JANUSZ MANTERYS AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ - STRUKTURA ORGANIZACYJNA I UWARUNKOWANIA POZNAWCZE BIEDRUSKO 2014
RODZAJE POCZT POLOWYCH I ICH STEMPLE WZÓR AUSTRIACKI GŁÓWNE PP POCZTY POLOWE POCZTY ETAPOWE WZÓR WĘGIERSKI
SPECJALNE FORMY STEMPLI TYP WŁAŚCIWY DLA BOŚNI I HERCEGOWINY STEMPLE PROWIZORYCZNE
PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 1
PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 2
PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 3 1. BgP PR REJON M. PŁASZEWA (OK. 30 KM NA NE OD BRODÓW)
PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 4
NACZELNE DOWÓDZTWO ARMII (OPERACYJNE) Wiedeń, od 17.8.1914 Przemyśl, od 12.9.1914 Nowy Sącz, od 10.11.1914 Cieszyn, od 4.1.1917 Baden k. Wiednia
NACZELNE DOWÓDZTWO ARMII (ETAPOWE) Do 18.8.1914 Wiedeń, od 20.8.1914 Przemyśl, od 13.9.1914 Nowy Sącz, 11.11.1914 4.1.1917 Cieszyn, od 5.1.1917 Vöslau
PRZY KOMENDZIE ETAPOWEJ FUNKCJONOWAŁA DYREKCJA GENERALNA POCZTY POLOWEJ I KWATERA PRASY WOJENNEJ OBSŁUGIWANA PRZEZ POCZTĘ POLOWĄ 39
GRUPY ARMII NA ZIEMIACH POLSKICH KONIEC 8.1916 1.2.1917
GRUPA ARMII ARCYKSIĘCIA KAROLA JEDYNY NA ZIEMIACH POLSKICH PRZYPADEK W CHODOROWIE OD 7.1916 11.10.1916
GRUPY ARMII NIE POSIADAJĄCE A-W POCZT POLOWYCH OD 9.9.1915 JABLONNA, OD 15.6.1915 KOWEL, OD 25.10.1916 CHEŁM, OD 21.3.1918 KIJÓW DOWÓDZTWO GRUPY ARMII BOEMA-ERMOLLI ZNAJDOWAŁO SIĘ PRZY DOWODZTWIE 2. ARMII
KAŻDA KOMENDA ARMII POSIADAŁA 3 POCZTY POLOWE. JEDNA POCZTA OBSŁUGIWAŁA DOWÓDZTWO OPERACYJNE, DRUGA KOMENDĘ ETAPOWĄ, PRZY KTÓREJ ZLOKALIZOWANA BYŁA DYREKCJA POCZTY POLOWEJ DANEJ ARMII OBSŁUGIWANA PRZEZ GŁÓWNĄ POCZTĘ POLOWĄ POCZTY W C. K. 1. ARMII
LOKALIZACJA DOWÓDZTW OPERACYJNYCH ARMII PP 101 4. AK OP. ABTEILUNG Radymno 22.8.1914, Oleszyce 23-26.8.1914, Narol 28.8.1914 3.9.1914, Lubycza Królewska 5/6.9.1914, Hruszów 9.9.1914, Niemirów 11.9.1914 wieczór 12.9.1914 rano, Jaworów 12.9.1914 do południa, Krakowiec 12.9.1914 13.9.1914 godz. 17.00, Przemyśl 13.9.1914 wieczór 14.9.1914 rano, Łańcut 14-19.9.1914, Jasło 21.9.1914, Zakliczyn 24.9.1914 wieczór 5.10.1914, Dębica 8.10.1914, Rzeszów 10.10.1914, Łańcut 11.10.1914 3.11.1914, Dębica 4-5.11.1914, Tarnów 7.11.1914, Okocim 9.11.1914 po południu 10.11.1914, Wieliczka 10.11.1914 po południu - 11.11.1914, Kraków 12.11.1914 południe 30.11.1914 rano, Wadowice 30.11.1914-16.12.1914, Myślenice 16-18.12.1914, Brzesko 18.12.1914 początek 5.1915, Łańcut 22.6.1915, Przeworsk 22.6.1915 wieczór, Godziszów 1-15.7.1915, Lublin? - 8.1915, Włodzimierz Wołyński 31.8.1915 20.9.1915, Łuck 15.10.1915, Włodzimierz Wołyński 24.12.1915, Łuck 1.1.1916 4.6.1916, Włodzimierz Wołyński 10.6.1916 7.1916
