Główne MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI Badania wykonało konsorcjum firm: ACTIV GROUP i Instytut Turystyki na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 12 temat Turystyka zagraniczna. Instytut Turystyki Charakterystyka przyjazdów do Polski w pierwszym kwartale 12 roku I. Przyjazdy do Polski Wstępne szacunki 1 konsorcjum firm: Activ Group i Instytut Turystyki wskazują, że w pierwszym kwartale 12 roku było 14,4 miliona przyjazdów cudzoziemców, o 6% więcej niż w tym samym kwartale poprzedniego roku. Liczbę przyjazdów turystów w tym kwartale szacujemy na ponad 2,9 mln (o 12% więcej). Tabela 1. Liczba przyjazdów w pierwszym kwartale 12 r. według głównych grup krajów (w tys.) Kraj/grupa krajów Przyjazdy ogółem w tym turyści 1441 29 27 krajów 11525 1915 Stara 595 1465 53 95 Wielka Brytania 15 95 Niderlandy 13 1 Austria 8 7 Włochy 5 45 Francja 5 4 Szwecja 4 3 kraje 15 13 115 Nowa 56 45 Czeska Republika 35 4 163 7 18 Łotwa 11 1 Węgry 5 4 kraje 12 8 7 Sąsiedzi spoza Schengen 26 8 137 39 85 3 44 13 Ważne 8 8 USA 4 4 pozostałe * 4 4 Reszta świata 145 145 Źródło: badania i oszacowania konsorcjum firm: Activ Group i Instytut Turystyki. *) Australia, Japonia, Kanada, Korea Płd. 1 Wielkość ruchu przyjazdowego szacujemy na podstawie: własnych pomiarów, publikowanych przez Straż Graniczną bieżących danych o ruchu granicznym na granicy zewnętrznej strefy Schengen (pomocne są też dane SG z wcześniejszych lat); danych GUS o liczbie cudzoziemców korzystających z obiektów zakwaterowania zbiorowego według krajów. W miarę napływu kolejnych danych o korzystających z bazy noclegowej oraz danych Straży Granicznej dotyczących ruchu na wschodniej granicy, niniejsze oszacowania będą korygowane. Według dostępnych w chwili edycji tego komunikatu danych GUS, w ciągu pierwszych dwóch miesięcy 12 roku z obiektów zakwaterowania zbiorowego korzystało o 14% więcej cudzoziemców niż w tym samym okresie 11 roku. Liczba udzielonych im noclegów wzrosła o 13%. Do krajów o największym wzroście liczby korzystających z bazy noclegowej należą nasi sąsiedzi ze wschodu:, i (łącznie o 1/3). Spośród krajów europejskich wyróżniają się ponadto: Norwegia, Grecja, Finlandia, Szwajcaria, Łotwa, Turcja, Hiszpania i Węgry. Z krajów pozaeuropejskich zwraca uwagę znaczny wzrost liczby gości z Indii, Australii i Brazylii. Przeciwnie Japonia i Chiny, które należą do nielicznej grupy krajów o wyraźnym spadku (ok. 15%). II. Charakterystyka przyjazdów turystów zagranicznych w I kwartale 12 roku Tabela 2. Cele przyjazdów Główne cele przyjazdów (%) Służbowe 26 21 28 39 29 16 Turystyczne 21 27 23 23 8 3 Odwiedziny 19 22 23 11 14 32 Tranzyt 7 4 7 15 5 5 Zakupy 11 5 1 7 33 1 cele 16 21 18 5 11 16 Wyniki uzyskane w pierwszym kwartale 12 roku wskazują na spadek udziału podróży służbowych do najniższego poziomu w ciągu ostatnich kilku lat. Przyjazdy typowo turystyczne również spadły, ale w mniejszym stopniu: w rezultacie ich udział nie odbiega od średniego poziomu w I kwartale ostatnich lat. Wzrósł odsetek turystów przejeżdżających przez Polskę tranzytem oraz deklarujących zakupy (jedna trzecia sąsiadów ze wschodu przyjechała na zakupy najwięcej w ciągu czterech lat). Więcej było również odwiedzających rodzinę lub znajomych (zwłaszcza jeśli się uwzględni ogólny wzrost przyjazdów). Na dość znaczny odsetek przyjazdów określonych w tabeli jako inne cele składają się przede wszystkim cele Instytut Turystyki, 3-822 Warszawa, Grochowska 341, tel. 22 844-63-47, it@intur.com.pl, www.intur.com.pl ACTIV GROUP, 99-3 Kutno, Staszica 1a/43, tel. 3 96 25, activ_group@onet.eu
