TEMAT 12-14 : MATERIAŁY DO PRZYGOTOWANIA PODŁOŻA 1
1. MATERIAŁY DO NAPRAW I WYGŁADZANIA PODŁOŻA 2
MATERIAŁY DO PRZYGOTOWYWANIA PODŁOŻA Przygotowanie podłoża w pracach malarskich jest bardzo istotne. Od tego jak starannie przygotujemy podłoże zależy efekt końcowy naszej pracy. Dlatego nie może być mowy o niestaranności i braku dokładności w przygotowaniu podłoża. Zaprawy odpowiednie do rodzaju danego tynku służą do napraw i przecierania podłoży tynkowych. Szpachlówki, czyli masy o konsystencji past lub półpłynne są przeznaczone do wyrównywania i wygładzania powierzchni podłoża. W postaci gotowych wyrobów na spoiwach emulsyjnych, olejnych i żywicznych są dostosowane do szpachlowania podłoży tynkowych, drewnianych i metalowych. Kity szpachlowe to gęste plastyczne masy w postaci gotowych wyrobów służące do wypełnienia wgłębień na podłożach drewnianych i metalowych. 3
a) MASY SZPACHLOWE I ZAPRAWY GIPSOWE zwykle podczas przygotowywania ścian przed malowaniem, zachodzi konieczność ich wyrównania, uzupełnienia ubytków. Do tego celu służą masy szpachlowe i zaprawy gipsowe. Stanowią one gotowe mieszanki w postaci proszków lub gotowych do użycia past. Wydajność mas szpachlowych gotowych, jest zależna od chropowatości podłoża przy grubości warstwy 1mm wynosi około 1,5 kg/m2 4
ZAPRAWA GIPSOWA Zaprawa gipsowa składa się z gipsu i piasku o proporcji 1:2 1:3 stosuje się do naprawy uszkodzeń tynków gipsowych i wapiennych. W celu opóźnienia wiązania zaprawy można dodać opóźniacz wiązania gipsu, na przykład mleko wapienne zamiast wody zarobowej, wapno suchogaszone (5% - 20 % wagowo w stosunku do gipsu), roztworu kleju kostnego (1% 2 % wagowo w stosunku do gipsu). ZACZYN GIPSOWY stosuje się do naprawy uszkodzeń powierzchni elementów gipsowych lub powierzchni ścian wykończanych szpachlówkami gipsowymi. Nie powinno się go stosować do reperacji uszkodzeń tynków wapiennych i cementowo-wapiennych, ponieważ będzie widoczna różnica faktury naprawianego miejsca. 5
ZAPRAWY Do napraw podłoży tynkowych w robotach malarskich, powinno się stosować zaprawę tego samego rodzaju co naprawiany tynk lub specjalne zaprawy wyrównawcze. Zaprawę wapienną stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków wapiennych oraz do przecierania całej powierzchni starych tynków wapiennych i cementowo wapiennych. Zaprawę wapienno gipsową stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków wapienno gipsowych. Stosuje się ją również do naprawy tynków wapiennych. Zaprawę cementowo wapienną stosujemy do naprawy tynków zewnętrznych i wewnętrznych. Można ją również zastosować do napraw drobnych uszkodzeń wewnętrznych tynków wapiennych. 6
b) KITY Są to gęste plastyczne masy do wypełnienia wgłębień, głównie na podłożach drewnianych lub metalowych. Składają się ze spoiwa, którym jest pokost lniany, lakier, emulsji, dyspersja, szkło wodne oraz wypełniacza w postaci kredy, Kity są produkowane fabrycznie. 7
W razie konieczności przygotowania kitu we własnym zakresie stosuje się mieszanki: kit olejny - pokost lniany (1 część) miesza się z kredą (5 7 części), a następnie ubija się młotkiem do momentu kiedy otrzymana masa przestanie się przylepiać do podłoża, kit miniowy - pokost lniany (1 cześć) miesza się z minią ołowianą (1 cześć) oraz wypełniaczem w postaci kredy, miesza się do momentu uzyskania odpowiednie gęstości, kit ze szkła wodnego potasowego - szkło wodne potasowe miesza się z mączką kwarcową, z dodatkiem bieli cynkowej. 8
c) SZPACHLÓWKI Są to masy o konsystencji past, przeznaczone do wygładzania powierzchni podłoża. Składają się ze spoiwa, wypełniaczy i pigmentów. Szpachlówki na spoiwach olejnych, żywicznych oraz emulsyjnych przygotowywane są fabrycznie w postaci gotowych past. 9
