3. Środki o działaniu ściągającym... 553 37.1.4. Środki o działaniu adsorpcyjnym... 554 37.1.5. Środki osłaniające... 554 37.1.6. Inne środki przeciwzapalne... 554 37.2. Leki stosowane w zakażeniach skóry... 555 37.2.1. Leki przeciwbakteryjne... 555 37.2.1.1. Środki odkażające i antyseptyczne... 555 37.2.1.2. Antybiotyki i inne chemioterapeutyki stosowane miejscowo... 558 37.2.2. Leki przeciwwirusowe... 558 37.2.3. Leki przeciwgrzybicze... 558 37.2.4. Leki przeciwpasożytnicze... 558 37.3. Leki stosowane w leczeniu trudno gojących się ran i owrzodzeń... 559 37.4. Leki stosowane w nadmiernym rogowaceniu naskórka (środki keratolityczne)... 559 37.5. Leki stosowane w świądzie skóry... 560 37.6. Leki stosowane w łuszczycy... 561 37.6.1. Środki o właściwościach fototoksycznych... 561 37.6.2. Retinoidy... 561 37.6.3. Analogi witaminy 1,25-(OH) 2 D 3... 562 37.6.4. Środki redukujące......................................................................... 562 37.7. Leki stosowane w trądziku... 562 37.8. Leki stosowane przeciwko wypadaniu włosów... 563 37.9. Środki chroniące przed promieniowaniem słonecznym... 563 37.10. Środki o działaniu drażniącym skórę... 564 37.11. Środki żrące i przyżegające... 565 Skorowidz... 566