Brukarz (711601) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

Brukarz (711601) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Brukarz (711601) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-178-5 (178) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2

Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 6 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 7 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 7 2.7. Zadania zawodowe... 8 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 8 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 9 3. Opis kompetencji zawodowych... 10 3.1. Wykonywanie podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej Kz1... 10 3.2. Wykonywanie, naprawianie i rozbieranie nawierzchni brukowej Kz2... 11 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 12 4. Profil kompetencji kluczowych... 13 5. Słownik... 14 3

1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 711601 Brukarz Grupa wielka 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 3). Grupa elementarna 7116 Robotnicy budowy dróg i pokrewni (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7119 Building frame and related trades workers not elsewhere classified). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja F. Budownictwo, Dział 43. Roboty budowlane specjalistyczne, Grupa 43.3. Wykonywanie robót budowlanych wykończeniowych. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 6 przedsiębiorstwach (duże 1, małe 5, w tym produkcyjne 1, produkcyjno-usługowe 1, usługowe 3, inne 1, przeprowadzonych w marcu i kwietniu 2013 r. Zespół Ekspercki: Krzysztof Wiśniewski INPRO Sp. z. o.o. w Płońsku, Biuro Projektowe RAB w Warszawie, Jakub Kus Związek Zawodowy Budowlani w Warszawie, Tomasz Gosk Stal-Service Sp. z o.o. w Warszawie, Krzysztof Pedrycz Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. 4

Ewaluatorzy: Cezary Wójcik Wojskowy Zakład Remontowo Budowlany w Nowym Dworze Mazowieckim, Marek Machnik Centrum Kształcenia Praktycznego w Jarosławiu. Recenzenci: Marcin Gładki Zakłady Remontowo-Budowlane WAM w Nowym Dworze Mazowieckim, Marcin Pisarski Katedra Inżynierii Budowlanej SGGW w Warszawie. Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Zbigniew Bachman (Przewodniczący) Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości w Warszawie, Andrzej Strach Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. w Warszawie, Ireneusz Goździołko Związek Zawodowy "Budowlani" w Warszawie. Data zatwierdzenia: 10.10.2013 r. 5

2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Brukarz układa, naprawia, rozbiera i wykańcza nawierzchnie brukowe ulic i ciągów pieszych. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu Brukarz jest zawodem o charakterze usługowym. Do jego zadań należy układanie, naprawianie, rozbieranie, wykańczanie nawierzchni brukowej ulic i ciągów pieszych na podstawie dokumentacji technicznej. W swojej pracy brukarz określa wymagania ilościowe i jakościowe materiałów do wykonania pracy. Przy wyborze materiału brukarz uwzględnia takie cechy, jak łupliwość, ścieralność i ciężar właściwy. Wybrany materiał sortuje i układa w pryzmy, w ustalonym miejscu. Oznacza linie ograniczające miejsca przebiegu nawierzchni. Brukarz ustawia bloki betonowe lub kamienne obramowujące nawierzchnię. Wykonuje podbudowę, odwodnienie i układa nawierzchnię z różnych materiałów, a także wykańcza ich powierzchnie. Oprócz właściwych robót drogowych brukarz zajmuje się konserwacją używanego sprzętu. 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Brukarz pracuje w przedsiębiorstwie budowlanym, firmie zajmującej się układaniem nawierzchni lub zakładzie rzemieślniczym. Miejscem pracy brukarza są place, chodniki, skarpy, parki i ogrody. Brukarz pracuje na wolnym powietrzu, co wiąże się z uciążliwościami: zmiennymi warunkami atmosferycznymi, zapyleniem, drganiami. Brukarz jest narażony na urazy mechaniczne. Zagrożenia stanowią wykopy, śliskie nawierzchnie, części ruchome maszyn budowlanych. W zawodzie brukarza praca wykonywana jest w wymuszonej pozycji i wymaga wysokiego wydatku energetycznego. W swojej pracy brukarz stosuje urządzenia kontrolno-pomiarowe, takie jak: miarka zwijana, poziomica laserowa, dalmierz laserowy, łata kontrolna oraz urządzenia do przecinania i docinania elementów do wykonywania nawierzchni brukowej: gilotyna hydrauliczna do cięcia kostki brukowej i bloczków betonowych, przecinarka do krawężników. Do przygotowania podłoża stosuje zagęszczarki mechaniczne. Brukarz współpracuje z nadzorem technicznym oraz geodetą. Praca ma charakter zespołowy, przebiega w systemie jedno- lub dwuzmianowym i jest nadzorowana. 6

