RAPORT I ANALIZA SZKOLNYCH WYNIKÓW EGZAMINU MATURALNEGO Z BIOLOGII MAJ 2012

RAPORT I ANALIZA SZKOLNYCH WYNIKÓW EGZAMINU MATURALNEGO Z BIOLOGII MAJ 2012 POZIOM PODSTAWOWY I. PODSTAWOWE INFORMACJE O ARKUSZU I uczniów, którzy przystąpili do egzaminu uczniów nieobecnych Narzędzie badawcze stanowił zestaw zadań dla poziomu podstawowego przygotowany przez CKE w Warszawie II. ANALIZA ILOŚCIOWA - STATYSTYCZNE ZESTAWIENIE WYNIKÓW Tabela 1. Miary statystyczne wyników arkusza I Wskaźniki testu Miary zadań 30 Maksymalna liczba 50 Rozstęp wyników uczniów Średni wynik testowania (średnia arytmetyczna) Tabela 2. Kartoteka sprawdzanych umiejętności dla arkusza I wraz ze standardami egzaminacyjnymi i współczynnikami łatwości dla okręgu i szkoły Nr zad. 1 2a 2b Sprawdzane umiejętności Wskazanie układów w organizmie człowieka, w których występuje nabłonek migawkowy i określenie jego funkcji w każdym z nich Zinterpretowanie informacji przedstawionych w tekście dotyczących budowy naskórka Określenie roli warstwy zrogowaciałych komórek naskórka w ochronie organizmu człowieka Stan dard I.2a.1 0,16 III.2a 0,14 I. 2a.1 0,45 3 Scharakteryzowanie budowy układu ruchu człowieka I.1b.8 0,57 4 Wyróżnienie cech budowy szkieletu człowieka stanowiących przystosowanie do dwunożnego chodu I.2a.1 0,36 Rozpoznanie rodzaju naczynia krwionośnego na 5a podstawie cech jego budowy przedstawionych na rysunku I.1a.1 0,45 5b Zinterpretowanie informacji przedstawionych na rysunku wyjaśnienie roli mięśni szkieletowych w transporcie krwi w żyłach III.2a 0,25 6a Scharakteryzowanie tkanki łącznej na przykładzie krwi I.1a.3 0,30 6b Określenie funkcji białek osocza krwi człowieka I.1c.6 0,24 7a Planowanie działania na rzecz własnego zdrowia III.1b 0,59 Współczynnik łatwości okręg szkoła

określenie miejsca i sposobu pomiaru własnego tętna Opisanie warunków przeprowadzenia obserwacji 7b wpływu wysiłku fizycznego na przyspieszenie pracy III.1b 0,67 serca 8 Scharakteryzowanie elementów układu odpornościowego I.1a.6 0,23 9a Uzupełnienie schematu transportu gazów oddechowych w organizmie człowieka na podstawie jego opisu II.3a 0,61 10 Określenie znaczenia pęcherzykowej budowy płuc człowieka dla wymiany gazowej I.2a.1 0,24 11 Przetwarzanie informacji według podanych zasad uzupełnienie tabeli i na jej podstawie skonstruowanie II.3a 0,51 wykresu słupkowego 12a Odczytanie informacji przedstawionych w formie tekstu podanie brakującego opisu wskazanej osi wykresu II.1a 0,45 12b Sformułowanie i uzasadnienie opinii na podstawie informacji przedstawionych na wykresie III.3b 0,54 13 Zinterpretowanie przedstawionych w tekście informacji dotyczących wtórnej odpowiedzi immunologicznej III.2a 0,40 14 Rozpoznanie witaminy opisanej w tekście i określenie jej roli w organizmie człowieka I.3c.8 0,22 15a Podanie nazwy enzymu wydzielanego w narządzie wskazanym na rysunku i nazwy trawionego przez ten I.4a.2 0,23 enzym składnika pokarmowego 15b Rozpoznanie narządu wskazanego na rysunku i określenie jego funkcji I.1a.4 0,14 15c Określenie podstawowej funkcji jelita grubego I.1c.4 0,42 16 Wyjaśnienie roli dwunastnicy w trawieniu tłuszczów I.4a.2 0,12 17 Opisanie budowy i funkcjonowania siatkówki oka określenie roli czopków w procesie widzenia I.1a.5 0,32 Rozpoznanie neuronów uczestniczących 18a w przewodzeniu impulsu nerwowego w łuku I.4b.5 0,11 odruchowym przedstawionym na schemacie 18b Wskazanie efektora na przedstawionym schemacie łuku odruchowego I.4b.5 0,71 19 Rozpoznanie na rysunkach podstawowych narządów w organizmie człowieka i określenie ich roli w procesie I.1a.7 0,49 wydalania 20 Określenie funkcji łożyska I.1c.4 0,39 Uzasadnienie na przykładzie wybranej zmiany 21 adaptacyjnej pozytywnego wpływu wysiłku fizycznego III.3a 0,35 na organizm człowieka 22 Określenie sposobu dziedziczenia wskazanych chorób genetycznych człowieka I.4c.17 0,28 23a Określenie etapów ekspresji informacji genetycznej przedstawionych na schemacie II.2a 0,56 Wyróżnienie rodzajów RNA powstających we 23b wskazanym procesie i określenie jego roli w biosyntezie I.4c.15 0,31 białka 24 Opisanie genomu człowieka I.4c.16 0,23 25 Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u człowieka zapisanie krzyżówki genetycznej i określenie prawdopodobieństwa wystąpienia danej cechy III.2c 0,27 26 Rozwiązanie zadania genetycznego z zakresu III.2c 0,87

