PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TAPICER

Załącznik nr 4 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TAPICER SYMBOL CYFROWY 743 [03]

I. OPIS ZAWODU 1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) czytać oraz sporządzać rysunki techniczne i szkice z zakresu tapicerstwa; 2) posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną; 3) korzystać z literatury technicznej, norm i innych źródeł informacji; 4) określać i stosować zasady konstrukcji, funkcjonalności i estetyki wyrobów; 5) rozróŝniać style i typy konstrukcji mebli tapicerowanych; 6) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 7) dobierać materiały i półfabrykaty do wykonania określonych typów mebli, sprzętów i wnętrz; 8) oceniać jakość materiałów i półfabrykatów, rozpoznawać i eliminować wady; 9) obliczać zapotrzebowanie materiałowe na podstawie konstrukcyjnej i technologicznej dokumentacji wyrobu; 10) określać zasady składowania oraz warunki magazynowania materiałów i półfabrykatów; 11) dobierać i stosować narzędzia do określonych operacji technologicznych; 12) obsługiwać i wykonywać konserwacje maszyn i urządzeń stosowanych w tapicerstwie; 13) przygotowywać materiały i półfabrykaty tapicerskie do montaŝu; 14) wykonywać operacje szycia ręcznego i maszynowego; 15) wykonywać i montować części tapicerowane róŝnych typów konstrukcji mebli; 16) wykonywać i montować części tapicerowane wyposaŝenia środków transportu; 17) wykonywać i montować części tapicerowane sprzętu sportowego, turystycznego i medycznego; 18) wykonywać pomocnicze prace stolarskie i ślusarskie w procesie technologicznym wyrobów tapicerowanych; 19) wykonywać prace dekoracyjno-tapicerskie związane z wyposaŝeniem wnętrz; 20) rozpoznawać i eliminować błędy produkcyjne; 21) stosować róŝne metody oceny jakości mebli i innych wyrobów tapicerowanych; 22) dokonywać napraw, renowacji i rekonstrukcji wyrobów; 23) sporządzać kosztorysy prac tapicerskich; 24) stosować zasady pakowania, magazynowania i transportu wyrobów; 1

25) wykorzystywać w sposób racjonalny materiały, narzędzia, maszyny, urządzenia i energię w procesie pracy; 26) sporządzać dokumentację produkcyjną; 27) stosować przepisy prawa w zakresie wykonywanych zadań zawodowych; 28) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska; 29) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 30) komunikować się z uczestnikami procesu pracy; 31) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 32) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 33) korzystać z róŝnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego; 34) planować działalność gospodarczą. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych Podstawy przedsiębiorczości. 2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie tapicer powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) tapicerowanie mebli o róŝnym stopniu złoŝoności konstrukcyjnej części tapicerowanych; 2) tapicerowanie wyrobów i elementów wyposaŝenia środków transportu; 3) wykonywanie części tapicerowanych sprzętu sportowego, turystycznego i medycznego; 4) wykonywanie prac dekoratorsko-tapicerskich związanych z wyposaŝeniem wnętrz; 5) naprawa, renowacja i rekonstrukcja części tapicerowanych mebli, środków transportu, sprzętu sportowego, turystycznego i medycznego. 2