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Brukarz powinien charakteryzować się odpowiedzialnością, zdyscyplinowaniem i podzielnością uwagi, co jest bardzo ważne podczas pracy w pobliżu pracujących maszyn drogowych i urządzeń mechanicznych, a także dokładnością w wykonywaniu prac brukarskich. Brukarz podczas przenoszenia i układania kostki brukowej jest schylony lub porusza się na kolanach, co jest dużym obciążeniem dla układu mięśniowo-szkieletowego. W zawodzie tym wymagana jest duża sprawność fizyczna, wytrzymałość na ciężkie i zmienne warunki pracy. Przeciwwskazaniem do podjęcia pracy w tym zawodzie są wady kręgosłupa (skrzywienie boczne kręgosłupa), wady wzroku, brak widzenia obuocznego, przewlekłe choroby układu oddechowego, układu krążenia, alergie i przewlekłe choroby układu moczowego. W zawodzie brukarza nie ma możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych ruchowo. 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Osoba ubiegająca się o przyjęcie do pracy w zawodzie brukarza powinna posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe o kierunku drogownictwo lub budownictwo, świadectwo czeladnicze lub dyplom mistrzowski w zawodzie brukarz. Do pracy mogą być również przyjmowane osoby bez żadnego przygotowania zawodowego, po ukończeniu gimnazjum, które zostaną przeszkolone w zakresie układania nawierzchni brukowej. Atutem jest posiadanie świadectwa ukończenia kursu obsługi urządzeń kontrolno-pomiarowych oraz urządzeń stosowanych do zagęszczania podłoża. Przy zatrudnianiu w zawodzie brukarza brana jest pod uwagę ogólna sprawność fizyczna. 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Brukarz uzyskuje kompetencje na drodze przyuczenia na stanowisku pracy i w trakcie realizacji zadań zawodowych. Może je potwierdzić w organizacjach rzemieślniczych egzaminem czeladniczym i mistrzowskim dla zawodu brukarza. Powinien brać udział w szkoleniach branżowych organizowanych przez producentów materiałów i urządzeń, ponieważ specyfika zawodu wymaga doskonalenia wiedzy i umiejętności w obszarach dotyczących m.in. nowych materiałów oraz maszyn i urządzeń stosowanych podczas układania, naprawy, rozbierania i wy- 7

kańczania nawierzchni brukowych. Przy zatrudnianiu pożądane jest doświadczenie z zakresu drogownictwa lub budownictwa. Osoba zatrudniona w zawodzie brukarza może podjąć kształcenie na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub zdać egzamin w systemie eksternistycznym w zakresie kwalifikacji B.1. Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych oraz w zakresie kwalifikacji B.2. Wykonywanie robót drogowych ujętych w podstawie programowej w zawodzie 834201 Mechanik maszyn i urządzeń drogowych. Osoba posiadająca potwierdzone kwalifikacje na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej może podjąć naukę na kwalifikacyjnych kursach zawodowych o profilu budowlanym lub drogowym. 2.7. Zadania zawodowe Z1. Zabezpieczanie i oznakowywanie miejsca robót brukarskich (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z2. Wykonywanie podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z3. Wykonywanie nawierzchni brukowej (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z4. Wykonywanie naprawy lub rozbiórki nawierzchni brukowej (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z5. Wykańczanie nawierzchni brukowej (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z6. Kontrolowanie procesu wykonywania nawierzchni brukowej i ocena jakości wykonania (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z7. Organizowanie stanowiska pracy, zgodnie z zasadami BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Wykonywanie podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z6, Z7). Kz2 Wykonywanie, naprawianie i rozbieranie nawierzchni brukowej (potrzebne do wykonywania zadań: Z3, Z4, Z5, Z6, Z7). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: (Z1 Z7). 8

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 7 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód brukarza: 1) w zakresie wiedzy: zna fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne w zawodzie brukarza; zna i rozumie podstawowe fakty, pojęcia i zależności w zawodzie oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży budowlanej; 2) w zakresie umiejętności: w zakresie umiejętności: ma umiejętności wymagane do realizacji zadań związanych z układaniem bruku i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie podstawowych metod, narzędzi i materiałów brukarskich; potrafi wykonywać zadania według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie rozwiązywać typowe problemy; odbierać i formułować wypowiedzi, także bardzo proste wypowiedzi w języku obcym. 9