Główne Główne Główne zdrowotne i podjęcie dorywczej pracy (w obu przypadkach notujemy wzrost). W nowym systemie badań mamy w próbie pewną nadreprezentację turystów badanych na lotniskach. W związku z tym zwracamy uwagę na zróżnicowanie celów pobytu między tymi, którzy podróżowali drogą lotniczą i pozostałymi. Podstawowe cele przyjazdów turystycznych: typowa turystyka, sprawy służbowe i odwiedziny krewnych lub znajomych występują częściej wśród tych, którzy korzystali z transportu lotniczego. Rys. 1. Zróżnicowanie celów pobytu według środka transportu. 3 25 15 1 5 Turystyka Odwiedziny Służbowe Zakupy W grupie przyjazdów służbowych w I kwartale 11 dominowały podróże delegacyjne (związane z prowadzeniem interesów w imieniu firmy). W bieżącym roku było ich wyraźnie mniej, wzrósł za to odsetek przyjazdów w celu prowadzenia samodzielnych interesów. Przede wszystkim jednak zauważamy, że na czoło podróży służbowych wysuwa się obsługa transportu (chodzi tu głównie o przewóz towarów). Wielkość segmentu kongresowo-konferencyjnotargowego nie zmieniła się (w sumie 12%). Tabela 3. Długość pobytu Liczba noclegów (%) przyjazdów drogą lądową). Jak zazwyczaj, najkrócej przebywali w Polsce sąsiedzi ze wschodu i turyści z nowych krajów Unii, a najdłużej goście spoza Europy. Tabela 4. Sposób organizacji przyjazdu Organizacja przyjazdu (%) Zakup pakietu 17 23 19 6 9 39 Zakup części usług 6 4 13 3 1 15 Tylko rezerwacja 7 7 18 1 1 7 Samodzielnie 7 66 5 9 89 39 Rys. 2. Zróżnicowanie sposobu organizacji podróży według środka transportu. 8 4 Pakiet Część usług Tylko rezerwacja Samodzielnie W pierwszym kwartale 12 roku pakiet wykupiło mniej turystów niż w tym samym okresie 11 roku, ale podobnie jak w latach 1 i 9. Udział wykupujących pakiety jest jak poprzednio zdecydowanie największy wśród turystów z krajów pozaeuropejskich i krajów starej Unii oraz tych, którzy podróżują drogą lotniczą. Przyjazdów samodzielnie organizowanych było ogółem 7%, a wśród sąsiadów ze wschodu i krajów nowej Unii 9%. Tabela 5. Baza noclegowa 1 do 3 nocl. 65 41 86 9 8 4 do 7 nocl. 25 3 41 13 8 26 8 do 28 1 1 17 1 2 65 Ponad 4 tyg. 1 1 Średnia liczba noclegów 4, 3,9 5,7 2,2 2, 12,2 W badanym okresie 12 roku średnia długość pobytu turystów w Polsce wzrosła do 4 noclegów i była najwyższa od kilku lat. Reguła, że przyjazdy drogą lotniczą wiążą się z dłuższym pobytem w Polsce zaznaczyła się wyraźniej niż poprzednio (7 noclegów wobec 2,9 w przypadku Miejsce noclegów (%) Hotele, motele 42 38 52 35 35 U rodziny lub znajomych 25 26 3 11 29 22 Pensjonaty 9 15 8 5 3 4 Kwatery prywatne 7 6 5 1 9 1 17 15 5 39 24 4 Z noclegów w obiektach typu hotelowego korzystało ogółem 42% turystów (mniej niż w pierwszym kwartale 1 roku i w poprzednich latach). W grupie gości z kra- 2
jów starej Unii udział nocujących w hotelach lub motelach nie zmienił się. Odsetek nocujących u rodziny lub znajomych wyniósł 25% i był nieco wyższy niż rok wcześniej. Z bazy typu hotelowego korzystało około % turystów badanych na lotniskach (podobnie jak w latach 11 i 1). Rys. 3. Zróżnicowanie wykorzystywanej bazy noclegowej według środka transportu. 5 4 3 1 Hotele, motele Rodzina, znajomi Pensjonaty Kwatery prywatne W pierwszym kwartale 12 roku do najczęściej odwiedzanych województw należały, podobnie jak w 11 roku: mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie i zachodniopomorskie. Nie zmieniła się charakterystyczna cecha turystyki przyjazdowej do Polski, czyli znaczny odsetek wielokrotnych wizyt. Tylko jedna czwarta badanych odwiedziła Polskę raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a 38% było u nas pięć lub więcej razy. W przypadku sąsiadów ze wschodu odsetek ten wyniósł 72%, aż o 1 pkt% więcej niż rok temu. W strukturze demograficznej turystów odwiedzających