SPRAWOZDANIE z podróŝy słuŝbowej poza granicami kraju

Warszawa, 30 listopada 2009 r. SPRAWOZDANIE z podróŝy słuŝbowej poza granicami kraju A. Część ogólna 1. Skład delegacji Karol Krzywicki Dyrektor Departamentu Rynku Pocztowego, Małgorzata Michalska Naczelnik Wydziału w Gabinecie Prezesa, Piotr Łukomski Główny Specjalista w Wydziale Analiz i Sprawozdawczości DRP. 2. Cel podróŝy Udział w posiedzeniu plenarnym Europejskiego Komitetu ds. Regulacji Pocztowej (CERP). 3. Czas trwania i miejsce delegacji 18 20 listopada 2009 r., Monako. 4. Informacja o zawarciu w sprawozdaniu informacji poufnych uniemoŝliwiających podanie sprawozdania do publicznej wiadomości Sprawozdanie nie zawiera informacji poufnych uniemoŝliwiających podanie ich do publicznej wiadomości. B. Część szczegółowa W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele organów regulacyjnych i właściwych ministerstw nadzorujących rynek pocztowy z 32 krajów oraz zaproszeni goście, m.in.: Kamil Kiljański i Robert Pochmarski z Komisji Europejskiej, Won Ja Lee z Biura Międzynarodowego Światowego Związku Pocztowego (UPU), Bernard Damiens Sekretarz Generalny Zrzeszenia Europejskich Pocztowych Operatorów Publicznych (PostEurop), Walter Trezek przedstawiciel Europejskiej Federacji Marketingu Bezpośredniego (FEDMA) oraz Gretel Jones z Europejskiego Forum Konsumentów ds. Normalizacji (ANEC). Polskę reprezentowali Małgorzata Michalska, Karol Krzywicki i Piotr Łukomski z Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz ElŜbieta Pańczyk i Anna Karolak z Ministerstwa Infrastruktury. Posiedzenia plenarne Europejskiego Komitetu Regulacji Poczty (CERP) odbywają się, zgodnie z przyjętą zasadą, dwa razy w roku. W czasie obrad omawiana jest bieŝąca działalność jednostek organizacyjnych Komitetu grup i zespołów projektowych,

organizowane są dyskusje dotyczące aktualnych zagadnień sektora pocztowego (takŝe z udziałem innych organizacji związanych z rynkiem pocztowym), następuje wymiana informacji i doświadczeń w zakresie regulacji. XLI posiedzenie plenarne CERP odbyło się tym razem w Monako, w dniach 18 20 listopada 2009 r. Porządek zasadniczej części posiedzenia plenarnego przewidywał: 1. Przyjęcie projektu agendy i powitanie uczestników spotkania. 2. Przyjęcie raportu z posiedzenia plenarnego w Luksemburgu. 3. Raport Grupy Koordynacyjnej. 4. Raport Komitetu ds. Kontaktów CERP/Komisja Europejska. 5. Raporty Grup Roboczych i Zespołów Projektowych CERP. 6. Forum dyskusyjne zewnętrznych interesariuszy. 7. Reorganizacja CERP. 8. Omówienie działalności UPU. 9. Zagadnienia regulacyjne z perspektywy Komisji Europejskiej. 10. Forum dyskusyjne regulatorów. 11. Wymiana informacji między regulatorami. 12. Program następnych posiedzeń plenarnych. 13. Sprawy róŝne. Ad. 1-4 Formalnego otwarcia posiedzenia dokonał Ulrich Dammann (Niemcy) - przewodniczący CERP. Agenda spotkania została przyjęta bez zastrzeŝeń. Przyjęto raporty z poprzedniego posiedzenia plenarnego CERP, które odbyło się w Luksemburgu w dniach 6 8 maja 2009 r. oraz z posiedzenia Grupy Koordynacyjnej CERP i Komitetu ds. Kontaktów CERP/Komisja Europejska z 23 września 2009 r. w Brukseli. Ad. 5 Raporty Grup Roboczych i Zespołów Projektowych CERP Przewodniczący poszczególnych grup i zespołów CERP przedstawili raporty z działalności: - Grupy Roboczej ds. Stosowania (Szwecja), - Grupy Roboczej ds. Polityki (Holandia), - Zespołu Projektowego ds. Polityki (Norwegia), - Zespołu Projektowego ds. Organów Regulacyjnych (W.Brytania), - Zespołu Projektowego ds. Kosztów/Regulacji Cen (Szwajcaria), - Zespołu