Nasze zestawy audio czy kina domowego są zasilane prądem przemiennym z sieci elektroenergetycznej. Wg norm w Europie domowa sieć powinna mieć nominalne napięcie 220 lub 230 V (+/-10%) i przebieg sinusoidalny o częstotliwości 50 Hz. Niestety tak nie jest. Duże obciążenie często powoduje znaczny spadek napięcia, a sinusoida nie przypomina już sinusoidy. Rozliczne urządzenia wytwarzają wiele zakłóceń, które rozprzestrzeniają się po przewodach na mniejszą lub większą odległość. Zakłócenia mogą być również wypromieniowywane w postaci fal elektromagnetycznych oddziałujących bezpośrednio na anteny odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych lub indukujących się w przewodach sieci energetycznej. Listwy sieciowe audio i kondycjonery sieciowe. Autor: Stanisław Chrząszcz Zakłócenia, zakłócenia... Nasze zestawy audio czy kina domowego są zasilane prądem przemiennym z sieci elektroenergetycznej. Wg norm w Europie domowa sieć powinna mieć nominalne napięcie 220 lub 230 V (+/-10%) i przebieg sinusoidalny o częstotliwości 50 Hz. Niestety tak nie jest. Duże obciążenie często powoduje znaczny spadek napięcia, a sinusoida nie przypomina już sinusoidy. Rozliczne urządzenia wytwarzają wiele zakłóceń, które rozprzestrzeniają się po przewodach na mniejszą lub większą odległość. Zakłócenia mogą być również wypromieniowywane w postaci fal elektromagnetycznych oddziałujących bezpośrednio na anteny odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych lub indukujących 1 / 6
się w przewodach sieci energetycznej. Rodzaje zakłóceń W sieci elektroenergetycznej mogą wystąpić różne rodzaje zakłóceń: - krótkotrwałe impulsy (nawet o znacznej mocy) spowodowane przełączaniem i odłączaniem odbiorników energii. W domu mogą to być: włączająca się i wyłączająca lodówka, piekarnik elektryczny czy żelazko; - okresowe zakłócenia emitowane przez rozmaite urządzenia jak np.: szczotkowy silnik odkurzacza, różne urządzenia wyposażone w tyrystory, aparaty medyczne czy neonowe reklamy w bezpośrednim sąsiedztwie naszego domu; - zakłócenia wielkiej częstotliwości indukujące się przewodach sieci, pochodzące ze źródeł emisji radiowej, (układy zapłonowe samochodów, telefony komórkowe, radiostacje i przekaźniki radiowo-telewizyjne) a także spowodowane wyładowaniami atmosferycznymi. Fale radiowe pochodzące z nadajników radiowych, telewizyjnych i telefonii komórkowej są wszędzie i obejmują częstotliwości od 40 khz do dziesiątek gigaherców. Zakłócenia wszechobecne. Zakłócenia te z każdym rokiem są coraz większe, przybywa bowiem urządzeń elektrycznych. Pół biedy, jeśli mieszkamy w domku jednorodzinnym, z dala od większych zakładów przemysłowych. W mieście urządzeń elektrycznych jest tak wiele, że znacznie degradują jakość prądu w naszych gniazdkach. Każda linia napowietrzna, ziemny kabel zasilający, setki metrów przewodów zainstalowanych w ścianach naszego domu, są anteną, w której indukują się zakłócenia. Przenikają one do naszego wzmacniacza czy odtwarzacza kompaktowego i mimo że są częściowo odfiltrowane przez układ zasilacza urządzenia, przenikają do układów elektronicznych. W większości przypadków są niesłyszalne, lecz w jakimś stopniu wpływają na pracę tranzystorów, układów scalonych czy lamp. Zakłócają zegary taktujące urządzeń cyfrowych, wpływają na pola 2 / 6
magnetyczne wewnątrz rdzeni transformatorów, odkształcają pola elektryczne różnych układów elektronicznych. Aby temu zaradzić stosuje się wiele urządzeń które poprawią jakość zasilania. Jedne są bardzo proste, jak listwa komputerowa, a inne mocno rozbudowane, jak np. kondycjoner sieciowy. Listwa zasilająca (komputerowa). W obudowie znajduje się 4-6 gniazd z bolcem uziemiającym, bezpiecznik topikowy i prosty filtr przeciwzakłóceniowy, który odfiltrowuje bardzo wielkie częstotliwości. Szybki warystor zapewnia ochronę przeciwprzepięciową. Znajduje powszechne zastosowanie do zasilania komputerów, w zestawach audio ma mniejsze znaczenie, ale może być stosowana wszędzie tam gdzie zakłócenia są niezbyt wielkie. Filtry sieciowe do zastosowań audio. Są to w miarę proste i tanie układy składające się z elementów indukcyjnych i kondensatorów. Skutecznie redukują większość zakłóceń wielkiej częstotliwości przenikających do sieci. Jeżeli mają wbudowany warystor, zabezpieczają nasz sprzęt przed udarami napięcia sieci. Są możliwe do wykonania przez nawet mało doświadczonych elektroników. O ile przewidziano obciążalność filtru z dużym zapasem, to nie wprowadzają żadnych negatywnych efektów ubocznych, jak np. kompresji dynamiki czy problemów z prawidłowym odtwarzaniem impulsów basowych. Transformator separujący. Jest transformator o przekładni 1:1 o odpowiedniej mocy którego zadaniem jest galwanicznie oddzielić obwód sieciowy od zasilanych urządzeń. Ma zastosowanie przeciwporażeniowe, a także separuje poszczególne urządzenia audio od siebie (np. wzmacniacz od odtwarzacza CD). Nie zapewnia jednak odpowiedniego tłumienia zakłóceń. Może nawet degradować dźwięk, jeżeli będzie posiadał zbyt małą moc w stosunku do odbiorników energii. 3 / 6