27a 27b 27c 28a 28b 29 30 dziedziczenia grup krwi u człowieka Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie określenie zależności między stężeniem pestycydu w organizmach a ich miejscem w sieci troficznej Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie wyjaśnienie przyczyny porównywalnego stężenia DDD w organizmie ryby drapieżnej i ptaka rybożernego Określenie zależności międzygatunkowej między rybą drapieżną a ptakiem rybożernym w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej Określenie na podstawie tekstu możliwych poziomów troficznych, do których należy kowalik Zapisanie łańcucha pokarmowego z udziałem kowalika i krogulca na podstawie informacji w tekście Skonstruowanie schematu krążenia materii w ekosystemie z wykorzystaniem podanych informacji Sformułowanie argumentu uzasadniającego korzyści dla ochrony środowiska z wykorzystania biogazu jako źródła energii III.2a 0,42 II.2a 0,30 I.3a.2 0,74 I.3a.2 0,36 II.3a 0,31 II.3a 0,08 III.3a 0,30 Tabela 3. Klasyfikacja zadań z arkusza dla poziomu podstawowego według współczynników łatwości Współczynnik łatwości Stopień trudności Numery zadań w okręgu Numery zadań w szkole umiejętności w okręgu 0,00 0,19 bardzo trudne 1 (0,16), 2a (0,14),, 15b (0,14), 16 (0,12), 18a (0,11), 29 (0,08) 6 0,20 0,49 trudne 2b, 4, 5a, 5b, 6a, 6b, 8, 10, 12a, 13, 14, 15a, 15c, 17, 19, 20, 21, 22, 23b, 24, 26 25, 27a, 27b, 28a, 28b, 34 0,50 0,69 umiarkowanie trudne 3, 7a, 7b, 9, 11, 12b, 23a 7 0,70 0,89 łatwe 18b, 26, 27c 3 0,90 1,00 bardzo łatwe - - umiejętności w szkole Egzamin maturalny z biologii 2009 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji III: tworzenie informacji 50% do zdobycia (25 pkt.) 24% do zdobycia (12 pkt.) 26% do zdobycia (13 pkt.) Egzamin maturalny z biologii 2010 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji 40% do zdobycia (20 pkt.) 26% do zdobycia (13 pkt.)

III: tworzenie informacji 34% do zdobycia (17 pkt.) Egzamin maturalny z biologii 2011 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji III: tworzenie informacji 48% do zdobycia (20 pkt.) 26% do zdobycia (13 pkt.) 26% do zdobycia (17 pkt.) Egzamin maturalny z biologii 2012 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji III: tworzenie informacji 58% do zdobycia (29 pkt.) 14% do zdobycia (7 pkt.) 28% do zdobycia (14 pkt.) Tabela 4. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z I obszaru standardów (wiadomości i ich rozumienie) z arkusza dla poziomu podstawowego 1) opisywanie budowy i funkcji organizmu człowieka 2) przedstawianie związków między strukturą i funkcją w organizmie człowieka 3) przedstawianie i wyjaśnianie zależności pomiędzy organizmem i środowiskiem 4) przedstawianie i wyjaśnianie zjawisk oraz procesów biologicznych 3.(0,57), 5a (0,46), 6a (0,31), 6b (0,24), 8.(0,23), 15b (0,14), 15c (0,43), 17.(0,32), 19.(0,50), 20.(0,40) 1.(0,16), 2b (0,46), 4.(0,37), 10.(0,24) 14.(0,22), 27c (0,74), 28a (0,37) 15a (0,24), 16.(0,13), 18a (0,11), 18b (0,71), 22.(0,28), 23b (0,32), 24.(0,24) 13 0,37 5 0,28 3 0,44 8 0,29 Razem 24 zadania 29 śr.0,34 Tabela 5. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z II obszaru standardów (korzystanie z informacji) z arkusza dla poziomu podstawowego 1) odczytywanie informacji przedstawionych w różnej formie 2) selekcjonowanie, porównywanie informacji 3) przetwarzanie informacji według podanych zasad 12a (0,45) 1 0,45 23a (0,57) 1 0,57 9.(0,62), 11.(0,53), 28b (0,31), 29.(0,08) 5 0,41 Razem: 6 zdań 7 śr.0,44