Projektowego ds. Finansowania Usługi Powszechnej (Szwecja), - Zespołu Projektowego ds. Usługi Powszechnej (Polska), - Zespołu Projektowego ds. Nadzoru i Rynku (Belgia), - Zespołu Projektowego ds. Statystyki (Francja), - Zespołu Projektowego ds. Konsumentów (Niemcy), - Zespołu Projektowego ds. ZrównowaŜonego Rozwoju (Belgia). Przewodniczący Zespołu Projektowego ds. Usługi Powszechnej Piotr Łukomski z UKE omówił w formie prezentacji opracowany przez zespół Przewodnik implementacyjny ( Implementation Guide ). Jest to obszerny dokument zawierający analizę bieŝącej sytuacji 2

na pocztowym rynku Wspólnoty w zakresie kształtu i sposobów świadczenia powszechnej usługi pocztowej. Przewodnik implementacyjny identyfikuje słabe i mocne strony stosowanych rozwiązań oraz przedstawia wnioski wraz z rekomendacjami. Opracowanie to powinno być szczególnie przydatne dla organów regulacyjnych i właściwych ministerstw w świetle konieczności implementacji postanowień dyrektywy pocztowej do końca 2010 r. Prezentacja stanowi załącznik do sprawozdania. Raport Zespołu Projektowego ds. Usługi Powszechnej, podobnie jak pozostałe raporty grup i zespołów projektowych, zostały zatwierdzone jednogłośnie. Ad. 6 Forum dyskusyjne interesariuszy W czasie obrad plenarnych zorganizowano po raz kolejny dwa fora dyskusyjne: forum z udziałem przedstawicieli organów regulacyjnych tzw. forum regulatorów oraz forum z udziałem zaproszonych gości spoza CERP tzw. zewnętrznych interesariuszy. Forum dyskusyjne interesariuszy poświęcone było kwestiom jakości usług pocztowych. Motywem przewodnim było pytanie: Czy istnieje potrzeba pomiaru jakości usług na zliberalizowanym rynku pocztowym? Do udziału w forum zostali zaproszeni goście reprezentujący instytucje i organizacje związane z sektorem pocztowym: FEDMA, ANEC, PostEurop, Komisja Europejska, Quotas i Mail Competition Forum. Podczas dyskusji ścierały się róŝne poglądy i niekiedy skrajne punkty widzenia. RóŜnice zdań dotyczyły głównie jakości usług w obrocie międzynarodowym. W opinii części prelegentów (m.in. FEDMY) jakość tych usług pozostawia wiele do Ŝyczenia, natomiast zdaniem PostEurop usługi te świadczone są na wysokim poziomie. Dla uzasadnienia swojej tezy przedstawiciel FEDMY powołał się na wyniki badań swojej federacji opartej na rzeczywistych strumieniach poczty. Komisja podkreśliła, Ŝe normy techniczne i ich harmonizacja są potrzebne przede wszystkim dla uŝytkowników usług. Normy jakości w obrocie międzynarodowym zostały określone w dyrektywie pocztowej, natomiast ustalanie norm dla przesyłek krajowych, które muszą zapewnić ich zgodność z normami określonymi dla przesyłek zagranicznych w ramach Wspólnoty, leŝy w gestii państw członkowskich. Zaznaczono, Ŝe normy jakości powinny odnosić się w szczególności do czasu przebiegu przesyłek oraz regularności i niezawodności usług. Komisja zwróciła uwagę, Ŝe choć normy są dobrem ogólnodostępnym, nie powinny być nadmiernie stosowane, zwłaszcza wobec firm wchodzących na rynek. WyraŜono pogląd, Ŝe normy są jedynie narzędziem, a nie celem samym w sobie. Przyjmując określone normy międzynarodowe, dyskusja na temat rozbieŝności wyników pomiaru jakości, opartych na róŝnorodnych nieoficjalnych standardach, staje się zbędna. Zgodzono się co do tego, Ŝe czynnikiem sprzyjającym poprawie jakości usług jest konkurencja rynkowa. UŜytkownicy usług, zwłaszcza klienci biznesowi mając wybór, mogą zawierać umowy z tymi operatorami, którzy oferują korzystne dla nich warunki. Natomiast klienci indywidualni w praktyce są często tą grupą, która jest najbardziej poszkodowana, gdyŝ nie mają tak duŝej siły oddziaływania jak masowi nadawcy. Jak pokazują konkretne przykłady, świadczenie usług pocztowych, szczególnie w pełnym zakresie, tj. od końca do końca, nie jest sprawą prostą. Jeden z uczestników dyskusji przedstawił problemy, z jakimi boryka się niemiecka firma PIN AG, która stworzyła 3

