FloraMed Wojciech Słomka Ul. Tęczowy Las 2b/31, 10-687 Bartąg tel. 668169109, floramed@floramed.com.pl www.floramed.com.pl NIP 742-191-93-94 Bartąg - Pułtusk, 30 kwietnia 2014 r. Zamawiający Gmina Pułtusk Ul. Rynek 41 06-100 Pułtusk NIP 568-15-40-236 WSTĘP Dnia 25 kwietnia tego roku, na zlecenie Gminy Pułtusk, reprezentowanej przez Wojciecha Dębskiego Burmistrza Miasta Pułtusk, zgodnie z umową KRŚ.6130.1.1.2014, z dnia 15 kwietnia 2014 r., zawartą z firmą FloraMed Wojciech Słomka (ul. Tęczowy Las 2b/31, 10-687 Bartąg, wpisaną do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej, o numerze NIP 742-191-93-94 i numerze REGON 280538285), dokonano wizyty w terenie w celu przeprowadzenia oględzin wskazanego w umowie drzewa. Opisywanym drzewem jest jedna sztuka drzewa należącego do gatunku dąb szypułkowy (Quercus robur L.), zlokalizowanego na terenie nieruchomości gminnej o numerze ewidencyjnym działki 219/1, obręb 14, przy Al. Polonii w mieście Pułtusk. Zgodnie z umową Wykonawca tj. FloraMed Wojciech Słomka, zobowiązał się wykonać prace polegające na: 1. ocenie stanu zdrowotnego wskazanego drzewa; 2. wykonaniu opisu kondycyjnego i zdrowotnego powyższego drzewa wraz z podaniem wyników badań laboratoryjnych fitopatogenów i agrofagów wpływających na zachowania tego drzewa; 1
3. przedstawienie pisemnego opracowania, w którym zostaną zawarte wyżej wymienione elementy wraz z interpretacją prawną (3 egzemplarze opracowania, przedłożone Zamawiającemu). METODYKA I METODOLOGIA PRACY I. Prace terenowe Prace terenowe prowadzono w momencie nie pełnego rozwoju liści, co wynikało z okresu wegetacyjnego, w którym prowadzono wskazane prace terenowe (fot. 1.). Pomiary metryczne drzewa obejmowały następujące elementy: 1. szacunkowa wysokość drzewa [m]; 2. obwody pnia drzewa [cm] mierzone na wysokościach: 0,3 m, 1,0 m oraz 1,3 m (pierśnica drzewa); 3. długość promieni korony drzewa [m] z uwzględnieniem zróżnicowania wymiarów tych promieni; 4. stopień posuszu drzewa [%]; 5. odchylenie drzewa od linii pionu [ 0 ]; Uwagi dotyczące stanu i kondycji inwentaryzowanego drzewa, zawierały następujące elementy: 1. kierunek odchylenia drzewa; 2. kształt korony; 3. informację o stanie zachowania masy korony; 4. informacje o stanie i zachowaniu pnia; 5. informacje o obecności wykonanych cięć, rodzaju tych cięć; 6. informację o obecności odrostów pniowych i korzeniowych; 7. informacje o obecności ubytków, ran, kominów, siodeł próchnicznych i innych form dysfunkcji drzewa; 8. informacje o trwałych elementach wrośniętych w strukturę drzewa, o obecności gniazd, budek lęgowych i karmnikach; 9. informacje o połączeniach koron drzew lub ich pni, w przypadku gdyby drzewo 2
sąsiadowało z innymi drzewami; 10. informację o kolizjach z obecnymi trwałymi elementami architektonicznymi; 11. informacje o zdiagnozowanych fitopatogenach i zdiagnozowanych dendroszkodnikach; 12. diagnozowano wszelkie gatunki mszaków, porostów, zwierząt bezkręgowych i kręgowych obecnych na listach gatunków rzadkich, chronionych prawem oraz z listy Natura 2000. Sporządzono również dokumentację fotograficzną danego drzewa. II. Prace laboratoryjne W trakcie prac terenowych, pobrano próby murszu z ubytku wgłębnego przykorzeniowego, obecnego w dolnej części drzewa. Próby materiału biologicznego umieszczano w jałowych pojemnikach, które następnie transportowano do laboratorium w chłodnej atmosferze. W laboratorium poddawano próby ocenie makroskopowej i mikroskopowej z szczególnym uwzględnieniem diagnostyki gatunków zagrażających kondycji i zdrowotności opisywanego drzewa. WYNIKI BADAŃ Prace terenowe - stan istniejący I. Obwody pnia drzewa: 1. mierzony na wysokości 30 cm od podłoża 269 cm; 2. mierzony na wysokości 1 metra od podłoża 242 cm; 3. mierzony na wysokości 1,3 m od podłoża 235 cm. II. Wysokość drzewa 15 metrów; III. Odchylenie drzewa od pionu 15 0 w stronę ulicy; IV. Stopień posuszu 8 % (maksymalna koncentracja posuszu w środkowej części masy korony); 3
