Krzysztof Krzykowski Adam Szostak ENCYKLOPEDIA technika zasady siatkarze
4 ENCYKLOPEDIA SIATKÓWKI Spis treści Krótka historia siatkówki 6 Zasady i technika gry 16 Organizacje siatkarskie 64 Najważniejsze rozgrywki 70 Najlepsi siatkarze 80 Najlepsze siatkarki 100 Trenerzy 112 Superdrużyny 120
Początki siatkówki sięgają końca XIX wieku, a współcześnie cieszy się ona ogromną popularnością na całym świecie. Widowiskowe zagrania bloki, ataki i serwisy wzbudzają emocje wśród miłośników tego sportu. Kibice z wypiekami na twarzy śledzą lot piłki nad siatką, trzymając kciuki za swoich faworytów. Również w Polsce siatkówka zyskała dużą popularność dzięki męskiej i żeńskiej reprezentacji, które święcą triumfy na najważniejszych siatkarskich rozgrywkach. Jakie były początki siatkówki? Kiedy rozegrano pierwsze oficjalne turnieje? Jak przebiega mecz piłki siatkowej? W jaki sposób odbijać piłkę na boisku? Warto to wszystko wiedzieć, by rozumieć obowiązujące w siatkówce zasady i stać się prawdziwym siatkarskim kibicem. WSTĘP 5
6 ENCYKLOPEDIA SIATKÓWKI
KRÓTKA HISTORIA SIATKÓWKI 7 KRÓTKA HISTORIA SIATKÓWKI
8 ENCYKLOPEDIA SIATKÓWKI KRÓTKA HISTORIA SIATKÓWKI Początki siatkówki Zasady gry, która przypomina dzisiejszą siatkówkę, zostały wymyślone pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. William G. Morgan, na co dzień nauczyciel wychowania fizycznego w jednej z chrześcijańskich szkół YMCA, czyli Young Men s Christian Association (Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej) w miasteczku Holyoke w stanie Massachusetts w Stanach Zjednoczonych, wpadł na pomysł nowej gry mintonette. Pomysłodawca siatkówki William G. Morgan Pierwsze zasady po trzy serwisy. Nie istniały ograniczenia w liczbie odbić piłki przez jedną drużynę zawodnicy Była to gra zespołowa wzorowana na koszykówce. mogli podawać między sobą wiele razy. W każdym Morgan połączył w niej elementy nie tylko zespole na boisku mogła przebywać dowolna koszykówki, lecz także piłki ręcznej, badmintona, liczba graczy. Piłka, którą wtedy grano, była też bejsbolu i tenisa. Mecz rozgrywano w hali, na znacznie cięższa niż ta, której obecnie używa się boisku przedzielonym siatką, która inaczej niż w siatkówce. w tenisie nie dotykała ziemi, ale była zawieszona w powietrzu. Punkt zdobywała drużyna, której udało się zagrać piłkę w pole po drugiej stronie siatki tak, by piłka dotknęła ziemi. Zasady spisane przez Williama G. Morgana określały wysokość siatki (196 centymetrów), rozmiary boiska oraz podstawowe reguły obowiązujące w grze. Mecz składał się z dziewięciu rund. W każdej rundzie dany zespół miał Na początku siatkówka stanowiła połączenie koszykówki, piłki ręcznej, badmintona, bejsbolu i tenisa Niedaleko kosza Siatkówka została wymyślona w miejscowości Holyoke, oddalonej około 30 kilometrów od Springfield, miasta, w którym w 1891 roku rozegrano pierwszy mecz koszykówki.