POCZTY ETAPOWE W KAŻDEJ ARMII BYŁO OD 4 6 POCZT ETAPOWYCH POCZTY ETAPOWE W C.K. 1. ARMII
PO JEDNEJ POCZCIE POLOWEJ MIAŁY: - DOWÓDZTWA KORPUSÓW (JEŚLI SYTUACJA TEGO WYMAGAŁA WYZNACZANO DODATKOWĄ POCZTĘ POLOWĄ DO OBSŁUGI TABORÓW), - DYWIZJE PIECHOTY, - DYWIZJE KAWALERII, - BRYGADY GÓRSKIE, - SAMODZIELNE BRYGADY PIECHOTY
FORMACJE A-W O NIEZNANYCH POCZTACH POLOWYCH 52. DP 10.1914-1.1915 PP? 56. DP 11.1914 12.1914 (PP 354) 128. BgP 1.1915 7.1915 5.1915 7.1915 NA ZIEMIACH POLSKICH REJON KOMAŃCZY
AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE OBSŁUGIWAŁY TEŻ FORMACJE TURECKIE
I NIEMIECKIE
EKSPOZYTURY POCZT POLOWYCH POCZTY POLOWE OBSŁUGUJĄCE DUŻY OBSZAR POSIADAŁY SWOJE EKSPOZYTURY POSIADAJĄCE WŁASNE STEMPLE POCZTOWE.
O NIEKTÓRYCH EKSPOZYTURACH DOWIADUJEMY SIĘ JEDYNIE Z TREŚCI PRZESYŁEK
EKSPOZYTURA POCZTY POLOWEJ W DĘBICY
KIEDY STOSOWANO WĘGIERSKI TYP STEMPLA? GDY FORMACJA POCHODZIŁA Z WĘGIER 4 POCZTY POLOWE STOSOWAŁY STEMPLE OBU TYPÓW. ZWIĄZANE JEST TO PRAWDOPODOBNIE ZE ZMIANĄ NARO- DOWOŚCI DOWÓDCY FORMACJI LUB KORPUSU, DO KTÓREGO FORMACJA NALEŻAŁA. 35. DP 31. DP 27. DP 55. DP
WYJĄTEK WSZYSTKIE POCZTY POLOWE OBSŁUGUJĄCE BRYGADY MARSZOWE WYWODZĄCE SIĘ Z WĘGIER STOSOWAŁY AUSTRIACKIE TYPY STEMPLI POCZTY POLOWE 204, 206, 208, 209, 210 (FUNKCJONOWAŁY W OKRESIE DO 10.1914)
ZMIANA TYPU STEMPLA PO ZMIANIE NUMERACJI POCZT POLOWYCH
JEDYNY PRZYPADEK 53. DP ZOSTAŁA SFORMOWANA WE 9.1915. PRZYDZIELONO JEJ AUSTRIACKI TYP STEMPLA MIMO TEGO, ŻE JEJ DOWÓDCĄ BYŁ WĘGIER. ZMIANĘ NUMERACJI WYKORZYSTANO DO WPROWA- DZENIA WŁAŚCIWEGO TYPU STEMPLA.
SORTOWNIE, ZBIORNICE I POŚREDNICTWA POCZTY POLOWEJ POWSTAŁY W CELU USPRAWNIENIA DZIAŁALNOŚCI POCZTY POLOWEJ
SORTOWNIE POCZTY POLOWEJ Sortownie poczty polowej (Feldpost-Sortierstellen). Były to placówki, w których gromadzono przesyłki z określonego obszaru i kierowano do armii w polu. Znajdowały się one przy siedzibach komend wojskowych lub dowództw stacji. Z ww. sortowni przesyłki kierowano do zbiornic poczty polowej (Feldpost-Sammelstellen). Wyróżnia się następujące rodzaje sortowni i zbiornic poczty polowej: - sortownie p.p. (dla przesyłek listowych), - sortownie i zbiornice paczek, - sortownie i zbiornice telegramów.