V. Wymiary promieni korony drzewa [m]: 1. 4 m w stronę budynku przy Al. Polonii 4; 2. 8 m w stronę ulicy; 3. 9 m w stronę parkingu zlokalizowanego przy Urzędzie Miasta; 4. 8 m w stronę budynku przy Al. Polonii 6. VI. Uwagi dendrologiczne i dendrometryczne: 1. u podstawy pnia od strony budynku widoczny ubytek wgłębny o wymiarach 40 cm u podstawy x 67 cm wysokości (fot.2.); 2. ubytek o nierównej strukturze krawędzi, obecny guz nieznacznie powyżej podstawy ubytku; 3. wierzchnia warstwa ubytku w postaci próchnicy miękkiej, próchnica sucha; 4. w wyskrobinie wierzchniej warstwy próchnicy ubytku liczne ślady i objawy próchnojadów, obecne kokony pająków, zanotowane odchody próchnojadów świeże i stare, oba nieliczne, napotkane trupy próchnojadów i pająków, oba nieliczne; 5. ocena organoleptyczna wierzchniej warstwy wyskrobiny wykazała lekki zapach grzybni saprofitycznej; 6. w warstwie próchnicy w ubytku znaleziono pojedyncze i nieliczne ogniska próchnicy miękkiej czynnej wraz z koloniami grzybów saprofitycznych; 7. w górnej warstwie ubytku, przy zwężaniu krawędzi ubytku, obecność próchnicy twardej rozpierzchłej, przejściowej; 8. po zdjęciu warstwy próchnicy miękkiej w ubytku, odsłonięto rdzeń drzewa; 9. rdzeń w stadium próchnicy twardej, jednolitej, wędrującej; 10. u podstawy rdzenia widoczne pojedyncze, drobne korzenie żywe; 11. powyżej szczytu ubytku na długości 80 cm, obecne pęknięcie mrozowe o stycznych krawędziach, bez wytworzonej listwy mrozowej, linia styczna zabliźniona (fot.5.); 12. na wysokości 5,5 m rozwidlenie dychotomiczne (V-kształtne); 13. do miejsca rozwidlenia widoczne 3 dobrze wykształcone róże na pniu od strony budynku, od strony ulicy 3 kolejne, od strony parkingu zlokalizowanego przy Urzędzie Miasta 2 (fot. 3.); 14. obecne ale nieznaczne napływy korzeniowe przy pniu; 15. brak widocznej kolizji korzeni z otaczającą kostką brukową; 16. brak widocznych znaków ciosania korzeni na powierzchni; 4
17. rama misy, w której wzrasta drzewo zbyt blisko korzeni głównych, powierzchniowych; 18. powyżej rozwidlenia dychotomicznego do konarów II rzędu, obecne guzy o zabliźnionej powierzchni oraz obecne pojedyncze róże; 19. na konarze I rzędu widoczne pojedyncze odrosty długości do 0,5 m; 20. stan kory zgodny z wiekiem; 21. w masie korony obecne rany po cięciach sanitarnych i pielęgnacyjnych; 22. przewaga cięć sanitarnych i pielęgnacyjnych w niższych partiach korony. Cieć dokonywano najprawdopodobniej ze względu na kolizję konarów z istniejącym w bliskim sąsiedztwie budynkiem; 23. rany po cięciach sanitarnych i pielęgnacyjnych stare i nowe; 24. w miejscach cięć starych obecne odrosty, żywe; 25. stabilizacja masy korony od strony budynku przy Al. Polonii 4 pomimo cięć sanitarnych i pielęgnacyjnych; 26. na konarach II rzędu i na kłodzie widoczne pojedyncze otarcia kory, powierzchniowe (fot. 4.); 27. na kłodzie widoczne pojedyncze odrosty pniowe; 28. brak dziupli oraz gniazd ptasich; 