2. Organizacja chockiej OSP a) Struktura organizacyjna i jej przeobrażenia Ochotnicza Straż Ogniowa w Choczu od jej założenia działała w oparciu o statut z 12 grudnia 1898 r. który określał także strukturę organizacyjna organizacji strażackiej. Najwyższa władzą uchwałodawczą w straży było walne zebranie sprawozdawcze zwoływane raz do roku. Organem wykonawczym był wybierany zarząd straży wybierany na trzy lata i zatwierdzany przez gubernatora. Na czele zarządu stał prezes, który był odpowiedzialny za całokształt organizacji. Do zadań bojowych był naczelnik, do niego należały sprawy związane z utrzymaniem sprzętu gaśniczego i wyszkolenia strażaków. W skład zarządu wchodzili jeszcze skarbnik, gospodarz, sekretarz i członkowie. Organem kontrolnym zarządu była komisja rewizyjna w składzie trzy osobowym wybierana też na okres trzech lat. Komisja miał obowiązek kontroli i nadzoru całokształtu działalności zarządu. Statut przewidywał organizowanie straży ogniowych w miastach i osadach. Statut wprowadził podział członków na: honorowych, rzeczywistych, ochotników ( nie posiadali prawa głosu na walnych zebraniach), ofiarodawców. Przyjęcie w poczet członków uzależnione było od pozytywnego świadectwa policyjnego o prawomyślności kandydata. Tematyka walnego zgromadzenia wymagała uzgodnienia naczelnikiem policji, a przewodnictwo zebrania powinien sprawować wójt lub wyznaczona przez niego osoba. Zarządy miały obowiązek składania gubernatorowi i ministrowi spraw wewnętrznych rocznych sprawozdań. Na przeprowadzenie ćwiczeń wymagana była zgoda naczelnika policji, natomiast na przeprowadzenie parad, pokazów zgoda gubernatora. Zabronione było używanie oznak, sztandarów, proporców mających jakikolwiek związek z polska symboliką. Wyeliminowano język polski z wszelkich czynności urzędowych oraz zebrań. Dokumenty z pierwszego zebrania oraz protokóły i rejestry skarbnika pisane są w języku rosyjskim w latach 1910-1913. Wraz ze zmianami politycznymi zmieniły się statuty, jednak struktura organizacyjna pozostała na niezmienionych zasadach. W okresie po II wojnie światowej przedstawiciel organów władzy był członkiem zarządu, sprawozdawczość z zebrań walnych do starostwa obowiązuje do obecnych czasów. Na istnienie jednostki straży wymagana jest zgoda sądów rejestrowych odnośnie przyjęcia statutu i posiadania rejestru stowarzyszeń. Na przestrzeni czasu zmienił się podział członków straży. Według ostatniego statutu zatwierdzonego postanowieniem sądowym z dnia 9 września 1993 r. członkowie dzielą się na: czynnych, honorowych, wspierający ( posiadają tylko bierne prawo wyborcze), członków młodzieżowych drużyn pożarniczych. Skład zarządu składa się z prezesa, naczelnika straży, 10
sekretarza, skarbnika, gospodarza, członków zarządu. Komisja rewizyjna trzyosobowa z zadaniami kontrolnymi zarządu. Tabela 1. Stan członków jednostki Rok czynnych popierających dożywotnich honorowych Razem MDP wspierających 1908 112 1959 39 92 10 3 144 1966 57 42 99 14 1968 57 23 80 18 + 9 kobiet 1973 74 23 97 9 1974 74 23 97 1976 52 15 1977 54 15 1981 52 16 1983 39 14 9 1984 42 13 12 1985 27 24 8 1986 33 10 6 1988 36 4 23 1990 36 4 25 1992 38 4 1993 40 6 10 1995 34 7 4 8 2000 36 11 5 52 22 2005 35 14 10 59 19 11
