Gdańsk, dnia 4 czerwca 2014 r. Informacja dla Sejmiku Województwa Pomorskiego w związku z: Opracowaną przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Oceną Zasobów Pomocy Społecznej na podstawie: Zgodnie z art.16a ustawy o pomocy społecznej gminy, powiaty i samorządy województwa mają obowiązek przygotować ocenę zasobów społecznych. Sporządzoną w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej ocenę organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego muszą przedstawić do dnia 30 kwietnia odpowiednio radom gmin, radom powiatów, a do dnia 30 czerwca sejmikom województw właściwych jednostek samorządu terytorialnego Treść informacji: Zgodnie z ustawą pojęcie zasobów obejmuje w szczególności infrastrukturę, kadrę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe na zadania pomocy społecznej bez względu na podmiot je finansujący i realizujący. Ocena dotyczy osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej, rodzajów ich problemów oraz ich rozkładu ilościowego. Ocena wraz z rekomendacjami jest podstawą do planowania budżetu na rok następny. Poniższe opracowanie, które oddajemy do państwa rąk jest dokumentem opracowanym na podstawie narzędzia bazodanowego stworzonego według koncepcji Instytutu Rozwoju Służb Społecznych. Elektroniczna wersja narzędzia pozwala w zamierzeniu na holistyczną ocenę zasobów pomocy społecznej w gminach, powiatach i województwach. Jest to narzędzie charakterze wspomagającym zbieranie i analizę danych niezbędnych z punktu widzenia przygotowania oceny zasobów pomocy społecznej. Wszystkie jednostki organizacyjne pomocy społecznej w województwie pomorskim przy sporządzaniu Oceny wykorzystały w/w narzędzie. Faza pilotażowa trwająca od 2012 do 2014 roku oraz zmieniający się zakres zbieranych danych wpływają na trudności w zakresie sposobu wprowadzania danych oraz ich interpretacji. Mimo wprowadzanych na bieżąco korekt, narzędzie nadal wymaga wielu modyfikacji zarówno w zakresie technicznym jak i merytorycznym. Dopracowane, i dostosowane stanie się cennym, źródłem, które pozwoli wszystkim jednostkom organizacyjnym pomocy społecznej w sposób jednolity przygotować sprawozdania wraz ze wskaźnikami oceny. Należy zaznaczyć, że propozycja zastosowania ujednoliconego formularza dla dokonania oceny zasobów pomocy społecznej została oparta na wykorzystaniu systemu Centralna Aplikacja Statystyczna dzięki czemu znaczna część danych zostanie zaimportowana z już istniejących zasobów statystycznych co w znacznym stopniu ułatwi gromadzenie danych. Dane przekazywane przez OPS i PCPR w zakresie tabel formularza OZPS, zostały automatycznie agregowane na poziom województwa (ROPS). Obsługa na tym poziomie sprowadziła się do weryfikacji poprawności przesłanych danych, z ewentualnym wykorzystaniem ścieżki ich korygowania. Niniejsze opracowanie stanowi analizę danych na poziomie województwa, wraz z kluczowymi rekomendacjami, na najbliższe lata.
SPIS TREŚCI 1. DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ I SPOŁECZNEJ...3 1.1 Struktura ludności 2013 r. wybrane aspekty...3 1.2 Rodziny wielodzietne...4 1.3 Osoby niepełnosprawne...5 1.4 Rynek pracy...5 1.5 Infrastruktura społeczna...7 1.6 Podmioty ekonomii społecznej, instytucje reintegracji społeczno zawodowej...9 1.7 Centra Integracji Społecznej...10 1.8 Warsztaty Terapii Zajęciowej...11 1.9 Spółdzielnie socjalne...12 2. OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY SPOŁECZNEJ...13 2.1 Powody przyznania pomocy...15 2.2 Usługi pomocy społecznej...18 2.3 Świadczenia pieniężne - kwoty...19 2.4 Świadczenia niepieniężne...20 2.5 Wspieranie rodziny i piecza zastępcza...20 2.6 Rehabilitacja społeczno zawodowa osób niepełnosprawnych...23 3. INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ...26 4. ZASOBY INSTYTUCJONALNE...28 5. KADRA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ...31 6. ŚRODKI FINANSOWE NA WYDATKI W POMOCY SPOŁECZNEJ I INNYCH OBSZARACH POLITYKI SPOŁECZNEJ W BUDŻECIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO...33 7. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZADOWYMI - ZADANIA ZLECONE W OBSZARZE POMOCY I WSPARCIA...38 8. AKTYWNOŚĆ PROJEKTOWO-KONKURSOWA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ...39 9. REKOMENDACJE i POTRZEBY...45 2
1. DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ I SPOŁECZNEJ Województwo pomorskie w obecnym kształcie funkcjonuje od 1 stycznia 1999 roku. Jego powierzchnia wynosi 18,3 tys. km². Na ternie województwa pomorskiego znajduje się 16 powiatów ziemskich, 4 miasta na prawach powiatu, oraz w sumie 123 gminy. Stolicą i największym miastem województwa jest Gdańsk. Pomorskie jest 8 pod względem ludności województwem. 1.1 Struktura ludności 2013 r. wybrane aspekty Pomorskie w 2013 roku zamieszkiwało 2,29 mln osób. Gęstość zaludnienia w województwie wynosi 125,3 osoby na km². W stosunku do roku wcześniejszego populacja województwa wzrosła o 5 741 osób. Kobiety stanowiły większość mieszkańców województwa, było ich w sumie 1,17 mln co stanowiło 51,2% całej populacji. Mężczyzn było 1,11 mln, co stanowiło 48,8% wszystkich mieszkańców województwa. Tym samym współczynnik feminizacji wyniósł 105 kobiet na 100 mężczyzn. 68,1% mieszkańców województwa zamieszkiwało miasta, a 34,9% wieś. Struktura ludności wg. wieku i płci w 2013r. 100% 391 891 123 342 268 549 75% 50% 1 454 944 765 341 689 603 Wiek poprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek przedprodukcyjny 25% 448 976 230 707 218 269 0% Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: GUS, opracowanie własne Dane dotyczące struktury ludności w województwie w 2013 roku, pomimo dodatniego przyrostu naturalnego (+ 2,0 na 1 000 mieszkańców wg. stanu na 31.12.2012) wskazują na niekorzystną tendencję starzenia się populacji. W ubiegłym roku osoby w wieku przedprodukcyjnym (0 17 lat) stanowiły 19,6% populacji, i było to w stosunku do roku wcześniejszego mniej o 0,15 p.p.. Mieszkańcy w wieku produkcyjnym (mężczyźni 18 64 lat, kobiety 18 59 lat) stanowili 63,4% populacji, i było to mniej w stosunku do roku 2012 o 0,47 p.p.. W 2013 roku wzrósł odsetek osób w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej), stanowiły one 17,1% populacji. Wzrost odsetka najstarszej grupy wiekowej mieszkańców województwa wyniósł aż 0,62 p.p. Współczynnik obciążenia 3