Stabilizator napięcia sieci. Używa się go do podniesienia lub obniżenia napięcia sieci, w przypadku zbyt dużych wahań. Obecnie dość rzadko stosowany ze względu na dużą tolerancję napięć zasilania sprzętu audio. Dobry stabilizator ma wysoką cenę. Niektóre modele stabilizatorów wprowadzają duże zakłócenia własne. Zasilacze awaryjne, tzw. UPS-y. Ich zadaniem jest ochrona przed skutkami zaniku napięcia, bowiem w takich przypadkach przejmują na jakiś czas zasilanie urządzenia. W przypadku komputerów są wręcz nieodzowne, natomiast zasilanie nimi urządzeń audio jest mocno kontrowersyjne, tym bardziej że często same są źródłem zakłóceń wielkiej częstotliwości. Kondycjoner sieciowy. Dobrze skonstruowany jest najskuteczniejszym i najbardziej uniwersalnym urządzeniem bowiem: - tłumi najbardziej szkodliwe dla sprzętu audio zakłócenia, zwłaszcza te o dużej częstotliwości; - zabezpiecza przed szkodliwymi przepięciami; - izoluje elektrycznie połączone urządzenia, szczególnie źródła cyfrowe od wzmacniaczy. Na rynku spotykamy kondycjonery o wielu rozwiązaniach - od stosunkowo prostych do skomplikowanych. Dobrze skonstruowany znacznie poprawia warunki pracy urządzeń audio, większości przypadków słyszalna jest poprawa jakości dźwięku. Czy warto? Jeżeli nie mamy zestawu audio wysokiej klasy lub mieszkamy w 4 / 6
stosunkowo "spokojnym" miejscu, wystarczy listwa zasilająca. Sprzęt wyższej klasy, do tego pracujący w okolicach gdzie jest wiele zakłóceń, wymaga zasilania czystym prądem. Aby sprawdzić czy nasza inwestycja przyniesie jakieś efekty, warto wcześniej wypożyczyć kondycjoner na kilka dni, i sprawdzić jego działanie w naszych warunkach. Tym bardziej że wiele firm daje możliwość wypróbowania przed zakupem. Pętla masy. Na pewno większość z Was spotkało się ze zjawiskiem przydźwięku sieciowego. W tańszych zestawach jest on wynikiem niewłaściwej konstrukcji zasilacza i innych elementów urządzenia. Ale czasami jest inna przyczyna - pętla masy. Jeżeli dwa urządzenia posiadają szynę uziemiającą która jest łączona razem w gniazdku zasilającym, to poprzez obudowy urządzeń i ekrany interkonektów zamyka się pętla masy (patrz rysunek). W niektórych zestawach może to prowadzić do podniesienia poziomu szumów i przydźwięku sieciowego. Aby przerwać pętlę w niektórych kondycjonerach stosuje się specjalny wyłącznik, który przerywa obwód masy. Łatwo wtedy sprawdzić czy przyczyna przydźwięku sieciowego leży w błędnej konstrukcji naszego urządzenia czy też jest spowodowana właśnie pętlą masy. Kilka porad. 5 / 6
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Listwy sieciowe audio i kondycjonery sieciowe 1. Z reguły dobre uziemienie urządzenia poprawia warunki jego pracy. Najlepsze rozwiązanie to takie, w którym bolec uziemiający w naszym gniazdku połączony jest oddzielnym przewodem z solidnym uziemieniem, o niskiej oporności. Czasem pętla masy pogarsza jakość dźwięku, lecz można temu zaradzić nie uziemiając jedno z urządzeń. Doświadczalnie ustalamy które. 2. Warunkiem dobrego odbioru dźwięku jest wysoka wydajność prądowa zasilacza. Każde jej ograniczenie przez cienki kabel zasilający, mało wydajny transformator separujący (np. w kondycjonerze) pogarsza jakość dźwięku. Objawia się to spadkiem tempa, brakiem żywiołowości i muzykalności. 3. Przepięcia, czyli nagłe wzrosty napięcia dużo powyżej nominalnego rzadko są przyczyną pogorszenia jakości dźwięku. Lepsze filtry i kondycjonery posiadają ochronę przeciwprzepięciową. Silne udary które mają miejsce w przypadku uderzenia pioruna. W mieście są mało groźne, bowiem są tłumione przez transformatory osiedlowe i kable podziemne. Groźne są w przypadku zasilania naszego domu przez linię napowietrzną. Żaden filtr wtedy nie pomoże. Jedyna rada - to wyłączyć urządzenie z gniazdka przed burzą. 6 / 6