II. BLOKI PROGRAMOWE Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe: 1) materiałowo techniczny; 2) technologiczny; 3) podstawy działalności zawodowej. BLOK: MATERIAŁOWO TECHNICZNY 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) stosować ogólne zasady wykonywania rysunków technicznych; 2) stosować zasady rzutowania, wymiarowania oraz wykonywania widoków, przekrojów i kładów; 3) czytać i wykonywać rysunki techniczne wyrobów, podzespołów i elementów; 4) czytać i stosować uproszczenia rysunkowe; 5) sporządzać szkice wyrobów, podzespołów i elementów; 6) stosować zasady kolorystyki; 7) określać rolę i znaczenie normalizacji w rysunku zawodowym; 8) wykonywać rysunki przestrzenne; 9) stosować oznaczenia graficzne materiałów; 10) sporządzać opisy techniczne; 11) określać warunki wykonania tapicerowanych części wyrobów; 12) określać czynniki wpływające na konstrukcję wyrobu; 13) stosować zasady funkcjonalności i estetyki wyrobu; 14) rozróŝniać style mebli tapicerowanych; 15) charakteryzować oraz klasyfikować materiały i półfabrykaty; 16) określać wymagania techniczne dla materiałów i półfabrykatów; 17) określać i stosować zasady prawidłowej gospodarki materiałami; 18) wykonywać pomiary, obliczać zapotrzebowanie materiałów podstawowych i pomocniczych; 19) dokonywać składowania materiałów i półfabrykatów według określonych zasad; 20) charakteryzować oraz klasyfikować narzędzia, maszyny i urządzenia; 21) określać zasady działania oraz przygotowania maszyn i narzędzi do pracy; 3

22) dobierać narzędzia do ręcznych i maszynowych prac tapicerskich; 23) rozróŝniać zespoły maszyn, urządzeń i narzędzi zmechanizowanych, określać ich przeznaczenie i zadania; 24) określać zasady przygotowania i mocowania narzędzi w zespołach roboczych; 25) dobierać maszyny i urządzenia do określonych operacji technologicznych; 26) dobierać parametry obróbcze; 27) posługiwać się terminologią z zakresu maszynoznawstwa; 28) oceniać stan techniczny maszyn, urządzeń i narzędzi; 29) określać stopień zuŝycia narzędzi roboczych; 30) kontrolować parametry pracy urządzeń, maszyn i narzędzi zmechanizowanych; 31) określać zasady konserwacji maszyn, urządzeń i narzędzi; 32) określać zasady bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi. 2. Treści kształcenia Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) zasady sporządzania rysunku technicznego; 2) konstrukcje geometryczne; 3) rysunek przestrzenny; 4) rzutowanie prostokątne; 5) widoki, przekroje, kłady; 6) wymiarowanie; 7) rysunek techniczny wyrobów, podzespołów i elementów; 8) uproszczenia rysunkowe; 9) rysunek szkicowy; 10) podstawy kolorystyki; 11) dokumentacja projektowa wyrobów tapicerowanych; 12) podział i charakterystyka wyrobów tapicerowanych; 13) konstrukcje wyrobów tapicerowanych; 14) meble tapicerowane stylowe; 15) materiały włókniste; 16) rodzaje przędzy i nici; 17) materiały pokryciowe; 18) materiały i półfabrykaty wyściełające włókniste; 4

19) tworzywa sztuczne i wyroby z tworzyw; 20) taśmy tapicerskie i wyroby plecione; 21) drewno, materiały i tworzywa drewnopochodne; 22) kleje; 23) metale i wyroby metalowe; 24) gospodarka materiałami; 25) podstawy maszynoznawstwa; 26) narzędzia ręczne i przybory; 27) maszyny, urządzenia i narzędzia do rozkroju materiałów tapicerskich; 28) maszyny do szycia i przeszywania; 29) maszyny i urządzenia do mocowania; 30) maszyny i urządzenia do wytwarzania spręŝyn i formatek spręŝynowych; 31) zgrzewarki do tworzyw; 32) maszyny i urządzenia specjalne; 33) środki i urządzenia transportowe; 34) konserwacja maszyn i urządzeń. BLOK: TECHNOLOGICZNY 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) charakteryzować rodzaje wyrobów tapicerowanych; 2) dokonywać charakterystyki konstrukcyjno-materiałowej wyrobów, określać ich funkcję i przeznaczenie; 3) przygotowywać materiały i półfabrykaty do wykonywania części tapicerowanych o róŝnym stopniu złoŝoności konstrukcyjno-materiałowej; 4) wykonywać części tapicerowane z róŝnych materiałów i o zróŝnicowanej konstrukcji wyrobu; 5) stosować zasady i techniki rozkroju materiałów w zaleŝności od ich rodzaju i przeznaczenia; 6) wykonywać i stosować szablony; 7) wycinać ręcznie i maszynowo elementy tapicerowanych części wyrobu zgodnie z obowiązującymi zasadami; 8) oznaczać i kompletować wycięte elementy; 5