KRÓTKA HISTORIA SIATKÓWKI 9 Latająca piłka Pierwszy mecz w mintonette rozegrano w 1895 roku w Springfield. Nowa gra bardzo spodobała się widzom. Kibice, obserwując lot piłki nad siatką, nazwali ją volleyball, co po polsku znaczy latająca piłka. Gra szybko stała się popularna na całym świecie. W siatkówkę grano nie tylko w Stanach Zjednoczonych, lecz także na innych kontynentach. W Europie i Azji zaczęły powstawać zespoły siatkarskie. Siatkówka narodziła się w Holyoke w Stanach Zjednoczonych. Miasteczko około 1920 roku Różne nazwy O siatkówce mówiono początkowo latająca piłka, dłoniówka lub przebijanka. W siatkówkę można grać niemal wszędzie. Boisko do siatkówki na Annapurnie w Himalajach
10 ENCYKLOPEDIA SIATKÓWKI Oficjalne reguły Im popularniejsza stawała się nowa dyscyplina, tym więcej rodziło się nieporozumień. Zasady stworzone przez Williama G. Morgana nie określały na przykład liczby graczy poszczególnych drużyn. Zawodnicy często kłócili się też o to, ile maksymalnie odbić można wykonać. W różnych miejscach świata obowiązywały inne zasady. W zespołach z Azji występowało kilkunastu zawodników, a drużyny ze Stanów Zjednoczonych składały się z kilku siatkarzy. Postanowiono więc spisać na nowo reguły, które obowiązywałyby we wszystkich zakątkach świata. W 1918 roku ustalono, że zespoły siatkarskie będą się składać z sześciu graczy, później wprowadzono zasadę trzech odbić piłki przez jeden zespół. Siatkówka około 1948 roku Zmiany przepisów Siatkówka jest sportem, w którym bardzo często dochodzi do zmian przepisów. Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej (FIVB) raz na kilka lat wprowadza nowe reguły gry. Zmiany mają służyć podniesieniu widowiskowości siatkówki. Federacja siatkarska W 1947 roku w Paryżu, stolicy Francji, powstała Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej FIVB (Fédération Internationale de Volleyball). Wśród założycieli FIVB znalazło się 14 krajów, w tym Polska. Powstanie FIVB bardzo pomogło w dalszym rozwoju siatkówki. Światowa federacja nie tylko dbała o to, żeby przepisy były spójne, lecz także zajęła się organizacją międzynarodowych zawodów siatkarskich.
KRÓTKA HISTORIA SIATKÓWKI 11 Pierwsze rozgrywki Pierwszy międzynarodowy turniej piłki siatkowej rozegrano w 1913 roku w Manili na Filipinach. W zawodach wzięły udział drużyny Japonii, Chin oraz gospodarza turnieju, Filipin. W 1949 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa świata mężczyzn, a trzy lata później, w 1952 roku, mistrzostwa świata kobiet. Mistrzostwa Europy mężczyzn wprowadzono do kalendarza w 1948 roku, a kobiet w 1949 roku. Na igrzyskach olimpijskich siatkówka zadebiutowała w 1964 roku w Tokio. Na początku XX wieku spisano na nowo reguły siatkówki Pierwsze rozgrywki siatkarskie MĘŻCZYŹNI KOBIETY MISTRZOSTWA ŚWIATA 1949 1952 MISTRZOSTWA EUROPY 1948 1949 IGRZYSKA OLIMPIJSKIE 1964 1964 Igrzyska olimpijskie w Tokio w 1964 roku
12 ENCYKLOPEDIA SIATKÓWKI Siatkówka w Polsce Do Polski siatkówka zawitała na początku XX wieku za sprawą organizacji YMCA oraz francuskich i amerykańskich żołnierzy. Polacy na początku tylko podpatrywali, jak grają żołnierze, a następnie sami zaczęli odbijać piłkę między sobą. Mecz siatkówki w latach 40. XX wieku, Polska W protokole W siatkówce w przeciwieństwie na przykład do piłki nożnej jako występ w drużynie narodowej uznaje się nie wejście na boisko i udział w meczu, ale wpisanie do protokołu meczowego. Pierwszy mecz siatkówki w naszym kraju odbył się w Warszawie w 1919 roku. Rok później w Łodzi rozegrano pierwszy turniej drużyn szkolnych. Pierwsze mistrzostwa Polski w siatkówce zorganizowano w 1929 roku w Warszawie. W kategorii kobiet zwyciężył zespół AZS Warszawa, a wśród mężczyzn mistrzostwo zdobyli siatkarze YMCA Łódź.