SORTOWNIA W BOGUMINIE 8.1915
POŚREDNICTWA POCZTY POLOWEJ Pośrednictwa poczty polowej (Feldpost-Vermittlungsstellen) miały za zadanie : - kierowanie poczty na węźle kolejowym oraz kontrola i nadzór przesyłek z poczt polowych, - kierowanie paczek, - zbieranie i przekazywanie dalej przesyłek podczas blokady poczty, - nadzorowanie zbiornic p.p. w pociągach, - kierowanie niemieckich wagonów p.p. do Galicji i Węgier, zbiornic i stacji składowych dla przejściowo nieczynnych poczt polowych. Poszczególne pośrednictwa p.p. odpowiadały za pewne odcinki kolei. Pośrednictwo p.p. istniało w Boguminie, w dniu 23.6.1915 r. zostało zlikwidowane, jego obowiązki przejęła działająca w tym mieście Poczta Etapowa 600. W Galicji obowiązki pośrednictw p.p. pełniły poczty etapowe: - 180 w Krakowie (od 23.6.1915 r.), - 176 w Trzebini (od połowy 1916 r.), - 185 we Lwowie (od 17.10.1915 r.).
ZBIORNICE POCZTY POLOWEJ Zbiornice poczty polowej (Feldpost-Sammelstellen) zostały wprowadzone w celu pośredniczenia między cywilną pocztą państwową a pocztą polową. Na ziemiach polskich zbiornice takie funkcjonowały w Nowym Sączu, Stryju, Jarosławiu, Krakowie, Samborze i Tarnowie. W związku z tym, że położone blisko frontu stacjonarne zbiornice p.p. nie sprawdziły się, powołano w ich miejsce ruchome zbiornice w pociągach kolejowych. Ich funkcje zostały również przejęte przez poczty etapowe 176 w Trzebini, 180 w Krakowie i 185 we Lwowie. W 1918 roku funkcjonowała również zbiornica dla telegramów w Krakowie.
KONDUKTORZY POCZTY POLOWEJ FUNKCJONOWALI W POCIĄGACH NA TRASIE LUBLIN TRZEBINIA, PIOTRKÓW TRZEBINIA, GALIZIEN WEST I GALIZIEN OST
KONDUKTORZY POCZTY POLOWEJ
NAJSTARSZE ZNANE UŻYCIE STEMPLA POCZTY POLOWEJ 11.8.1914 PP 74 X. KPS (Przemyśl) PP 36 2. DP (Jarosław) PP 110 24. DP (Przemyśl) FDC NA BAŁKANACH 2.8.1914
WYSTĘPOWANIE LICZNYCH PODTYPÓW STEMPLI W OKRESIE PRZED ZMIANĄ NUMERACJI POCZT POLOWYCH Z PEWNOSCIĄ ISTNIEJĄ NIE ODKRYTE JESZCZE PODTYPY STEMPLI. W CIĄGU KILKU LAT ODKRYŁEM 23.