demograficznego, czyli stosunku liczny osób w wieku nie produkcyjnym (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym) do osób wieku produkcyjnym w roku 2013 wyniósł 57,8. Według danych Narodowego Spisu Powszechnego, w 2011 roku w województwie pomorskim było w sumie 646 099 rodzin. Liczba małżeństw w chwili realizacji spisu powszechnego wynosiła 473 905. Małżeństw z dziećmi było 319 133, a małżeństw bez dzieci 154 773. Samotnych matek w 2011 roku było w sumie 128 186. Tabela 1: Rodziny wg. typów Ogółem 646 099 małżeństwa razem 473 905 małżeństwa bez dzieci 154 773 małżeństwa z dziećmi 319 133 partnerzy razem 23 667 partnerzy bez dzieci 10 653 partnerzy z dziećmi 13 014 matki z dziećmi 128 186 ojcowie z dziećmi 20 341 Źródło: GUS, Narodowy Spis Powszechny 2011 1.2 Rodziny wielodzietne Rodzin wielodzielnych, czyli wychowujących 4 i więcej dzieci w wieku do 24 lat w Pomorskiem w chwili przeprowadzania Spisu Powszechnego było razem 10 488. Stanowiło to w sumie 2,2% wszystkich rodzin z dziećmi w województwie. Najwyższy odsetek rodzin wielodzietnych odnotowany podczas Spisu Powszechnego został w powiecie kartuskim 4,6%. Rodziny wielodzietne stanowiły najniższy odsetek rodzin, w obszarze aglomeracji trójmiejskiej i w Słupsku. W Sopocie zaledwie 0,3% rodzin stanowiły rodziny wielodzietne. Źródło: GUS, Narodowy Spis Powszechny 2011 4
1.3 Osoby niepełnosprawne W chwili przeprowadzenia Spisu Powszechnego na teranie województwa pomorskiego zamieszkiwało 284 499 osób. Tym samym osoby te stanowiły 12,5% populacji województwa. Poziom odsetka osób niepełnosprawnych w województwie zbliżony jest do wartości dla całego kraju, która wyniosła 12,2%. Tabela 2: Liczba i odsetek osób niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne ogółem NSP 2011 woj. pomorskie 284 499 12,5% Polska 4 697 048 12,2% Źródło: GUS, Narodowy Spis Powszechny 2011 % Większość osób niepełnosprawnych stanowiły kobiety, było ich w sumie 152 580 czyli 52,6% wszystkich osób niepełnosprawnych w województwie. Mężczyzn niepełnosprawnych w chwili sporządzania Spisu było 131 919, czyli 46,4% wszystkich osób niepełnosprawnych w Pomorskiem. Najwyższy odsetek osób niepełnosprawnych był w wieku produkcyjnym, 49,8%. Osoby niepełnosprawne w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 5,4%, z kolei w wieku poprodukcyjnym 44,9%. Tabela 3: Osoby niepełnosprawne, płeć i wiek mężczyźni kobiety przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 131 919 152 580 15 310 141 563 127 626 46,4% 53,6% 5,4% 49,8% 44,9% Źródło: GUS, Narodowy Spis Powszechny 2011 1.4 Rynek pracy W roku 2013 na Pomorzu odnotowano minimalny spadek poziomu bezrobocia. Stopa bezrobocia rejestrowanego w województwie pomorskim wyniosła 13,3 %. Liczba osób bezrobotnych wyniosła 114,1 tys., i była ona niższa w stosunku do roku wcześniejszego o 496 osób. Osób bezrobotnych długotrwale było 56,4 tys. co stanowiło 49,4% wszystkich bezrobotnych. Osób bezrobotnych z prawem do zasiłku odnotowano 19,8 tys. co stanowiło 17,4% wszystkich bezrobotnych. 5
Stopa bezrobocia (%) wg. powiatów (XII 2013) nowodworski sztumski malborski człuchowski bytowski słupski lęborski chojnicki starogardzki kwidzyński wejherowski pucki kościerski tczewski woj.pomorskie Słupsk kartuski gdański Gdańsk Gdynia Sopot 4,9 6,6 6,4 9,7 11,8 11,3 15,5 14,0 13,3 15,9 15,5 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 17,8 19,6 19,3 21,0 22,5 24,2 23,7 25,6 26,9 30,7 Źródło: GUS, opracowanie własne Województwo pomorskie, podobnie jak w latach ubiegłych jest znacznie zróżnicowane pod względem stopy bezrobocia w powiatach. Najwyższy poziom stopy bezrobocia pod koniec 2013 roku odnotowano w powiecie nowodworskim 30,7%. Wysoki poziom stopy bezrobocia utrzymywał się również w powiatach, sztumskim 26,9 %; powiecie malborskim 25,6%; powiecie człuchowskim 24,2%. Podobnie jak w latach ubiegłych, najniższą stopę bezrobocia odnotowano w aglomeracji trójmiejskiej. W Sopocie stopa bezrobocia osiągnęła poziom 4,9%, W Gdyni 6,4%, w Gdańsku 6,6 % 6
Stopa bezrobocia (%) w województwie wg. miesięcy 15,0 14,5 14,0 14,3 14,6 14,6 14,2 13,7 13,5 13,0 12,5 13,2 13,0 12,8 13,0 12,9 13,1 13,3 12,0 01.13 02.13 03.13 04.13 05.13 06.13 07.13 08.13 09.13 10.13 11.13 12.13 Źródło: GUS, opracowanie własne W ciągu całego roku 2013 odnotowano dość istotny spadek poziomu stopy bezrobocia w województwie. Różnica pomiędzy początkiem a końcem roku wynosiła 1%. Jak co roku najniższy poziom bezrobocie osiągało w miesiącach letnich. Wiąże się to przede wszystkim ze wzrostem zatrudnienia przy pracach sezonowych. Uwagę należy jednak zwrócić na brak gwałtownej zmiany tego trendu w ostatnim kwartale roku. 1.5 Infrastruktura społeczna Jednym z elementów sprawozdania Oceny Zasobów Pomocy Społecznej za rok 2013 były dane dotyczące elementów infrastruktury społecznej. Jako infrastrukturę społeczną należy w tym wypadku rozumieć miejsca w których świadczy się usługi społeczne. Powszechnie spotkać można się z dość szerokim tłumaczeniem pojęcia usług społecznych, w których skład wchodzą usługi spoza obszaru pomocy społecznej. Zawarte w sprawozdaniu dane dotyczą elementów infrastruktury społecznej istotne z punktu widzenia pomocy i integracji społecznej. Ważnym elementem opisywanej infrastruktury jest mieszkalnictwo komunalne oraz socjalne wchodzące w zasoby gmin. W 2013 roku w zasobach pomorskich gmin było w sumie 56 588 lokali komunalnych,. Tym samym zasób ten zmniejszył się o 499 mieszkań w stosunku do roku 2012. Wzrosła z kolei liczba mieszkań socjalnych, wyniosła ona w sumie 4 584 lokali i była ona wyższa niż w roku wcześniejszym o 296. W ubiegłym roku złożono 4 522 wnioski o przyznanie lokalu komunalnego, oraz 5 169 o przyznanie lokalu socjalnego. Odnotowano wzrost liczby, zarówno przedszkoli (wraz z oddziałami przedszkolnymi), jak i żłobków. W ubiegłym roku powstało 271 nowych przedszkoli, oraz 99 żłobków. Znaczny wzrost liczby tych placówek, nie przyczynił się jednak spadkowi liczby dzieci którym nie przyznano miejsca w żłobkach i przedszkolach. Do żłobków nie przyjęto w sumie 1 740 dzieci, z kolei w przypadku 1 806 dzieci nie przyznano miejsca w przedszkolu. 7