29. brak odrostów korzeniowych; 30. stan zachowania korony w warunkach miejskich dobry. VII. Stan higieniczny drzewa i terenu sąsiadującego: 1. w pobliżu drzewa i jego najbliższego sąsiedztwa nie stwierdzono śmieci w tym trwale związanych z gruntem; 2. w obrębie pnia nie stwierdzono śladów trwałego uszkodzenia kory przez psi mocz; 3. na kłodzie drzewa widoczne pojedyncze, nieliczne trwale związane z korą pinezki i zszywki. Wymienione metalowe elementy nie są trwale związane z żywymi tkankami drzewa; 4. misa, w której wzrasta drzewo czysta, bez zaniedbań higienicznych; 5. brak zanieczyszczenia powierzchni pod okapem korony posuszem. VIII. Stan fitosanitarny: 1. w masie próchnicy miękkiej ubytku wgłębnego stwierdzono występowanie żywych okazów stonogi murowej (Oniscus asellus); 5
2. na kłodzie drzewa zdiagnozowano pojedyncze, żywe okazy mrówek z gatunku Lasius niger, w jamie ubytku bardzo nieliczne, okazjonalne; 3. w czasie wizyty terenowej w masie próchnicy zdiagnozowano następujące grzyby saprofityczne: a) Xylobolus frustulatus; b) Armillaria gallica. 4. dziur i otworów po drewnojadach w konarach i kłodzie drzewa brak. IX. Diagnostyka faunistyczna i florystyczna na obecność gatunków rzadkich, chronionych prawem oraz z listy Natura 2000 Obecność gatunków roślin i zwierząt rzadkich, chronionych, objętych programem Natura 2000 oraz siedlisk roślin potencjalnie cennych, określają następujące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.); 2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2012 r. poz. 81); 3. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1419); 4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2313); 5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2007 r. Nr 179 poz. 1275); 6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2008 r. Nr 198 poz. 1226); 7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lob wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. 2010 r. Nr 77, poz. 510). W wyniku prac terenowych nie stwierdzono obecności żadnej z grup systematycznych należących do fauny oraz flory, pozostających w trwałym połączeniu środowiskowym z 6
opisywanym drzewem i należących do gatunków rzadkich, chronionych oraz z listy Natura 2000. Powyższe stwierdzenie dotyczy dnia przeprowadzonej wizytacji w terenie. Prace laboratoryjne W wyniku prac laboratoryjnych pobranych prób materiału biologicznego, stwierdzono obecność następujących gatunków grzybów fitopatologicznych i saprofitycznych: 1. Xylobolus frustulatus fitopatogen potwierdzony w ocenie makroskopowej w trakcie prac terenowych. Fitopatogen odpowiedzialny za tworzenie białej zgnilizny jamkowatej, atakujący twardziel starszych, zranionych, żyjących dębów, w szczególności na obszarach cieplejszych. Fitopatogen nie często spotykany, ze względu na atakowanie jedynie starszych okazów dębów. Ilość zdiagnozowanych kolonii fitopatogena w pobranych próbach mała; 2. Armillaria gallica fitopatogen o słabej silne pasożytniczej, obecny w przypadku zamierających fragmentów drzewa. Ilość zdiagnozowanych kolonii fitopatogena w pobranych próbach mała; 3. Microsphaera alphitoides - fitopatogen odpowiedzialny za rozwój choroby zwanej mączniakiem prawdziwym dębu. Najintensywniejszy rozwój choroby przypada na okres wysokiej temperatury i wysokiej wilgotności powietrza. Nie zagraża zmianom twardości drewna oraz nie wpływa na zmianę oporności drewna na siłę wiatru; 4. Cercospora sp. fitopatogen odpowiadający