Tabela 6. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z III obszaru standardów (tworzenie informacji) z arkusza dla poziomu podstawowego 1) planowanie działania na rzecz ochrony własnego zdrowia i środowiska 2) interpretowanie informacji i wyjaśnianie zależności przyczynowoskutkowych pomiędzy prezentowanymi faktami 3) formułowanie wniosków oraz formułowanie i uzasadnianie opinii na podstawie analizy informacji 7a (0,59), 7b (0,68) 3 0,62 2a (0,15), 5b (0,26), 13.(0,40), 25.(0,28), 26.(0,87), 27a (0,44), 27b (0,31) 12b (0,55), 21.(0,36), 30.(0,31) 8 0,37 3 0,41 Razem: 13 zadań 14 śr.0,43 III. WYNIKI W SKALI STANINOWEJ DLA KRAJU IV. ANLALIZA MERYTORYCZNA V. WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY

POZIOM ROZSZERZONY I. PODSTAWOWE INFORMACJE O ARKUSZU II uczniów, którzy przystąpili do egzaminu: uczniów nieobecnych: Narzędzie badawcze stanowił zestaw zadań dla poziomu rozszerzonego przygotowany przez CKE w Warszawie II. ANALIZA ILOŚCIOWA - STATYSTYCZNE ZESTAWIENIE WYNIKÓW Tabela 1. Miary statystyczne wyników arkusza II Wskaźniki testu Miary zadań 38 Maksymalna liczba 60 Rozstęp wyników uczniów Średni wynik testowania (średnia arytmetyczna) Tabela 2. Kartoteka sprawdzanych umiejętności dla arkusza II wraz ze standardami egzaminacyjnymi i współczynnikami łatwości dla okręgu i szkoły Nr Współczynnik Stan zad. Sprawdzane umiejętności łatwości dard okręg szkoła 1 Opisanie organelli komórkowych na przykładzie mitochondriów I.1a.7 0,29 2 Scharakteryzowanie rodzajów transportu przez błony komórkowe z wykorzystaniem podanych informacji II.3b 0,76 3 Wyjaśnienie zależności pomiędzy organizmem a środowiskiem na przykładzie osmoregulacji u pierwotniaków słodkowodnych III.2a 0,46 4a Na podstawie informacji w tekście wyjaśnienie wpływu promieniowania UV na metabolizm bakterii III.2a 0,20 4b Na podstawie informacji w tekście wyjaśnienie wpływu promieniowania UV na rozmnażanie się bakterii III.2a 0,15 5 Wykazanie obronnej przed drobnoustrojami funkcji skóry na przykładzie wybranej cechy skóry I.1c.6 0,31 6a Określenie właściwości enzymu na podstawie informacji przedstawionych na schemacie II.1b 0,81 6b Zaklasyfikowanie enzymu przedstawionego na schemacie według typu przeprowadzanej reakcji I.1a.6 0,93 7 Wyjaśnienie zależności przyczynowo-skutkowej na przykładzie wpływu zmian temperatury na przebieg reakcji enzymatycznej III.2a 0,37 8a Sformułowanie problemu badawczego na podstawie opisu przebiegu doświadczenia III.1a 0,59 8b Zinterpretowanie wyniku przeprowadzonego doświadczenia wyjaśnienie procesu rozkładu nadtlenku wodoru III.1a 0,48 9a Odczytanie z tekstu cech granulocytów obojętnochłonnych, uzasadniających ich funkcję obronną II.1a 0,83 9b Określenie rodzaju odporności organizmu warunkowanej przez I.4a.8 0,46