b) Podstawy ekonomiczne Główne dochody pochodziły ze składek członków czynnych składka roczna 1 rubel i członków honorowych składka roczna 3 ruble. Jak wynika z zapisów w książce skarbnika w celu zakupienia instrumentów dętych strażacy dodatkowo opłacili składkę w wysokości 2, 3 a nawet po 5 i 6 rubli w 1910 r. Na liście znajduje się 75 nazwisk. W 1919 roku członkowie popierający płacili składkę w wysokości 12 rubli, natomiast pozostali po 5 rubli. Po nabyciu nieruchomości w 1919 r. dochody czerpano z dzierżawy gruntów ornych, łąki oraz wynajmu obiektu na szkołę 22. Po wstąpieniu do Okręgowego Związku Straży Pożarnych w Kaliszu w 1922 roku, jednostka otrzymywała pomoc finansową i sprzętową ze Związku. Z przynależności do związku były także koszty, opłacano składkę w wysokości 50 groszy od członka na rok 23. Zarząd straży czynił starania o pozyskania środków na zakup rekwizytów z Inspektoratu Ubezpieczeń Wzajemnych. Dochody uzyskiwano także ze sprzedaży drzew (topoli) 24. Następnymi źródłami dochodów straży były zyski z organizowanych zabaw (majówek, balów sylwestrowych, balów maskowych), organizowanych przedstawień dochodowych oraz czerpano dochody za wynajem sali na przedstawienia. Dochody pozyskiwano z kwiatka, był to prawdopodobnie rodzaj zbiórki ulicznej związanej z przypinaniem kwiatka w zamian za złożenie ofiary pieniężnej. Z rozliczenia za tą akcję przeprowadzoną w dniu 21. 07. 1929 r. wynika że koszty kwiatka wyniosły 7,50 zł, natomiast zysk wyniósł 110,12 zł. 25 W roku następnym akcje kwiatka zaplanowano przeprowadzić w dzień odpustu Matki Boskiej Szkaplerznej. Środki przyznawane były także z budżetu centralnego, czego przykładem jest przyznanie 400 zł. od Pana Premiera Generała Sławoja Składkowskiego w marcu 1938 r. na budowę remizy w Choczu. W 1954 r. wydzierżawiono obiekt Spółdzielni Metalowców z Kalisza. Z protokółu z kontroli zarządu z dnia 16 lutego 1957 r. przez komisje rewizyjną wynika że w 1956 r. wypracowano następujące dochody: - za dzierżawę placu Zakładom w Luboniu na punkt skupu ziemniaków - 2000,00 zł. - za wynajem sali na kurs szkolenia szoferów 380,00 zł. - za dzierżawę budynku Spółdzielni Metalowców 3800,00 zł. - za dzierżawę targowicy (skup żywca) dla Gminnej Spółdzielni - 600,00 zł. 22 Protokół nr 15 z 7. 10. 1922 r., Akta s. 29. 23 Protokół nr 3 z 18.03.1922 r. Akta s. 45. 24 Protokół nr 12 z 27.05.1928 r. Akta s. 52. 25 Protokół nr 7 z 13.05.1929 r. i nr 8 z 28.07.1929 r. Akta s. 67, 68. 12
- za wynajem sali dla kina 928,00 zł. - za wynajem sali na przedstawienia 155,00 zł. - dochód z przedstawień 1200,00 zł. - dochód z zabaw -9304,00zł. - dochód ze składek członkowskich 1000,00 zł. - za wypożyczenie beczki 700,00 zł. - inne różne dochody 1600,00 zł. 26 W 1959 r. wydzierżawiono plac po punkt skupu żywca dla GS Chocz za 2000 zł. rocznie. W latach 1958-1959 w budynku byłej strażnicy carskiej, a należącym do Ochotniczej Straży Ogniowej Kaliskie Przedsiębiorstwo Produkcji Leśnej Las uruchomiło Zakład Wikliniarski w Choczu. Z dzierżawy obiektu pod zakład czerpano korzyści finansowe 27. Uchwała Zarządu z dnia 10. 05. 1961 r. wydzierżawiono dwa pomieszczenia dla Kółka Rolniczego w Choczu za sumę 150 zł. miesięcznie na potrzeby urządzenia pomieszczenia dla świadczenia usług śrutowania zboża. Na walnym zebraniu w dniu 24. 02. 