Szpachlówki można przyrządzić we własnym zakresie: szpachlówka olejna - mieszanina pokostu lnianego (1 części) z 2 częściami litoponu i 2 częściami bieli barowej. Drugi sposób to zmieszanie 0,75 części lakieru olejnego, 0,25 części pokostu lnianego, 2 części litoponu, 3 części kredy, szpachlówka klejowa składa się z 1 części 20 % roztworu kleju kostnego, 0,1 0,2 części pokostu, 5 części kredy. Inny skład to 1 część 10% roztwór kleju celulozowego, 2 części kredy, 2 części bieli barowej. Szpachlówkę klejową można również przygotować z gotowej farby klejowej z gipsem szpachlowym, niewielkim dodatkiem szarego mydła i pokostu. Taką szpachlówkę stosuje się do naprawy drobnych ubytków, rys i pęknięć występujących na powłoce klejowej, podłożu cementowym i wapiennym, 10
szpachlówka emulsyjna składa się z 1 części 10% kleju celulozowego, 0,25 części lakieru olejnego (zemulgować), 1 części litoponu, 4 części bieli barowej. Drugi skład to mieszanina 1 części dyspersji polioctanu winylu lub gotowej emulsji z 2 częściami kredy i 1 częścią gipsu szpachlowego. Szpachlówki należy bardzo starannie wymieszać najlepiej mechanicznie. Podane wielkości dotyczące proporcji składników szpachlówek mają charakter objętościowy. 11
d) MATERIAŁY ŚCIERNE Papiery i płótna ścierne Są to materiały stosowane do wygładzania i oczyszczania podłoża oraz szlifowania warstw szpachlówek i powłok malarskich. - papiery ścierne dostarcza się w postaci arkuszy o szerokości 23 cm lub 56 cm i długości 28 cm, 30 cm i 67 cm (do obróbki ręcznej) - taśmy o szerokości 8 cm 120 cm i długości 50 m (do obróbki mechanicznej), - krążki o średnicy 16 cm 100 cm (do obróbki maszynowej). Płótna ścierne są dostarczone w postaci arkuszy o wymiarach 21 cm x 29 cm, taśm o szerokości 4 cm x 92 cm i długości 50 m oraz krążków o średnicy 16 cm 80 cm. 12
Papiery i płótna ścierne różnią się rodzajem materiału ściernego, rodzajem kleju, za pomocą którego materiał ścierny został przyklejony do papieru lub płótna, oraz wielkością ziaren materiału ściernego, określaną numerem. Najczęściej stosuje się papiery ścierne o numeracji: - 40 180 do przygotowania podłoża, - 120 280 do szlifowania szpachlówek i warstw podkładowych powłok, - 320 500 do szlifowania powłok pod warstwy nawierzchniowe, - 400 500 do szlifowania powłok lakierowych przed polerowaniem. 13
Tarcze ścierne Są to ziarna materiału ściernego, o odpowiednim rozdrobnieniu, spojone materiałem mineralnym lub syntetycznym i uformowane w kształt tarcz. Pumeks naturalny Materiał pochodzenia wulkanicznego o strukturze porowatej, zawierający przeważnie kwarc. Ze względu na niejednorodne uziarnienie i twardość, stosowany do wstępnego szlifowania na mokro warstw szpachlówki. Pasty do szlifowania i polerowania powłok Są to fabrycznie produkowane gotowe do stosowanie wyroby. Służą do wysokojakościowego wykańczania powłok (na przykład poliestrowych) w końcowym stadium szlifowania oraz do pogłębiania połysku przez polerowanie. 14
e) IMPREGNACJA PODŁOŻA IMPREGNACJĄ nazywamy nasycenie porowatego podłoża np. drewna, tynku, odpowiednim roztworem np. kleju, oleju, żywicy, preparatu solnego, który wnika w pory podłoża nie wytwarzając na jego Impregnacja ma na celu: powierzchni błony. - zmniejszenie lub wyrównanie stopnia nasiąkliwości podłoża - zabezpieczenie podłoża drewnianego przed szkodliwym działaniem czynników biologicznych oraz atmosferycznych - nadanie podłożu oraz powłoce większej odporności na zawilgocenie opadami atmosferycznymi (preparaty hydrofobowe) - utwardzenie powierzchni podłoża (np. fluatowanie) - zobojętnienie podłoży wykazujących odczyn alkaiczny 15