granulocyty obojętnochłonne 10 Określenie podobieństwa w budowie tętnic i żył wynikającego z ich porównania I.2b.2 0,63 11a Rozpoznanie na schemacie wskazanego elementu budowy układu pokarmowego i określenie jego funkcji I.1a.1 0,34 11b Rozpoznanie na schemacie elementu budowy układu pokarmowego na podstawie jego funkcji I.1c.1 0,78 12 Wyjaśnienie zależności między ruchami perystaltycznymi przełyku a przemieszczaniem się pokarmu w przewodzie pokarmowym III.2a 0,75 człowieka 13a Opisanie budowy dołka środkowego (plamki żółtej) w siatkówce oka na podstawie informacji przedstawionych na wykresie II.1b 0,68 13b Opisanie roli tarczy nerwu wzrokowego (plamki ślepej) w funkcjonowaniu oka I.1a.5 0,33 13c Rozróżnienie i scharakteryzowanie elementów budowy siatkówki oka I.1a.5 0,36 14 Sformułowanie wniosku na podstawie analizy wyników przeprowadzonych obserwacji III.3a 0,94 15 Wyjaśnienie związku między wpływem leku psychotropowego na działanie synapsy a funkcjonowaniem ośrodkowego układu III.1a 0,48 nerwowego 16 Określenie mechanizmu regulacji hormonalnej u człowieka na przykładzie działania hormonów antagonistycznych trzustki I.4a.11 0,62 17 Uporządkowanie przedstawionych na schemacie informacji dotyczących cyklu życiowego krążkopławów I.4a.9 0,75 18a Wskazanie w budowie ryb cech adaptacyjnych do pokonywania oporu wody I.3a.2 0,88 18b Wskazanie w budowie ryb cechy odpowiedzialnej za regulację głębokości ich zanurzenia I.3a.2 0,78 19 Wykazanie związku obecności grzebienia na mostku ptaków ze sposobem ich poruszania się I.2a.2 0,39 20a Określenie przynależności systematycznej dziobaka i kolczatki podanie miejsca ich występowania I.1a.3 0,73 20b Określenie przynależności systematycznej dziobaka i kolczatki wskazanie cech odróżniających je od wszystkich pozostałych I.1a.9 0,60 ssaków 21a Scharakteryzowanie sposobu rozmnażania się zwierząt na przykładzie pchły ludzkiej I.4a.9 0,76 21b Skonstruowanie schematu cyklu rozwojowego pchły ludzkiej na podstawie tekstu II.3a 0,46 22 Scharakteryzowanie przebiegu i lokalizacji procesu fotosyntezy I.4a.3 0,58 23a Sformułowanie hipotezy badawczej potwierdzonej wynikiem przeprowadzonego doświadczenia III.1a 0,32 23b Wyjaśnienie wpływu zaplanowanych warunków doświadczenia na jego przebieg i wynik III.1a 0,68 24 Wyjaśnienie różnicy w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych w zależności od budowy ich drewna III.2a 0,12 25 Skonstruowanie diagramu słupkowego ilustrującego wpływ nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych na podstawie II.3a 0,62 danych w tabeli 26 Wyjaśnienie związku między niedoborem azotu w glebie a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków cukrowych III.2a 0,40 27a Planowanie przebiegu doświadczenia określenie próby kontrolnej III.1a 0,26 27b Zinterpretowanie wyników przeprowadzonego doświadczenia III.1a 0,67 28a Scharakteryzowanie procesu translacji na podstawie schematu II.1a 0,69

28b Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie III.2a 0,59 28c Wyjaśnienie funkcji elementów strukturalnych jądra komórkowego w procesie translacji I.4b.20 0,46 29 Określenie skutków mutacji w obrębie intronu u organizmów eukariotycznych I.4b.19 0,56 30a Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u różnych organizmów określenie genotypów opisanego organizmu III.2c 0,84 30b Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u różnych organizmów ustalenie genotypów rodziców opisanego III.2c 0,74 potomstwa i zapisanie krzyżówki genetycznej 31 Rozwiązanie zdania genetycznego z zakresu dziedziczenia cech u człowieka określenie sposobu dziedziczenia opisanej cechy III.2c 0,43 32a Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u różnych organizmów określenie fenotypów potomstwa III.2c 0,79 32b Określenie sposobu dziedziczenia opisanej cechy na podstawie analizy przedstawionych danych III.2c 0,46 33 Określenie na podstawie wykresu tendencji zmian powierzchni upraw GMO na świecie i podanie prawdopodobnej przyczyny III.2b 0,36 34a Określenie zalety kojarzenia krewniaczego w hodowli zwierząt I.4b.17 0,45 34b Sformułowanie argumentu uzasadniającego niekorzystność kojarzenia krewniaczego III.2a 0,39 35 Zredagowanie opisu przedstawionych na rysunkach zmian liczebności populacji orzęsków II.3b 0,56 36 Określenie przynależności dzięcioła dużego do poziomów troficznych w opisanym ekosystemie I.4a.14 0,74 37 Sformułowanie wniosku na podstawie opisu przeprowadzonego eksperymentu III.3a 0,17 38 Sformułowanie i uzasadnienie opinii dotyczącej ewolucji organizmów na podstawie analizy przedstawionych informacji III.3a 0,43 Tabela 3. Klasyfikacja zadań z arkusza dla poziomu rozszerzonego według współczynników łatwości Współczynnik łatwości Stopień trudności Numery zadań w okręgu Numery zadań w szkole umiejętności w okręgu 0,00 0,19 bardzo trudne 4a, 4b, 24, 37 4 0,20 0,49 trudne 0,50 0,69 umiarkowanie trudne 1, 3, 5, 7, 8b, 9b, 11a, 13b, 13c, 15, 19, 21b, 23a, 26, 27a, 28c, 31, 32b, 33, 34a, 34b, 38 8a, 10, 13a, 16, 20b, 22, 23b, 25, 27b, 28a, 28b, 29, 35 0,70 0,89 łatwe 2, 6a, 9a, 11b, 12, 17, 18a, 18b, 14 20a, 21a, 30a, 30b, 32a, 36 0,90 1,00 bardzo łatwe 6b, 14 2 22 13 umiejętności w szkole Egzamin maturalny z biologii 2009, 2010 I 2011 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji 40% do zdobycia(24 pkt) 13% do zdobycia (8 pkt.)