1963 r. podjęto decyzję o sprzedaży samochodu Ford Kanada za sumę 5 tys. zł., placu dla GSu, wagi za 450 zł., wozu konnego, silnika spalinowego. W wyniku niewłaściwie prowadzonej gospodarki rzeczowo finansowej doszło do nadużyć ekonomicznych, wystąpiły zaległości płatnicze dzierżawców na kwotę ponad 23900 zł, oraz nadużycia przedstawicieli zarządu na kwotę 12400 zł. Złożona została propozycja wymówienia pomieszczenia na kuźnie i zawarcie umowy z nowym kowalem. Zarząd i komisję rewizyjną przedstawiono do dymisji. W związku z potrzebami pozyskania środków finansowych na remont i rozbudowę obiektów remizy sprzedano nieruchomość zabudowana w dniu 27. 05. 1969 r. Lucjanowi i Janinie Dudek. 23. 01. 1975 r. Sprzedano także grunt na rzecz Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Choczu. Środki finansowe na rozbudowę i remont obiektu pozyskiwano także z Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Pleszewie, z Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Choczu, z Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Od 4 lutego 1950 r. to jest z dniem wejścia w życie ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji państwo przyjęło na siebie główny ciężar finansowania jednostek OSP. Jednostki OSP otrzymywały sprzęt pożarniczy nieodpłatnie, bieżące utrzymanie jednostek zatrudnianie kierowców, 26 Protokół komisji rewizyjnej z 16. 02. 1957 r. 27 M. Drozdowski, Dzieje Pleszewa, Kalisz 1989, s. 354. 13
zakupy paliwa szkolenie, to zadanie które realizowały Komendy Powiatowe Straży Pożarnych na rzecz OSP. W celu pozyskania środków finansowych prowadzono zbiórki uliczne w Dniach Ochrony Przeciwpożarowej, jest potwierdzenie w dokumentach o przeprowadzeniu takiej zbiórki w 1967 r. Od 6. 01. 1986 r. dzierżawiono jeden garaż w remizie na potrzeby Posterunku MO w Choczu za kwotę 1 120 miesięcznie. Miedzy innymi z brakiem możliwości finansowych dalszego utrzymania i modernizacji obiektu podjęto uchwałę na walnym zebraniu o przekazaniu strażnicy w formie darowizny na rzecz Urzędu Gminy w Choczu / Uchwała nr 1/88 z 18 12. 1988 r./ Od 1990 r. nastąpiła zmiana dotycząca finansowania ochrony przeciwpożarowej, jednostka OSP przeszła na utrzymanie samorządu gminnego oraz własne dochody. Zakupy sprzętu są dofinansowywane na szczeblu centralnym ze środków MSWiA oraz firm ubezpieczeniowych. Jednostka po włączeniu do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego otrzymuje raz w roku skromne środki finansowe na zakupy sprzętu, odzieży ochronnej, paliwa i środków gaśniczych. c) Insygnia jednostki i odznaczenia Sztandar po raz pierwszy jednostka otrzymała w 1912 r. wykonany w języku polskim pomimo zakazu używania napisów na sztandarach, pieczęciach i pisania dokumentów w języku polskim. Sztandar zakupiono ze środków własnych i dokonanej zbiórki mieszkańców. Sztandar został przechowany w czasie okupacji i był używany w okresie powojennym aż do 1963 r. kiedy zmuszono jednostkę do zaprzestanie występowania publicznie z nieodpowiednim sztandarem. Podjęto decyzję o gromadzeniu środków na zakup nowego sztandaru który miał kosztować 6 699,80 zł. Wypożyczono ze środków własnych komitetowi fundacyjnemu środki na zakup sztandaru do czasu jego wręczenia. Upoważnieni do wykupu sztandaru w Poznaniu zostali Wojciechowski Roman, Śmiłowski Józef i Słowiński Mieczysław. Pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Zarząd Główny z dnia 19. 07.1965 r. z życzeniami z okazji wręczenia sztandaru. Sztandar został wręczony jednostce w dniu 22. 07. 1965 r. na uroczystości obchodzenia Powiatowego Dnia Strażaka zorganizowanego w Choczu. Za szczególne osiągnięcia zasłużeni działacze pożarnictwa otrzymują odznaczenia państwowe. W 1959 r. odznaczono druha Jaruszewskiego Aleksandra Srebrnym Krzyżem Zasługi. 14