Liczba żłobków i przedszkoli 1 299 1 028 2012 2013 47 146 Liczba żłobków Liczba przedszkoli (wraz z oddziałami przedszkolnymi) W okresie 2012 2013 wzrosła liczba świetlic i klubów dla dzieci z 700 do 798. Zwiększył się również zasób placówek świadczących usługi społeczne skierowane do osób starszych. W tym samym okresie, z 194 do 238 wzrosła liczba klubów i świetlic dla seniorów. Powiększyła się także liczba hospicjów, z 15 do 17 na obszarze całego województwa. Tabela 4: Dane o infrastrukturze społecznej z OZPS INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza roku następnego Liczba mieszkań komunalnych w zasobie gminy Liczba wniosków złożonych na mieszkanie komunalne z zasobów gminy 1. 60 887 57 087 56 588 55 675 2. 5 872 5 026 4 522 4 838 Liczba mieszkań socjalnych (lokali) 3. 3 955 4 288 4 584 4 854 Liczba oczekujących na mieszkanie socjalne 4. 4 367 3 874 5 169 5 383 Liczba wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego 5. 1 265 1 342 1 605 1 666 Liczba świetlic i klubów dla seniorów 6. 183 194 238 248 Liczba hospicjów 7. 15 15 17 17 8
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza roku następnego Liczba ośrodków dla cudzoziemców, ubiegających się o status uchodźcy Liczba żłobków (żłobki, kluby dziecięce, oddziały żłobkowe w przedszkolach) 8. 0 0 0 0 9. 29 47 146 184 Liczba opiekunów dziennych do dzieci 10. 0 0 31 37 Liczba miejsc w żłobkach (żłobki, kluby dziecięce, oddziały żłobkowe w przedszkolach) Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w żłobku (żłobek, klub dziecięcy, oddziały żłobkowe w przedszkolach) 11. 1 413 1 780 3 608 4 361 12. 2 064 1 208 1 740 1 847 Liczba przedszkoli (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) 13. 945 1 028 1 299 1 326 Liczba miejsc w przedszkolach (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) 14. 50 692 55 305 73 356 74 066 Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w przedszkolu wg. złożonych wniosków 15. 2 729 2 403 1 806 1 439 Liczba świetlic i klubów dla dzieci i młodzieży 16. 672 700 798 807 z tego: Przyszkolne 17. 313 323 382 390 Pozaszkolne 18. 359 377 416 417 prognozowany wzrost prognozowany spadek sytuacja bez zmian 1.6 Podmioty ekonomii społecznej, instytucje reintegracji społeczno zawodowej Reintegracja społeczno zawodowa, osób wykluczonych społecznie prowadzona jest miedzy innymi w Centrach Integracji Społecznej, Warsztatach Terapii Zawodowej, Zakładach Aktywności Zawodowej. Istotne z punktu widzenia reintegracji społeczno zawodowej są ponadto podmioty ekonomii społecznej, w tym spółdzielnie socjalne. 9
WYSZCZEGÓLNIENIE 2011 2012 2013 Centra Integracji Społecznej 8 9 10 Kluby Integracji Społecznej 8 7 7 Zakłady Aktywności Zawodowej 2 2 2 Spółdzielnie socjalne zarejestrowane w KRS 21 26 32 Spółdzielnie inwalidów i niewidomych 15 15 15 Organizacje pozarządowe (ok. 10 % prowadzi działalność gospodarczą) 5 933 5 950 5 950 1.7 Centra Integracji Społecznej Aktualnie w województwie pomorskim funkcjonuje 10 Centrów Integracji Społecznej. W roku 2013 reintegrację społeczno - zawodową w pomorskich Centrach Integracji Społecznej rozpoczęły 331 osoby. Łącznie w zajęciach prowadzonych przez CIS uczestniczyło 360 osób, z tego aż 255 osób ukończyło je z powodzeniem. Tabela 5: Struktura uczestników CIS w roku 2013 WYSZCZEGÓLNIENIE rozpoczęły zajęcia ukończyły zajęcia uczestnicy zajęć ogółem 331 255 kobiety 227 165 osoby bezdomne 12 6 osoby uzależnione od alkoholu 22 10 osoby uzależnione od narkotyków lub innych środków odurzających 3 2 osoby chore psychicznie 5 2 osoby długotrwale bezrobotne 119 109 osoby zwalniane z zakładów karnych mające trudności w integracji ze środowiskiem 9 4 uchodźcy realizujący indywidualny program integracji 0 0 osoby niepełnosprawne 85 57 inni 79 72 Źródło: PUW W roku 2013 pomorskie Centra Integracji Społecznej uzyskały przychody w wysokości 3 522 tys. zł. Na rok bieżący przychody planowane na poziomie 5 762 tys. zł. Z działalności własnej Centra Integracji Społecznej uzyskały w sumie przychód w wysokości 848,21 tys. zł. W roku sprawozdawczym z budżetu samorządu województwa pomorskie Centra Integracji Społecznej nie uzyskały żadnych przychodów. 10
Tabela 6: Przychody CIS w roku 2013 Przychody w roku 2013 w tys. zł Plan przychodów w roku 2014 w tys. zł Przychody ogółem 3 522,09 5 762,50 z budżetu gminy 541,20 605,00 z budżetu województwa 0,00 310,00 z Funduszu Pracy 730,16 1 415,32 z PFRON 29,90 15,00 z własnej działalności 848,21 396,00 z innych źródeł 1 372,62 3 021,18 Źródło: PUW 1.8 Warsztaty Terapii Zajęciowej Aktualnie w województwie pomorskim funkcjonują 43 Warsztaty Terapii Zajęciowej. Łącznie uczestnikami warsztatów jest 1 360 osób. Warsztaty funkcjonują obecnie w większości pomorskich powiatów, brak ich jest jedynie w Sopocie oraz w powiatach słupskim i lęborskim. Najwięcej tego typu placówek funkcjonuje w Gdańsku, gdzie w 6 Warsztatach Terapii Zajęciowej uczestniczy w sumie 227 osób. Tabela 7: Warsztaty Terapii Zajęciowej oraz liczba uczestników wg. powiatów powiat Liczba WTZ Liczba uczestników zajęć stan na dzień 31 I 2014 stan na dzień 31 I 2014 bytowski 1 30 chojnicki 3 95 człuchowski 1 40 Gdańsk 6 227 gdański 4 95 Gdynia 4 133 kartuski 2 60 kościerski 1 30 kwidzyński 2 89 lęborski 0 0 malborski 2 40 nowodworski 3 66 pucki 1 50 Słupsk 2 94 słupski 0 0 Sopot 0 0 starogardzki 4 105 sztumski 1 26 tczewski 3 80 wejherowski 3 100 RAZEM 43 1 360 Źródło: PUW 11
Obecnie w województwie pomorskim funkcjonują 2 Zakłady Aktywności Zawodowej, w Sztumie i w Czarnem. Status Zakładu Aktywności Zawodowej nadaje wojewoda. W ZAZ pracuje komisja, której zadaniem jest przygotowanie osób niepełnosprawnych do podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy (tj. pomoc w przygotowaniu dokumentów dla innego pracodawcy, prowadzenie dziennika rozwoju osoby niepełnosprawnej, kwalifikacja na szkolenia, kursy dokształcające). 1.9 Spółdzielnie socjalne W lutym 2014 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym zarejestrowanych było na terenie całego kraju 996 spółdzielni socjalnych W województwie pomorskim na początku 2014 roku zarejestrowanych było 49 spółdzielni socjalnych. Wartość ta odbiega w dalszym ciągu od przeciętnej liczby spółdzielni w skali innych województw. Tabela 8: Liczba zarejestrowanych spółdzielni socjalnych Lp w województwie w wybranych miastach stan na dzień: 15 I 2014 26 II 2014 15 I 2014 26 II 2014 1 dolnośląskie 71 72 Wrocław 16 16 2 kujawsko-pomorskie 46 46 Bydgoszcz 7 7 Toruń 2 2 3 lubelskie 51 54 Lublin 5 6 4 lubuskie 31 31 Gorzów Wielkopolski 1 1 Zielona Góra 5 5 5 łódzkie 83 83 Łódź 48 48 6 małopolskie 66 66 Kraków 39 39 7 mazowieckie 91 95 Warszawa 41 42 8 opolskie 20 20 Opole 1 1 9 podkarpackie 79 80 Rzeszów 5 5 10 podlaskie 33 34 Białystok 4 4 11 pomorskie 33 49 Gdańsk 4 6 12 śląskie 76 87 Katowice 8 9 13 świętokrzyskie 34 39 Kielce 9 11 14 warmińsko-mazurskie 70 72 Olsztyn 20 21 15 wielkopolskie 109 115 Poznań 29 30 16 zachodniopomorskie 51 53 Szczecin 6 7 RAZEM 944 996 250 260 Źródło: KRS Zaobserwować można ciągły wzrost liczby spółdzielni socjalnych w województwie pomorskim. W roku 2013 do Krajowego Rejestru Sądowego wpisano 6 spółdzielni socjalnych na terenie województwa. W pierwszych dwóch miesiącach 2014 roku wpisano z kolei już 17 nowych spółdzielni socjalnych. Wiele spółdzielni socjalnych z różnych powodów zawiesza swoją działalność. Ocenia się, iż jedynie nieco mniej niż połowa na terenie całego województwa prowadzi regularnie swoją działalność. Pozostałe rozpoczynają działalność (17 spółdzielni w 2014 roku) lub prawdopodobnie w praktyce w ogóle nie prowadzą swojej działalności. 12
2. OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY SPOŁECZNEJ. W rozdziale tym zawarte są informacje o osobach i rodzinach, którym udzielono pomocy społecznej zarówno w formie pieniężnej jak i niepieniężnej. W roku oceny, pomocą i wsparciem objętych zostało 123 436 osób. W sumie było to 77 678 rodzin w których liczba osób wyniosła razem 207 225 osób. Świadczeń pieniężnych przyznano 82 235 We wszystkich wspomnianych kategoriach dokonał się nieznaczny wzrost w stosunku do 2012 roku. Tabela 9: Udzielona pomoc i wsparcie Lata poprzednie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognozy roku następnego Świadczenia przyznane w ramach zadań własnych i zleconych - ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeń pieniężnych Liczba świadczeń niepieniężnych 1 140 287 139 090 120 965 123 436 124 560 2 101 837 101 686 79 426 82 235 83 230 3 60 696 65 715 65 630 66 227 66 557 Liczba rodzin ogółem 4 73 716 74 792 75 460 77 678 78 532 Liczba osób w rodzinach 5 204 956 203 448 202 296 207 225 209 2013 prognozowany wzrost prognozowany spadek sytuacja bez zmian 13
Liczba osób w rodzinach, którym udzielona została pomoc i wsparcie na każde 1000 mieszkańców wg. powiatów woj. pomorskie bytowski chojnicki człuchowski Gdańsk gdański Gdynia kartuski kościerski kwidzyński lęborski malborski nowodworski pucki Słupsk słupski Sopot starogardzki sztumski tczewski wejherowski 33 34 47 75 83 87 105 99 111 120 125 141 150 163 158 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 93 137 148 146 158 167 Świadczenia z pomocy społecznej przyznane zostały 123 436 osobom, 77 678 rodzinom w których liczba osób wyniosła w sumie 207 225. Odsetek osób, którym przyznano świadczenia pieniężne w liczbie osób, którym przyznano świadczenia ogółem wg powiatów 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 53,6 60,2 65,8 60,3 44,0 51,9 67,4 69,6 70,8 77,9 74,4 70,4 62,0 61,5 62,3 63,0 63,5 75,7 68,3 58,3 63,6 Wskaźnik deprywacji lokalnej, który stanowi liczbę mieszkańców którym udzielono pomocy i wsparcia na każde 1000 mieszkańców dla województwa pomorskiego wyniósł 93 osoby. Obszar województwa jest zasadniczo zróżnicowany pod względem tego wskaźnika. W 14 powiatach jego wartość osiągnęła poziom wyższy niż średnia dla całego województwa. Najwyższy poziom osiągnął powiat sztumski 167, a najniższy Miasto Gdańsk 33. Świadczenia pieniężne w tym między innymi: zasiłki stałe, zasiłki okresowe, oraz zasiłki celowe w 2013 roku zostały przyznane 79 595 beneficjentom pomocy społecznej. Grupa ta stanowiła tym samym 63,6% osób którym przyznano jakiekolwiek świadczenia. Pomoc dotyczyła w sumie 64 065 rodzin, oraz 163 369 osób w rodzinach. Świadczenia pieniężne 14
wydawane przez OPS/PCPR stanowiły większość przyznawanych świadczeń. W Gdyni, osoby którym przyznano świadczenia pieniężne stanowiły 77,9% wszystkich beneficjentów pomocy społecznej. W powiecie kartuskim z kolei odsetek ten wyniósł 44%. 2.1 Powody przyznania pomocy W roku oceny, pomocy społecznej z powodu ubóstwa udzielono 55,3 tys. rodzinom. Rodziny którym przyznano pomoc z tego tytułu stanowiły 71,2 % rodzin beneficjentów. 38,4 tys. rodzinom przyznano pomoc społeczną z powodu bezrobocia. Z powodu niepełnosprawności pomocy udzielono 33,1 tys. rodzinom. Tabela 9: Powody przyznania pomocy Lp. Powiat Liczba rodzin korzystających z pomocy OGÓŁEM UBÓSTWO Liczba korzystających % BEZROBOCIE Liczba korzystających % NIEPEŁNOSPRAWNOŚ Ć Liczba korzystających % 1 bytowski 3 497 2 230 63,77 2 151 61,51 1 291 36,92 2 chojnicki 4 239 2 885 68,06 2 434 57,42 1 609 37,96 3 człuchowski 2 994 1 837 61,36 1 842 61,52 1 143 38,18 4 Gdańsk 7 910 5 518 69,76 2 369 29,95 4 236 53,55 5 gdański 2 539 1 783 70,22 1 030 40,57 1 145 45,10 6 Gdynia 4 722 2 865 60,67 1 497 31,70 2 587 54,79 7 kartuski 3 910 2 970 75,96 1 203 30,77 1 515 38,75 8 kościerski 3 138 1 944 61,95 1 413 45,03 1 089 34,70 9 kwidzyński 4 909 3 955 80,57 3 190 64,98 1 531 31,19 10 lęborski 3 660 2 615 71,45 1 760 48,09 1 590 43,44 11 malborski 2 977 2 195 73,73 1 858 62,41 1 295 43,50 12 nowodworski 1 787 1 006 56,30 1 164 65,14 535 29,94 13 pucki 2 459 1 854 75,40 979 39,81 1 026 41,72 14 Słupsk 4 246 3 562 83,89 2 446 57,61 2 307 54,33 15 słupski 5 278 3 843 72,81 3 109 58,90 2 173 41,17 16 Sopot 1 138 657 57,73 233 20,47 643 56,50 17 starogardzki 5 330 4 041 75,82 3 441 64,56 1 953 36,64 18 sztumski 2 159 1 704 78,93 1 535 71,10 779 36,08 19 tczewski 4 282 3 082 71,98 2 296 53,62 1 818 42,46 20 wejherowski 6 504 4 801 73,82 2 483 38,18 2 917 44,85 77 678 55 347 71,25 38 433 49,48 33 182 42,72 Źródło : OZPS, opracowanie własne Tabela 10: Powody przyznania pomocy szczegóły Lata poprzednie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognozy roku następnego Powód udzielenia pomocy i wsparcia: UBÓSTWO Liczba rodzin ogółem 1 51 778 52 146 52 033 55 347 55 458 Liczba osób ogółem w rodzinach 2 145 836 143 914 140 024 148 331 147 590 15