III: tworzenie informacji 47% do zdobycia (28 pkt.) Egzamin maturalny z biologii 2012 I: wiadomości i ich rozumienie II: korzystanie z informacji III: tworzenie informacji 40% do zdobycia(24 pkt) 17% do zdobycia (8 pkt.) 43% do zdobycia (28 pkt.) Tabela 4. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z I obszaru standardów (wiadomości i ich rozumienie) z arkusza dla poziomu rozszerzonego 1) opisywanie budowy i funkcji organizmu człowieka 2) przedstawianie związków między strukturą i funkcją w organizmie człowieka 3) przedstawianie i wyjaśnianie zależności pomiędzy organizmem i środowiskiem 4) przedstawianie i wyjaśnianie zjawisk oraz procesów biologicznych 1.(0,28), 5.(0,29), 6b (0,92), 11a (0,31), 11b (0,77), 12b (0,31), 12c (0,35), 20a (0,73), 20b (0,60) 9 0,51 10 (0,61), 19.(0,38) 3 0,46 18a (0,88), 18b (0,77) 2 0,82 9b (0,46), 16.(0,60), 17.(0,74), 21a (0,75), 22.(0,57), 28c (0,44), 29.(0,55), 34a (0,43), 36.(0,75) 10 0,59 Razem: 22 zdania 24 śr.0,54 Tabela 5. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z II obszaru standardów (korzystanie z informacji) z arkusza dla poziomu rozszerzonego 1) odczytywanie informacji przedstawionych w różnej formie 2) selekcjonowanie, porównywanie informacji 3) przetwarzanie informacji według podanych zasad 6a (0,80), 9a (0,83), 13a (0,67), 28a (0,69) 4 0,75-0 - - 2.(0,74), 21b (0,46), 25.(0,62), 35.(0,55) 6 0,62 Razem: 8 zadań 10 śr.0,67

Tabela 6. Współczynniki łatwości zadań oraz umiejętności z III obszaru standardów (tworzenie informacji) z arkusza dla poziomu rozszerzonego 1) planowanie działania na rzecz ochrony własnego zdrowia i środowiska 2) interpretowanie informacji i wyjaśnianie zależności przyczynowo-skutkowych pomiędzy prezentowanymi faktami 3) formułowanie wniosków oraz formułowanie i uzasadnianie opinii na podstawie analizy informacji 8a (0,58), 8b (0,45), 23a (0,31), 23b (0,66), 27a (0,24), 27b (0,67) 3.(0,44), 4a (0,18), 4b (0,14), 7.(0,36), 12.(0,74), 15.(0,47), 24. (0,11), 26.(0,38), 28b (0,58), 30a (0,85), 30b (0,75), 31.(0,43), 32a (0,79), 32b (0,48), 33.(0,34) 14.(0,93), 34b (0,29), 37.(0,16), 38.(0,42) 6 0,48 16 0,47 4 0,45 Razem: 25 zadań 26 śr.0,47 III. WYNIKI W SKALI STANINOWEJ DLA KRAJU IV. ANLALIZA MERYTORYCZNA

V. WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY Opracowanie analizy ilościowej na podstawie danych CKE i OKE w Poznaniu: Aldona Kotlenga