Polskę w I kwartale 12 roku, nie stwierdzamy zmian w przypadku takich cech jak polskie pochodzenie (%) i płeć (% to mężczyźni). Jeśli zaś idzie o wiek widzimy pewne przesunięcie w stronę starszych grup (w I kw. 11 r. 35% turystów było w wieku 45 i więcej, a obecnie 39%). III. Wielkość i struktura wydatków turystów Pierwsze dwie tury badań przeprowadzonych w 12 roku pozwalają oszacować przeciętne wydatki turystów poniesione na terenie Polski na poziomie 368 na osobę i 76 na jeden dzień pobytu (są to średnie ważone). Wydatki na osobę są bardzo zbliżone do oszacowanych dla porównywalnego okresu 11, na dzień pobytu niższe. Rys. 4. Przeciętne wydatki turystów na osobę w I kwartale 12 roku w (według krajów) * Republika Czeska Węgry Austria Skandynawia Francja Belgia Włochy Holandia Wielka Brytania Kraje ** 4 8 1 87 246 368 322 295 256 258 341 322 291 372 321 343 41 359 5 Kraje : Australia, Japonia, Kanada, Korea Płd. i USA. Analiza przeciętnych wydatków na osobę według krajów pokazuje, że są one znacznie bardziej zróżnicowane niż to miało miejsce rok wcześniej i wahają się od 87 () do 11 (najważniejsze kraje ). Zwraca uwagę, że w stosunku do ubiegłego roku zmiany wydatków są niejednorodne i dwukierunkowe: zdecydowanym spadkom notowanym w odniesieniu do takich rynków, jak Wielka Brytania, Włochy, Holandia, Belgia, Francja i towarzyszą wzrosty przeciętnych wydatków turystów ze wszystkich krajów sąsiedzkich (z wyjątkiem Ukrainy; w odniesieniu do tego kraju poziom wydatków się ustabilizował), krajów skandynawskich, wybranych krajów zamorskich i Austrii. Warto podkreślić, że bardzo korzystnym zjawiskiem jest wzrost poziomu wydatków na osobę, deklarowanych przez Niemców. W pierwszym kwartale 12 roku przeciętne dzienne wydatki turystów wahały się w granicach od około 37 () do 125 (). 3
Rys. 5. Przeciętne wydatki turystów na 1 dzień pobytu w I kwartale 12 roku (w ) według krajów * 5 1 15 76 78 87 122 Rys. 7. Wydatki turystów w I kwartale 12 roku według rodzaju wykorzystywanej bazy noclegowej (w ) Hotele, motele Pensjonaty Domki letnie, apartamenty U rodziny, znajomych 4 8 1 23 366 314 298 Włochy Wielka Brytania Austria Belgia 46 5 65 53 Kwatery prywatne Mieszane 336 957 Holandia Skandynawia Węgry Francja Republika Czeska Kraje ** 52 56 66 62 125 Obserwując kierunki zmian wielkości wydatków przeciętnych należy zwrócić uwagę na spadki wydatków przyjezdnych z krajów, które są od kilku lat celem polskiej emigracji zarobkowej (W. Brytania, Włochy) oraz wzrosty wydatków turystów z krajów sąsiedzkich. Rys. 6. Wydatki turystów w I kwartale 12 roku według celu podróży (w ) Typowa turystyka Odwiedziny u krewnych, znajom. Sprawy zawodowe, służbowe Udział w konferencji, kongresie Udział w targach, wystawach Cel zdrowotny Zakupy na własne potrzeby 1 3 4 5 Tranzyt 14 247 373 351 34 392 44 414 Podobnie jak rok wcześniej, najwięcej wydawały w Polsce osoby przyjeżdżające na zakupy (414 ) oraz w celach zawodowych lub służbowych (392 na osobę), następnie w celach typowo turystycznych (373 ). Wśród osób, które wskazały sprawy zawodowe, najwyższy poziom wydatków dotyczy podróży związanych z udziałem w targach i wystawach (44 ). Zwraca uwagę wzrost poziomu wydatków osób korzystających z hoteli i moteli oraz z mieszanych form zakwaterowania; równocześnie zanotowano spadek przeciętnych wydatków tych osób, które zatrzymały się w pensjonatach, kwaterach prywatnych lub u rodziny i znajomych. W pierwszym kwartale 12 roku turyści przeznaczyli 15,4% na noclegi (o 1,2 pkt % mniej niż w pierwszym kwartale ubiegłego roku), a 14,1% na wyżywienie (nieco więcej niż rok temu). Podobnie jak w poprzednich latach uzyskane dane umożliwiają rozszacowanie wydatków