9) dobierać narzędzia i przybory do szycia ręcznego i maszynowego; 10) wykonywać ściegi ręcznie i maszynowo; 11) określać sposoby i metody łączenia elementów w tapicerowanych częściach wyrobów; 12) wykonywać róŝnego rodzaju podłoŝa w oparciu o ramy drewniane i szkielety metalowe; 13) przygotowywać do pracy oraz obsługiwać maszyny i narzędzia zmechanizowane; 14) prowadzić konserwację maszyn i narzędzi; 15) stosować metody i techniki wykończania tapicerowanych części wyrobu; 16) wykonywać stylowe meble tapicerowane; 17) wykonywać prace dekoratorskie; 18) wykonywać prace stolarsko-ślusarskie; 19) stosować techniki łączenia materiałów w półfabrykatach, częściach i tapicerowanych elementach środków transportu; 20) montować wyroby oraz mocować części tapicerowane wyposaŝenia wnętrz środków transportu; 21) określać kolejność wykonania operacji w procesie produkcji części tapicerowanych róŝnych wyrobów; 22) przestrzegać parametrów techniczno-technologicznych dla określonych operacji; 23) posługiwać się dokumentacją konstrukcyjno-technologiczną wyrobu w procesie technologicznym; 24) dokonywać ilościowego i jakościowego odbioru podzespołów i zespołów wyrobów tapicerowanych; 25) posługiwać się normami w procesie technologicznym; 26) określać przyczyny powstawania błędów produkcyjnych oraz sposoby ich eliminowania; 27) oceniać jakość procesu wytwarzania tapicerowanych części wyrobu; 28) oceniać jakość oraz klasyfikować wyroby według określonych kryteriów; 29) określać zakres oraz techniki napraw i renowacji wyrobów; 30) określać sposoby wykorzystania odpadów produkcyjnych; 31) stosować zasady i warunki odbioru wyrobów tapicerowanych; 32) stosować zasady pakowania, magazynowania i zabezpieczania wyrobów w środkach transportu; 33) określać zasady normowania materiałów i czasu pracy; 6

34) obliczać koszty produkcji, napraw i renowacji wyrobów; 35) określać zasady gospodarki energią elektryczną i cieplną; 36) dobierać wyposaŝenie stanowiska pracy do wykonywanego wyrobu; 37) określać tendencje rozwoju tapicerstwa; 38) organizować stanowisko pracy zgodnie z zadaniami produkcyjnymi; 39) stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ergonomii i ochrony środowiska; 40) korzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 2. Treści kształcenia Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) fazy procesu technologicznego wyrobów tapicerowanych; 2) przygotowanie materiałów i półfabrykatów tapicerskich; 3) ściegi tapicerskie, szycie ręczne i maszynowe; 4) wykonywanie podłoŝy; 5) metody tapicerowania mebli; 6) technologia tapicerowania wyrobów i wyposaŝenia środków transportu; 7) zasady tapicerowania mebli stylowych; 8) tapicerowanie sprzętu sportowego, turystycznego i medycznego; 9) podstawy prac dekoratorskich; 10) zasady organizacji i przygotowywania produkcji; 11) naprawa i renowacja wyrobów tapicerowanych; 12) podstawy technologii prac stolarsko-ślusarskich; 13) dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna; 14) ocena jakości procesów technologicznych i wyrobów tapicerowanych; 15) pakowanie, magazynowanie i transport wyrobów; 16) koszty produkcji wyrobów i usług; 17) kierunki techniczno-technologicznego rozwoju tapicerstwa. BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej; 7