Lata poprzednie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognozy roku następnego Powód udzielenia pomocy i wsparcia: BEZROBOCIE Liczba rodzin ogółem 3 34 876 35 882 36 474 38 433 38 329 Liczba osób ogółem w rodzinach 4 109 347 111 420 110 678 115 488 114 845 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Liczba rodzin ogółem 5 30 105 31 497 31 932 33 182 33 728 Liczba osób ogółem w rodzinach 6 68 415 69 569 69 003 72 140 73 091 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA Liczba rodzin ogółem 7 25 899 26 175 26 517 27 776 27 738 Liczba osób ogółem w rodzinach 8 60 988 60 583 60 276 62 535 62 352 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIU GOSPODARSTWA DOMOWEGO Liczba rodzin ogółem 9 17 382 18 143 18 069 18 408 18 531 Liczba osób ogółem w rodzinach 10 70 201 70 432 68 554 67 763 68 141 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: ALKOHOLIZM Liczba rodzin ogółem 11 6 310 6 655 7 109 7 359 7 359 Liczba osób ogółem w rodzinach 12 12 904 13 220 13 563 13 807 13 835 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: NARKOMANIA Liczba rodzin ogółem 13 213 201 219 246 267 Liczba osób ogółem w rodzinach 14 307 291 305 346 436 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA Liczba rodzin ogółem 15 7 107 7 936 7 812 8 487 8 632 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA w tym: WIELODZIETNOŚĆ Liczba rodzin ogółem 16 4 145 4 705 5 072 5 632 5 866 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: BEZDOMNOŚĆ Liczba rodzin ogółem 17 3 400 3 399 3 548 3 688 3 667 Liczba osób ogółem w rodzinach 18 3 984 3 839 4 050 4 214 4 221 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: OPUSZCZENIE ZAKŁADU KARNEGO Liczba rodzin ogółem 19 1 186 1 091 1 126 1 360 1 333 Liczba osób ogółem w rodzinach 20 1 953 1 768 1 847 2 152 2 120 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: PRZEMOC W RODZINIE Liczba rodzin ogółem 21 851 947 1 220 1 419 1 425 16
Lata poprzednie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognozy roku następnego Liczba osób ogółem w rodzinach 22 3 324 3 613 4 481 5 140 5 185 Powód udzielenia pomocy i wsparcia: ZDARZENIA LOSOWE Liczba rodzin ogółem 23 384 378 282 254 - Powód udzielenia pomocy i wsparcia: KLĘSKI ŻYWIOŁOWE I EKOLOGICZNE Liczba rodzin ogółem 25 11 1 0 0 - prognozowany wzrost prognozowany spadek sytuacja bez zmian Źródło : OZPS, opracowanie własne bytowski chojnicki człuchowski Gdańsk gdański Gdynia kartuski kościerski kwidzyński lęborski malborski owodworski pucki Słupsk słupski Sopot starogardzki sztumski tczewski wejherowski Wybrane powody przyznania pomocy. Odsetek rodzin powiatami, którym przyznano pomoc wg przyczyn. 63,8 68,1 61,4 69,8 70,2 60,7 76,0 62,0 80,6 71,4 73,7 56,3 75,4 83,9 72,8 57,7 75,8 78,9 72,0 73,8 61,5 57,4 61,5 29,9 40,6 31,7 54,8 30,8 45,0 65,0 48,1 62,4 65,1 39,8 57,6 58,9 20,5 56,5 64,6 71,1 53,6 38,2 53,6 45,1 36,9 38,0 38,2 38,7 34,7 31,2 43,4 43,5 29,9 41,7 54,3 41,2 36,6 42,5 44,8 37,0 29,5 35,3 36,7 38,8 41,8 36,7 30,1 20,4 30,4 32,5 32,3 24,9 51,6 35,2 74,7 39,3 36,1 20,3 44,8 35,6 26,5 29,2 21,0 32,2 32,6 20,9 20,0 27,2 19,0 11,5 17,2 24,4 22,1 28,3 14,4 6,2 12,6 7,5 8,0 8,6 25,8 21,3 24,2 25,5 11,7 5,6 12,5 5,3 6,1 8,7 11,7 6,9 7,3 6,6 9,6 14,5 7,4 10,0 18,4 13,7 Ubóstwo Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała lub ciężka choroba Bezradność Alkoholizm Ubóstwo, jest prawdopodobnie najczęstszym powodem współwystępującym z innymi powodami przyznania pomocy. Odsetek rodzin, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w stosunku do ogółu rodzin którym udzielono pomocy i wsparcia jest zróżnicowany terytorialnie. Na przykład w Mieście Słupsku współczynnik ten w roku oceny osiągnął poziom 83,9%, a w powiecie chojnickim 68,1%. 17
2.2 Usługi pomocy społecznej Usługi pomocy społecznej w roku oceny w formie usług opiekuńczych udzielone zostały 5 500 osobom. 1 111 beneficjentom udzielono specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Poradnictwa specjalistycznego udzielono 10 663 rodzinom. W 42 190 rodzin zastosowano pracę socjalną a w 1 369 rodzin zastosowano interwencje kryzysową. W roku oceny zawarto 4 543 kontrakty socjalne. Tabela 11: Usługi pomocy społecznej Usługi pomocy społecznej Usługi społeczne indywidualne (liczba osób) usługi opiekuńcze 5 500 specjalistyczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi 1 111 Usługi pomocy społecznej skierowane do rodzin (liczba rodzin) poradnictwo specjalistyczne 10 663 praca socjalna 42 190 interwencja kryzysowa 1 369 Kontrakt socjalny Liczba zawartych kontraktów socjalnych 4 543 Tabela 12: Usługi pomocy społecznej - szczegóły USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza roku następnego USŁUGI OPIEKUŃCZE OGÓŁEM Liczba osób 1. 5 192 5 086 5 500 5 563 Liczba świadczeń 2. 2 072 148 2 034 327 2 171 538 2 187 129 Kwota świadczeń w złotych 3. 24 654 808 24 848 069 26 836 024 27 810 761 W TYM: SPECJALISTYCZNE Liczba osób 4. 312 289 228 227 Liczba świadczeń 5. 41 958 44 144 99 865 100 001 Kwota świadczeń w złotych 6. 1 539 518 936 933 1 064 634 992 792 SPECJALISTYCZNE USŁUGI DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI Liczba osób 7. 864 954 1 111 1 222 Liczba świadczeń 8. 330 007 353 777 386 842 403 683 Kwota świadczeń w złotych 9. 6 001 199 6 697 751 7 901 305 8 763 539 PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE Liczba rodzin 10. 11 078 11 379 10 663 11 072 Liczba osób w rodzinach 11. 30 978 34 469 31 440 31 823 PRACA SOCJALNA Liczba rodzin 12. 40 912 41 669 42 190 42 825 18
USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza roku następnego Liczba osób w rodzinach 13. 105 470 105 816 105 729 108 725 INTERWENCJA KRYZYSOWA Liczba rodzin 14. 1 289 931 1 369 1 606 Liczba osób w rodzinach 15. 3 709 2 685 3 945 4 397 KONTRAKT SOCJALNY Liczba zawartych kontraktów socjalnych 16. 3 859 4 174 4 543 4 307 Liczba osób ogółem objętych kontraktem 17. 5 495 6 292 6 192 6 030 liczba osób objętych kontraktem w Klubie Integracji Społecznej prognozowany wzrost prognozowany spadek sytuacja bez zmian 18. 299 268 299 297 2.3 Świadczenia pieniężne - kwoty W roku 2013 kwota przekazanych zasiłków stałych wyniosła w sumie 77 683 924 zł. Średnia kwota świadczenia z tytułu zasiłku stałego w roku oceny wyniosła 422,6 zł. Wartość średnia kwoty jaką otrzymał jeden beneficjent z tytułu zasiłku stałego wyniosła 4 150,7 zł. W roku oceny ponadto przekazano 31 815 393 zł. na zasiłki okresowe. Na zasiłki celowe przekazano w sumie 43 583 899 zł.. Tabela 13: Świadczenia pieniężne, kwoty w zł. 2012 r. 2013 r. prognoza 2014 zasiłki stałe 61 173 866 zł 77 683 924 zł 78 848 399 zł zasiłki okresowe 24 406 023 zł 31 815 393 zł 32 917 537 zł zasiłki celowe 42 977 841 zł 43 583 899 zł 43 977 544 zł Kwota przeznaczona na zasiłki okresowe w przeważającej części została przeznaczona na zasiłki z tytułu bezrobocia, było to w sumie 25 778 903 zł. Z tytułu długotrwałej choroby przekazano 1 802 522 zł, a z tytułu niepełnosprawności 2 196 617 zł. Tabela 14: Zasiłki okresowe, kwoty w zł. Zasiłki okresowe z tytułu bezrobocia z tytułu długotrwałej choroby z tytułu niepełnosprawności z tytułu możliwości utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego kwota 25 778 903 zł 1 802 522 zł 2 196 617 zł 46 964 zł 19