15
Foto. 7. Pierwszy sztandar Ochotniczej Straży Pożarnej w Choczu ( Foto autor ) 16
Foto. 8. Sztandar jednostki OSP w Choczu z 1963 r. ( Foto autor ) Za szczególne osiągnięcia zasłużeni działacze pożarnictwa otrzymują odznaczenia państwowe. W 1959 r. odznaczono druha Jaruszewskiego Aleksandra Srebrnym Krzyżem Zasługi. Telesfora Górczyńskiego długoletniego naczelnika OSP w 1969 r. Srebrnym Krzyżem Zasługi 17
Foto. 10. Legitymacje odznaczonych strażaków 18
Foto. 11. Fotokopia ze zbiorów OSP w Choczu 19
3. Pierwsze zarządy straży /Zarządy Straży Ogniowej Ochotniczej w Choczu/ Od 18. 01. 1908 r. Zarząd Towarzystwa Pożarniczego. 1. Symforian Szymankiewicz 2. Antoni Woldański 3. Konstanty Czajczyński Komisja rewizyjna: 1. Franciszek Woldański 2. Józef Skorupski 3. Józef Górczyński Od 21. 08. 1908 r. Prezes - ks. Jan Czok Wiceprezes - Michał Kieliszewski mieszkaniec Piły Naczelnik - Zygmunt Maciejewski od 12.01.1909 r. Pomocnik Naczelnika - Kazimierz Górczyński od 12.01.1909 r. Gospodarz - Franciszek Szymkiewicz od 12.01.1909 r. Członek - Narcyz Jaworowicz Członek - Karol Górczyński Skarbnik - Aleksander Skorupski Sekretarz - Wincenty Nadowski Komisja rewizyjna: 1. Paweł Chojnacki 2. Antoni Nowaczyk 3. Franciszek Galewski Od 1910 r. Prezes Wice prez. Naczelnik ks. Rawicki Marceli Kieliszewski Michał Maciejewski Zygmunt 20
Pomocnik naczelnika Duchatkiewicz Jan Kasjer Kozłowicz Józef Sekretarz Raczyński Aleksander Członkowie zarządu ks. Rechcinski Ignacy, - Jaworowicz Narcyz, - Górczyński Karol, - Mroziński Jan kupiec, - Podziemski Andrzej Od 1914 r. Prezes Wice prez. Naczelnik Pomocnik Chorąży Kasjer Sekretarz Członek zarządu Walerian Czapowski Jan Duchatkiewicz Zygmunt Maciejewski Andrzej Podziemski Józef Skorupski Antoni Górczyński Julian Peda - Jan Mroziński Od 1918 r. Prezes ks. Józef Szadkowski Wice prez. Zygmunt Maciejewski Naczelnik Walerian Czapowski Pomocnik Jan Duchatkiewicz Chorąży Józef Skorupski Kasjer Julian Peda Sekretarz Marian Marczuk Rekwizytor - Maksymilian Werbliński Gospodarz - Józef Skorupski Członkowie - Józef Kozłowicz - Kazimierz Woldański Komisja rewizyjna: Józef Skorupki, Józef Włodarczyk, Franciszek Madalewicz Zastępcy: Antoni Woldański, Antoni Drobniewski, Józef Szymański 21
Od 21. 02.1965 r. Członkowie dożywotni na podstawie uchwały 2/65 1. Czajczyński Bronisław 2. Dyczkowski Franciszek 3. Dyczkowski Józef 4. Heronimczak Antoni 5. Heronimczak Edward 7. Kaźmierski Czesław 8. Kiełbasa Jan 9. Kokociński Jan 10. Mazurek Franciszek 11. Mroziński Czesław 12. Mroziński Józef 13. Nowicki Stefan 14. Piasecki Józef 15. Wawerski Roman 16. Woldański Aleksander 17. Woldański Franciszek 18. Wolniewicz Jan Wykaz strażaków 1908 1910 r. 1. Adamkiewicz Wawrzyniec 2. Andrzejewski Stefan 3. Arbuz M 4. Ciszewski Jan 5. Czajczyński Andrzej 6. Czajczyński Antoni 7. Czajczyński Franciszek 8. Czajczyński Jan 9. Czajczyński Józef 22