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy; 3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia; 4) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 5) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska; 6) organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska oraz zgodnie z wymaganiami ergonomii; 7) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy; 8) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 9) komunikować się i współpracować w zespole; 10) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej; 11) doskonalić umiejętności zawodowe; 12) komunikować się z klientem w sprawach związanych z wykonywaną pracą; 13) przestrzegać zasad etyki. 2. Treści kształcenia Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej; 2) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej; 3) wybrane przepisy z Kodeksu pracy; 4) bezpieczeństwo i higiena pracy; 5) ochrona przeciwpoŝarowa i ochrona środowiska; 6) elementy ergonomii; 7) środki ochrony indywidualnej; 8) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 9) formy doskonalenia zawodowego; 10) zasady i metody komunikowania się; 11) elementy socjologii i psychologii pracy; 12) zagroŝenia występujące w środowisku pracy; 13) zasady etyczne. 8

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %* Podbudowa programowa: gimnazjum Materiałowo - techniczny 30 Technologiczny 40 Podstawy działalności zawodowej 10 Razem 80** * Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieŝy i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). ** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy. IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne: 1) pracownia rysunku zawodowego; 2) pracownia materiałoznawstwa; 3) pracownia maszyn i urządzeń; 4) pracownia technologii; 5) warsztaty. Pracownia rysunku zawodowego powinna być wyposaŝona w: 1) zestawy przyrządów i materiałów kreślarskich; 2) wzory pisma technicznego; 3) modele rzutni, figur i brył geometrycznych; 9

4) modele części, podzespołów, zespołów oraz wyrobów tapicerowanych; 5) modele złączy i połączeń stolarskich; 6) elementy, podzespoły i zespoły konstrukcji; 7) modele podstawowych typów konstrukcji wyrobów tapicerowanych; 8) rysunki złoŝeniowe i wykonawcze wyrobów; 9) dokumentacje projektowe wyrobów tapicerowanych; 10) dokumentacje rysunkowe maszyn, podzespołów; 11) rysunki wykonawcze części maszyn; 12) mechanizmy stelaŝy, podnośników; 13) okucia, akcesoria; 14) tablice kolorystyczne: zestawy barw; 15) plansze, przezrocza, foliogramy: rzuty aksonometryczne i prostokątne, widoki, przekroje, kłady, wymiarowanie; 16) zestawy norm; 17) dokumentacje projektowe; 18) katalogi, prospekty wyrobów, okuć i akcesoriów. Pracownia materiałoznawstwa powinna być wyposaŝona w: 1) próbki: a) materiałów pokryciowych: tkanin, przędzin, dzianin, tkanin laminowanych, materiałów skóropodobnych, skór naturalnych, b) przędzy i nici, c) materiałów i półfabrykatów włóknistych, d) tworzyw konstrukcyjnych, e) taśm tapicerskich i wyrobów plecionych, f) drewna i tworzyw drzewnych, g) środków chemicznych, h) materiałów wykończeniowych i dekoratorskich; 2) eksponaty: a) spręŝyny i formatki spręŝynowe, b) okucia, łączniki, złącza, akcesoria, c) mechanizmy i podzespoły tapicerskie; 3) zestawy norm; 4) przyrządy do pomiaru spręŝystości i odkształceń materiałów; 10