3. Opis kompetencji zawodowych Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z6, Z7 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Wykonywanie podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej Kz1 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z wykonywaniem podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP i ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie wykonywania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; zasady interpretacji dokumentacji technicznej w robotach brukarskich; rodzaje i elementy obiektów budowlanych, dróg, chodników i podjazdów; zasady wykonywania pomiarów w robotach brukarskich; elementy podbudowy dróg, chodników i podjazdów; elementy i znaczenie odwodnienia dróg; materiały pomocnicze potrzebne do układania nawierzchni brukowych; rodzaje i budowę maszyn wykorzystywanych w brukarstwie; technologie wykonania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; Umiejętności wykonuje typowe prace związane z wykonywaniem podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej według określonej instrukcji w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP i ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie wykonywania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; posługiwać się dokumentacją projektową oraz instrukcjami dotyczącymi wykonywania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; organizować stanowisko pracy do wykonania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej i wykonania nawierzchni brukowej; wykonywać obmiar i przedmiar robót związanych z wykonaniem podbudowy; posługiwać się narzędziami oraz przyrządami kontrolno- -pomiarowymi; dobierać materiały do wykonywania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; 10

technologie wykonania odwodnień dróg; zasady wykonywania przedmiarów i obmiarów robót brukarskich; zasady kontrolowania procesów roboczych i oceny jakości wykonania robót brukarskich. dobierać narzędzia oraz maszyny i urządzenia do wykonania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; transportować i składować materiały oraz sprzęt do wykonania podbudowy pod ułożenie nawierzchni brukowej; wytyczać usytuowanie warstw podbudowy i wykonywać korytowanie gruntu; posługiwać się narzędziami oraz przyrządami kontrolno- -pomiarowymi; oceniać jakość wykonanych robót brukarskich. Wykonanie zadań zawodowych Z3, Z4, Z5, Z6, Z7 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Wykonywanie, naprawianie i rozbieranie nawierzchni brukowych Kz2 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z wykonywaniem, naprawianiem i rozbieraniem nawierzchni brukowej, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP i ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska przy wykonywaniu, naprawie i rozbiórce nawierzchni brukowych; podstawy konstrukcji i rodzaje nawierzchni brukowych; technologie układania, naprawy i renowacji nawierzchni brukowych; materiały i surowce do układania nawierzchni brukowych; Umiejętności wykonuje typowe prace związane z wykonywaniem naprawą i rozbiórką nawierzchni brukowych według określonej instrukcji w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP i ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska przy wykonywaniu, naprawie i rozbiórce nawierzchni brukowych; posługiwać się dokumentacją projektową oraz instrukcjami dotyczącymi układania nawierzchni brukowej; wykonywać obmiar i przedmiar robót brukarskich; 11

urządzenia, narzędzia i sprzęt niezbędny przy wykonywaniu nawierzchni brukowych; zasady transportu oraz składowania materiałów do wykonywania nawierzchni brukowych; zasady oceny jakości robót brukarskich. dobierać wymagane rodzaje kostki brukowej i innych elementów bruku; dobierać środki transportu i sposoby składowania materiałów do układania nawierzchni brukowej; obsługiwać narzędzia, urządzenia i sprzęt do wykonywania nawierzchni brukowej; wykonywać obmiar i przedmiar robót brukarskich; wykonywać, naprawiać i rozbierać obramowania nawierzchni i nawierzchnię brukową; oceniać jakość wykonanej pracy, usuwać usterki; Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: ponosi odpowiedzialność za układanie, naprawianie, rozbieranie i wykańczanie nawierzchni brukowej ulic i ciągów pieszych, dostosowuje zachowanie do zmiennych okoliczności pracy, pracuje częściowo samodzielnie i współpracuje w zorganizowanej grupie (brygadzie), ocenia swoje działania i działania wykonywane w ramach współpracy zespołowej w zakresie prac brukarskich oraz przyjmuje odpowiedzialność za ich skutki. 12

4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu brukarza przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 711601 Brukarz Bardzo ważne 13

5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 14