Zasiłki okresowe zasiłek okresowy kontynuowany niezależnie od dochodu na podstawie art. 38 ust. 4a i 4b kwota 5 189 zł 2.4 Świadczenia niepieniężne Świadczenie niepieniężne w roku oceny, w tym między innymi udzielenie posiłku, schronienia, przekazanie ubrania, sprawienie pogrzebu i inne zostały udzielone 66 327 beneficjentom. Stanowiło to zatem 53% osób którym przyznano świadczenia w ogóle. Liczba rodzin którym przyznane zostały świadczenia niepieniężne wyniosła 39 090, czyli 49,6% wszystkich którym przyznano świadczenia. Osób w rodzinach którym przyznano świadczenia niepieniężne było razem 133 359. Wywiady środowiskowe przeprowadzono w roku oceny z 15 968 osobami. Rodzin w których przeprowadzono wywiady środowiskowe było w sumie 76 971. Tabela 15: Świadczenie niepieniężne posiłek 2012 2013 prognoza 2014 Liczba osób którym przyznano posiłek 53 582 54 671 53 873 w tym ramach Pomoc Państwa w zakresie dożywiania" 52 118 54 047 53 202 Tabela 16: Świadczenie niepieniężne Liczba osób którym przyznano: schronienie, ubranie, sprawienie pogrzebu 2012 2013 prognoza 2014 Schronienie 2 027 2 125 2 168 Ubranie 432 411 455 Sprawienie pogrzebu 371 291 364 Tabela 17: Świadczenie niepieniężne Liczba osób odpłatność gminy za pobyt w domu pomocy społecznej, indywidualny program pomocy, indywidualny program zatrudnienia socjalnego, indywidualny program zatrudnienia socjalnego, plan pracy z rodziną 2012 2013 prognoza 2014 Odpłatność gminy za pobyt w domu pomocy społecznej 2 127 2 390 2 546 Indywidualny program pomocy 188 209 201 Indywidualny program zatrudnienia socjalnego 279 224 347 Plan pracy z rodziną 1 037 2 062 2 360 2.5 Wspieranie rodziny i piecza zastępcza Koordynacja pieczy zastępczej według Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011 roku (Dz. U. 2011 nr 149 poz. 887) jest jednym z zadań 20
realizowanych przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Dane dotyczące tego obszaru pomocy społecznej pochodzą zatem, właśnie od sprawozdań przesłanych przez pomorskie PCPR. W roku oceny w województwie pomorskim, było w sumie 2 919 rodzin zastępczych. Dla porównania w roku wcześniejszym było ich w sumie 2 874, zatem liczba rodzin zastępczych wzrosła o 45. Prognozuje się, z kolei iż ich liczba w roku 2014 w stosunku do roku oceny spaść ma do 2 881 rodzin. W 2013 roku 1 682 rodzin zastępczych stanowiły rodziny spokrewnione z dzieckiem, 918 stanowiły rodziny niezawodowe, 208 rodziny zawodowe, 47 pełniły funkcję pogotowia rodzinnego. Rodzinnych domów dziecka, było w sumie 64. Liczba rodzin zastępczych wg. typów 1 680 1 682 904 918 2012 2013 200 208 33 47 57 64 rodziny spokrewnione rodziny niezawodowe rodziny zawodowe rodziny pełniace funkcję rodzinne domy dziecka pogotowia rodzinnego Mapa 1: Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem wg. powiatów 21
Mapa 2: Rodziny zastępcze niezawodowe z dzieckiem wg. powiatów Mapa 3: Rodziny zastępcze zawodowe z dzieckiem wg. powiatów 22
Wychowankowie opuszczający rodziny zastępcze oraz placówki opiekuńczo wychowawcze uprawnieni są do otrzymania świadczeń dla usamodzielnianych. Rodziny zastępcze w roku oceny opuściło 1 215 osób, prognozuje się iż w roku 2014 takich osób ma być 1 220. Z tytułu usamodzielniania, w tym na kontynuowanie nauki osobom tym przyznano świadczenia o łącznej kwocie 5 920 158 zł. Na jednego usamodzielnianego wychowanka rodziny zastępczej przypadała zatem średnia kwota świadczeń w wysokości 4872,56 złotych. Placówki opiekuńczo - wychowawcze w roku 2013 opuściło 554 osoby. Prognozuje się iż w roku 2014 będzie ich z kolei 541. Kwota przyznanych świadczeń dla opuszczających placówki opiekuńczo - wychowawcze wyniosła w sumie 2 608 508 zł. W przeliczeniu na jedną osobę daje to zatem kwotę 4 708,50 zł. 2.6 Rehabilitacja społeczno zawodowa osób niepełnosprawnych W roku Oceny przeznaczono w sumie kwotę 18 45 720 zł na Warsztaty Terapii Zajęciowej. Jest to o ponad 6 mln więcej niż kwota na inne wydatki z tytułu rehabilitacji społeczno zawodowej. Wydatki na WTZ w stosunku do innych wydatków na rehabilitacje społeczno - zawodową ON 20 000 000 18 445 720 15 000 000 12 677 341 10 000 000 5 000 000 0 Inne Dofinansowania WTZ Spośród wydatków innych niż przeznaczone na Warsztaty Terapii Zajęciowej, najwyższą kwotę stanowiły wydatki na zakup sprzętu ortopedycznego. Było to w sumie 5 611 638zł Tabela 18: Warsztaty Terapii Zajęciowej 2012 2013 prognoza 2014 Liczba WTZ, które uzyskały pomoc 39 43 48 Liczba uczestników zajęć w WTZ 1 224 1 360 1 385 Wartość dofinansowania w złotych 18 730 891 zł 18 445 720 zł 19 870 045 zł 23
Kwoty przeznaczone na wbrane elementy rehabilitacji społecznej i zawodowej ON 6 000 000 5 611 638 5 000 000 4000000 3000000 2000000 1000000 421 812 1 991 270 2 201 974 2 450 647 0 Dofinansowanie sportu, kultury, rekreakcji i turystyki Pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej Pomoc przy zatrudnianiu, dostosowywyanie miejsca pracy Wartość dofinanasowania turnusów rehabilitacyjnych Wartość dofinansowania zakupu sprzętu ortopedycznego W roku oceny 3 084 osoby niepełnosprawne uzyskały pomoc w formie turnusu rehabilitacyjnego. Wartość dofinansowania na ten cel wyniosła w sumie 2 450 647 zł. Prognozuje się iż w roku 2014 pomoc w takiej formie otrzyma 3 498 osób niepełnosprawnych, a wartość dofinansowania wyniesie 3 100 964 zł. Tabela 19: Turnusy rehabilitacyjne 2012 2013 prognoza 2014 Liczba osób, które uzyskały pomoc 6 351 3 084 3 498 Wartość dofinansowania w złotych 5 010 534 zł 2 450 647 zł 3 100 964 zł Wartość dofinansowania na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, zakup środków pomocniczych, czy sprzętu rehabilitacyjnego w zeszłym roku wyniosła 5 611 638 zł. Pomoc w takiej formie uzyskało łącznie 10 597 osób niepełnosprawnych. Prognozuje się iż w 2014 roku osób które uzyskają pomoc w takiej formie będzie mniej, i wyniesie 8 132 osoby. Tabela 20: Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, sprzęt rehabilitacyjny 2012 2013 prognoza 2014 Liczba osób, które uzyskały pomoc 10 649 10 597 8 132 Wartość dofinansowania w złotych 6 147 439 zł 5 611 638 zł 5 920 278 zł W ramach rehabilitacji społeczno zawodowej osób niepełnosprawnych dofinansowano w zeszłym roku 217 imprez, dla 11 510 osób niepełnosprawnych. Wartość dofinansowania na ten cel wyniosła 421 812 zł. Tabela 21: Dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki 2012 2013 prognoza 2014 Liczba dofinansowanych imprez 194 217 205 Liczba niepełnosprawnych uczestników 8 914 11 510 10 665 Wartość dofinansowania ogółem w złotych 411 385 421 812 401 880 24