GRUNTOWNIKI I IMPREGNATY Gruntownik wapienny - jest to mleko wapienne otrzymane przez rozmieszanie jednej części ciasta wapiennego z trzema częściami wody. W celu poprawienia właściwości roboczych można dodać 1 % szarego mydła lub 5 % dyspersji wodnej poli(octanu winylu). Stosuje się go na surowe powierzchnie betonowe oraz tynki cementowe, cementowo wapienne i wapienne. Gruntownik mydlany - jest to 1 3 % roztwór szarego mydła w wodzie. Działanie gruntownika polega na reakcji mydła z wapnem tynku i tworzenia się trudno rozpuszczalnego mydła wapiennego. Stosuje się go do gruntowania bardziej porowatych tynków wapiennych i cementowo - wapiennych przy malowaniu techniką klejową. Wybór właściwego stężenia roztworu zależy od stopnia nasiąkliwości podłoża i powinien być dokonany na podstawie doświadczenia zawodowego malarza. 16
Gruntownik klejowy - jest to 2,5 % roztwór kleju kostnego w wodzie. Stosuje się go do gruntownia powierzchni tynków lub elementów gipsowych. Gruntownik krzemianowy - jest to szkło wodne potasowe, rozcieńczone wodą w stosunku 1 : 3. Stosuje się go do zmniejszenia nasiąkliwości podłoża, pod powłoki krzemianowe. Przy bardziej nasiąkliwych podłożach stosuje się rozcieńczenie 1 : 2 lub nawet 1 : 1. Gruntownik dyspersyjny - jest to 10 20 % roztwór dyspersji poli(octanu winylu) (na przykład Winacetu DPC-44/11) w wodzie. Stosuje się go do gruntowania zbyt nasiąkliwych tynków pod powłoki emulsyjne. Gruntownik pokostowy - jest to roztwór pokostu olejnego naturalnego w rozcieńczalniku do wyrobów olejnych (benzynie lakowej, oleju terpentynowym) w stosunku 1 : 1. Gruntownik zawiera również niewielką ilość pigmentu (na przykład ochry), w celu odróżnienia barwy powierzchni 17 zagruntowanej.
IMPREGNATY SILIKONOWE HYDROFOBIZUJĄCE Są to wodne 20 % roztwory metylosilikonianu sodu (Ahydrosil 20) lub potasu (Ahydrosil 20K). Preparaty te rozcieńcza się wodą w takiej ilości, aby zawartość substancji silikonowej wynosiła 3 5 %. Stosuje się je do impregnacji powierzchni tynków cementowych, cementowo - wapiennych, gipsowych, a także elewacji kamiennych i ceglanych. Zaimpregnowane powierzchnie stają się hydrofobowe (niezwilżające się wodą). Uniemożliwia to przenikanie wody w głąb materiału, a jednocześnie nie hamuje przepuszczalności powietrza i pary wodnej przez przegrodę. 18
IMPREGNATY OGNIOCHRONNE Są to preparaty chemiczne, służące do nasycenia powierzchni elementów z drewna, w wyniku czego staje się ono trudne zapalne. Whandlu występują różne preparaty, na przykład: - Fobos M-2 do kompleksowej przeciwogniowej i biologicznej ochrony drewna, stanowiący mieszaninę fosforanu (V) amonu, siarczanu (VI) amonu, kwasu borowego oraz mocznika, - Fobos M-2L stanowiący mieszaninę preparatu Fobos M-2 ze szkłem wodnym sodowym, - Silignit RD, RM do kompleksowego zabezpieczenia drewna, podobnie jak Fobos M-2. 19
IMPREGNATY PRZECIWGRZYBOWE Są to roztwory substancji chemicznych o właściwościach grzybobójczych, stosowane do ochrony drewna przed korozja biologiczną, rozwojem grzybów, pleśni. Impregnatami przeciwgrzybowymi mogą być roztwory tych substancji w wodzie, rozpuszczalnikach organicznych oraz w olejach. W budynkach mogą być stosowane tylko takie preparaty, które uzyskały świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie. 20
ROZRÓŻNIA SIĘ IMPREGATY - solne, stosowane w postaci wodnych roztworów preparatów występujących w handlu, są to mieszaniny różnych soli wymagające rozpuszczenia w wodzie (na przykład Intox S, Soltox ), - fabrycznie produkowane wodne roztwory środków grzybobójczych (na przykład Nobiimpregnol ), - fabrycznie produkowane żywiczne roztwory w rozpuszczalnikach organicznych, zawierające dodatek substancji grzybobójczej (na przykład Drewnochron P, stanowiący równie podkład pod powłokę dekoracyjną, wierzchnią Drewnochron N ), - fabrycznie produkowane preparaty oleiste, stanowiące roztwory substancji grzybobójczych w mieszaninie olejów mineralnych i rozpuszczalników organicznych (na przykład Anthox W, Imprex W, Imprex budowlany lub zmieniający barwę drewna Impex Color L ). 21
2. MATERIAŁY DO NEUTRALIZACJI, ODTŁUSZCZANIA I ODRDZEWIANIA PODŁOŻA 22