ponoszonych w ramach głównych grup rodzajowych, zwłaszcza w odniesieniu do wyżywienia i transportu. Z badań wynika, że wśród wydatków przeznaczonych na wyżywienie 73,5% należy wiązać w badanym okresie z korzystaniem z usług gastronomii, a resztę z zakupami artykułów spożywczych. Jeśli chodzi z kolei o koszty transportu, od lat największy udział stanowi w nich zakup paliwa (w pierwszym kwartale 12 r. ok. 59%); około 31% (mniej niż rok wcześniej) wydano na zakup biletów. Znaczenie ważnej pozycji wydatków, jaką są zakupy, utrzymuje się na zbliżonym poziomie (na własne potrzeby 27,6%, w celu odsprzedania nieco więcej niż rok temu 7,8%). W 12 roku około jedną piątą wydatków (22%) zapłacono kartami płatniczymi (podobnie jak rok wcześniej). 4
Rys. 8. Struktura wydatków poniesionych przez turystów na terenie Polski w I kwartale 12roku (w %) Wyżywienie 14% Transport 12% Noclegi 15% Usługi rekreacyjne 8% 16% Zakupy na własne potrzeby 27% Zakupy w celu odsprzedaży 8% 12 r. IV. Wydatki odwiedzających jednodniowych Przeciętne wydatki osób nie korzystających na terenie Polski z noclegów (odwiedzających jednodniowych) oszacowano na około 15. W badanym okresie najwyższe wydatki zadeklarowali Białorusini (188 na osobę), następnie nie (171 ) i Ukraińcy (161 ), najniższe Litwini (79 ). Za pozytywny uznać należy fakt, że przeciętne wydatki Niemców wzrosły w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku o ponad 8%. Rys. 9. Przeciętne wydatki odwiedzających jednodniowych w I kwartale 12 roku według krajów (w ) * Czechy 5 1 15 79 93 9 15 19 161 171 188 W pierwszym kwartale 12 roku na zakupy na własne potrzeby przeznaczono 52,5% ogółu wydatków, na zakupy w celu dalszego odsprzedania 13,8% (dużo mniej niż rok wcześniej). Należy pamiętać, że te ostatnie, jako nieturystyczne, powinny być analizowane osobno. Wśród wydatków przeznaczonych na wyżywienie dwie trzecie stanowiły wydatki na usługi gastronomiczne, a koszty transportu to prawie w całości wydatki związane z zakupem paliwa (aż 96%, nieco więcej niż w ubiegłym roku). Rys. 1. Struktura wydatków odwiedzających jednodniowych w I kwartale 12 roku (w %) Zakupy w celu odsprzedaży 14% 13% Wyżywienie 7% Transport 11% Usługi rekreacyjne 3% Zakupy na własne potrzeby 52% V. Podsumowanie Wyniki badań przeprowadzonych w pierwszym kwartale 12 roku wskazują na: Zbliżony do ubiegłorocznego poziom średnich wydatków turystów i obniżony poziom wydatków odwiedzających jednodniowych. Równocześnie notuje się duży wzrost liczby przyjazdów, zwłaszcza turystów. Duży wzrost liczby turystów z Ukrainy i Białorusi przy jednoczesnym spadku liczby odwiedzających jednodniowych. Dużemu ruchowi turystycznemu z krajów ościennych towarzyszą rosnące wydatki ich obywateli (wyjątek stanowi ). Należy jednak mieć na uwadze, że wydatki te przeznaczone są w dużej mierze na zakupy; oznacza to, że przyjezdni z tych krajów znajdują w Polsce atrakcyjne towary i usługi po konkurencyjnych cenach. Rosnące znaczenie wydatków z krajów Nowej Unii, zwłaszcza ze Słowacji, Czech, i Węgier. Jeśli chodzi o pierwszy z tych krajów, dotyczy to zarówno turystów, jak i odwiedzających jednodniowych. Jeśli tendencja ta będzie się utrzymywała w następnych kwartałach 12, spowoduje istotny wzrost poziomu przychodów z tych rynków. Dane uzyskane w pierwszym kwartale pozwalają sądzić, że w dalszych okresach 12 roku będziemy obserwować kontynuację zmian w strukturze przychodów dewizowych z tytułu przyjazdów cudzoziemców na korzyść wpływów z rynków sąsiedzkich (zwłaszcza Rosji i Białorusi, ale także Niemiec, Słowacji i Ukrainy) oraz z rynków dalekich (ważne kraje, Chiny, Indie). Witold Bartoszewicz, Teresa Skalska Warszawa, kwiecień 12 r. 5