68 osób niepełnosprawnych uzyskały pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Wartość udzielonych pożyczek osiągnęła kwotę 1 991 270 zł. Prognozuje się, iż w 2014 roku pożyczek na ten cel udzieli się 58 osobom, a ich łączna wartość wyniesie 1 891 650 zł. Tabela 22: Pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla osób niepełnosprawnych 2012 2013 prognoza 2014 Liczba osób, które uzyskały pożyczki 85 68 58 Wartość udzielonych pożyczek w złotych 2 717 916 1 991 270 1 891 650 Wartość zwrotu kosztów wynagrodzenia osób niepełnosprawnych w zeszłym roku wyniosła w sumie 41 801 zł, a wartość środków przeznaczonych na dostosowanie tworzonych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych wyniosła 2 160 173 zł. Tabela 23: Pomoc przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, oraz dostosowywanie stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych 2012 2013 prognoza 2014 Wartość zwrotu kosztów wynagrodzenia osób niepełnosprawnych w złotych 19 187 41 801 47 537 Wartość zwrotu kosztów dostosowania tworzonych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych 3 152 690 2 160 173 2 327 002 25
3. INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ Tabela 24: Inne rodzaje pomocy i świadczeń INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza rok po ocenie ZASIŁKI RODZINNE I DODATKI DO ZASIŁKÓW RODZINNYCH Liczba rodzin 1 90 221 85 707 107 137 105 375 Kwota świadczeń w złotych 2 297 362 797 275 800 210 279 006 492 271 453 856 ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE Liczba osób 3 24 513 31 127 15 560 14 859 Liczba rodzin 4 24 513 31 127 15 560 14 595 Liczba osób w rodzinach 5 X X X X Kwota świadczeń w złotych 6 76 487 401 98 757 514 84 489 732 94 337 494 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY (od poz. 7 do poz. 20) ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA Liczba osób 7 20 068 21 398 26 390 26 542 Liczba rodzin 8 16 638 17 834 18 741 18 926 Liczba osób w rodzinach 9 X X X X Kwota świadczeń w złotych 10 23 088 637 25 124 500 27 311 391 27 333 053 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O ZNACZNYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Liczba osób 11 35 991 42 572 52 653 53 051 Liczba rodzin 12 33 804 39 318 43 156 43 680 Liczba osób w rodzinach 13 X X X X Kwota świadczeń w złotych 14 51 806 751 61 620 595 68 484 486 70 395 281 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O UMIARKOWANYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, KTÓRA POWSTAŁA PRZED UKOŃCZENIEM 21 ROKU ŻYCIA Liczba osób 15 18 915 21 076 23 965 24 551 Liczba rodzin 16 17 288 18 376 20 493 21 129 Liczba osób w rodzinach 17 X X X X Kwota świadczeń w złotych 18 30 379 527 28 421 569 31 878 133 32 876 688 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY, KTÓRE UKOŃCZYŁA 75 LAT Liczba osób 19 3 138 3 511 8 287 8 266 Kwota świadczeń w złotych 20 4 122 377 4 998 474 5 742 909 5 983 211 JEDNORAZOWY DODATEK Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA (ujmowany w pozycji "Zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych") 26
WYSZCZEGÓLNIENIE INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 Prognoza rok po ocenie Liczba świadczeń (średniomiesięczna liczba 21 5 765 4 697 4 238 4 343 świadczeń) Kwota świadczeń w złotych 22 10 637 000 8 767 000 9 140 366 9 500 350 JEDNORAZOWA ZAPOMOGA Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA Liczba świadczeń (średniomiesięczna liczba 23 16 229 15 143 8 897 8 918 świadczeń) Kwota świadczeń w złotych 24 25 547 333 24 062 547 17 746 000 17 987 518 ŚWIADCZENIE Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO Liczba osób 25 23 246 25 610 27 074 27 289 Liczba rodzin 26 15 482 16 038 16 538 16 615 Liczba osób w rodzinach 27 X X X X Kwota świadczeń w złotych 28 92 679 154 98 459 223 106 227 543 107 497 089 DODATKI MIESZKANIOWE Liczba osób 29 58 275 55 890 52 610 53 280 Liczba świadczeń 30 255 499 313 476 330 709 343 053 Kwota świadczeń w złotych 31 1 400 902 413 60 486 347 64 691 217 67 411 839 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO Liczba osób 32 16 881 20 880 21 597 21 588 Kwota świadczeń w złotych 33 5 347 985 7 523 200 8 431 025 8 369 256 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Liczba osób 34 9 927 13 165 14 927 13 354 Liczba świadczeń 35 84 705 113 592 155 937 132 317 Kwota świadczeń w złotych 36 11 320 457 16 633 433 23 863 730 20 515 478 ŚWIADCZENIE INTEGRACYJNE (CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ) Liczba osób 37 375 360 342 446 Liczba świadczeń 38 2 250 1 872 2 201 3 205 Kwota świadczeń w złotych 39 1 369 405 1 435 045 1 641 170 2 777 032 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z PRAC SPOŁECZNIE UŻYTECZNYCH Liczba osób ogółem 40 2 056 2 164 2 465 2 367 Liczba świadczeń 41 167 305 219 458 259 916 264 891 Kwota świadczeń w złotych 42 2 718 221 2 964 881 3 510 995 3 528 305 STYPENDIA SOCJALNE DLA UCZNIÓW I ZASIŁKI SZKOLNE Liczba osób 43 41 653 48 041 52 313 51 692 Liczba świadczeń 44 93 595 110 577 126 930 128 055 Kwota świadczeń w złotych 45 22 959 673 22 551 540 26 712 124 27 255 480 27
4. ZASOBY INSTYTUCJONALNE Tabela 25: Domy Pomocy Społecznej WYSZCZEGÓLNIENIE 2013 rok DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ 1. Liczba placówek 44 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3) 2. Liczba placówek prowadzonych przez JST 35 3. Liczba placówek prowadzonych przez NGO 9 4. Liczba miejsc w placówkach ogółem 4 262 5. Liczba osób korzystających 4 330 6. Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 544 7. Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 59 8. Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 2 531 9. Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 135 811 735 W tym (od poz. 10 do poz. 11) 10. Środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego 74 792 592 11. Dotacje z budżetu państwa 49 896 694 12. Średnioroczny koszt ogółem utrzymania 1-ego miejsca w placówce 31 865 Tabela 26: Warsztaty terapii zajęciowej WYSZCZEGÓLNIENIE Rok oceny 2013 WARSZTATY TERAPII ZAJĘCIOWEJ 1. Liczba placówek 43 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3) 2. Liczba placówek prowadzonych przez JST 6 3. Liczba placówek prowadzonych przez NGO 37 4. Liczba uczestników zajęć 1 360 5. Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 511 6. Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 22 529 149 W tym (od poz. 7 do poz. 8) 7. Środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego 2 294 853 8. Dotacje z budżetu państwa 16 150 867 9. Średnioroczny koszt ogółem utrzymania 1-ego miejsca w placówce 16 566 28