za rozwój choroby zwanej plamistością liści. W przypadku tak dużych osobników drzew, jakim jest opisany dąb, obecność tego fitopatogenów, nie wpływa na spadek jego kondycji zdrowotnej. W chwili prowadzenia prac laboratoryjnych nie stwierdzono obecności agrofagów wpływających na stan kondycyjny i zdrowotny dębu. WNIOSKI I PODSUMOWANIE 1. Ocena pomiarów dendrometrycznych wykazała dobry stan zachowania opisywanego drzewa dla warunków miejskich; 2. Szacunkowy wiek drzewa to 90-95 lat; 3. Stan zachowania korony oceniono jako dobry, z zastrzeżeniem jakości prowadzonych prac w postaci cięć sanitarnych i pielęgnacyjnych. W wyniku prowadzonych cięć nie 7
prowadzono tych zabiegów w sposób zrównoważony dla zachowania pełnej statyki korony; 4. Istniejące otarcia wierzchnich warstw kory na konarach i kłodzie, nie zagrażają wnikaniu patogenów do wnętrza drzewa i prowadzenia destruktywnych procesów; 5. Istniejące odchylenie w pionie drzewa, równoważone jest w wyższych partiach pnia oraz korony drzewa, w wyniku czego drzewo jest w stałym procesie równoważenia ciężaru; 6. Istniejące, zdiagnozowane fitopatogeny nie stanowią zagrożenia dla nagłego zachwiania stanu statyki drzewa oraz wpłynięcia na nagłą zmianę właściwości fizykochemicznych drewna; 7. Zdiagnozowane organizmy żywe faunistyczne są jedynie wskaźnikiem zanikających kolonii grzybni odpowiadającej za powstawanie zgnilizny miękkiej; 8. W obrębie drzewa nie stwierdzono gatunków chronionych; 9. Istniejący ubytek wgłębny u podstawy pnia, w dniu przeprowadzenia badania nie wykazywał postępujących zmian w zmianie struktury drewna, a tym samym nie stanowi zagrożenia dla wywrócenia się drzewa; 10. W wyniku zbyt blisko ułożonej kostki brukowej, drzewo zaczyna cierpieć na niedobory tlenu w glebie oraz wykazuje postępujące oznaki problemów z gospodarką wodną. ZALECENIA 1. W ciągu nadchodzących 5 lat zredukować stopniowo koronę drzewa o około 20-25 % w cyklach kilkurocznych, nigdy jednorazowo!!!!!; 2. Redukcja korony powinna obejmować redukcję wysokości jak i szerokości korony w szczególności masy znad ulicy; 3. Poszerzyć misę, w której rośnie drzewo w celu poprawienia jego stosunków wodnopowietrznych, lub zainstalować system napowietrzania podziemnego; 4. W przypadku istniejącego ubytku wgłębnego zaleca się przeprowadzenie specjalistycznych zabiegów z zakresu chirurgii drzew polegających na oczyszczeniu tego ubytku oraz zaimpregnowaniu do specjalistycznymi substancjami chroniącymi przed przegrzaniem lub przed przechłodzeniem drewna. Pod żadnym pozorem nie ranić i nie usuwać żywych tkanek ubytku!!!; 8
5. Powstające rany w wyniku prowadzenia prac sanitarnych i pielęgnacyjnych, koniecznie i obowiązkowo zabezpieczać materiałem emulsyjnym przeznaczonym do drzew lub warstwą ochronną syntetycznej kory; 6. Stale usuwać posusz z korony drzewa; 7. Po uregulowaniu statyki drzewa nie stosować wiązań w koronie; 8. Wszelkie prace muszą być prowadzone przez osobę do tego uprawnioną, o określonych umiejętnościach. ZAŁĄCZNIKI: 1. dokumentacja fotograficzna. 9
Fot.1. Ogólny pokrój drzewa w niepełnym rozwoju ulistnienia z widocznymi cięciami sanitarnymi i pielęgnacyjnymi w niższych partiach korony drzewa. 10
Fot.2. Ubytek wgłębny, przykorzeniowy z widocznym guzem na stycznej ubytku Fot.4. Otarcia powierzchniowe kory pnia drzewa Fot. 3. Widoczne dwie róże na pniu opisywanego drzewa Fot. 5. Pęknięcie mrozowe drzewa, zabliźnione powyżej ubytku wgłębnego, przykorzeniowego 11