konkurencyjną, w stosunku do Deutsche Post AG, ogólnokrajową sieć pocztową. Operator ten deklarował termin doręczenia poczty D+1, tymczasem w praktyce adresaci otrzymywali przesyłki po 5 6 dniach od daty nadania. Z drugiej strony doświadczenia z rynku paczek i przesyłek kurierskich/ekspresowych wskazują na to, Ŝe jakość tych usług jest na wysokim poziomie i dla jej zapewnienia nie są potrzebne Ŝadne normy. Jakość wymuszana jest przez silną konkurencję wśród operatorów pocztowych walczących o klienta. Ad. 7 Restrukturyzacja CERP Dyskutowano na temat funkcjonowania aktualnej struktury organizacyjnej CERP, zatwierdzonej na posiedzeniu plenarnym w październiku 2008 r. w Atenach. Celem przeprowadzonej restrukturyzacji było zmniejszenie obciąŝeń dla państw członkowskich CERP, uczestniczących równocześnie w wielu posiedzeniach grup roboczych i zespołów projektowych oraz uniknięcie nakładania się kompetencji poszczególnych grup. W wyniku restrukturyzacji zredukowano liczbę grup roboczych z dotychczasowych trzech (GR ds. Ekonomicznych, GR ds. Nadzoru/Danych Rynkowych i GR ds. Polityki) do dwóch: Grupy Roboczej ds. Stosowania (organy regulacyjne), oraz Grupy Roboczej ds. Polityki (właściwe ministerstwa). Jednocześnie zwiększeniu uległa liczba zespołów projektowych z pięciu do dziewięciu, na których spoczywa obecnie główny cięŝar działań merytorycznych CERP. Ustalono, Ŝe po następnym posiedzeniu plenarnym zostanie przeprowadzona ocena dokonanej restrukturyzacji. Doświadczenia z ostatnich miesięcy potwierdzają pewne słabości modelu organizacyjnego CERP, zwłaszcza jeśli chodzi o rolę i kompetencje grup roboczych. Dlatego teŝ zaistniała potrzeba modyfikacji obecnej struktury w celu poprawy efektywności działania Komitetu. Przewodniczący CERP przedstawił uzgodnione z członkami Grupy Koordynacyjnej załoŝenia nowej struktury Komitetu, u podstaw których leŝy: utrzymanie dotychczasowych zespołów projektowych, które będą prezentować wyniki swojej działalności posiedzeniu plenarnemu via sekretariat CERP; posiedzenie plenarne, tak jak dotychczas, pozostaje najwyŝszą instancją zatwierdzającą wszelkie działania jednostek organizacyjnych Komitetu, likwidacja grup roboczych, utrzymanie Komitetu ds. Kontaktów CERP Komisja Europejska i reaktywowanie komitetów ds. kontaktów CERP EEA (Europejskie Zrzeszenie Przewoźników Ekspresowych) i CERP PostEurop (Europejskie Zrzeszenie Publicznych Operatorów Pocztowych), powołanie grupy regulatorów państw naleŝących do Unii Europejskiej, zmiana formuły posiedzeń plenarnych (skrócenie czasu trwania obrad). Podkreślono potrzebę koordynacji działań podejmowanych przez zespoły projektowe, gdyŝ ze względu na znaczną liczbę zespołów nastąpiło rozproszenie ich obszarów aktywności. Uzgodniono, Ŝe jeszcze w grudniu br. opracowany zostanie przez członków Grupy ds. Koordynacji specjalny kwestionariusz, który pozwoli na zebranie uwag/komentarzy 4