Tabela 27: Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia Lata poprzednie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba placówek 1 43 43 43 44 Liczba miejsc 2 3 974 4 074 3 998 4 262 Liczba osób korzystających 3 4 326 4 480 4 522 4 330 OŚRODKI WSPARCIA - OGÓŁEM Liczba placówek 4 128 135 122 136 Liczba miejsc 5 3 485 3 837 3 550 4 066 Liczba osób korzystających 6 6 349 5 653 6 828 5 567 W TYM: ŚRODOWISKOWE DOMY SAMOPOMOCY Liczba placówek 7 57 58 59 61 Liczba miejsc 8 1 448 1 584 1 600 1 684 Liczba osób korzystających 9 1 611 1 782 1 701 1 859 DZIENNE DOMY POMOCY Liczba placówek 10 13 14 13 13 Liczba miejsc 11 545 580 565 565 Liczba osób korzystających 12 626 715 712 717 NOCLEGOWNIE, SCHRONISKA I DOMY DLA OSÓB BEZDOMNYCH Liczba placówek 13 25 25 24 27 Liczba miejsc 14 1 104 1 266 757 765 Liczba osób korzystających 15 3 003 2 248 3 233 1 218 KLUBY SAMOPOMOCY Liczba placówek 16 12 19 13 18 Liczba miejsc 17 148 232 225 292 Liczba osób korzystających 18 330 307 382 454 RODZINNE DOMY POMOCY Liczba placówek 19 4 4 4 4 Liczba miejsc 20 27 27 27 27 Liczba osób korzystających 21 50 34 41 41 MIESZKANIA CHRONIONE OGÓŁEM Liczba placówek 22 48 48 40 41 Liczba miejsc 23 140 138 110 112 Liczba osób korzystających 24 147 130 111 118 OŚRODKI INTERWENCJI KRYZYSOWEJ OGÓŁEM Liczba placówek 25 16 15 15 12 Liczba miejsc 26 132 102 120 95 Liczba osób korzystających 27 8 137 8 542 9 229 7 812 29
WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok oceny 2013 JEDNOSTKI SPECJALISTYCZNEGO PORADNICTWA Liczba placówek 28 20 28 33 28 DZIENNE PLACÓWKI WSPARCIA Liczba placówek 29 40 44 49 59 Liczba miejsc 30 1 066 1 137 1 191 1 355 Liczba osób korzystających 31 1 520 1 577 1 355 1 557 PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE OGÓŁEM Liczba placówek 32 114 84 74 78 Liczba miejsc 33 1 766 1 700 1 335 1 211 Liczba osób korzystających 34 2 269 2 187 1 605 1 086 PLACÓWKI TYPU RODZINNEGO Liczba placówek 35 31 33 26 23 Liczba miejsc 36 243 261 211 178 Liczba osób korzystających 37 272 300 236 166 CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba placówek 38 4 7 10 10 Liczba uczestników zajęć 39 460 334 419 360 KLUB INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba placówek 40 8 9 8 7 Liczba uczestników zajęć 41 327 424 477 449 WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ Liczba placówek 42 49 54 50 43 Liczba uczestników zajęć 43 1 560 1 723 1 786 1 360 ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ Liczba placówek 44 2 2 2 2 Liczba uczestników zajęć 45 94 95 97 98 30
5. KADRA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ W roku 2013, we wszystkich pomorskich ośrodkach pomocy społecznej oraz w powiatowych centrach pomocy rodzinie pracowało w sumie 4 046 osób, z czego 1 217 osób pracowało jako pracownicy socjalni, 182 osoby pracowały na stanowiskach kierowniczych, a 2 647 osób pracowało na pozostałych stanowiskach. 217 spośród wszystkich pracowników socjalnych stanowiły osoby zatrudnione ramach EFS. Ponadto, w roku oceny w pomorskich jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej pracowało 406 wolontariuszy, 416 osób w ramach zatrudnienia subsydiowanego, oraz 170 stażystów. Kadra OPS/PCPR kadra kierownicza pracownicy socjalni pozostali 2110 2 647 2 676 1 165 1 217 1 229 178 182 182 2012 2013 prognoza 2014 Pracownicy socjalani według wykształcenia 808 859 357 358 363 361 2012 rok 2013 rok 35 40 105 120 Wykształcenie wyższe Wykształcenie średnie Specjalizacja 1-ego stopnia w zawodzie Specjalizacja 2-ego stopnia w zawodzie Specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 31
W roku oceny zdecydowana większość, czyli 852 pomorskich pracowników socjalnych posiadało wykształcenie wyższe. W stosunku do roku 2012 wzrosła liczba pracowników socjalnych ze specjalizacją 2 ego stopnia oraz liczba pracowników socjalnych ze specjalizacją z organizacji pomocy społecznej. W roku oceny nie każda gmina spełniała ustawowy wymóg zatrudnienia co najmniej 1 pracownika socjalnego na 2000 mieszkańców. Na mapie poniżej kolorem żółtym wyszczególnione zostały gminy w których nie spełniony został dotychczas ten wymóg. Mapa 4: Liczba pracowników socjalnych przypadających na 2000 mieszkańców 32
6. ŚRODKI FINANSOWE NA WYDATKI W POMOCY SPOŁECZNEJ I INNYCH OBSZARACH POLITYKI SPOŁECZNEJ W BUDŻECIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ŚRODKI FINANSOWE NA WYDATKI W POMOCY SPOŁECZNEJ I INNYCH OBSZARACH POLITYKI SPOŁECZNEJ W BUDŻECIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (zadania własne i zadania zlecone) W złotych WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie Rok 2011 Rok 2012 OGÓŁEM Rok oceny 2013 Rok po ocenie Potrzeby Dwa lata po ocenie OGÓŁEM ( działy) 1 1 416 509 693 1 541 948 188 1 642 316 336 1 658 920 622 1 638 121 356 W budżecie OPS/PCPR 2 914 512 799 998 889 186 1 088 647 267 1 087 961 851 1 080 313 855 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii - środki gminy / środki powiatu (własne i zewnętrzne) 851 - OCHRONA ZDROWIA 3 1 976 758 2 258 098 2 739 531 3 085 903 3 057 884 W budżecie OPS/PCPR 4 213 505 229 566 273 182 300 504 310 781 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi - środki gminy / środki powiatu (własne i zewnętrzne) 5 27 380 939 27 474 085 30 366 193 30 824 864 30 526 618 W budżecie OPS/PCPR 6 5 244 909 5 304 470 5 713 217 6 266 988 6 299 323 85201 - Placówki opiekuńczowychowawcze - środki gminy / środki powiatu (własne i zewnętrzne) 852 - POMOC SPOŁECZNA 7 51 790 177 55 111 095 61 165 476 59 562 728 60 229 977 W budżecie OPS/PCPR 8 5 137 134 8 089 205 7 532 590 9 057 813 9 157 453 85202 - Domy pomocy społecznej - środki gminy / środki powiatu (własne i zewnętrzne) 9 147 702 090 153 927 735 165 149 290 168 455 904 168 574 246 W budżecie OPS/PCPR 10 21 054 804 25 145 833 28 664 832 29 672 685 28 290 082 85203 - Ośrodki Wsparcia - środki gminy / środki powiatu (własne i zewnętrzne) 11 21 019 818 31 187 608 33 852 465 36 190 098 36 294 084 W budżecie OPS/PCPR 12 15 184 547 23 981 041 22 829 115 23 699 364 23 796 110 33