a) MATERIAŁY DO NEUTRALIZACJI FLUATY: stosuje się je w postaci wodnych roztworów. Ich zadaniem jest zneutralizowanie alkaicznego odczynu podłoża (np. świeżego tynku). Po pokryciu powierzchni fluatem zachodzą reakcje chemiczne, w wyniku czego powstają nierozpuszczalne w wodzie związki, które dodatkowo uszczelniają i wzmacniają powierzchnię podłoża. Fluaty można stosować też do wzmacniania starych tynków i powierzchni kamiennych oraz zmniejszania powierzchni porowatych. Fluaty są substancjami szkodliwymi dla zdrowia, podczas ich stosowania należy używać gumowych rękawic, okularów ochronnych oraz maski. Fluaty powodują korozję metali i szkła. 23
KWASY: jeśli stare powłoki malarskie były usuwane metodą ługowania, odtłuszczania itp.. trzeba zneutralizować pozostające na podłożu resztki alkaliów. Robi się to rozcieńczonym kwasem solnym, siarkowym, octowym lub fosforowym. Do neutralizacji powierzchni stali odrdzewianej metodą wytrawiania w roztworach kwasów mineralnych stosuje się fosforan trójsodowy w roztworze 2-5g/dm3. 24
b) MATERIAŁY DO ODTŁUSZCZANIA Powierzchnia przeznaczona do pomalowania nie może być zanieczyszczona tłustymi substancjami, np. olejami, smarami, parafiną. Do usuwania takich zanieczyszczeń używane są: - rozpuszczalniki organiczne: benzyna, trójchloroetylen, czterochloroetylen - emulsje zawierające związki powierzchniowo czynne oraz rozpuszczalniki np. Emulsol SA, Emulsol PA, Emulsol R, Emulsol M - roztwory alkaiczne: wodorotlenek sodu, węglan sodu z dodatkiem środków powierzchniowo czynnych - związki powierzchniowo czynne stosowane w postaci wodnych roztworów np. Sulfapol-50, Alfenol-8 25
c) MATERIAŁY DO ODRDZEWIANIA Czyścić z rdzy można w sposób chemiczny (odrdzewiaczami) lub mechaniczny (materiałami ściernymi). Najprościej odrdzewiać chemicznie. Należy podłoże pocierać szmatami lub szczotkami nasączonymi fabrycznie produkowanymi odrdzewiaczami fosforowymi (np. rozcieńczony kwas fosforowy, alkohole etylowe i butylowe, kwas szczawiowy, sole nieorganiczne). Można też odrdzewiać chemicznie metodą trawienia roztworami kwasu siarkowego, solnego lub azotowego a także ich mieszanin. 26
Do odrdzewiania mechanicznego i czyszczenia powierzchni metali metodą piaskowania lub śrutowania stosuje się: - materiały metalowe (śrut cięty z drutu, śrut żeliwny okrągły lub łamany) - materiały mineralne naturalne (piasek krzemowy lub kwarcowy) - materiały syntetyczne (elektrokorund, karbokorund) 27
3. MATERIAŁY DO USUWANIA STARYCH POWŁOK MALARSKICH 28
a) MATERIAŁY DO ŁUGOWANIA POWŁOK Są to roztwory silnie żrących, alkalicznych substancji, najczęściej używane w postaci past, nakładane na pionowe powierzchnie podłoży, z których usuwa się stare powłoki malarskie. Tą metodą można usunąć powłoki olejne, olejno żywiczne i ftalowe. Spoiwa pod wpływem alkaliów ulegają zmydleniu, dzięki czemu miękną i łatwo dają się usunąć przez zeskrobanie i późniejsze zmycie wodą. Najczęściej stosowane środki do ługowania powłok to soda kaustyczna (wodorotlenek sodu), ług potasowy (wodorotlenek potasu), ciasto wapienne (wodorotlenek wapnia). Do zagęszczania roztworów żrących stosuje się mydło szare, ciasto wapienne, mąkę ziemniaczaną, trociny. Ze względu na żrące właściwości składników, przy przygotowywaniu past i posługiwaniu nimi należy zachować szczególną ostrożność, pracować w okularach oraz rękawicach gumowych. 29
b) MATERIAŁY DO ZMIĘKCZANIA POWŁOK Są mieszaninami łatwo rozpuszczalnych cieczy organicznych, zagęszczonych eterami celulozy lub estrami. Jako rozpuszczalnik stosuje się benzol, aceton, cykloheksanon oraz estry (etylu, octan metylu). Aby zmniejszyć parowanie rozpuszczalników, dodaje się do mieszaniny niewielką ilość parafiny. Przy ich stosowaniu należy pamiętać, że opary w nich zawarte są szkodliwe dla zdrowia i łatwo palne, a w połączeniu z powietrzem, tworzą mieszanki eksplozyjne. Materiały do zmiękczania starych powłok stanowią fabrycznie przygotowane do stosowania produkty. 30