od państw członkowskich Komitetu i stworzenie na ich podstawie optymalnego modelu organizacyjnego CERP. Ad. 8 Działalność UPU Pani Won-ja Lee z Biura Międzynarodowego Światowego Związku Pocztowego (UPU) dokonała prezentacji, w której omówiła ostatnie wydarzenia związane z działalnością Związku. Prelegentka skupiła się na obradach Rady Administracji statutowego organu Związku, które miały miejsce w dniach 11 13 listopada 2009 r. w Bernie. Na posiedzeniu Rady dokonano podsumowania działań Komitetów Wykonawczych UPU Komitetu 1 ds. Zarządzania, Komitetu 2 ds. Rozwoju i Współpracy, Komitetu 3 ds. Finansów i Administracji, Komitetu 4 ds. Strategii UPU oraz grup roboczych, grup działania i zespołów projektowych. Przekazała równieŝ informacje o innowacyjnych przedsięwzięciach Związku, w tym o utworzeniu internetowej domeny dot.post, mającej ułatwić dostęp do elektronicznej usługi pocztowej, a takŝe o działaniach mających na celu ograniczenie emisji dwutlenku węgla przez operatorów pocztowych oraz poprawę jakości usługi elektronicznego przekazu pienięŝnego, przede wszystkim w krajach najsłabiej rozwiniętych pod względem gospodarczym. Ponadto złoŝyła relację w sprawie stanu przygotowań do XXV Kongresu Związku w Katarze (25 września - 15 października 2012 r.) oraz międzynarodowej konferencji strategicznej UPU, która odbędzie się w Kenii w dniach 22 23 września 2010 r. Ad. 9 Sprawy regulacyjne - Komisja Europejska Komisja była reprezentowana przez nowego szefa wydziału ds. pocztowych Dyrekcji Generalnej Rynku Wewnętrznego i Usług Kamila Kiljańskiego (Polska) oraz Roberta Pochmarskiego (Austria). W czasie spotkania poruszono najistotniejsze zagadnienia regulacyjne związane z otwieraniem rynku pocztowego Wspólnoty na konkurencję: proces wdroŝenia dyrektywy pocztowej, podatek VAT na usługi pocztowe, badania sektora pocztowego, współpraca dwustronna CERP Komisja. Pan Kiljański zwrócił uwagę na zagroŝenia dla pełnego otwarcia rynku pocztowego Wspólnoty wynikające ze zróŝnicowanego tempa wdroŝenia dyrektywy pocztowej w poszczególnych państwach członkowskich Unii. Wskazał na konieczność przyspieszenia procesu implementacji III dyrektywy, przede wszystkim ze względu na skomplikowany proces legislacyjny i długie procedury parlamentarne w państwach członkowskich, a takŝe na potrzebę nadrobienia zaległości i niedociągnięć w implementacji II dyrektywy pocztowej. Jak zaznaczył, istotne jest nie tylko formalne wprowadzenie zapisów dyrektywy do krajowego ustawodawstwa, ale przede wszystkim ich właściwe stosowanie. Zwrócił przy okazji uwagę na prawidłową interpretację postanowień dyrektywy, którą naleŝy czytać nie dosłownie, lecz zgodnie z jej duchem. Jednocześnie zapowiedział, Ŝe Komisja ma zamiar niezwłocznie wszczynać postępowania przeciw tym krajom, które nie wprowadzą w Ŝycie przepisów ustawowych i wykonawczych 5

niezbędnych do wykonania dyrektywy do dnia 31 grudnia 2010 r. (art. 2), uwzględniając moŝliwość odstępstwa od tego zapisu. Omawiając kwestię podatku VAT na usługi pocztowe i konsekwencje orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tej sprawie, poinformował, Ŝe w grudniu br. odbędzie w Brukseli spotkanie komitetu ds. VAT, gdzie dyskutowana będzie propozycja Komisji dotycząca podatku VAT. Jeszcze w 2004 r. Komisja przedłoŝyła Radzie wniosek dotyczący zniesienia zwolnienia operatorów pocztowych świadczących powszechne usługi pocztowe z podatku VAT, jednak Rada nie zdołała do tej pory uzgodnić stanowiska w sprawie tego wniosku. Zaznaczono, Ŝe krajowe organy regulacyjne odgrywają waŝną rolę w tworzeniu jednolitego rynku wewnętrznego usług pocztowych. Główne wyzwania stojące przed krajowymi organami regulacyjnymi to m.in. zapewnienie interoperacyjności na rynku, gdzie działa wielu operatorów, podejmowanie działań mających na celu zniesienie barier wejścia oraz zapewnienie