5) narzędzia i przyrządy kontrolno-pomiarowe; 6) katalogi i prospekty materiałów; 7) tablice poglądowe, foliogramy, wykresy, schematy. Pracownia maszyn i urządzeń powinna być wyposaŝona w: 1) modele maszyn i urządzeń, elementów, przekrojów; 2) narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej; 3) części maszyn i urządzeń; 4) schematy kinematyczne maszyn i urządzeń; 5) mechanizmy, okucia, podzespoły, stelaŝe; 6) katalogi narzędzi, maszyn i urządzeń; 7) prospekty i inne materiały informacyjne firm produkujących narzędzia, oprzyrządowanie, maszyny i urządzenia; 8) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące eksploatacji maszyn i urządzeń; 9) instrukcje obsługi oraz konserwacji maszyn i urządzeń. Pracownia technologii powinna być wyposaŝona w: 1) modele i eksponaty: a) meble tapicerowane o róŝnej konstrukcji, b) podzespoły, zespoły tapicerowane, c) podłoŝa tapicerskie, d) konstrukcje nośne, e) warstwy tapicerskie, f) półfabrykaty, części tapicerowane i wyroby dla środków transportu, g) wzorniki do trasowania i rozkroju materiałów, h) połączenia stolarskie, i) narzędzia i przybory tapicerskie, j) narzędzia ręczne, przybory stolarskie i ślusarskie, k) przyrządy kontrolno-pomiarowe, l) łączniki metalowe i z tworzyw sztucznych, m) części maszyn i mechanizmów, n) spręŝyny, o) formatki spręŝynowe; 11

2) próbki: a) materiałów pokryciowych, b) materiałów i półfabrykatów wyściółkowych, c) materiałów pomocniczych, d) drewna i tworzyw drzewnych, e) klejów, lakierów, farb, emalii, f) środków czyszczących, g) ściegów ręcznych i maszynowych, h) wzorów przeszyć warstw pokryciowych; 3) plansze i tablice poglądowe: a) schematy kinematyczne maszyn i urządzeń, b) sposoby trasowania i rozkroju materiałów, c) podłoŝa tapicerskie o róŝnych konstrukcjach, d) konstrukcje nośne mebli i wyrobów tapicerowanych, e) warstwy tapicerskie, f) wzory mebli tapicerowanych współczesnych i stylowych, g) wyroby do wystroju i dekoracji wnętrz, h) wzory sprzętu sportowego i szpitalnego, i) schematy procesów technologicznych; 4) dokumentacje techniczne i technologiczne wyrobów tapicerowanych; 5) instrukcje obsługi oraz konserwacji maszyn, urządzeń i narzędzi zmechanizowanych; 6) instrukcje technologiczne i stanowiskowe; 7) katalogi, prospekty i inne materiały firm produkujących narzędzia, maszyny i urządzenia tapicerskie; 8) zestawy norm. Warsztaty szkolne powinny być wyposaŝone w: 1) próbki materiałów i półfabrykatów na warstwy tapicerskie; 2) eksponaty: spręŝyny i formatki spręŝynowe; 3) próbki drewna i tworzyw drzewnych; 4) okucia, mechanizmy, podzespoły, stelaŝe; 5) modele przekrojów układów tapicerskich; 6) wzory odszyć dekoracyjnych; 12

7) zestawy elementów wykończeniowych tapicerowanych części wyrobów; 8) schematy budowy maszyn i urządzeń tapicerskich; 9) katalogi wyrobów tapicerowanych; 10) filmy instruktaŝowe dotyczące produkcji wyrobów tapicerowanych; 11) dokumentacje techniczno - technologiczne wyrobów tapicerowanych; 12) instrukcje techniczno - technologiczne na poszczególne stanowiska pracy. W warsztatach szkolnych powinny być wydzielone działy i stanowiska przygotowania produkcji, trasowania i rozkroju materiałów tapicerskich, szycia, przeszywania ręcznego i maszynowego, wykonywania podzespołów i zespołów tapicerowanych, pomocniczych prac stolarskich i ślusarskich, montaŝu wyrobów, kontroli jakości materiałów, wyrobów i procesów technologicznych. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktaŝu. Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej naleŝy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. Praktyczna nauka zawodu moŝe odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych oraz w przedsiębiorstwach produkujących wyroby tapicerskie. 13