10. Czajczyński Konstanty 11. Czok Jan ksiądz 12. Drobniewski Antoni 13. Drobniewski Władysław 14. Duchatkiewicz Edmund 15. Duchatkiewicz Jan 16. Duchatkiewicz Konstanty 17. Duchatkiewicz Maciej 18. Fagasiński Walenty 19. Furmanczewski Roman 20. Gałencki Franciszek 21. Górczyński Józef 22. Górczyński Karol 23. Górczyński Kazimierz 24. Górczyński Michał 25. Górczyński Narcyz 26. Guźniczak Antoni 27. Heromiński Józef 28. Heronimczak Aleksander 29. Heronimczak Ludwik 30. Jaruszewski Aleksander 31. Jaworowicz Antoni 32. Jaworowicz Czesław 33. Jaworowicz Józef 34. Jaworowicz Zygmunt 35. Karpiński Tadeusz 36. Kopaczewski Franciszek 37. Kozłowicz Józef 38. Kur Józef 39. Lewicz Gabriel 40. Maciejewski Zygmunt 41. Majewski Andrzej 42. Majewski Józef 43. Majewski Walenty 23
44. Manierski Wojciech 45. Marszewski Stefan 46. Michniacki Józef 47. Mosicki Rajmund 48. Mroziński Jan 49. Mroziński Jan s. Kazimierza 50. Mroziński Józef 51. Nejman Wiktor 52. Nowaczyk Antoni 53. Ostalewicz Franciszek 54. Peda Julian 55. Pietrzak Franciszek 56. Piotrkowski Marian 57. Piotrowicz Antoni 58. Piotrowicz Ludwik 59. Podziemski Andrzej 60. Raczyński Aleksander 61. Radziemski Andrzej 62. Raz Antoni 63. Rechciński Ignacy ks. 64. Rogacki Franciszek 65. Rogacki Franciszek II 66. Rybarczyk Wawrzyniec 67. Skorupski Aleksander 68. Skorupski Józef 69. Sokalski Julian 70. Stencel Władysław 71. Szablewski Tomasz 72. Szewc Antoni 73. Szewko Antoni 74. Szymański Józef 75. Szymkiewicz Telesfor 76. Szymkowicz Franciszek 77. Waberski Wawrzyniec 24
78. Werbliński Maksymilian 79. Werbliński Julian 80. Włodarczyk Franciszek 81. Włodarczyk Stanisław 82. Włodarczyk Władysław... 83. Wodziński Józef s. Kazimierza 84. Wodziński Stanisław 85. Wojciechowski Adam 86. Woldański Aleksy 87. Woldański Antoni 88. Woldański Bolesław 89. Woldański Edmund s. Wojciecha 90. Woldański Jan 91. Woldański Jan syn Grzegorza 92. Woldański Józef 93. Woldański Kazimierz 94. Wostalewicz Franciszek 95. Wostalewicz Włodzimierz 96. Wykrętowicz Józef 97. Zieliński Szymon 98. Zimna Abram Wykaz strażaków 2001 2006 r. 1. Bilski Piotr 2. Błaszczyk Łukasz 3. Błaszczyk Zbigniew 4. Boruszczak Piotr 5. Dereziński Mirosław 6. Dogoda Stanisław 7. Drobniewski Eugeniusz 8. Dziatkiewicz Marcin 9. Fagasiński Maciej 10. Górczyńska Krystyna 25
11. Górczyński Henryk 12. Górczyński Mieczysław 13. Ignaszak Marek 14. Juszczak Dariusz 15. Kaczmarek Roman 16. Kaletka Janusz 17. Karolewski Jan 18. Kaźmierski Adam 19. Kędzia Alicja 20. Kędzierski Andrzej 21. Kędzierski Jarosław 22. Kędzierski Waldemar 23. Kieliszewski Andrzej 24. Kieliszewski Krzysztof 25. Korcz Małgorzata 26. Kubsik Radosław 27. Kwaśniewski Dariusz 28. Kwaśniewski Krzysztof 29. Kwaśniewski Łukasz 30. Laskowski Bolesław 31. Latański Grzegorz 32. Latański Tomasz 33. Lutyński Czesław 34. Łukomski Franciszek 35. Maciejewski Andrzej 36. Marcinkowska Małgorzata 37. Marek Stanisław 38. Matysiak Sylwester 39. Michniacki Jarosław 40. Nogaj Adam 41. Nowicki Krzysztof 42. Pawłowski Zygmunt 43. Radoliński Piotr 44. Rodek Zbigniew 26
45. Rutowicz Sławomir O. Krescencjusz 46. Siwa Maria 47. Siwy Artur 48. Siwy Henryk 49. Siwy Radosław 50. Sobczak Tadeusz 51. Stencel Jan 52. Stencel Ryszarda 53. Strzykała Arkadiusz 54. Strzykała Paweł 55. Szewczyk Leszek 56. Szwedek Wojciech 57. Szymkiewicz Barbara 58. Świderski Edward 59. Tyburski Łukasz 60. Urbaniak Micha 61. Urbaniak Sebastian 62. Wegner Krzysztof 63. Wegner Wojciech 64. Wielgosik Marian 65. Witman Jan 66. Wojciechowski Wojciech 67. Woldanski Jerzy 68. Woldański Henryk 69. Woldański Jan 70. Woldański Marcin 71. Woldański Piotr 72. Zbieć Bogumił 27