lepszego dostosowania taryf do kosztów. W obrębie tych zagadnień Komisja dostrzega waŝną rolę do spełnienia przez CERP, jako organizacji skupiającej i koordynującej działania organów regulacyjnych państw członkowskich. Komisja poinformowała o zrealizowaniu badania na temat Roli regulatorów na coraz bardziej konkurencyjnym rynku pocztowym, któremu poświęcone były specjalistyczne warsztaty (22 września br.) i zwróciła się z prośbą o przedstawienie przez CERP ewentualnych uwag i komentarzy do tego dokumentu. Przypomniała takŝe o zbliŝającym się posiedzeniu Komitetu Dyrektywy Pocztowej (15 grudnia br., Bruksela). Ad. 10 Forum dyskusyjne regulatorów Tematem forum regulatorów, które prowadził John Hearn z Irlandii Wiceprzewodniczący CERP były Obowiązki i zadania organów regulacyjnych na zliberalizowanym rynku usług pocztowych. W roli prelegentów wystąpili przedstawiciele organów regulacyjnych z Niemiec, Polski, Szwajcarii, W. Brytanii oraz dodatkowo przedstawiciele Komisji Europejskiej i WIK Consult GmbH. Polskę reprezentował Karol Krzywicki Dyrektor Departamentu Rynku Pocztowego w UKE. Dyskusja koncentrowała się wokół następujących zagadnień: czy w ogóle potrzebna jest regulacja w sektorze pocztowym po jego pełnym otwarciu? jakie są optymalne metody zapewnienia przez organ regulacyjny świadczenia powszechnej usługi pocztowej? w jaki sposób organ regulacyjny moŝe wspierać rozwój konkurencji rynkowej? jakie są priorytetowe zadania organu regulacyjnego w okresie najbliŝszych kilku lat? w jaki sposób organy regulacyjne powinny postępować, aby operatorzy pocztowi spełniali swoje obowiązki w zakresie usługi powszechnej? Wszyscy mówcy zgodzili się co do tego, Ŝe regulacja nawet po pełnym otwarciu rynku pocztowego będzie nadal potrzebna, przede wszystkim ze względu na konieczność zagwarantowania świadczenia usługi powszechnej. Regulacja jest i będzie niezbędna takŝe dla ochrony interesów konsumentów, ponadto, spełnia istotną rolę w stymulowaniu operatorów do zwiększenia efektywności działań ukierunkowanych na obniŝanie kosztów. Dyrektor Krzywicki podkreślił, Ŝe rynek usług pocztowych w Polsce znajduje się w zupełnie innej fazie rozwoju niŝ w czołowych krajach członkowskich Unii nadal obowiązuje obszar zastrzeŝony (do końca 2012 na zasadzie odstępstwa od art. 2 dyrektywy pocztowej), 6

a konkurencja rynkowa jest stosunkowo słabo rozwinięta. W tych warunkach rola regulatora rynku nabiera szczególnego znaczenia. NaleŜy przy tym pamiętać, jak stwierdził, Ŝe liberalizacja rynku nie moŝe ograniczać się do formalnej decyzji, lecz musi towarzyszyć jej rzeczywiste otwarcie na konkurencję i rozwój sił rynkowych. Zdaniem Komisji Europejskiej, choć dyrektywa pocztowa nie przedstawia rankingu mechanizmów gwarantujących dostępność usług pocztowych, wyraŝa preferencję dla sił rynkowych jako najbardziej odpowiedniej metody. Państwa członkowskie mają jednak w tym zakresie znaczną swobodę i mogą zastosować jedno z dostępnych rozwiązań lub ich kombinację. Tym niemniej waŝne jest, aby przy wyborze właściwej metody przestrzegać zasady obiektywności, proporcjonalności i minimalnych zakłóceń dla rynku. Odnosząc się do polskich doświadczeń, dyrektor Krzywicki zaznaczył, Ŝe według załoŝeń do projektu ustawy Prawo pocztowe, dostęp do usługi powszechnej będzie zrealizowany poprzez wyznaczenie operatora pocztowego do świadczenia określonego katalogu usług pocztowych na określonych warunkach, na ściśle określony czas. Takie rozwiązanie jest jedynym moŝliwym do przyjęcia wariantem w warunkach polskiego rynku pocztowego na jego