LOKALIZACJA POCZT POLOWYCH POSZCZEGÓLNYCH ARMII 1.10.1916
LOKALIZACJA POCZT POLOWYCH OBSŁUGUJĄCYCH KOMENDY KORPUSÓW
POCZTA POLOWA 54 (9. DK) DOKŁADNA LOKALIZACJA W OKRESIE 8.12.1914 1.9.1915 od 8.12.1914 Rusiec (ok. 30 km na północny-wschód od Wielunia), od 9.12.1914 Wola Mikorska (ok. 5 km na północny-zachód od Bełchatowa), od 29.12.1914 Przygłów (ok. 10 km na południowy-wschód od Piotrkowa), od 2.1.1915 Piotrków, od 26.1.1915 Gorzkowice (ok. 20 km na południe od Piotrkowa), od 8.3.1915 Sulejów nad Pilicą, od 16.5.1915 Żarnów (ok. 15 km na południowy-zachód od Opoczna), od 17.5.1915 Opoczno, od 21.5.1915 Końsk (Końskie), od 25.5.1915 Opoczno, od 13.6.1915 Goździków (ok. 20 km na wschód od Opoczna), od 23.7.1915 Radom, od 31.7.1915 Kozienice, od 12.8.1915 Garwolin (ok. 40 km na północny-zachód od Dęblina), od 13.8.1915 Siedlce, od 21.8.1915 Drohiczyn nad Bugiem (ok. 35 km na północny-wschód od Siedlec), od 1.9.1915 Międzyrzec (Podlaski) ok. 20 km na zachód od Białej (Podlaskiej) PRZY STABILNEJ LINII FRONTU ODLEGLOŚĆ PP OD WW. LINII WYNOSI OK. 8 10 KM, PRZY LINII MOBILNEJ MOŻE PRZEKRACZAĆ 20 KM, W SKRAJNYCH PRZYPADKACH DO 40 KM (KRÓTKOTRWALE)
TRANSPORT FORMACJI KOLEJĄ
KRÓTKO DZIAŁAJĄCE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH POCZTA ETAPOWA 135 FUNKCJONOWAŁA W RADOMIU PRZED URUCHOMIENIEM POCZTY UMIEJSCOWIONEJ OD 28.8.1915 DO 10.10.1915. PÓŹNIEJ ZOSTAŁA ZLIKWIDOWANA.
KRÓTKO DZIAŁAJĄCE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH POCZTA POLOWA 642 OBSŁUGUJĄCA 34. DP FUNKCJONOWAŁA W OKRESIE 24.7.1917 30.7.1917 NA ZIEMIACH POLSKICH.
POCZTA POLOWA O NIEZWYKŁEJ LOKALIZACJI POCZTA POLOWA 110 OBSŁUGIWAŁA 24. DP. W OKRESIE 8.1916 POCZĄTEK 11.1916 DZIAŁAŁA ONA NA WILEŃSZCZYŹNIE W RAMACH NIEMIECKIEJ 10. ARMII (REJON JEZIORA NAROCZ).
POCZTA POLOWA O NIEZWYKŁEJ LOKALIZACJI POCZTA POLOWA 108 OBSŁUGUJĄCA OPERACYJNĄ KOMENDĘ 2. ARMII W DRUGIEJ I TRZECIEJ DEKADZIE LISTOPADA 1914 ROKU FUNKCJONOWAŁA W OPOLU I OLEŚNIE NA ŚLĄSKU PRUSKIM.
ZNAKI POLECENIA 1
ZNAKI POLECENIA 1
42. DP REJON BOHORODCZAN
CZY WSZYSTKIE SKATALOGOWANE STEMPLE RZECZYWIŚCIE ISTNIEJĄ? Majetic PP 10 f, PE 12/1, PP 18, PP 118 bh, PP 185, PP 389b, PP 600 Rainer PP 10 f (dotychczas nieznany), PP 18 (dotychczas nieznany), PP 118 bh (dotychczas nieznany), PP 389b, PP 600 WYŻEJ WYMIENIONE STEMPLE PRAWDOPODOBNIE NIE ISTNIEJĄ
PODSUMOWANIE Lokalizacja poczt polowych przypisanych do określonej formacji nie sprawia szczególnych problemów, trudności pojawiają się, gdy następuje podział formacji na 2 oddalone od siebie części, Trudne jest ustalenie precyzyjnej lokalizacji Głównych Poczt Polowych przy bardzo mobilnej linii frontu, Największa trudność występuje przy ustaleniu lokalizacji mobilnych poczt etapowych, szczególnie wtedy, gdy istnieją poczty polowe o tym samym numerze (w przypadku tym w katalogu stempli Rainera pojawiły się błędy polegające na podaniu zbyt szerokiego okresu obiegu stempli), Trudna do ustalenia jest również dokładna lokalizacja poczt etapowych na terenach słabo zurbanizowanych
FRAGMENT KSIĄŻKI AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ JANUSZ MANTERYS AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I. WOJNY ŚWIATOWEJ ÖSTERREICHISCH-UNGARISCHE FELDPOST AUF DEN POLNISCHEN GEBIETEN IM ERSTEN WELTKRIEG