obecnym etapie rozwoju. Pozostałe opcje, tj. pozostawienie usługi powszechnej siłom rynkowym bądź wprowadzenie procedury przetargowej dla zamawiania tych usług u operatorów pocztowych, mogłyby być rozwaŝane jedynie w warunkach rozbudowanej konkurencji w sektorze usług powszechnych. Ad. 11 Wymiana informacji Wymieniono informacje pomiędzy organami regulacyjnymi/właściwymi ministerstwami poszczególnych krajów na temat najnowszych wydarzeń na krajowych rynkach pocztowych. Dania duńskie ministerstwo transportu oraz szwedzkie ministerstwo gospodarki porozumiały się w sprawie fuzji dwóch największych operatorów pocztowych działających na tych rynkach - szwedzkiego Posten AB i duńskiego Post Danmark A/S; siedzibą nowego koncernu będzie Sztokholm; w ten sposób powstanie międzynarodowa spółka pocztowa, zatrudniająca ok. 53 tys. pracowników, mająca roczne obroty ok. 4,8 mld euro, której rynkową wartość określa się na ok. 5,5-6,5 mld euro; głównym motywem fuzji jest rosnąca konkurencja na rynku pocztowym, która (jak się przewiduje) nasili się po 2010 r., po zliberalizowaniu tego rynku i zniknięciu państwowych monopoli pocztowych. W. Brytania rząd brytyjski wycofał się z planów połączenia regulatora rynku pocztowego (Postcomm) z regulatorem rynku mediów i telekomunikacji (Ofcom). Fuzja obu instytucji miała nastąpić jesienią br; ministerstwo finansów wprowadziło podatek VAT na usługi pocztowe w zakresie tzw. poczty masowej. Niemcy zasadniczo wprowadzono w Ŝycie wszystkie przepisy ustawowe niezbędne do wdroŝenia dyrektywy pocztowej do końca grudnia 2010 r.; potrzebne są jedynie niewielkie zmiany dotyczące przepisów wykonawczych. Litwa nastąpiły zmiany w prawie pocztowym umoŝliwiające nakładanie sankcji finansowych na operatorów świadczących usługi ekspresowe/kurierskie za naruszenie prawa pocztowego. Holandia - pełne otwarcie rynku usług pocztowych w tym kraju nastąpiło z dniem 1 kwietnia 2009 r.; zdefiniowany zakres usługi powszechnej jest bardzo wąski i obejmuje jedynie 7

przesyłki listowe i paczki pocztowe (z wykluczeniem poczty masowej i przesyłek reklamowych). Ad. 12 Program następnych posiedzeń Zgodnie z wcześniejszymi uzgodnieniami, najbliŝsza sesja plenarna CERP odbędzie się w Krakowie, w dniach 5 7 maja 2010 r. Pan Łukomski dokonał prezentacji na temat posiedzenia w Polsce, w której przedstawił najistotniejsze informacje związane z organizacją tego przedsięwzięcia. Prezentacja stanowi odrębny załącznik do sprawozdania. Przewodniczący CERP ponownie zaapelował do delegatów z krajów członkowskich o rozwaŝenie moŝliwości organizacji posiedzenia plenarnego jesienią 2010 roku. W przypadku braku zgłoszeń rozwaŝana jest opcja skróconego jednodniowego posiedzenia w Niemczech. Kandydatem na gospodarza sesji plenarnej w 2011 roku jest Irlandia, natomiast w 2012 roku Cypr. Ad. 13 Sprawy róŝne Nie poruszono innych spraw, nie objętych agendą, i na tym zakończono posiedzenie. Wnioski Posiedzenie plenarne w Monako było dobrą okazją do przyjrzenia się działaniom organizacyjnym niezbędnym do przygotowania takiego przedsięwzięcia. Organizacja sesji plenarnej w Polsce w maju 2010 r. jest ogromnym wyzwaniem techniczno-logistycznym i nakłada na UKE wiele zadań. Dlatego warto wykorzystać doświadczenia w tej dziedzinie innych państw, gdzie wcześniej odbyły się obrady plenarne. W związku ze sfinalizowaniem przez Zespół Projektowy CERP ds. Usługi Powszechnej projektu dotyczącego Przewodnika Implementacyjnego naleŝy przystąpić, we współpracy z członkami zespołu, do opracowania planu pracy na najbliŝszy okres. 8